Þjóðviljinn - 07.08.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 7. ágúst 1943.
PjÚjíi 7. J r j.s N
þówww
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sóaialiitaflokkurinn
Ritatjórar:
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjórn:
Garðastrœti 17 — VSkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
etofa, Austurstrœti 12 (1. hœð)
Sími 2184.
Vfkingaprent h.f. Garðastrsett 17.
Aldrei framar atvinnuleysi!
Skemmtistaður
Reykvikinga
Annan apríl s.l. vor kaus bæj-
arstjórnin fimm manna nefnd
til að gera tillögur um skemmti-
og íþróttasvæði fyrir Reykvík-
inga í Laugardalnum (við
þvottalaugarnar).
Nefndin hefur skilað ýtarlegu
áliti og leggur til að teknir verði
um 95 hektarar lands til þessara
nota í Laugardalnum. Nefndin
hefur sýnt lofsamlegan áhuga í
starfi sínu og tillögur hennar
bera vott um stórhug og víðsýni.
Eitt af þýðingarmestu menning-
armálum hverrar borgar er að
eiga glæsileg íþrótta- og
skemmtisvæði. Við Reykvíking-
ar stöndum svo vel að vígi að
eiga mjög skemmtilegan stað
fyrir slíkan garð. í Laugardaln-
um er frábærlega fagurt frá
náttúrunnar hendi, og hin ákjós-
anlegustu skilyrði fyrir manns-
höndina til að prýða staðinn á
ýmsan hátt. Jarðvegur er þar
góður og jarðhiti mikill og er
það vissulega mikilsvert, bæði
fyrir ræktun staðarins og fyrir
íþróttaiðkanir.
Til munu þeir menn vera, sem
horfa í þann kostnað, sem af því
leiðir, að bærinn kaupi þær
byggingar, sem á þessu land-
svæði standa, en verðmæti
þeirra, ásamt lóðum þeim, er
i þau standa á, er samkvæmt fast-
eignamati 317 þús. kr.
Ekki getur komið til greina að
horfa í þennan köstnað, enda
mun ekki þurfa að kaupa allar
þessar eignir að svo stöddu.
Annað mál er það, að ekki hefði
þurft til þess að koma, að hús
stæðu þar, sem skemmti- og
íþróttasvæði bæjarins á að vera,
ef fyrirhyggju hefði verið gætt
í skipulagsmálunum. I hvert
sinn sem bærinn þarf að leggja
fram stórfé til fasteignakaupa,
vegna gatnagerðar, leikvalla-
gerðar, skemmtigarða eða ann-
arra nauðsynlegra framkvæmda,
eru bæjarbúar minntir á, hver
nauðsyh er að bærinn eigi allt
það land, sem hann er byggður
á, og víðar lendur í nágrenni
sínu, og að land bæjarins 1
heild sé skipulagt, þannig að
fyrirfram sé ákveðið, hvar opin-
berar byggingar og land til al-
menningsnota skuli vera, sem
og hvers konar hús skuli' reist
á hverjum stað.
En hvað sem öllu þessu líður,
þá er vonandi að ba^jarstjórn
fallist á tillögur nefndarinnar
um val á landi fyrir íþrótta- og
skemmtisvæði Reykvíkinga, og
í ágústhefti ,,Dagsbrúnar‘‘,
mánaðarblaðs Verkamannafé-
lagsins Dagsbrúnar, birtist eftir-
farandi grein, er vekja mun at-
hygli hvers verkamanns:
„Aldreí framar
atvinnuleysi
Stjórn Dagsbrúnar hefur ný-
lega rætt um atvinnuhorfur
næsta vetur og framvegis yfir-
leitt. Einkum var til athugunar
árstíðavinnan og þá sérstaklega
það, hvernig tryggja eigi verka-
mönnum atvinnu yfir vetrar-
mánuðina. Ákvað stjórnin að
snúa sér til Alþýðusambandsins
með eftirfarandi bréfi:
Rvík, 27.-7.—1943. — Félag-
ar! Eins og kunnugt er liafa
launþegar hér á landi húiö síö-f
ustu ár við meiri og jafnari
vinnu en nokkru sinni fyrr.
Astand þetta, sem hófst eftir
langvarandi atvinnuleysi og
skort meðal alþýöu manna, hef-
ur sýnt launþegunum gildi stöö-
ugrar atvinnu og sannaö þeim,
að í landi okkar þarf atvinnu-
leysi ekki að vera til og aö unnt
er aö hœta jafnt og þétt hag hins
vinnandi fólks, ef auölindir
landsins eru notaöar í því skyni.
Nú er hins vegar fyrirsjáan-
legt, — og um þaö viröast allir
vera sammála, — aö eftir stríö-
iö tekur viö atvinnuleysi aö
nýju, ef ekki veröa gerðar rót-
tækar ráðstafanir. Má jafnvel
gera ráö fyrir tilfinnanlegu at-
vinnuleysi á komandi vetri, þeg-
ar hitaveitunni lýkur og önnur
vinna dregst saman.
Hins vegar er það skoöun okk-
ar, að verkalýöurinn, sem sann-
prófað hefur gildi stöðugrar,
tryggrar atvinnu, muhi ekki og
geti ekki sœtt sig við afturhvarf
til atvinnuleysisins, og aö hann
geti hvorki tekið gilda gömlu
viðbáruna, aö „engir peningar
séu til“ né heldur þá heimsku-
legu nýhökuðu viðbáru, að „eng-
in verkefni séu til“.
Sérstaka áherzlu viljum viö
leggja á nauðsyn þess, að laun-
þegum veröi tryggð sem almenn-
ust vinna yfir vetrartímann,
einnig meö tilliti til næsta vet-
urs. Okkur er þaö Ijóst, að árs-
tíðavinnan er vandamál, en ein-
mitt þess vegna þarfnast þaö
gaumgæfilegrar athugunar og
úrlausnar. Viö erum þess full-
vissir, aö væri verkamönnum
tryggö vinna yfir vetrartímann,
yrði miklum mun auöveldara aÖ
fá vinnuafl í nauösynlegustu at-
vinnuvegi landsins yfir sumar-
tímann.
Við viljum því mœlast til þess
viö stjórn Alþýðusambandsins,
að hún skipi nefnd manna til
þess aö gera athuganir um verk-
legar framkvœmdir, sem veitt
síðan verði hafizt handa um að
gera fullkomnar áætlanir um
fyrirkomulag staðarins, óg þar
næst horfið að framkvæmdum,
eftir því sem mögulegt er.
gœtu hverjum manni verulega
atvinnu jafnt sumar og vetur.
Með félagskveðju
(undirskrift).“
Greinin í Dagsbrún er ekki
lengri, en það er tímanna tákn
að atvinnuleysismálin eru ofar-
lega á dagskrá einmitt nú, þeg-
ar þörf er á vinnu hverrar hand-
ar, er vettlingi getur valdið.
Atvinnuleysismálin
eru á dagskrá
Atvinnuleysið, hið ægilega böl
er vofir yfir verkamönnum í
auðvaldsþjóðfélagi, er of nærri
flestum verkamönnum til þess
að þeir gleymi því, þó komi
nokkurra ára atvinnukafli, og
þeir munu færri sem geta hugs-
að sér að beygja höfuð sín í auð-
mýkt næst, þegar kreppualda
auðvaldsþjóðfélagsins skellur
yfir, og taka atvinnuleysinu og
skortinum, hungripu og klæð-
leysinu sem væri það eðlilegur
liður í rás náttúrunnar. Alþýð-
an hér á landi og erlendis er
óðum að öðlast þann skilning,
að það sé á valdi mannanna
sjálfra að afnema kreppu'r og
atvinnuleysi, að þetta hvort-
tveggja sé fylgifiskar þess rang-
snúna þjóðskipulags, sem leyfir
fáum að raka til sín arðinum af
striti fjöldans.
Þess vegna var miklum hluta
af síðustu ræðu Roosevelts
Bandaríkjaforseta varið til að
skýra frá ráðstöfunum, sem
hann telur nauðsynlegar til að
hindra atvinnuleysi í stríðslok-
in. Þess vegna var einmitt þessi
ræða Roosevelts af andstæðing-
um hans stimpluð sem misrtbtk-
un á forsetaréttindum til kosn-
ingaáróðurs. Afturhaldið í
Bandaríkjunum veit, að varla er
neitt það mál til, er frekar nær
eyrum alþýðunnar en ráðstafan-
ir til að hindra atvinnuleysi að
styrjöldinni lokinni, er milljónir
hermanna og verkamanna í her-
gagnaiðnaði heimsins verða að
snúa sér að friðarstörfum.
Þess vegna þorir nú enginn
brezkur þingmaður að ympra á
því við kjósendur sína, að eftir
þetta stríð komi atvinnuleysi og
hrun. Jafnvel þeir íhaldssöm-
ustu meðal þeirra reyna að finna
einhver ráð, sem að minnsta
kosti geta litið sæmilega út í
ræðum, til að fyrirbyggja at-
vinnuleysi og koma í veg fyrir
hrun.
„ Þelr eru stórir
upp á sig núna
(t
Islenzka afturhaldið hefur ekki
lært þetta. Það heldUr áfram að
spekúlera opinberlega í atvinnu-
leysi og hruni í stríðslokin. Ólaf-
ur Thórs og Jónas frá Hriflu
hóta því, og smærri spámenn ís-
lenzka auðvaldsins taka undir
sönginn í andaktartón. Jónas er
að reyna að skipuleggja allt
afturhaldið gegn verkalýðs-
hreyfingunni og ætlar sér að
nota atvinnuleysisástand til að
koma á þjóðstjórnarfasisma, öll
auðvaldsöfl landsins eru að
tygja sig til árása á verkalýðs-
hreyfinguna og hin nýunnu rétt-
indi verkamanna. Eggert Claes-
sen og aðrir helztu legátar ís-
lenzka auðvaldsins hafa ekki
gefizt upp í baráttunni gegn ís-
lenzkri alþýðu, þó verkalýðs-
hreyfingin hafi síðustu árin sigr-
að í hverri einustu viðureign.
Þeir bíða síns tíma og vinna bak
við tjöldin. Hugurinn er samur
og hagsmunirnir eins, en fáir
eins óvarkárir og sá, sem sagði
nýlega um verkamenn: „Já, þeir
eru stórir upp á sig, núna.“ Öll
stríðsgróðastéttin lifir í hlakk-
andi von um að hægt verði að
ná aftur þrælatökunum á verka-
lýðnum, það muni takast að
sundra Alþýðusambandinu og
vekja úlfúð og baráttu milli
verkamanna innbyrðis, þegar
minnka tekur um atvinnuna og
vandamál stríðslokanna dynja
yfir. Jónas frá Hriflu er að bagsa
við að telja þjóðinni trú um, að
„kommúnistarnir“ vilji atvinnu-
leysi og hrun. Þeir hafa sýnt
það „kommúnistarnir“, sem Jón-
as kallar svo, þeir nær tíu þús-
und alþýðukjósendur, er fylkja
sér um Sósíalistaflokkinn, hvern
hug þeir bera til þessara mála,
og þeir eiga eftir að sýna það
betur. Allir aðrir íslendingar en
Jónas hafa lært talsvert um
„kommúnista“ á þeirri stað-
reynd, að einmitt á árum stöð-
ugrar atvtinnu vinnur Sósíalista-
flokkurinn svo stóra sigra, að
einsdæmi er í stjórnmálasögu
síðustu áratuga. Þessi kenning
hans um ,,kommúnistana“ og at-
vinnuleysið er því álíka gáfuleg
og tímabær og önnur uppáhalds-
kenning þessa æðsta prests ís-
lenzka afturhaldsins — að krepp-
ur og atvinnuleysi í auðvalds-
þjóðfélagi komi af háu kaupi
verkamanna! Því trúir varla
Guðlaugur Rósinkranz, hvað þá
aðrir.
Svar atþýðnnnar er:
Aldrei framar
atvinnuleysi
Það þarf enginn að efast um
að hugur fylgi máli, þegar
verkamenn tala um það sín á
milli. að atvinnuleysi megi
aldrei viðgangast framar.
En það þarf afl til að afstýra
því að atvinnuleysið skelli á í
stríðslok eða jafnvel fyrr, sam-
takafl verkalýðsins og allra
þeirra bandamanna, er hann
getur aflað sér í baráttunni gegn
hinum voldugu andstæðingum,
sem vinna móti hagsmunum al-
þýðunnar.
Það er einmitt skilningur og
viðurkenning á þessari nauðsyn,
sem kemur fram í bréfi Dags-
brúnarstjórnarinnar til Alþýðu-
sambandsins. Þar sem oftar
kemur það fram, hvers virði það
er verkamönnum að hafa sjálfir
Stjórn samtaka sinna í höndum
sér, hafa í forustu verkalýðsfé-
laganna menn, sem vita hvar
skórinn kreppir, og eiga engra
hagsmuna að gæta annarra en
hagsmuna alþýðunnar. Með vax-
andi afli verkalýðsfélaganna
verður verksvið þeirra í þjóðfé-
laginu stöðugt stærra og verk-
efnin f jölþættari. Það eru raddir
frá liðnum tímum og horfnum
þjóðfélagsaðstæðum, er vilja
binda verkalýðsfélögin við þröng
og afmörkuð svið. Svo er komið
að þau geta ekki látið neitt það,
er ákvarðar lífskjör alþýðunnar
sér óviðkomandi, og með hverju
ári vex einmitt skilningurinn á
þessu mikilvæga atriði innan
verkalýðshreyfingarinnar.
Aflið sem getur af-
stýrt nýjum atvinnu-
leysishörmungum:
Bandalag hinna
vinnandi stétta
En ef takast á að afstýra því,
að atvinnuieysið með öllum
hörmungum sínum skelli yfir ís-
lenzku alþýðuna, þarf skjótra
aðgerða við. Alþýða landsins má
ekki bíða og sjá hverju fram
vindur. Þegar á næstu mánuðum
geta gerzt stórfelldar breyting-
ar á innanlandsmálum og al-
þjóðamálum. Til að geta mætt
þeim með nægilegri festu og ör-
yggi, þarf sameiningu allra
krafta alþýðunnar og skipulags-
form, er í einu sé nógu rúmt til
að tryggja samstarf um þau mál,
er úrslitum valda um framtíð
alþýðunnar og þjóðarinnar allr-
ar, og nógu samfellt til stórræða.
Bandalagshugmyndin hefur
þegar fengið mikjð fylgi. Hver
einasti alþýðumaður þarf að
kynna sér nákvæmlega stefnu-
skrána og ávarp Alþýðusam-
bandsstjórnarinnar. Sjöundi og
síðasti liður stefnuskrárinnar
fjallar einmitt um það efni, sem
hér hefur verið rætt. Það verður
stefna Bandalagsins
I „Að gera allt sem auðið
er til að koma í veg fyrir
atvinnuleysi og aðrar afleið
ingar hins sundurvirka auð
valdsskipulags, sem bitna á
alþýðunni með öllum sín-
um þunga þegar núverandi
styrjaldarástandi lýkur,
með því að berjast fyrir al-
hliða eflingu og nýskipan
atvinnuveganna, fyrir stór-
virkum verklegum fram-
kvæmdum, fyrir gagn-
kvæmri samvinnu og samn
ingum við okkar eðlilegu
markaðslönd, til þess að
try&ffja örugga sölu á öllum
útflutningsvörum landsins,
m. a. með þátttöku í alls-
herjarframleiðsluáætlun
þeirra landa, sem hafa slíka
alþjóðlega samvinnu sín á
milli, og með því að taka að
sér forustuna í baráttunni
fyrir þeim þjóðskipulags-
háttum og þeirri stjóm al-
Frannhald á 4. síðu.