Þjóðviljinn - 05.08.1943, Page 3

Fimmtudagur 5. ágúst 1943
ÞJÓÐVILJINN
3
Spilaborg Albýöublaðsins hrynur
Sjómannafél. Rvíkutr sagðí samníngum sínum ekki upp
Dagsbrún fylgdí rádum framkvœmdasfjóra Alþýðusambandsíns
SnieviuniN
Utgefandi:
Sameiningarfiokkur alþýðu —
Sósíalutaflokkurinn
Ritatjórar:
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
atofa, Austurstræti !2 (1. hæð)
Sími 2184.
Vfkingsprent h.f. Garðastræti 17.
I_____________________________
Mussolini — Badoglio
— verkamannaráð
Mussolini hefur hrökklazt frá
völdum, Badoglio hefur tekið
sæti hans. í iðnaðarborgum
Ítalíu mynda verkamenn og her-
menn ráð, þeir krefjast friðar,
þeir hrópa burt með konunginn
og Badoglio.
Þetta er hin pólitíska atburða-
saga Ítalíu síðustu dagana, saga,
sem vert er að veita athygli, því
að sama eða svipuð saga mun
endurtaka sig í öllum löndum
fasista og jafnvel víðar.
ítölsku fasistarnir höfðu beðið
hernaðarlegt gjaldþrot, hinir
raunhæfari afturhaldsmenn
gerðu sér þessa staðreynd Ijósa.
I þeirra augum var fasisminn
aldrei annað en tæki til að verja
hagsmuni stóreignamannanna,
og nú var svo komið að hann
var ekki lengur hæfur til þess,
og þá var ekki annað ráð vænna
en að fórna foringjum fasist-
anna og gera úrslitatilraun til
að vernda auðvaldsskipulagið.
Þetta er hlutverk Badoglio-
stjórnarinnar, henni er ætlað að
koma Ítalíu út úr hörmungum og
ósigrum stríðsins, án þess að for-
réttindastéttirnar missi forrétt-
indi sín.
En skilningur þjóðarinnar á
þessu hlutverki Badoglios virð-
ist vera mikill og vaxandi, og
sama máli gegnir um skilning
hennar á því, að það er ekki að-
eins Mussolini, ekki aðeins fas-
isminn, sem verður að falla, ef
þjóðin á að fá varanlegan frið,
heldur og sjálft stétta- og arð-
ránskerfi auðvaldsins. Það eru
mennirnir, sem þetta skilja, sem
hafa myndað verkamannaráðin
í stórborgum Norður-Ítalíu. Þess-
ir menn láta fasistana ekki
blekkja sig, þótt þeir hafi fata-
skipti.
Hér er á þessar staðreyndir
bent, af því, eins og áður er
sagt, að þær munu endurtaka
sig í hverju landinu af öðru í
lok þessarar styrjaldar, hvar-
vetna munu hálffasistisk öfl
reyna að leysa fasistana af
hólmi, til þess að bjarga auð-
valdsskipulaginu. Samtímis því
munu sveitir sósíalistanna eflast,
og til megin átaka draga milli
þeirra og hins tvístraða aftur-
halds.
Þeir atburðir, sem hér hefur
verið lýst, eru endurtekning
þess, sem gerðist í lok síðasta
stríðs. Badogliostjórnir þeirra
tíma komu hver af annarri í
kjölfar stríðsstjórnanna. Verka-
manna-, bænda- og hermannaráð
í fullar tvær vikur hefur Ste-
fán Pétursson haldið uppi lát-
lausri herfei’ð á hendur Dags-
brún og stjórn hennar fyrir það
að hafa framlengt samninga fé-
lagsins við atvinnurekendur.
Eg held því, að áður en þessi
leiðarstjarna Alþýðublaðsins
heldur sóþninni áfram væri vel
við eigandi að setja fram nokkr-
ar upplýsingar, er málið snerta
og sem sýna, hve snöggklæddur
maður sá kemur til dyra, sem
„sendur var inn í Alþýðuflokk-
inn til- þess að eyðileggja hann“.
Það er þá fyrst aðeins ein
upplýsing fyrir Stefán sjálfan.
Hún er sú, að hvorki stjórn
Dagsbrúnar, trúnaðarráð né fé-
lagið í heild mun láta pólitískan
ævintýramann eins og hann
hafa hin minnstu áhrif á stefnu
sína gagnvart uppsögn samninga
né öðrum úrlausnarefnum. Dags-:
brún mun segja upp samningum
og ganga til verkfalls, þegar
heildarhagsmunir 'verkalýðsins
bjóða svo og jafn örugg hafnar
hún hvoru tveggja, þegar heild-
arhagsmunir verkalýðsins gera
það óvitúrlegt.
Þessi upplýsing til Stefáns
Péturssonar byggist m. a. á
þeirri óskemmtilegu reynslu, að
voru mynduð til að steypa þeim
af stóli og grundvalla varanleg-
an frið og sósíalistisk þjóðfélög.
Átökin milli sósíalistanna og
afturhaldsins voru mjög hörð og
veitti ýmsum betur. Sósíalistisk
þjóðfélög voru stofnuð í öllu
hinu víðlenda veldi Rússakeis-
ara, þar með talin Eystrasalts-
löndin og Finnland, en sovét-
stjórnir þessara síðast töldu
landa biðu ósigur fyrir herjum
Vesturveldanna. í Ungverja-
Jandi, víðs vegar á Balkanskaga
og víðar voru og myndaðar
sovétstjórnir, en þær urðu allar
að þoka fyrir herjum afturhalds-
aflanna. Árangurinn af sigri
þeirra afturhaldsafla er núver-
andi heimsstyrjöld.
Það er nauðsynlegt að menn
geri sér ljóst, að ekki getur hjá
því farið, að í lok þessa stríðs
verði gerðar upp sakir milli
hinna róttæku afla og aftur-
haldssinna í heiminum. Líklegt
er að þau átök endi með líkum
hætti og varð í síðasta stríði,
með því að sósíalisminn sigri á
stórum svæðum jarðarinnar, en
afturhaldið haldi þó velli á þýð-
ingarmiklum stöðvum. Spurn-
ingin er, hvort það afturhald
verði svo sterkt, að því endist
aldur og máttur til að framleiða
nýja heimsstyrjöld, eða hvort
gengi sósíalismans verði svo
mikið að hann geti sigrað þess-
ar síðustu leifar afturhalds og
auðvaldsskipulags á friðsamleg-
an hátt í náinni framtíð.
Reynslan mun skera úr þessu,
en hitt er víst, að hver sem
vinnur að sigri sósíalismans
vinnur fyrir varanlegan frið.
honum hefur tekizt á furðu
skömmum tíma að leiða Alþýðu-
flokkinn út í hverja ófæruna
eftir aðra, rúið hann að fylgi og
skapað glundroða innan hans.
Hún byggist ennfremur á
þeirri óskemmtilegu reynslu,
sem Dagsbrúnarmenn hafa af
framkomu hans gagnvart félag-
inu. Eða hvaða Dagsbrúnarmað-
ur minnist ekki verkfallsins í
ársbyrjun 1941, sem Stefán Pét-
ursson barðist af öllum kröftum
á móti og æsti upp til allsherjar-
atkvæðagreiðslu, þar sem marið
var í gegn að aflýsa verkfallinu
og innsigla þar með ósigur Dags-
brúnar. Og hvort stóð Stefán
Pétursson með verkamönnum i
skæruhernaði þeirra í fyrra, þeg-
ar hann dæmdi kröfur þeirra til
atvinnurekenda „of harðar“?
Það kann að vera einkamál
Alþýðuflokksins, hvort hann
lætur Stefán Pétursson gera sig
að fullkomnum einstæðing með-
al þjóðarinnar.
Dagsbrúnarmenn langar í öllu
falli ekki til að komast í slíka
aðstöðu.
*
Eins og að líkum lætur, sér
Stefán Pétursson í skrifum sín-
um um Dagsbrún ekki annað en
kommúnista og gefur fullkom-
lega í skyn, að Alþýðuflokks-
maður sá, sem sæti á í stjórn
Dagsbrúnar, sé sífellt ofurliði
borinn.
Ég vil taka það greinilega
fram, að milli hans og annarra
stjórnarmeðlima Dagsbrúnar
hefur aldrei verið um ágreining
að ræða, hvorki varðandi upp-
sögn samninga né nú í nokkru
öðru máli. Stjórn Dagsbrúnar
gekk að því máli sem öðrum
fullkomlega einhuga. Það má
meira að segja fullyrða, að þessi
Alþýðuflokksmaður var sá í
stjórn Dagsbrúnar, sem einna
^kveðnast lagði á móti því, að
sampingum yrði sagt upp nú,
og mun þetta verða staðfest, ef
Stefán faér kjark til að rengja
það.
í þessu sambandi er rétt að
skýra frá því, að stjórn Dags-
brúnar ráðgaðist við fram-
kvæmdastjóra Alþýðusambands-
ins, Alþýðuflokksmanninn Jón
Sigurðsson, um hvort segja
skyldi upp samningum, og réð
hann eindregið frá því, að þeim
yrði sagt upp. Einnig þetta mun
verða staðfest, ef Stefán Péturs-
son fær kjark til að rengja það.
En af þessu verður ljóst, að í
herferð sinni gegn Dagsbrún
talar Stefán fyrir. sinn eigin
munn, en ekki Alþýðuflokks-
verkamanna.
*
Það er í senn raunalegt og
hlægilegt að lesa skrif Stefáns
Péturssonar um Dagsbrún, svo
hlægilega raunalegt, að maður
freistast til að taka undir með
þeim verkamönnum, sem halda
því fram, að það eigi ekki að
skamma Alþýcjublaðið, því að
fæstir kaupi það nema til að
skoða Örn elding.
Það vill nefnilega svo til, að
fleiri verklýðsfélög en Dags-
brún hafa samninga við atvinnu-
rekendur.
Stefán Pétursson hefði aldrei
lagt út í botnlausar skammir sín-
ar um Dagsbrún né reynt að
spila sig ^em fulltrúa verka-
manna gegn Dagsbrúnarstjórn-
inni, ef hann hefði ekki gleymt
þessari einföldu staðreynd. Því
að einmitt þessi staðreynd gerir
allt þvaður hans um Dagsbrún
að markleysu og falsi og sýnir
manninn í allri hans nekt.
Það er til félag sem heitir Sjó-
mannafélag Reykjavíkur. Því er
stjórnað af fyrrverandi forseta
Alþýðusambandsins, Sigurjóni
Á. Ólafssyni, einum hinna örfáu
fylgismanna Stefáns Pétursson-
ar. Til eru einnig félög, sem
heita Sjómannafélag Hafnar-
fjarðar og Sjómannafélag Pat-
reksfjarðar. Fyrir báðum þess-
um félögum standa samherjar
Stefáns Péturssonar.
Þann 30. september 1942 gera
nefnd félög undir forystu Sig-
urjóns samning við Félag ísl.
botnvörpuskipaeigenda. Samn-
ingurinn gildir til 1. júlí 1943,
uppsagnarfrestur 2 mánuðir.
Þessu til staðfestingar skal birt
hér 16. gr. samningsins orðrétt:
„Samningur þessi gildir frá 1.
sept. 1942 til 1. júlí 1943.
Uppsagnarfrestur skal vera 2
mánuðir miðað við 1. júlí. Hafi
hvorugurx aðili fyrir þann tíma
sagt samningum upp, framleng-
ist hann um 6 mánuði í senn,
með sama uppsagnarfresti“.
Sjómannafélögin ákváðu að
segja samningnum ekki upp.
Engin allsherjaratkvæðagreiðsla
eins og Stefán Pétursson krafð-
ist af Dagsbrún. Alþýðu-
blaðið kvakar ekki. Stefán
Pétursson álítur þessa ákvörðun
og framgangsmáta sérstaklega
viturlega.
Ekkert orð um, að sjómenn-
irnir þurfi að endurskoða samn-
ing sinn, ekkert orð einu sinni
um það, að afnema þurfi 12
stunda vinnudag kyndaranna á
togurunum. Ekkert orð um, að
sjómannafélögin krefjist endur-
skoðunar vísitölunnar. Slík mál
mega ekki mæða á Sigurjóni Á.
Ólafssyni.
En svo ákveður Dagsbrún að
segja heldur ekki upp samning-
um, heldur tvo trúnaðarráðsfundi
um málið og félagsfund (fá-
mennan, sem sýndi, að enginn al-
mennur áhugi var fyrir uppsögn
samninga).
Þá vaknar Stefán Pétursson
og í Alþýðublaðinu getur ekki
að líta annað en skammir um
Dagsbrún — fyrir að haga sér
formlega eins og sjómannafé-
lögin.
Maður verður að kannast við
það, að Stefán Pétursson sér í
kommúnistahatri sínu svo rautt,
að þegar hann ætlar að slá for-
ystu Dagsbrúnar, hittir hann
forystu sjómannafélaganna, sína
eigin samherja.
Eftir að hafa athugað þessar
staðreyndir, ætti að vera auð-
veldara að skilja, hvers vegna
Dagsbrún lætur ævintýramann-
inn Stefán Pétursson ekki
stjórna gerðum sínum, hvers
vegna hún ætlar ekki að láta
hann einangra sig eins og hann
er að einangra Alþýðuflokkinn.
Sú tilhugsun að gera Alþýðu-
blaðið að leiðsögumanni í þess-
um efnum er því óglæsilegri
þar sem vitað er, að Alþýðu-
flokkurinn vildi ganga í svo-
nefnda „vinstri“stjórn á þeim
grundvelli að lækka kaup laun-
þega um 20—30 af hundraði.
*
Að lokum þetta: Það er skoð-
un launþega almennt, að grund-
völlur vísitölunnar sé þeim óhag-
stæður. Það er skoðun þeirra,
að leiðrétting vísitölunnar
myndi verða þeim til hagsbóta,
sem er um leið viðurkenning á
því, að grunnkaupshækkun er
ekki einhlít, ef þeir eru rændir
henni með öðrum aðferðum, og
sem sýnir ennfremur, að verk-
lýðshreyfingin einskorðar sig
ekki eingöngu við spurninguna
um grunnkaup. Samningar
Dagsbrúnar voru framlengdir
eftir að forsætisráðherra og allir
þingflokkar (nema þingflokkur
Alþýðuflokksins) höfðu gefið
samþykki sitt fyrir því, að
grundvöllur vísitölunnar yrði
endurskoðaður. Þar af leiðir, að
verkamenn mundu hafa talið
það samningsrof, ef ekki hefði
verið staðið við þetta gefna lof-
orð.
Hins vegar breytir það engu,
þótt Stefán Pétursson reyni í
Alþbl. að ge'ra lítið úr þýðingu
þess, að vísitalan verði leiðrétt.
Ennfremur: Verkamenn vita,
að brátt getur dregið að stríðs-
lokum. Eftir 3—4 mánuði má
búast við atvinnuleysi. Það mun
verða sótt á af hálfu atvinnu-
rekenda til þess að þrýsta grunn-
kaupinu niður. En verkalýður-
inn er staðráðin’n í því að halda
fenginni grunnkaupshækkun
slnni einnig eftir stríð, og knýja
fram trygga atvinnu handa öll-
um launþegum.
Þess er ekki krafizt, að Stefán
Pétursson skilji slíkar framtíð-
arhorfur. Hann hefur öðru að
sinna. En verkamenn munu
halda áfram ótrauðir að berjast
fyrir öryggi framtíðarinnar, lát-
andi ævintýramanninn falla á
hverju því bragði, sem hann
beitir.
E. Þ.