Þjóðviljinn - 27.08.1943, Side 2

"2
]bv, ODYILJINN
'Z*6l ísn§B ‘iz -mSBpn^soj
ílyndainnrammanir
EfHrmæli V. S. V.
Höfum opnað myndainn-
íömmunarvinnustofu. Alls-
konar myndir og málverk
teknar til innrömmunar.
Fljót afgreiðsla.
Vönduð vinaa.
Hcðínshöfdí h. í.
Aðalstræti 6 B. Sími 4958
4:1.1
SHMISINS
Tekið á móti flutningi í eftir-
greind skip í dag:
Armann
í áætlunarferð til Breiðafjarðar.
Sverrir
til hafna á Ströndum og við
Húnaflóa.
DAGLEGA
NÝ EGG, soðin og hrá
Kaf fisalan
Hafnarstræti 16.
OÖOOOOOOOOOOOOOOO
AUGLYSIÐ
í WÓÐVILJANUM
„Eg hef að vísu nokkrum
sinnum tekið kommúnista
til bænar, því mun ég ekki
hætta, vegna þess að mér
finnst tilvist þeirra hreinn
og beinn sóðaskapur11.
Hanhes á Horninu,
Alþýðubl. 25. ág. ‘43.
Hann var fæddur á Eyrar-
bakka og fluttist ungur hingað
til Reykjavíkur.
Þegar ég sá hann fyrst, sat
hann uppi á saumaborði í skradd
arastofu veifandi skærum og
talaði af miklum móð um bölv-
un auðvaldsins og linheit krat-
anna.
Mér leizt vel á piltinn, ekki
af því, að hann væri glæsilegur
á velli, nei og seisei nei, að vísu
var andlitið þó frítt og augun
gáfuleg, eldsnör og tindrandi.
— Skáld eins og Hannes á Horn-
inu hefðu sagt að þau spegluðu
göfuga sál, sterkan vilja, eldleg
an áhuga og kjark. Eg var oft
hissa á að þetta veika og úr lagi
gengna líkamshismi skyldi ekki
springa utan af þeim ósköpum,
sem inni fyrir bjuggu.
V. S. V. kom hingað til Rvíkur
þegar afturhaldið var að byrja
að festa rætur í Alþýðuflokkn-
um (eða ég kynntist honum þá
fyrst) og ýmsir eldri og yngri
voru óánægðir með það. V. S.
V. gekk strax í samtök róttæka
armsins og var lífið og sálin í
hópi hinna yngri. Þegar Félag
ungra kommúnista var stofnað
varð hann brátt einn af aðal-
mönnum þess félagsskapar og
formaður þar um nokkurt skeið.
Það voru oft hörð átök við
atvinnurekendur á þessu tíma-
bili, og aldrei vantaði V. S. V.
andinn var reiðubúinn þótt hold
ið væri veikt.
Eitt atvik er mér sérstaklega
í minni:
Það var í seinni Blöndahls-
slagnum, hann stóð við Stein-
bryggjuna og í fjörunni þar
vestur af. Dagsbrún hafði sam-
IJngmennafélag Reykjavíkur
heldur
Danslalk
í Listamannaskálanum í kvöld kl. 10 e. h. Aðgöngu-
miðasala við innganginn frá kl. 8.
Stjórnin.
þykkt verkfall, bátar lágu við
bryggjuna, sem flytja áttu salt
út í togara. Hópur manna stóð
þarna tilbúinn til að gera eitt-
hvað. Innan stundar kom bíll
með salt, en hann hikaði eitt-
hvað þegar bílstjórinn sá mann
fjöldann. Forusta virtist engin
vera fyrir verkamönnum, menn
töluðu um það sín á milli, að
rétt væri að stoppa bílinn, og
ryðja saltinu í fjöruna, en svo
leið góð stund, að ekkert var
gert og bíllinn kom á hægn
ferð.
Þá gall við kvenfín rödd:
„Strákar, við skulum stoppa
bílinn!“ og fram ræðst V. S. V.
með staf og hækju og tvo ung-
linga við hönd sér.
Hann fleygði staf og hækju
og hlammaði sér á bílinn með
félögum sínum.
Nú rann mókið af körlunum,
bíllinn varð brátt umkringdur
af mönnum. Fleiri bílar komu
og öll lögregla bæjaríns, 12
manns, kom einnig. Útgerðar-
maðurinn Magnús Th. S. Blön-
dahl kom, stafurinn hans var
brotinn á hans eigin skrokk og
margt skeði fleira — en verk-
fallið vannst, og átti snarræði
V. S. V. mestan þátt í því.
Hvar voru stóru og sterku
höfðingjar Alþýðuflokksins þá?
Kannske inni hjá sér að skrifa
skammir um Lenín og áhrifin
frá Moskva, en ég efast um, að
verkfallið hefði unnizt, ef V. S.
V. hefði þá ekki verið undir á-
hrifum frá Moskva. — Þegar á-
hrifin frá Moskva fóru að dofna
drógst hann upp og dó.
Um þessar mundir var rót-
tæka hreyfingin í Vestmanna-
eyjum í hraki með mann til þess
að stjórna blaði, er þeir höfðu
nýkomið á fót. Sneru þeir sér
til samherjanna hér um aðstoð
og urðu allir ásáttir um að velja
V. S. V. til þessa starfa og tókst
hann þetta á hendur með fúsu
geði. Þó vissi hann vel, að starf-
ið myndi verða erfitt og van-
þakklátt og launin engin, en
hann var nú ekki að horfa í slíkt
í þá daga.
Eg fylgdi honum á skipsfjöl í
þessu lífi, þegar hann fór.
Það síðasta, sem hann sagði
við mig var þetta: „Ef ég get orð
ið eitthvað að liði í verklýðsbar-
áttunni og hjálpað kommúnism-
anum eitt fótmál áfram, þá er
mér fullgoldið.
Síðan hef ég ekki séð V. S. V.
Hann veiktist skömmu eftir að

Er það ekki rétt munað
virðulegu Alþvðuflokks-
leiðtogar?
Alþýðublaðið segir í gær í leiðara:
„Hvað er Morgunblaðið? Það er mál-
gagn stóratvinnurekenda, stríðsgróð-
ans og harðsvíraðasta íhaldsins í
Reykjavík“.
í sambandi við þessi ummæli og
fleipur það, sem Alþýðublaðið spinn
ur um stjórn Dagsbrúnar í fram-
haldi af þeim, þykir rétt að spyrja
hina virðulegu Alþýðuflokksleiðtoga
hvort eftirtalin atriði séu ekki rétt
munuð:
1. Gengu ekki AJþýðuflokkurinn
og Sjólfstæðisflokkurinn sameinað-
ir til stjórnarkosninga í Dagsbrún
1939?
2. Stjórnuðu þessir sömu flokkar
ekki Dagsbrún árið 1939 og fram á
1 árið 1940?
3. Var ekki fullkomin eining ríkj-
andi milli Morgunblaðsins og Al-
þýðublaðsins um allt, sem Dagsbrún
varðaði það ár, eins og raunar oftar?
Þótti Alþýðublaðinu ekki þá sem það
væri góð Dagsbrúnarpólitík, sem
„málgagn stóratvinnurekenda, stríðs
gróðans og harðsvíraðasta ihaldsins
í Reykjavík“ barðist fyrir?
4. Var það ekki Alþýðuflokkurinn,
ásamt hinum afturhaldsflokkunum,
sem svipti verkalýðinn samningarétt
inum um kaup og kjör árið 1939?
5. Stóð ekki Alþýðublaðið við hlið
Morgunblaðsins í harðsvíruðustu
baráttunni, sem háð hefur verið gegn
verkamönnum á tímum gengis-
laganna?
Hvernig hyggjast hinir virðulegu
leiðtogar Alþýðuflokksins að fó
menn til að trúa því, að þeir meini
eitthvað með því, að meðhald Morg
unblaðsins með afstöðu Dagsbrúnar
stjórnarinnar til uppsagnar samn-
inga, sé sönnun þess að stj^rninni
hafi skjátlazt, þegar allt þetta er at-
r hugað?
hann kom til Eyja og andaðist
þar.
Kommúnistar í Eyjum veittu
honum nábjargirnar og sveip-
uðu líkið rauðum fána með
hamri og sigð, en kratarnir stálu
líkinu og vöfðu utan um líkið
sænska og danska fánanum og
síðan hafa þeir bætt finnska fán
anum við. Líkið lögðu þeir í
silfurkistu í skrifstofu Alþýðu-
blaðsins og nú er mér sagt að
Stefán Pétursson hafi nýlega
málað hakakross á höfðalag
kistunnar.
Homa-Mósi.
ÁSKriftarsfmi Þjóðviijans
er 2184
Voru það ekki Dagsbrúnar-
menn?
Einnig væri rétt að spyrja litilshátt
ar um afstöðu Dagsbrúnarmanna til
hinna svívirðilegu árása, sem gerð-
ar hafa verið á verkalýðinn.
Voru það ekki Dagsbrúnarmenn,
sem brutu gerðardómslögin á bak
aftur?
Var það ekki Dagsbrún, sem fyrst
allra verklýðsfélaga neytti samn-
ingsréttar eftir að hún hafði brotið
gerðardómslögin á bak aftur?
Var það ekki í kjölfar Dagsbrúnar
sem önnur verklýðsfélög sigldu, og
fengu sum hagstæðari samninga, en
hún, af því ísinn var brotinn og tím-
ar höfðu breyzt eftir að brautryðj-
endurnir höfðu gert sína samninga?
Hvað hefur unnizt?
Mánaðargrunnkaup Dagsbrúnar-
verkamanns, sem vinnur 8 tíma á
dag í 25 daga í mánuði, er nú 420
kr. Mánaðarkaup sama manns fyr-
ir 10 tíma vinnu á dag var á stjórn-
arári Alþýðuflokksins 1939 362,50.
Kjarabætur verkamannsins nema
því 57,50 grunnkaupshækkun og 50
klst. styttum vinnutíma á mánuði.
Sé vísitalan rétt reiknuð er hér um
mjög miklar kjarabætur að ræða,
áreiðanlega þaer mestu, sem Dags-
brúnarmenn hafa fengið á nokkru
einu ári, hins vegar er það augljóst,
að með rangri vísitölu er hægt að
gera allar kjarabætur verkamanna
lítils virði. •
Hvað er framundan?
Það fær engum dulizt, að fram-
undan er barátta gegn atvinnuleysi.
gegn grunnlaunalækkun og fyrir rétt
látri vísitölu.
Alþýðublaðið getur verið fullvisst
um, að þessa -baráttu munu Dags
brúnarmenn heyja í fullkominni ein-
ingu, undir forustu þeirra Alþýðu-
flokksmanna og sósíalista, sem nu
stjórna félaginu, og eins og Dags-
brúnarmenn brutu gerðardómslögin
á bak aftur, brutu ísinn fyrir hag-
stæða samninga og grunnkaupshækk
anir, munu þeir verða brimbrjótur
verklýðshreyfingarinnar gegn at-
vinnuleysi og launalækkunum. Til-
raunir Alþýðublaðsins til að vekja
sundrung meðal Dagsbrúnarmanna
nú þegar þessi barátta fer í hönd.
eru þýðingarlausar, blaðið og flokk-
urinn, sem að því stendur, er í þessu
sem öðru með öllu þýðingarlaust.
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
3$S3S3838383SS3æ3$SOS3888