Þjóðviljinn - 03.09.1943, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Næturlæknir er í Læknavarðstöð
Reykjavíkur, Austurbæjarskólanum
sími 5030.
Næturvörður er þessa vikul
Reykjavíkurapóteki, Sími 1760.
Ármenning'ar! Stúlkur! — Piltar!
Sjálfboðavinna í Jósepsdal n.k. helgi.
Munið að koma. Farið frá Iþrótta-
húsinu kl. 3 á laugardag og e. t. v. á
sunnudagsmorgun. Uppl. í síma 3339,
kl. 7—9 í kvöld'.
Dagheimili fyrir bðrn og
fgllkomin þvottahús þurfa
að fylgja nýju bæjar-
húsunum
Katrín Pálsdóttir flutti eftir-
farandi tillögu á fundi bæjar-
stjómar í gær:
„Bæjarstjórn Reykjavíkur tel
ur nauðsyn að í hinum fyrirhug-
uðu íbúðabyggingum bæjarins
verði ætlað húsnæði fyrir dag-
heimili fyrir böm, og felur borg
arstjóra að sjá um framkvæmd-
ir á því í samráði við teiknimeist
ara og byggingameistara þá
sem fyrir verkinu standa.
Ennfremur telur bæjarstjórn
nauðsynlegt að í hinum fyrirhug
uðu byggingum séu þvottahúsin
útbúin með nýtízku tækjum til
léttis húsmóðurinni við þvotta
og þrifnað.“
Katrín gerði ýtarlega grein
fyrir tillögunni, og sýndi með
ljósum rökum fram á hver nauð
syn er á dagheimili fyrir börn
í sambandi við stórbyggingar
eins og þær sem bærinn hefur
þegar látið reisa og þær, sem
hann hyggst að láta reisa á kom
andi ári.
Borgarstjóri og Haraldur Guð
mundsson lögðu til að tillögun-
um yrði vísað til bæjarráðs. Sú
tillaga var samþykkt með at-
kvæðum Sjálfstæðisflokksins
og Alþýðuflokksins.
Valgeír Bförns~
son hafuarsf jórí
Hafnarstjórn hélt fund í gær-
morgún og tók meðal annars til
meðferðar val hafnarstjóra. At-
kvæði féllu þannig, að Valgeir
Björnsson bæjarverkfræðingur
fékk 3 atkvæði, Sigurður Thor-
oddsen verkfræðingur 1 og Sig-
urður Þorsteinsson hafnargjald-
keri 1. Tillaga hafjiarstjórnar
var því að Valgeir Björnsson
hlyti starfið. Á bæjarstjórnar-
fundi í gær kom þessi tillaga
hafnarstjórnar til atkvæða og
var hún samþykkt með 8 at-
kvæðum gegn 6.
Valgeir tekur við starfi hafn-
arstjóra um næstu áramót, en
settur hafnarstjóri, Sigurður
Þorsteinsson, gegnir því til þess
tíma.
Frá bæjarstjórnarfundi
Framhald af 1. síðu.
una, kvaö hann starf nefndar
innar einkum hafa beinzt aö
því aö afla upplýsinga.
Allmiklar umræöur uröu
um fyrirspurning og bar Har-
aldur GuÖmundsson fram til-
lögu þá sem aö framan grein-
ir, undir þeim umræöum. Til-
laga Haraldar var samþykkt
meö samhljóöa atkvæöum.
NÝJA BtÓ
Hver var morðinginn?
(I Wake up Screaming)
BETTY GRABLE
CAROLE LANRIS
VICTOR MATURE
AUKAMYND:
Einn styrjaldardagur á víg-
völlum Rússa 1943.
(March of Time)
Sýnd kl. 7 og 9
Börn yngri en 12 ára fá ekki
aðgang.
Sýning kl. 5.
ÁSTADOKTORINN
(Moon over her Shoulder)
LYNN BARY,
JOHN SUTTON.
f hjarta og hug
(Always In My Heart)
Amerískur sjónleikur
með söng og hljóðfæraslætti.
KAY FRANCIS,
WALTER HUSTON
og söngmærin
GLORIA WARREN,
BORRAH MINEVITCH
og munnhörpusveit hans
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
„Hringurinn" heldur skemmtun í
Gamla Bíó í kvöld til ágóða fyrir
barnaspítala hér í Reykjavík. — að-
göngumiðar eru seldir í Bókabúð
Kron, Bókaverzlun ísafoldar, og
Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar
Hvaö um feomandí daga?
Framh. af 3. síðu. f
sem stjórna 1 auövaldsþjóðfé-
lagi, er líks eölis og kölska-
sögur. Hver lifandi maður
trúir því aö enska og amer-
íska auövaldið fari að afsala
sér réttindum sínum, þó að
bandamenn vinni þetta stríð.
Og því ætti þaö aö gera það?
Er fólkiö of gott til aö koma
auga á réttindi sín og taka
þau i sínar hendur. Bregöist
sú von veröur langhundur
spilaöur áfram.
Trúin á einn og einn mann
til aö stjórna, hvernig sem
skipulagiö er, er hreinasta
brjálæði. Þarna getur aðeins
veriö um éölismun að; ræöa.
Setjið afbragö skipstjóra á ó-
nýtt skip sem er að fara 1
strand. Berið saman afköst
hans þarna og á nýju skipi,
sem lætur aö vilja hans. Tak-
ið strangheiðarlega menn og
gerið þá að ráöherrum, menn
sem vilja allt þaö bezta. Strax
og þessir menn ætla aö kippa
einhverju í lag til almennings
þarfa, þá reka þeir sig á ein-
hvern steindórinn. Nú er ráð-
herrann fastur á meiningunni
og ætlar að reyna á annan
veg, en þá er steindór þar.
Hvar sem þessi heiðarlegi
maöur ber niöur er steindór
fyrir. Einn steíndórinn á bíl-
ana, annar bankani þriðji
útgeröina, fjórði verzlunina,
fimmti húsin og lóöirnar o. s.
frv. Allir þessir steindórar
glotta framan i hann og segja:
Viö höfum valdiö og pening-
ana, ef þú veröui. skikkanlegur
og auösveipur, skaltu fá n.'Ola
til að henda 1 þessa ræfla, ?n
annars munum viö kenna þér
faðirvorið á okkar máli.
Þarna liggja orsakir þess, aö
aldrei er hægt aö treysta á
neitt mánnlegt öryggi innan
þessa þjóðfélags. Hvaö haldið
þið að Roosevelt hafi rekiö
sig á marga steindóra? Einn
ráöherrann okkar ætlaði, til
sællar minningar, aö reka
einn bankastjóranna, ekki til
almenningsheilla heldur
svona í „kasti“, en bankastjó'
inn svaraöi bara því, aö hann
kæmi inn um bakdyrnar ef
hann ræki sig út forstofu-
megin.
Meöan auðvaldsófreskjan
er uppistandandi, er ekkert
öryggi; til. Auövaldiö er rán-
dýr sem drepur af blindri
hvöt, þaö á ekkert fööurland,
enga mennska rás. Meira að
segja, þaö er eins og þaö eigi
ekki skylt viö mennina sem
stjórna því. Það er hægt aö
hitta fyrir sér milljónir sem
tala við okkur eins og iaín-
ingja. Þeir geta verið ágætir
heimilisfeöur, jafnvel gi'átiö
yfir vængbrotnum smáfugli.
En þegar hringavaídiö þeirra
er að mala okkur í beina-
kvörninni sinni, svo hljóöin
heyrast um heim allan, þá
eru þeir að gera skyldu s;na
i við guð og föðurlandið, sjálf-
umglaðir með samvizkuna út
aö eyrum.
Kynniö ykkur útflutnings-
auömagniö, hv?rnig sú djör-
ullega svikamylla verkar. Þeg
ar búið er að gjörrýja einn
stað' , þá fá ekki íbúarnir aö
njóta molanna, heldur eru
peningarnir fluttir, kannske í
aðra heimsálfu, því aö þar
hefur íundizt staöur þar sem
þeir gefa meira af sér. Ekki
er grunlaust um aö slíkir
atburöir hafi gerzt hér.
Meöan viö eigum hrynjandi
hús yfir höföi okkar og hlakk-
andi ófreskjur meö spenntav
klær við hvert fótmál, þurf-
um við einskis aö vænta utan
aö troöa helveg í þágu hinna
ver.stu afla.
Ekkert annaö en gegnurn-
lýsing þjóðfélagsins og hii'.s
skapandi máttar okkar til
brots og byggingar, getur
komiö óvættinni af fótunum.
Allar illar vættir eiga fjör-
egg. Fjöregg auövaldsins ei
þekking okkar á eðli þest'.
Þegar sú þekking er til slao-
ar, mun heyrast brestur m
heim allan og jörðin brosir
viö okkur, óskajörö frjáls og
heillandi.
Halldór Péturssii*.
20
Richard Wright:
ELDUR OG SKÝ
Hann var f jarri því að gefast upp, en þrekið var að þrjóta.
„Við skulum, einhverntíma jafna um ykkur þessa hvítu
böðla! Svo sannarlega hjálpi mér guð, við skulum jafna
um ykkur!“
Svipuhöggin hættu.
„Segðu þetta aftur, bölvaður!“
Svipuólin hvein, hvikk! En höggin juku ekki lengur
þjáningu hans, allur líkami hans brann í tærandi, gneist-
andi kvalaeldi.
„Segðu það!“
Hann gaf allur eftir og lokaði augunum. Hann teygði
úr fótunum, hægt, hlustaði ekki, beið ekki lengur þess
að svipan félli, segðu það, hvikk! segðu það, hvikk! segðu
það, hvikk! Hann stundi, svo hneig höfuðið til hliðar, hann
fann ekki lengur til.
IX.
Tunglsljósið skein í augu hans, þytur trjánna dunaði
í eyrum hans. Það var sem hann væri aðeins höfuð er
nístist af kvöl, bak logandi af þjáningu og augu sem
brunnu af sársauka. Honum fannst sem eitthvert afl hefði
sökkt sér djúpt niður í jörðina og lamað alla krafta sína.
Hann beið þess að þetta afl hyrfi svo hann gæti aftur
komizt upp í lífið og ljósið. Augun voru hálfopin en augna-
lokin hreyfðust ekki. Hann var þyrstur, vætti varirnar
með tungunni; langaði 1 vatn. Hann hreyfði hendina,
strauk henni um ennið, svo féll hún máttlaus niður í dögg-
vott.grasið og hann beið þess að geta hreyft hana á ný.
Gnýrinn fyrir eyrum hans minnkaði unz hann þagnaði og
hvarf. Blóðið fór nú aftur að streyma hraðara, hann varð
allur í einu svitakófi. Honum fannst hann heyra rödd í
fjarska, sem hvíslaði í auðu rúmi aítur og aftur: Eg hef
fengið hita.... Það var sem bak hans lægi á eldsæng, hann
skynjaði lauf og strá sem glóandi teina. Hann velti sér
á magann og stundi. Svo reyndi hann að brölta á fætur.
Hann var alveg raknaður við, reyndi að herða sig upp,
mundi formælingarnar, bænina og svipuna. Röddin hvísl-
aði á ný, í þetta sinn ákveðnar: Eg verð að komast heim...
Með skjálfandi fingrum leysti hann bandið af höndum
og fótum. Þeir drápu mig þá ekki, hugsaði hann. Hann
stóð á fætur, dökk jörðin gekk í bylgjum, stjörnurpar
dönsuðu. Guð, vertu mér líknsamur! Hann rankaði við sér
á hnjánum, vissi ekki hvernig hann hafði dottið, vissi það
eitt að hann var á hnjánum. Guð minn góður, hvað ég er
óstyrkur! Hann stóð aftur á fætur, í þetta sinn gætilega
og studdi sig við tréstofn. Hann varð að finna skyrtuna,
hann gat ekki farið um göturnar með bert og blóðugt
bakið. Hann hélt af stað með erfiðismunum, reyndi að
ganga stífur. Hver hreyfing herðanna hellti yfir hann flóði
glóandi kvala. Skyrtan lá í grasinu eins og hvít skella.
Hann tók hana upp. Hún var vot. Hann hélt á henni og
veigraði sér við því að fara í hana. Hve lítið sem snart
bakið þá brann það eins og í logandi eldi. Nei, hann gat
ekki farið strax í skyrtuna. Hann fetaði sig áfram milli
trjánna, hélt á skyrtunni og horfði niður á jörðina.
Hann nam staðar við moldarveg, vitund hans skynj-
aði í senn hinar köldu stjörnur og brennandi bakið. Hvaða
vegur var þetta? Hann vissi það ekki. Þá heyrði hann
klukku slá í f jarska, ómurinn var svo daufur að líkast var
sem hann væri hugarburður. Hann taldi slögin. Eitt, tvö
... klukkan er tvö, hugsaði hann. Hann gat ekki staðið
þarna alla nóttina. Hann varð að fara í einhverja átt. Hann
horfði eftir brúnum rykugum veginum. sem hlykkjaðist
'eins og band út í myrkrið. Svo beygði hann höfuðið og
brann á ný af kvöl, en svalur vindgustur straukst um and-
lit hans. Fugl skauzt rétt hjá honum og flögraði hikandi
í stjörnubirtunni. Hann horfði á fuglinn beygja og lækka
flugið. Svo rakst hann á trjágrein, féll til jarðar og bað-
aði út vængjunum. Hann kvakaði af hræðslu, flaug síðan
beint upp og hvarf út í stjörnlýstan himingeiminn.
Hann gekk í norðurátt, án þess að ætla nokkuð sérstakt,
gekk aðeins í norðurátt því þangað hafði fuglinn flogið.
Vegurinn beyg^i og var nú malborinn. Mölin marraði
undir fótum hans. Þetta hlýtur að vera vegurinn, hugsaði
hann. Meðfram veginum voru nú gaddavírsgirðingar.
Hann hraðaði sér, en gekk þó stífur til að forðast að hreyfa
bakið. Hann sá móta fyrir grönnum kirkjuturni í stjörnu-
birtunni. Já, þetta er kirkja Houstons. Nú verð ég að fara
gegnum hverfi hvítra manna, hugsaði hann í örvæntingu.
i