Þjóðviljinn - 31.08.1943, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 31. ágúst 1943.
ÞJöJVi i, J i M

Utgefandi:
Sameiningarflokkur aiþýðu —
Sóaíalwtaflokkurínn
Ritatjórar:
Knar Olgeirssoa
Sigfús Sigurhjartarsoa (áb.)
Ritstjórn:
Qarðaatrœti 17 — Vfkingaprent
Sfmi 2270.
Afgreiðela og auglýaingaakrif-
atofa, Auaturatraeti 12 (1. haeð)
Sími 2184.
Vfkingsprent b.f. GarSaatraeti 17.
Skollaleikur að tjaldabaki
Hópurinnn sem heldur
vörð í Höfn hjá
Eyrarsundi
íslenzka þjóðin hugsax' í
dag meö stolti til Dana.
Fregnimar um hina hxtg-
djörfu dönsku sjómenn, er
bjarga flota og héiðri Dan-
merkur, með þvi ýmist aö
koma flotanum undan eöa
sökkva honum, — um þá
Dani, sem fórna lífi sínu til
aö verja nazistum aögang aö
flotahöfninni, meöan veriö er
aö eyðileggja skipin, — um
frelsisbaráttuna, sem nú mun
smám saman fá alla dönsku
þjóöina til þess aö sameinast
gegn kúgurum sínum, — all-
:ar þessar fregnir vekja heit-
ari tilfinningar til dönsku
þjóöarinnar en islendlngar
hafa nokkru sinni fyrr borlð'
I brjösti.
Vér 'vitum aö frelsisstríöiö,
.sem Danir nú hafa hafiö, verö
nr fórnfrekt. Vér vitum Mka
aö .danska þjóöin fórnar nú
eignm og lífi' sona sinna til
þess ;að varöveita þaö, sem
henni er enn dýrmætara:
virðinguna fyrir sjálfri sér,
þjóðfrelsi sínu og heiörí.
Frelsisstríö Dana, sem
hófst í fyrradag, táknar
endalok 3 ára tímabils í
sögu Danmerkur, tímabilsins,
þegar reynt var aö blíöka
villidýriö, nazismann, til þess
aö reyna þannig aö foröast
fórnirnar. ÞaÖ er hlutleysis-
pólitíkih, sem beöiö hefur
skipbrot í Danmörku. Það er
hin stríðandi þjóöfrelsisstefna
sem sigraö hefur, — og öll
danska þjóöin nú skipar sér
um. Hún hefur fullreynt und-
anhaldsleiöina og sér að hún
leíðir til ósigra og vaxandi
frekju Þjóöverja. Því er nú
fói-nfvekt frelsisstríðiö valiö.
Þaö var eitt sinn íslenzkt
þjóöfrelsisskáld, Þorsteinn Er-
lingsson, sem orti til dansks
ritstjóra þessa vísu:
,,Og ef við yður fregnum frá
að fylkja loks þið taki,
vor drengjahópur dylst ei þá, .
og Dönum sízt að baki.
Við felumst máske fyrst í stað,
ef flóir blóð á strætum.
En virkjahleðslum hjálpast að;
það held ég að við gætum.“
Nú fylkja Danir liöi. Nú
flóir blóö viö Eyrarsund.
Er ekki tími til kominn að
Hvað yrði gert, ef von Braue-
hifsch tæki við af Hitler sem
þýzkur Badoglio. Allur klofning
ur í afstöðu Bandamanna yrði
störhættulegur fyrir lýðræðið í
Evrópu. Ensk-bandarískt íhlut-
unarleysi svipað því sem nú er
gagnvart Ítalíu, mundi flytja
valdið í hendur ný-nazipta, sem
blindingjarnir í Whitehall og
Washington gætu sætt sig við.
Við getum talið vist að Sovét-
ríkin muni ekki leika þann leik.
Ef ekki fæst full samvinna við
| Bretland og Bandaríkin til út,-
' rýmingar fasismanum og endur-
reisnarlýðræðisins, nyeðast Sov-
étríkin til að 'hugsa um öryggi
sitt.
Kannski er nú þegar komið að
þessu; aðvaranirnar eru full
ískyggilegaT
Það þarf enga opinbera sér-
þekkingu til að sjá, að ráðstafan
ir Bandamanna með Darlan, Gir
aud og Badoglio, voru ekki, að
dómi sovétstjórnarinnar ..hern-
aðarnauðsyxi“ éins og það orð er
venjulega skilið.
Almennt er tálið áð umhyggja
Breta og Bandaríkjamanna fyr-
ir. Savoykommgsættinni sé und-
irstaða afstöðunnar til Ítalíu.
Það er í bernni candstöðu vjð hin-
ar alkunnu kröfui' hinna alþýð-
legu frelsisflokka ítála. Afnám
konungdæmisins er fyrsti liður
•stefnuskrár þeirra.
Stalín vill lyðræðis-'Evrópu.
leysta að svo miklu leyti sem
hægt er undan hinum gömlu
valdaklíkum. I því er öryggi Sov
étríkjanna fólgið. Afturhvarf til
■ástandsins 1939 þýðir fyrr eða
síðar hernaðarbandalag gegr.
Sovétríkjunum. Það er hinn
beizki sannleiki.
*
Brezk-bandaríska pólitfkin,
sem nu er rekin, stefnir í aftm'-
Síðari hluti greinar eriska blaðsins
Cavalcade um stjórmmálaflækjur
styrjaldarinnar
haldsátt Þar með er ekki sagt
að upp sé komið samsæri i Lon-
don og Washington gegn lýðræð
inu. Svo einfalt er málið ekki.
Það eru til einlægir lýðræðis-
sinnar í Whitehall og Hvíta hús
inu. En þeir eru flestir, vegna
aldurs og hefðar, fjarlægir lýð-
ræðisstaðreyndum nútímans.
Þeir eru gamlir menn, synir
farinna heima. Þegar þeir nefna
orðið lýðræði, eiga þeir við pólit
iskt lýðræði, ekki samfélagslýð-
ræði. Stalín á við samfélagslýð-
ræði — stjórn alþjóðar til hags-
mirna fyrir alþjóð.
Munurinn á þeim og Stalín er
éinmitt munurinn á Þjöðnefnd
frjálsra Þjóðverja í Moskva og
AMGOT á Sikiley, milli fúlltrúa
þjóðarinnar og alþjöðlegra
bankaburgeisa. Og þar áer mik-
ill munur.
Stoðir forréttindavaldsins í ö-
vinalöndunum eru að fálla All-
ir kvislingarnir og leppar Hitl-
ers sem áttu upptök sín beint í
pölrtíska lýðræðinu, eru orðnir
skelkaðir. Margar valdaklíkur í
Bretlandi óg Bandaríkjunum
eru líka orðnar skelkaðar. Mað-
ur þarf ekki að vera bankamað-
ur til þess að vita það mikið.
Áhrif þessara klíkna á stjörn-
arstefnu ríkjanna eru mjög
sterk. Ábyrgir stjórnmálamenn
finna til þess við hverja ákvörð-
un. Oft er hægt að friða almenn
ing með orðum, en Hinir stóru
krefjast athafna. Og þeir hafa
aðstöðu til að krefjast.
íslandMgar sýni ótvíræöan lit,
hvaö seim öllum „hlutleysis-
yfirlýsingum" líöur?
Er ekkí tími til kominn aö
íslenzka þjóöin, ríkisstjórnin
og Alþingi íslendinga láti ó-
tvírætt í ljósi, í orði og verki,
hve sterk samúö vor er me'ö
dönsku þjóöinni, meö þerm
hóp hraustra danskra drengja
sem heldur nú vörö um heið-
ur og frelsi þjóöar sinnar viö
Eyrarsund, þó við ofui'efli sé
aö etja, og stundai’ósigur vís
en lokasigurinn líka öruggur.
Á formleg hlutleysisyfirlýs-
ing vor, sem nazistar hafa
| traðkaö undir fótum, aö
standa í vegi fyrir því aö vér
þorum aö tjá tilfinningar ‘vor-
ar?
Eru ekki upp undir 200 ís-
lenzkir sjómenn sem Þjóö-
verjar hafa myrt, allt frá
Fi'óöá- og Reykj aborgar-árás-
unum til Súöarinnar, næg
sönnun fyrir því hvers naz-
istar meta hlutleysi’syfirlýs-
ingu vora?
Hlutleysisþólitík Dana beiö
skipbrot. Þeir hafa séð það
og breytt samkvæmt þvi.
Hlutleysispólitík vor hefm'
beöiö skipbrot. Er ekki tími
til þess kominn að' vél' sjáum
það' og viöurkennum — og
breytum samkvæmt þvi,
jafnvel þótt yfirlýsingin
standi?
Þjóöfrelsisstefna Dana hef-
ur sigraö. Allur hinn frjálsi
heimur lítur með' stolti til
Hafnar og Helsingör í dag.
Þaö eru til svo undarlegir
,íslendingar“ aö þeir vildu
máske sýna Dönum samúö
vora meö því aö vér færum
aö slá af þjóöfrelsiskröfum
vorum!! Slíkt væri beinlínis
móðgandi við þjóð, sem berst
nú svo hetjulega fyrir þjóð-
frelsinu. ÞaÖ' munu fáar þjóð-
ir skilja þaö eins vel og Dan-
ir í dag, aö' allar þjóöir, ís-
lendingar líka, vilja vera
frjálsar.
Það sem skyldan bíður ís-
íendingum nú, er að sýna
hinni stríðandi, dönsku' þjóð
samúð sína í orði og verki,
svo henni megi að gagni
koma fyrr eða síðar og ekki
verði um það deilt hvar vér
stöndum.
Hinir stóru hafa mikilla hags-
muna að gæta í Evrópu, — en
einungis í þess háttar Evrópu
aðjjeirra líkar hafijaar tilveru-
rétt. Þeir geta átt skipti við her-
togann af Moritecatini í Ítalíu
og við Hjalmar Schacht í Þýzka-
landi, enda þótt þeir gætu ekki
hagnazt til muna á Hitler og
Mussolini.
Lýðræðisríkið Ítalía mundi
losa sig við hertogann af Monte-
catini. Lýðræðisríkið Þýzkaland
mundi sjá til þess að Hjalmar
Schacht fengi lausn frá störfum
Og það sem meira er: Þessi nýju
lýðræðisríki kynnu að afráða að
þau gætu komizt af án hinna er-
lendu stórmenna af tegundinni
frá því fyrir 1939.
*
Það gæti orðið hreint og beint
„bolsévism“, en það er svo til
það eina sem getur hindrað nýtt
valdakapphlaup, það eina sem
getur afstýrt árekstri tveggja
evrópskra bandalaga, bandalagi
samfélagslýðfæðisins studdu
af Sovétríkjunum, og bandalagi
pólitíska lýðræðisins undir
:stjórn brezk-bandarískra valda-
klíkna.
Ítalía er prófsteinninn. á það
verður ekki lögð of þung á-
herzla. Hingað til höfum við
:staðið okkur illa. Við höfum ver
ið hræddir af Badoglio og hin-
um nazistisku vinum hans til að
sýna íhlutunarleysi. Þeir ógna
Hinum stóru með afturgöngu
ítalskrar byltingar. Þeir hræða
draumóramenn vora með hvarfi
Savoyættainnar.
Þess vegna — má alþýðan
eiga sig. Þessvegna mega Sovét-
ríkin eiga sig í ofanálag.
Þetta er það sem nazistarnú
þrá. Hinn mikli fundur Hitlers
var kvaddur saman til að ræða
hvað gæti unnizt á muninum á
stefnu Breta og Bandaríkja-
manna annarsvegar og Sovétríkj
anna hinsvegar.
Tvö aðalmarkmiðin eru: Ítalía
verði hlutlaus og friður við Sov-
étríkin. Til þess er leikurinn
gerður.
Það er kominn tími til að Bret
land og Bandaríkin eyði þeim
leik með 1) fullum stuðningi við
ítölsku frelsishreyfinguna og
láta Savoyættina fara fjandans
til og 2) með fhndi Roosevelts,
Churchills og Stalíns til að
steypa pólitík Bretlands, Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna í eitt
traust lýðræðismót.
ooooooooooooooooo
AUGLYSIÐ
í ÞJÓÐVILJANUM
Kosningaúrslitin
I Færeyjum
Niöuistöðutölui' kosning-
anna í Færeyjum eru nú
kunnar.
Fólkaflokkurinn fékk 4001
atkv. Sambandsflokkurinn
2642 atkv. JafnaÖarflofckur-
inn 1926 og Sjálfstjómar-
flokkurinn 1001 atkv. en eng-
an kjördæmakosinn þing-
mann og því engan þing-
mann.
; Suðurstreymoy:
j Fólkaf lokkurinn: Jóannes
| Patursson, Thorstein Pet-
; ersen, bankastjóri, Ricard
Long kennari.
Sambandsflokkurinn: Poul
Niclasen, ritstjóri’.
j Jaf naöarf lokkurinn: upp-
bótamaöur J. P. Henriksen
ritari.
Norðursteymoy:
j Fólkaflokkurinn: Ole J.
Jensen, skipstj.
Sambandsflokkurinn: Hans
Iversen, kaupmaöur.
Eysturoy:
Fólkaflokkurinn: Poul Pet-
ersen, lögfr. Rasmus Rasmus-
sen, skipstjóri.
Sambandsflokkurinn: A.
Samuelsen, sýslum. Johan
Poulsen, kennari, uppbótam.:
Jens Chr. Olsen, skipstjóri.
Jafnaðarflokkurinn: J. Öre-
gaard, uppbótamaöur.
Norðuroyum: '
Fólkaflokkurinn: J. F.
Kjölbro, stórkaupm. Robert
Joensen, stud theol.
Sambandsflokkurinn: upp-
bótamaóur O. F. Joensen
kaupm.
Vágoy:
Fólkaflokkurinn: Sámal
Ellefsen, trésm., P. H. Weihe,
kaupm.
Samb.fl: Joen Rasmussen
kaupm. uppbótamaður.
Sandoy:
Fólkafl.: A. Sörensen bóndi
og kaupm.
Jafnaöarfl.: J. P. Ðavidsen,
verkamaöur.
Suöuroy:
Fólkafl.: Pauli Dahl, yfir-
læknir.
Jafnaðarfl.: P. M. Dam
kennari, J. H. Danbjörg kenn-
ari.
Samb.fl.: K. Djurhuus sýslu
maður.
Allmarga stúdenta
vantar tilfinnanlega húsnæði í
vetur. Ymsir þeirra vilja gjarna
kenna eða lesa með nemendum.
Allar upplýsingar gefur skrif-
stofa Stúdentaráðs í Háskólan-
um, opin kl. 4—6 þriðjudaga og
föstudaga, sími 5959.