Þjóðviljinn - 13.08.1943, Blaðsíða 3

Föstudagur 13. ágúst 1943.
PuU j V iLJi-xltí
Alþýdan verður ad vera sameínud og ráða landinu
tr
Farmanna og fiskimannasamband íslands
skrifiar ríkisstjórninni
Það er hið mesta nauðsynjamál, að komið verði upp hér inn-
anlands fullkominni skipasmíðastöð svo hægt sé að framkvæma
hér heima viðhald og endurnýjun fiskiflotans og einnig helzt
annarra stærri skipa.
Framkvæmd þess verks er stór þáttur í því að gera þjóðina
sjálfp-i sér nóga og öðrum óháða.
Fáir munu þeir vera, sem óska þess, að þeir tímar endurtaki
sig, sem voru hér fyrir stíð, að viðgerðir skipanna séu fram-
kvæmdar erlendis, en hér heima gangi iðnaðarmenn og aðrir
atvinnulausir.
Farmanna- og fiskimanna-samband íslands hefur skrifað
ríkisstjóminni eftirfarandi bréf viðvikjandi máli þessu:
^ðnnuMR
• Otgefandi:
■ Sameiaingatflokkui alþýðn —
' SóiialUtaílokkurinn
FUtat jóiar:
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjaitarsoa (áb.)
RitBtjórn:
Carðastræti 17 — Vfkingaprent
Simi 2270.
Afgreiðsla og augiýaingaskrif-
atofa, Anetuntræti 12 (I. kæð)
Sími 2184.
Vlkingsprent h.f. Garðaatræti 17.
I.
Það er stefna Sjálfstæð-
isflokksins sem veldur
húsnæðisleysinu
Hvað gera bæjaryfirvöldin í
húsnæðismálunum? Þannig
spyrja hinir húsnæðislausu
dag eftir dag- og viku eftir
viku.
Hver ærlegur maður svarar
þessari spumingu með einu
stuttu orði, og þáö er — Ekk-
ert —
Bæjaryfirvöldin hafa setið
með hendur 1 skauti í allt
sumar, og stritast við að sjá
ekki né heyra vandkvæði
hinna húsnæðislausu.
Sumum kann að finnast
þessi aðstaða bæjaryfirvald-
anna furðuleg, en vissulega
er hún ekki furðuleg, þegar
alls er gætt, hún er sem sé í
fullu samræmi við stefnu og
kenningu þess flokks, sem með
völdin fer í bænum. Þær þús-
undir Reykvíkinga, sem hafa
kosið Sjálfstæðismenn til að
stjórna bænum, hafa viljandi,
eða óviljandi, borið þá ósk
fram með atkvæði sínu, að
bæjaryfirvöldin skiptu sér sem
allra minnst af húsnæðismál-
unum. Húsnæðismálin eru
bænum óviðkomandi, sagði
Bjarni borgarstjóri eitt sinn
og mælti þar í fullu samræmi
við stefnu Sjálfstæöisflokksins
Það væri fals eitt, að leyna
þeirri staöreynd áð Sjálfstæð-
isflokkurinn telur að einstakl-
rngnum beri að leysa húsnæð-
ísmálin á grundvelli einka-
framtaks og kapphlaups um
gróða. Það er smávægilegt frá
vik frá þessari stefnu, að bær-
inn hefur látiö reisa nokkur
myndarleg íbúðarhús. Sterk
rök og áróður minnihlutans
í bæjarstjórn og krafa mikils
fjölda bæjarbúa knúði Sjálf-
stæðismenn til að gera þetta
frávik, en þeir réttu sig aftur
á línuna með þVí að ráöstafa
þessum húsum á svo óheppi-
legan hátt, áð heita má að
stefnu Sjálfstæöisflokksins sé
að því leyti borgið.
Á þessar staðreyndir er hér
bent til þess að gera mönn-
um ljóst, að það eru tálvonir
einar ef einhver skyldi trúa
því áð núverandi meirihluti
bæjarstjórnar geri eitthvaö
sem um munar til að leysa
vandamál hinna húsnæðis-
lausu. Þessi meirihluti gerir
ekkert nema tilknúöur og
nauðugur, og öílum má vera
Ijóst að allt það sem þannig
er gert, er gert með hangandi
hendi og reynist kák eitt.
Þáð er alkunna aö á ár-
unum fyrir stríð voru nokkr-
ir togarar í íslenzka flotanum
sem alltaf voru reknir meö
hagnaði, meðan sagt var aö
yfirgnæfandi meirihluti tog-
aranna tapáði stórfé á hverj-
um túr. Togararnir sem allt-
af voru reknir með hagnaði,
voru Patreksfjarðartogararnir
togarar Einars Þorgilssonar í
Hafnarfirði, togari Halldórs í.
Háteig í Reykjavík.
Sennilega eru til menn, sem
finnst þetta torráðin gáta,
flestir togaranna tapa milljón-
um á nokkrum árum, aðrir
halda í horfinu, jafnvel græöa,
á sama tíma.
Sama kaupgjald var þó
greitt á öllum þessum togur-
um, þeir áttu við sömu eða
svipuð kjör að búa, með inn-
kaup á kolum og veiðarfær-
um, þeir seldu afla með sama
eða svipuðu verði. Aflabrögö
voru yfir lengi’i tíma ekki
verulega mismunandi. í sem
allfæstum oröum sagt ekkert
af því sem á eölilegan hátt
hefur áhrif á rekstursafkomu
togara, getur skýrt þennan
mun.
Hver er þá skýringin?
Hún er blátt áfram sú áð
flestir útgerðarmenn álitu séi’
eftir atvikum hagkvæmt áð
sýna taprekstur á pappírum
sínum.
Hvers vegna töldu þeir sér
þetta ahgkvæmt?
Meginorsakirnar eru þessar:
1. Útgeröarmennirnir höfðu
takmarkaða trú á gróöamögu-
leikum sínum í -ambandi við
stórútgerð. Þeir komu því eins
miklu og mögulegt var af fé
útgeröarinnar í önnur fyrir-
tæki, sem þeir töldu líklegri
til áð gefa þeim sjálfum arð,
um þjóðarhag var auövitað
ekki spurt.
2. Taprekstur útgerðarinn-
ar forðaði þeim frá að borga
réttmæta skatta af því fé sem
þeir höfðu undir höndnm.
3. Taprekstur útgerð'arinn-
ar var eitt sterkasta vopniö
í höndum atvinnurekenda í
Lausn fæst því ekki á hús-
n’æðisvandamáum Reykvík-
inga fyrr en meirihlutavaldið
í bæjarstjórn hefux verið feng-
ið þeim flokkum og mönnum,
sem telja það hlutverk bæj-
arfélagsins aö tryggja að allir
bæjarbúar geti búið í góðum
íbúðum.
Hinar húsnæöislausu fjöl-
skyldur ættu að gera sér ljóst,
og hver einasti bæjarbúi ætti
að gera sér ljóst, að þaö er
ekki tilviljun og því síöur
duttlungar, eða vonzka nokk-
urs manns,' sem veldur því
áö bærinn hefst ekkert aö í
húsnæöismálunum, þaö er
stefna, það er lífsskoðun Sjálf
stæðismanna sem því veldur.
Lækningin er því að fela
mönnum, sem aðhyllast aðra
stefnu og aðrar lífsskoðanir,
áð stjóma bænum.
launadeilum við vei'kafólkiö.
4. Hlutafélagalögin - gerðu
þessum herrum kleift að
skjóta. sér og verulegum hluta
eigna sinna undan ábyrgð á
afkomu útgerðarinnar, og
gerðu þeim auðveldan þann
leik, að fleygja lélegum skip-
um 1 bankana, þegar þeim
þótti henta.
Þetta er meginorsök þess að
stórútgierðin var rekin með
tapi árin fyrir stríð.
Þó hér hafi veriö minnst
sérstaklega á stórútgerð, er
það alls ekki af því, að hún
sé frábrugðin öðrum. stór-
rekstri, sem rekinn er á grund
velli einkaframtaks og gróða-
vona einstaklinga, heldur af
því að íslehdingar þekkja stór
útgerðina bezt, og dæmin af
þeim rekstri eru ljósust. Hitt
ætti öllum að vera ljóst, að á
öllum sviðum atvinnulífsins
mun saga stórútgerðarinnar
fyrir stríð endurtaka sig að
meiru eða minna leyti, ef til
vill í lítið eitt breyttu formi
í sumum tilfellum, ef ekki
veröur gripiö til sérstakra
ráöstafana.
Verður eitthvaö gert til að
aftra því að skemmdarstarf-
semi lík þeirri, sem togaraeig-
endur frömdu fyrir stríð, end-
urtaki sig ekki að stríðinu
loknu?
Þing og stjórn mun ekki
gera þáð nema tilknúð. Spurn
in er, hvort hægt er að knýja
fram þær ráöstafanir, sem
með þarf og hvort það verð-
iu’ gert.
Aðeins eitt afl kemur til
greina, sem sé afl hins vinn-
andi fjölda í landinu, til sjáv-
ar og sveita. Frumskilyrði þess
aö þetta afl fái notið sín, er
að allir þessir aöilar komi
fram sem einn maður, og beri
fram kröfuna um þaö aö at-
vinnulífi þjóðarinnar verði
stjórnaö með hag alþjóðar
fyrir augum. Hver er þaö sem
ekki skilur áð sagan um tog-
araútgeröina fyrir stríð má
ekki endurtaka sig? Hver er
sá maður utan hins þrönga
hóps stóratvinnurekenda, sem
ekki viðurkennii’ nauðsyn þess
aö stjórna öllu okkar atvinnu-
lífi með alþjóðarheill fyrir aug
um? Vonandi finnst slíkur
máður ekki meðal verka-
manna og smáframleiðenda.
Þess vcgna ætti hver einastí
verkamaöur og hver einasti
smáframleiðandi, og hver ein-
asti launþegi áö styðja stofn-
un „Bandalags vinnandi
stétta“ sem Alþýðusambandið
beitir sér nú fyrir af hinum
mesta myndarskap.
Takist stofnun þessa banda-
lags eins vel og vera ætti,
getur það vonandi miklu ráö-
ið um starfsemi Alþingis.
Komi það hinsvegar í ljós,
að þingið táki ekki réttmætt
tillit til þessa sambands, þá
er auðvelt fyrir þáð að minn-
ast þess við næstu Alþingis-
kosningar. Þeim aðilum sem
,,Þaö er almennt kunnugt
aö meðal útvegsmanna, iön-
aðarmanna og sjómanna vex
nú ört áhugi íyrir því að kom-
ið veröi upp hér á landi skipa-
smíöastöð, svo stórri áð hægt
verði að smíða botnvöi’puskip
fyrir íslenzka fiskiflotann og
jafnvel önnur stærri skip, auk
viðgerða á öllum þeim skip-
um sem landsmenn eiga og
kunna að eignast.
Er álit manna um mögu-
leika vora á þessu sviði, eink-
um byggt á því hváö tekizt
hefur að framkvæma nú á
stríðstímanum, þegar naum-
ast var í| önnur hús aö venda
um aðgerðir og viðhald á
skipastólnum. Hefm’ Far-
manna- og fiskimannasam-
þand íslands gengiíst 'fyrii'
blaöaskrifum um þessi mál,
til þess að vekja áhuga lands-
manná fyrir því.
Fyrir alllöngu hafa komið
fram málaleitanir til bæjarins
frá tveimur þekktum Verk-
smiðjum h. f. Keilir og Stál-
smiðjan s. f. hér í Reykjavík,
um lóðarréttindi og fleira,
Hyggjast þessi fyrirtæki að
hefjast handa um skipasmíöi,
ef þeim tekst að ná þeirri
aöstöðu, sem tryggir þeim
mögnleika til viðunandi ái'ang
urs.
Bæjarpósttitfínn
Framh. af 2. síðu.
vilji ekki unna bömunum þess að
hafa leikvelli, heldur held ég að hér
hljóti að vera um vanrækslu og
hugsunarleysi að ræða. Treysti ég
Bæjarpóstinum bezt til að koma þess
um línum á framfæri.
Með þökk fyrir birtinguna.
Alþýðukona.
að því ættu að standa er leik-
ur einn aö ráða meirihlutan-
um á Alþingi, og á þann hátt
vill alþýðan á íslandi taka
þau völd sem henni bera, ó-
tilneydd mun hún aldrei fara
aðrar leiðir.
Nú er það án efa nokkrum
erfiöleikum bundið, að þessi
áminnstu fyrirtæki geti á eig
in spýtur komið upp viðun-
andi skipasmíðastöö, jafnliliða
skipaviögeröarstöð og starf-
rækt hana og enn síður ef
þau hefjast handa samtímis.
Vér teljum því líklegt að bæj-
arfélagið eöa ijíkið þurfi að
veita aðstoð í einhverri mynd.
Máliö er hinsvegar svo mikil-
vægt og aðkallandi, að slík
aöstoð ætti naumast að vera
tiltökumál.
Að vorum dómi kemur þá
til álita hvort ekki væri rett
að reyna aö sameina þessi
fyrirtæki ef hægt er, það yrði
ef til vill öllum fyrir beztu.
Vér teljum málið svo mikil-
vægt fyrir atvinnulíf í ladid-
inu, að þaö væri viðeigandi
aö ríkisstjórnin hefði á ein-
hvern hátt forgöngu um það.
Sú saga má ekki endurtaka
sig, að eftir stríðiö fari allar
helztu viðgerðir og nýsmíó út
úr landinu, sem hér þai’f að
koma í verk, samtímis því aö
kunnáttumenn vorir á iðnað-
arsviðinu gangi atvinnulaus-
ir og að útvegurinn verði aft-
ur háður erlendri leiðsögn og
lánardrottnum.
Með línum þessum höfum
vér leyft oss aö vekja athygli
hins háa ráðuneytis á þessu
mikilsveröa máli.
Það er þjóðarnauösyn að
það komist sem fyrst í fram-
kvæmd“.
DAGLEGA
NÝ EGG, soðin og hrá
Kaf fisalau
Hafnarstræti 16.
OOOOOO^OOOOOOOOOO
Áskriftarsimi Þjóðviljans
er 2184