Þjóðviljinn - 12.08.1943, Blaðsíða 3
Pimmtudagur 12. ágúst 1943.
ftiðnniinm
Útgefandi:
5 Sameiningarflokkur alþýðu —
SáríalUtaílokkuriun
Riutjórar:
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
RitBtjórn:
Oarðastrœíi 17 — V$king»prent
Sfmi 2270.
Afgreiðsla og auglýríngaikrif-
■tofa, Au«tur»trœti 12 (l. hœ8)
Simi 2184.
Vfkingsprent h.f. GarSastraeti 17.
I _________________________
Hörmuleg tiðindi
Fregnirnar um ’.át Vest-
mannaeyinganna, sem freistuð
ust til að drekka eitrað áfengi
eru meðal hinna hörmuleg-
ust tíðinda sem borizt hafa.
Manntjónið minnir helzt á
hina stærri sjóskaða, en atvik
og allur aðdragandi er enn
hörmulegri.
Við engan er að sakast þó
að ægir höggvi skörð í rað-
ir vorar ef fyllstu varúðar og
fyrirhyggju hefur veriö gætt,
en þegar glöp ein og þjóðár-
lestir valda þvílíku áfhroöi,
sem hér hefur orðiö, er vissu-
lega ástæða til að lýsa sök á
hendur réttra aöila, með fullri
einurð og hreinskilni.
Það er upplýst, að vökvi
sá sem varð mönnum þess-
um áð bana, var sjórekinn eða
fundinn á sjó. Allmikið hef-
ur verið um slíkt rekald í
sjónum viö strendur íslands
á síðustu tímum, og er venju-
lega um metylalkohol að ræða
sem hernaðarþjóðimar hafa
ugglaust flutt um hafið í all-
stórum stíl, og ætlað til iön-
aðarþarfa.
Öllum fulltíða mönnum er
ljóst að þessi vökvi er ban-
vænn, stjórnarvöldin hafa af
gefnum tilefnum margsinnis
varáð menn við að neyta
nokkurs þess vökva, sem finn-
ast kahn rekinn af sjó, eða
á reki í sjó, þar sem ástæöa
sé til að ætla að þar sé um
hið banvæna metylalkohol
að ræða, eöa einhverja álíka
ólyfjan. Hver einasti heilvita
íslendingur hlýtur því að vita,
að lífshættulegt getur verið
aö neyta drykkjarfanga er
finnast á sjó, eða reka af sjó.
Að hirðá slíkan vökva, bjóða
hann til drykkjar, er því glæp-
ur, hvort sem það er boöið
í hagsmunaskyni eða ekki.
Vonandi verður hinn sorglegi
atburður í Vestmannaeyjum
til þess að aftra mönnum frá
að fremja slíkan glæp oftar.
En þetta er aðeins önnur
hlið málsins, hún snýr aö ó-
lánsmönnunum, sem hirtu og
buðu hinn banvæna drykk.
Hin hliðin snýr að alþjóð.
Það er alkunna að drykkju-
skapur íslendinga er með
þeim hætti að1 langt gengur
út fyrir takmörk siðmenning-
arinnar. Fjölmennar skemmt-
anir eru haldnar, þar sem að-
altilgangur flestra þeirra er
skemmtunina sækja viröist
vera sá, að drekka sig ölvaða,
að komast í það ástand, að
þeir hvorki ráði yfir orðum
p o o v x u j $ H _
2326 sjdmeon honu á sjdmaia - oo
oeslolelnili Síolufiarðar í fyrrasunar
Brýn þörf á slíkum heimilum í öllum verstöðvum landsins
Þjóðviljanum hefur borizt skýrsla Sjómanna- og gestaheim
ilis Siglufjarðar um starfsemina á síðastliðnu ári, og birtir hér
ýtarlegan útdrátt úr henni.
Á því er enginn efi, að Sjómannaheimilið á Siglufirði hef-
ur unnið iftikið og gott starf þessi fáu ár, sem liðin eru frá stofn-
un þess. Það er Siglfirðingum, og þá ekki sízt stúkunni Fram-
sókn, sem haft hefur forgöngu í málinu, til mikils hróss að hafa
komið upp slíkxi stofnun. Það er öðrum bæjum til fyrirmyndar,
og væri eðlilegt að sjómannasamtökin tækju þetta mál til svo
rækilegrar meðferðar, að þegar á næstu árum yrðu komin upp
sjómannaheimili í öllum helztu útgerðarbæjum og verstöðvum
landsins.
Fer hér á eftir útdráttur úr skýrslu Sjómanna- og gestaheim-
ilis Sigluf jarðar:
STARFSTÍMI
Sjómanna- og gestaheimili
Siglufjarðar tók til starfa 1. júlí
um það leyti sem síldveiðarnar
byrjuðu, en lauk störfum 23.
september. Var þá síldveiðum
lokið og aðkomufólk flest farið
frá Siglufirði. Heimilið starfaði
því alls rúman 2V2 mánuð.
Húsakynni voru hin sömu og
áður, en miklar endurbætur
höfðu verið gerðar á húsmu frá
því árið áður, meðal annars
hafði snotur veitingasalur verið
útbúinn uppi á lofti við vestur
hlið hússins. Er gengið upp í
hann úr aðalsalnum. Hitunar-
tæki voru endurnýjuð og húsið
málað.
Dagleg störf á heimilinu önn-
uðust þær: frú Guðlaug Stem-
grímsdóttir og frú Lára Jóns-
dóttir, en hr. Eiríkur Sigurðsson
kennari frá Akureyri starfaði
einnig við heimihð um 5 vikna
skeið.
STARFIÐ
Heimilið var opið alla daga
frá kl. 9 árdegis til kl. 2214 að
kvöldi. Öllum var frjáls aðgang
ur, en ákveðnar reglur voru
settar um framkomu og um-
gengni. Á lesstofu lágu frammi
flest blöð og tímarit landsins
til afnota fyrir gestina. Pappír
og ritföng gátu menn fengið eft-
ir þörfum og þurftu ekki að
greiða fyrir það frekar en þeir
óskuðu. Bækur úr bókasafm
heimilisins gátu menn fengið
lánaðar. í veitingasal voru veit-
ingar framreiddar alla daga.
Þá var annazt um sendingu
bréfa, peninga og símskeyta fyr
ir þá, er þess óskuðu. Margs
konar leiðbeiningar voru veittar
sínum né gerðum. Þessi þjóö-
arlöstur, þessi þjóðarsmán,
hefur leitt til þeirra hörmu-
legu tíðinda, sem hér um ræð-
ir. En er þaö ekki hending
ein að fleiri hinna ótal mörgu
fyiliríissamkvæma, sem hald-
in eru víðsvegar um land allt
endi ekki með viðlíka hörmu-
legum atburöúm og hér hafa
gerzt.
Þetta er athugunarefni fýr-
ir hvern þann, sem þátt tek-
ur í hinum siölausu drykkju-
venjum íslendinga.
þeim, er ókunnugir voru í bæn-
um, og reýnt að greiða fyrir
þeim eins og tök voru á.
Útvarp var jafnan í gangi á
útvarpstíma, orgel og píanó
voru í veitingasal og var gestum
frjálst að leika á þau, er þeif
óskuðu. Föt og munir voru
geymdir fyrir allmarga sjómenn
á síldarskipum og einnig var
haft sérstakt herbergi, þar sem
menn gátu haft fataskipti og
snyrt sig.
AÐSÓKN
Aðsókn að heimilinu var yfir-
leitt góð, og voru gestirnir aðal-
lega sjómenn af síldarskipum og
einnig nokkuð af fólki, er stund
aði síldarvinnu í landi og bjó í
vinnuskálum. Landvinna var þó
með minnsta móti þetta sumar.
Reynt var að fylgjast nokkuð
með gestafjöldanum og í gesta-
bók heimilisins skráðu nöfn sín
2326 manns, úr öllum landshlut
um, en auk þess kom jafnan á
heimilið fjöldi gesta, sem ekki
skráði nöfn sín. Eftir því sem
næst varð komizt voru skrifuð
763 bréf, þar með tahn peninga
bréf, má þó gera ráð fyrir, að
þau hafi verið allmikið fleiri,
því að margir gestir höfðu. sín
eigin bréfsefni og komu bréfum
sínum í póst. Peningar, er tekn-
ir voru til geymslu og sendingar
voru um 5130,00 kr. Allmargir
létu senda bréf og pakka til
heimilisins og vitjuðu þess þar.
Landssímasamtöl og símskeyti
voru afgreidd á heimilinu fyrir
fjölda manna, og kom það sér
oft sérstaklega vel, einkum eftir
lokunartíma símstöðvarinnar
Bæjarsíminn var og mjög mikið
notaður af gestum heimiiisins,
endurgjaldslaust.
Umgengni og reglusemi gesta
og framkoma öll var hin prýði-
legasta.
SAMKOMUR OG ERINDI
Allmargar samkomur voru
haldnar yfir starfstímann, guðs-
þjónustur, fræðandi erindi voru
flutt, ennfremur upplestrar,
mynda- og skuggamyndasýning-
ar. Á samkomum þessum var og
oft einsöngur og kórsöngur. Oft-
ast voru samkomur þessar
haldnar um helgar eða þegar lík
ur voru fyrir góða aðsókn, má
og segja, að hún hafi yfirleitt
verið góð, eftir atvikum. Oftast
var ókeypis aðgangur að sam-
komum þessum, en að kvik-
myndasýningunum var aðgang-
ur seldur og þá til ágóða fyrir
heimilið.
Samkomur þessar hafa frá
upphafi verið hugsaðar sem einn
liður í því menningarstarfi sem
Sjómannaheimilið vill vinna.
FJÁRHAGUR
Heimilið naut, eins og að und-
anförnu, opinberra styrkja til
starfsemi sinnar og var þeim sér-
staklega varið til rekstursins,
enda eru það hinar öruggu fasta
tekjur heimilisins, aðrar tekjur
þess fara mjög eftir atvikum,
svo sem árferði o. fl.
Heimilið hlaut styrk frá þess-
um aðilum:
Ríkissjóður kr. 2055,76
Stórstúka ísl. — 1500,00
Bæjarstj. Siglufj. — 2000,00
Samtals kr. 5555,76
Þá hefur stúkan Framsókn
lagt mikið af mörkum bæði
beint og óbeint, til starfsemi
heimilisins, bæði með vinnu em-
stakra félaga stúkunnar og fjár-
söfnunarstarfsemi, má t. d. geta
þess, að allur ágóði af leikstarf-
semi stúkunnar rennur til Sjó-
mannaheimilisins og er þá sér-
staklega varið til endurbóta á
húsinu eða á annan hátt heimiL
inu til hagsbóta.
Útgefendur blaða og tímarita
hafa látið heimilinu ókeypis í té
blöð sín og tímarit, og er hér
jafnan um töluverða upphæð að
ræða.
Ágóði af veitingasölu varð
nokkur, en þó minni en ætla
mætti, því að veitingar allar
eru jafnan seldar svo vægu
verði, sem fært þykir.
Þá má síðast en ekki sízt
minnast á hinn mikla fjárhags-
lega stuðning, sem heimilið naut
á árinu frá sjómönnum og út-
gerðarmönnum og kom í sérstak
lega góðar þarfir til þess að
standast hinn mikla kostnað við
endurbætur þær á húsinu, er
framkvæmdar voru veturinn áð-
ur.
Gjafir frá skipshöfnum til Sjó
mannaheimilisins árið 1942
námu kr. 9568,00 og aðrar gjafir
og áheit kr. 6583,60.
ÝMISLEGT
Eins og áður er sagt fóru fram
mikilsverðar endurbætur á húsa
kynnum heimilisins áður en sum
^irstarfið hófst, þó að ennþá
standi margt til bóta, er getur
aukið þægindi og gert starfsem-
ina í heild fjölbreyttári. Verður
unnið að því að auka starfið og
efla, eftir því, sem efni og ástæð
ur leyfa.
Bókasafnið var aukið nokkuð
á árinu, áhöld endurnýjuð og
húsgögn lagfærð.
Málverk og veggmyndir bár-
ust heimilinu frá þessum vel-
unnurum:
Málverk:
Freymóður Jóhannesson: Fjalla-
baksvegur.
Magnús Árnason: Brim.
St. Víkingur: Þríhyrningur,
(málv. Ól. Túbals).
Veggmyndir:
St. Einmgin: Reykjavík.
Sjómenn hafa sýnt starfi heim
ilisins mikinn velvildarhug og
hafa sýnt, að þeir kunna að
meta það og má nú svo segja, að
staður þessi sé orðinn heimili
þeirra, þegar þeir vilja eiga kyrr
látar stundir í landi.
Allmörg blöð og tímarit hafa,-
getið starfseminnar mjög vm-
samlega og farið um hana mjög
lofsamlegum orðum. Allt er
þetta mikil hvatning að efla
starfið sem mest og gera heimil-
ið sem bezt úr garði.
St. Framsókn nr. 187 hefur
eins og að undanförnu annazt
rekstur Sjómannaheimilisins og
skipuðu stjórn þess þeir: Pétur
Björnsson kaupmaður, séra Ósk
ar J. Þorláksson, sóknarprestur
og Andrés Hafliðason, forstjóri.
Stjórn Sjómanna- og Gesta-
heimiiis Siglufjarðar vill að lok-
um flytja öilum þeim opinberu
stofnunum, fyrirtækjum og ein-
stakiingum, nær og fjær, sem
styrkt hafa heimilið með gjöfum
f járframlögum eða á annan hátt,
beztu þakkir fyrir allan stuðn-
ing og velvild á starfsárinu 1942.
í stjórn Sjómanna- og gesta-
heimilis Siglufjarðar.
Siglufirði í júní 1943.
Ó. J. Þorláksson, P. Björnsson,
A. Hafbðason,
llli Sí Sll Sll
Framh. af 2. síðu.
fram aö fara til foringjaráðs-
stöðvanna að morgni og koma
til fangabúðanna að kvöldi
En svo varð hershöföinginn
svo ánægöur meö verk hans
að hann haföi hann ekki leng-
ur í fangabúðunum, en lét
hann sofa annarsstaöar. I
þeirri von aö fá hann til þess
aö leggja sig allan fram gaf
hann út fyi'irskipun um að
Serjotsa skyldi fá allan þann
mat er hann vildi.
Þessi góöa meöfeiö hafði
þau áhrif aö Serjotsa fór brátt
aö ná sér aftur eftir dvölina
í fangabúðunum. Hann fór
jafnvel að fitna. Málverkinu
miöaöi vel áfram með hverj-
um deginum sem leiö.
Þar kom aö hershöfðinginn
átti aö sitja fyrir í síðasta
sinn, eftir var aöeins aö ljúka
viö síðustu drættina í mynd-
inni. Hershöföinginn mókti í
Áægindastól sínum. Sei'jotsa
þreif blaðapressu, keyrði hana
í höfuð hershöfðingjanum og
rotaöi hann — gekk síðan út.
Engum datt i hug aö stöðva
hann. Allir vissu hver hann
var.
Hann gekk beina leiö til
skógar og leitaði uppi næstu
skæruliðasveit og meö henni
i hefur hann barizt síðan.