Þjóðviljinn - 24.08.1943, Blaðsíða 4
þlÓÐVILIINN
Markús Ivarsson
framkvæmdarstjóri
Héðins lézt í gær
Markús ívarsson, fram-
kvæmdarstjóri Héðins, varð
bráðkvaddur í gær.
Hann haföi uncíanfarið
kennt nokkurs íasleika, en þó
sinnt störfum sínum.
Markús haföi um langt
árabil starfaö viö vélsmiöj-
una Héöinn. Hann var vin-
sæll maöur og vel látinn.
LANDSMÓT I. FLOKKS
Fram-ÍR.5:2
Mörgum mun hafa leikið for-
vitni á að sjá hvað í. R. gæti, og
satt að segja furðaði mig á hvað
þeir gátu, til að byrja með eru
þeir eins oft í sókn og áður langt
um lýður setja þeir tvö mörk,
síðar „brenna þeir af“ víti-
spyrnu. í liði Framara voru þó
góðir menn og sem I. fl. lið er
það sterkt, þó er þessi sigur
þeirra of stór. Tvö af þessum
mörkum, sem í. R. fékk voru svo
nefnd klaufamörk, og stafa
/ sennilega af óvana markmanns-
ins í að keppa. En sem sagt í síð-
ari hálfleik setur Fram 5 mörk
en I. R. ekkert, þó hafa þeir góð
tækifæri, en þau eru misnotuð.
Fram hafði meira úthald og í
síðari hálfleik voru staðsetning-
ar í vörninni góðar/en hjá í. R,-
ingum aftur slæmar.
JOHN PRICE
Ahtíl
Framh. af 1. síðu.
hreyfinguna og hefur enn.
Price sagði blaðamönnum
frá hinu mikla stai’fi bi’ezku
verklýðshreyfingarinnar í stríö
inu, skipulagningu vinnuafls-
ins og öllum öðrum aðgerö-
um verklýðssamtakanna til
þess að tryggja þaö að stríö-
iö ynnist og hægt væri aö
skapa betra lýðræði, betra líf
og öruggari framtíð en áður
blasti við oss.
Sökum þess aö viötaliö við
hr. Price fór fram aö loknu
ýtarlegu viðtali viö Konrad
Nordahl, gafst ekki tími til
að' spyrja hann um brezku
verklýðshreyfinguna sem æski
legt hefði veriö, og gefst ef
til vill síöar tækfæri til þess
að fi’æöa betur um þaö, sem
þessi brezki verklýösleiötogi
hefði aö segja íslendingum.
BANDARÍKJAMENN
TAKA KISKA OG
SEGÚNA
Bandaríkjamenn hefa tek-
ið nú um' helgina tvær af
Aleuteyjunum, Ki’ska og Se-
gúna. Segir í tilkynninga um
töku eyjanna að á annarri
þeirra, Segúna, hafi enginn
Japani fundizt er Bandaríkja-
herinn gekk þar á land.
BBSSBÞ NTJA Blé <01 WBþ 'TiASM&mm
Knattleikakappinn (Rise and Shine). LINDA DARNELL, JACK OAKIE, MILTON BERLE, GEORGE MURPHY. Sýnd kl. 5, 7 og 9. í hiarta og hug (Always In My Heai’t) Amerískui’' sjónleikur með söng og hljóðfæraslætti. KAY FKANCIS, WALTER HUSTON og söngmærin GLORÍA WARREN, BORRAH MINEVITCH og muimhörpusveit hans. Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Norsfe og íslenzfe
<*
verklýdshreyfíngo
Framh. af 1. síðu.
upp á ný starfa" sinn, for-
mennsku verklýðssambandsins,
ef þess væri nokkur kostur. En
það var þýzka leynilögreglan —
Gestapo — sem tók nú á móti
honum. Þrisvar sinnum var
hann yfirheyrður, 6 klukkutíma
stóð yfirheyrs'lan. Norskir kvisl-
ingar tóku hann fastan og 13
vikur sat hann í dýflissum fas-
ista. En ótrauður vann hann
áfram að starfi því, sem nú varð
að vinna á laun, unz ógnaröldin
byrjaði í Noregi með því að naz-
istar myrtu Viggo Hansteen og
Wickström og tóku fjölmarga
norska verklýðsleiðtoga hönd-
um. Þá var Nordahl gefið til
kynna af njósnurum þeim, sem
norskir frelsissinnar hafa í her-
búðum fjandmannanna, að hann
yrði að hverfa á brott, ef hann
vildi lífi halda. í október 1941
kom svo Konrad Nordahl til
London og hóf starfið þar að
skipulagningu norska verka-
lýðssambandsins.
Sældarlíf á íslandi
— skortur í Noregi.
Nordahl kvaðst hafa litazt
nokkuð um í Reykjavík þá tvo
daga, sem hann hefði dvalið hér.
Þótti honum sem hér væru alls
nægtir og sældarlíf, samanborið
við það, sem ríkt hefði, ef naz-
istar hefðu náð landinu. Þá
hefðu þeir látið greipar sópa
um allt nýtilegt, búðir verið
tæmdar á skömmum tíma —
eins og þeir hefðu gert í Noregi
— og síðan, er allt var upp urið,
hefðu þeir heimtað fiskinn úr
sjónum sér til handa.
Sundrungaraðferðir
nazista
Nordahl lýsti nú pólitískum
bardagaaðferðum nazista, er
þeir voru að reyna að sundra
norsku þjóðinni. Verkamenn
reyndu þeir að lokka með víg-
orðinu „berjizt gegn auðvald-
inu“, en atvinnurekendum
i’eyndu þeir að fylkja bak við
slagorðið: „Niður með harðstjórn
verklýðsf élaganna“.
Nazistarnir reyndu að ná tök-
um á norsku verklýðshreyfing-
unni. Þeir sundruðu henni ekki
strax, heldur reyndu að nota sér
7%% launalækkun, sem fram
fór í maí 1940, til að skapa and-
stöðuhreyfingu, en það mistókst
gersamlega. Af 100 þúsund með-
limum verklýðsfélaganna tókst
aðeins að fá 85 í slíka „andstöðu
hreyfingu11 og margir þessara
fáu hurfu frá, er þeir áttuðu sig
og sitja jafnvel nú í fangabúð-
um fyrir heiðarlega þátttöku í
frelsisbaráttunni.
Norska verkalýðshreyfingin
var algerlega einhuga gegn naz-
ismanum. Fyrir stríð var með-
limum fasistaflokka bannað að
vera í verklýðssamtökunum og
kvislingar fundust svo fáir inn-
an norskrar vei’klýðsstéttar, að
telja má þá á fingrum sér. Mót-
staða verklýðssambandsins gegn
fasismanum var svo sterk, að
nazistaböðlarnir og kvislingar
þeirra fundu brátt, að þeir gátu
þar engu um þokað. Eftir 9. sept
ember 1941 tóku kvislingarnir
ski’ifstofur verklýðssambandsins
með valdi. suma trúnaðarmenn-
ina settu þeir í fangelsi, sumir
voru drepnir, en nokkrir voru
nauðbeygðir til að vera áfram
með hótun um að vera skotnir,
ef þeir færu frá. Um 20 af 180
trúnaðarmönnum fagfélaganna
sitja því eftir enn.
Norska verklýðssambandið
og áhrif þess
Norska verklýðssambandið óx
frá 1934 til 1939 úr 180 þúsund
meðlimum upp í 358 þúsund. í
því voru 35 fagsambönd, sem
telja 3800 verklýðsfélög innan
vébanda sinna.
Með bai’áttu sinni hafði sam-
bandið komið á góðri lífsafkomu
meðal norsku verkamannanna
og munurinn á háum og lágum
launum meðal launþegastéttar-
innar var í Noregi minni en 1
Svíþjóð og Danmörku, jöfnuður
inn innan verklýðsstéttarinnar
meiri.
Nú eftir kúgun nazismans
hefur lífsafkoman versnað um
lielming eftir hinuin opinberu
skýrslum að dæma, en í raun-
inni meir, því margar þær vör-
ur, sem opinberar skýrslur
reikna með að verkamenn fái,
eru ekki til, nema þá á „svört-
um markaði“, þar sem tepundið
t. d. kostar 1500 kr.
Gaf nú Nordahl lýsingu á á-
standinu í Noregi, sultarskammt
inum, sem fólkið fær, — minnk-
andi vinnuafköstum o. s. frv.
En norski verkalýðurinn læt-
ur engan bilbug á sér finna.
Ameríski hermaðurinn sem sést hér á myndinni hafði aldrei
komið til íslands áður en hann var sendur hingað sgm hermaður,
en þó var einn hlutur í Reykjavík, sem honum var vel kunnugur:
Styttan af Leifi heppna.
Fyrir 13 árum vann hann að gerð hennar sem aðstoðarmaður
Alexanders Sterlings Calders myndhöggvara, en Leifsstyttan er,
sem kunnugt er, gjöf til íslands frá Bandaríkjunum á þúsund ára
afmæli Alþingis 1930.
Þessi ameríski hermaður og myndhöggvari heitir Vincent Cost-
ante.
Bezt allra stétta mætti hann til
hervæðingar, er herör var upp
skorin eftir innrásina. Og hat-
ramlega berst liann nú innan-
lands sem utan. Einu sinni í
viku kemur blað norska verk-
lýðssambandsins „Fri fagbevæg
else“ út á laun síðan í júní 1940.
Sleitulaust er barizt gegn naz-
ismanum í Noregi sjálfum. Tug-
ir þúsunda ungra Norðmanna
hafa farið úr landi, til þess að
heyja baráttuna erlendis, 20 þús
undir dvelja nú í Svíþjóð við
nám og vinnu, bíðandi óþreyju-
fullir eftir að fá að taka þátt í
stríðinu.
Norska verklýðssambandið
hefur nú skrifstofu í London,
það hefur áfram fulltrúa sinn í
stjóm Alþjóðasambands verka-
lýðsfélaganna — og er það Kon-
rad Nordahl.
Nordahl svaraði að síðustu
nokkrum spurningum blaða-
manna.
Hann kvað ríkja hina beztu
einingu meðal allra góðra Norð
manna í frelsisbaráttunni, þótt
ómögulegt væri að segja hvað
við tæki á eftir, því Norðmenn
væru ekki síður fyrir að deila
innbyrðis en íslendingar.
Að síðustu lagði hann svo á-
herzlu á það, er hann svaraði
spurningu um framtíðarsam-
starf norska og íslenzka verka-
lýðsins, að verkalýðshreyfingar
beggja landa þyrftu að vinna
náið saman eftir þessa styrjöld
og að svo miklu leyti, sem þeir
megnuðu, að reyna að útrýma
þeim hindrunum, sem verið hafa
í vegi fyrir nánu samstarfi
Norðmanna og íslendinga, en
það er einkum harðvítug við-
skiptasamkeppni, sem verið hef-
ur milli þessara frændþjóða.
Yerklýðsstéttir beggja land-
anna þurfa að vinna að því sam
eiginlega að grundvöllur góðs
samstarfs milli þjóðanna geti
KARKOFF
Framhald af 1. síðu.
sókn á Miðvígstöðvunum, fyrir
suðvestan Vorosiloffgrad og
norðvestan Taganrog.
í þriggja daga áköfum bar-
dögum á þessum slóðum hefur
rauði lierinn sótt framm 30—35
km. og tekið yfir 30 bæi og þorp,
þar á meðal mikilvægan járn-
brautarbæ 10 km. fyrir vestan
Míusfljótið og 70 km. norðvestur
áf Taganrog.
Með töku þess bæjar er allt
járnbrautarsamband rofið milli
Taganrog og yf ii’ráðasvæðis
Þjóðverja inni í landinu, og hef-
ur her Þjóðverja vestur af Voro-
siloffgrad nær engar aðrar und-
anhaldsleiðir en bílavegi.
Samkvæmt fyrirskipun Stal-
íns var skotið tuttugu sinnum úr
224 fallbyssum 1 Moskva til að
fagna Karkoffsigrinum, og var
sigurskothríðinni útvarpað urn
öll Sovétríkin.
Karkoff er mesta samgöngu-
miðstöð í suðurhluta hinna ev-
rópsku Sovétríkja, og liggja um
hana átta aðaljárnbrautir. Borg-
in hefur því gífurlega hernaðar
þýðingu, bæði til sóknar og varn
ar.
• Rauði herinn, sem tók Kar-
koff hélt áfram sókninni í gær
til vesturs ,og suðvesturs.
Þjóðverjar náðu Karkoff í okt
óber 1941 og héldu henni 16 mán
uði, þar til Rússar tóku hana í
febrúar 1942, í lok vetrarsóknar
innar, en misstu hana aftur mán
uði síðar í gagnsókn Þjóðverja.
skapazt, einnig á viðskiptasvið-
inu. Yonandi verður heimsókn
Konrad Nordahls, þótt liann að
þessu sinni komi aðeins í eigin
erindum, en án umboðs frá öðr-
um, til þess að ryðja brautina
fyrir nánu samstarfi norskrar og
íslenzkrar verklýðshreyfingar.