Þjóðviljinn - 04.09.1943, Blaðsíða 3
Laugardagur 5. / sept. 1943.
ÞJö JV íLJíN fi
þidmnynm
Otgef andi:
Sameiningarflokkur atþýðu —
Sósíaliataflokkurinn
Ritatjórar:
Binar Olgeirssoa
Sigfús SigurhjartarsoB (áb.)
Riutjórn:
Garðastræti 17 — Vfkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðala og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (I. bœð)
SSmi 2184.
Vfkingsprent h.f. Garðastræti 17.
ísland parf að tryggja vöxt og viðgang
sjávarútvegsins með alþjóðlegum
samningum
Það er eitt höfuðatriðið í því að hindra að atvinnuleysið komi aftur
Atvinna handa öilum
Það voru vissulega oró í
tíma töluó, er Sigfús Sigur-
hjartarson hóf umræöur um
atvinnumál borgarbúa á
fundi bæjarstjórnar á fimmtu-
daginn.
Öllum er ljóst, að verði ekki
geröar sérstakar ráðstafanir,
þá hefst hér atvinnuleysi að
stríöinu loknu, og þaö stór-
felldara en áður eru dæmi til.
Hver getur gert þessar
nauðsynlegu ráðstafanir?
Einaframtakið gerir þær
ekki, það er eins víst og tveir
og tveir eru fjórir. Þaö em
valdhafarnir sem verða að
gera þaö. Þaö er ríkisvaldiö
og stjórnir bæja og sveitafé-
laga sem veröa að gera þær
ráðstafanir sem nauðsynlegar
eru til aö tryggja atvinnu
handa öllum.
Reykvíkingum ber að gefa
því góöar gætur hvernig
þeirra bæjarstjórn rækir
sinn hluta þessa verks.
Sigfús Sigurhjartarson
spuröi meðal annars á síö-
asta fundi:
Telur borgarstjóri bæjar-
stjóm ekki skylt að gera ráð-
stafanir til að tryggja at-
vinnu fyrir alla borgarbúa?
Aðeins eitt svar var fram-
bærilegt af hálfu borgarstjóra
við þessari spurningu. Það
svar var — jú. —
Þetta svar gaf borgarstjóri
ekki, hitt kaus hann heldur
að fara undan í flæmingi og
foröast öll ákveðin svör.
Hann hóf svarræðu síná
með því að benda á aö bær-
inn heföi enga ,,lögformlega“
skyldu til að tryggja öllum
bæjarbúum atvinnu. í því
sambandi var honum bent á
að bærinn hefði aðra „lög-
formlega“ skyldu við bæjar-
búa, en það er að sjá þeim
fyrir framfæri sem ekki geta
framfært sig sjálfir. Þessa
lögformlegu skyldu rækti bær
inn bezt, hvað vinnufæra
menn snertir, með því að
tryggja að allir sem geta unn-
iö eigi þess kost.
Borgarstjórinn lagði á-
herzlu á að lausn þeirra
vandamála atvinnulífsins • sem
að mundi steöja í stríðs-
lok væri meira komin und-
ir almennri löggjöf en starfi
einstaka bæjarstjói’na og enn
fremur að lausn þessara
mála væri mjög komin und-
ir alþjóðlegum viðskiptum.
ÞaÖ er vissulega rétt hjá
borgarstjóra að atvinnumögu-
Framtíð íslands byggist
fyrst og fremst á aukningu
sjávaxútvegsins. Ef landbún-
aðurinn ætti aö vera aðalat-
vinnuvegurinn myndi mikið
af landsbúmn verða að flýja
land, -— eins og á síðasta
hluta 19. aldar, — ef þaö
ætlaði ekki að veslast upp og
deyja drottni sínum af ves-
öld og atvinnuleysi, svo sem
hér fyrr á öldum.
Eigi fjölmenn íslenzk þjóð
að byggja þetta land, þá
verður hún fyrst og fremst
að byggja afkomu sína á
sjávarútveginum og þeim iðn-
aði, sem vinnur úr sjávaraf-
urðunum, og því næst á allri
þeirri framleiðslu sem fram-
leiðir fyrir vaxandi markað
innanlands.
Þetta byggist á því 'að auö-
ur íslands er fyrst og fremst
í sjónum í kringum landiö.
Skal þó engan veginn lítið
gert úr því afli, sem býr í’
fossum vorum — frjómagni
jarðar og lifandi bústofni eða
framleiðslutækjum vonmi.
En skilyrðin til þess að ís-
land geti byggt framtið sína
á sjávarútveginum eru aðal-
lega tvenn:
1. AÖ fiskistofninn sé vernd
aður svo að fiskauðgin hald-
ist hér. — Til þess þarf al-
þjóðlega samninga um friðun
Faxaflóa eöa stækkun land-
helginnar.
2. Aö markaöur fyrir fiskaf-
urðir sé öruggur.
Þaö er um hið síöara, sem
ísland nú þegar þarfnast al-
þjóðlegra samninga í sam-
bandi við alþjóðlega skipu-
lagningu framleiðslunnai’.
j Vér vitum að þörfin fýrir
1 fisk vorn er næg í öllum hin-
um þéttbýlu löndum á meg-
inlandi íslands og á Bret-
landseyjum og að sú þörf verð
ur alveg sérstaklega brýn nú
í lok þessarai’ styrjaldar, jafn
'óöum sem þjóðirnar losna
úr helgreipum hungursins og
nazismans. Og oss ríður á að
sýna nú strax hug vorn og
getu til þess að veita þeim
þann mat, sem vér getum í
té látiö.
En til þess að fá öruggan
markað til frambúðar, þarf
I tvennt að vera tryggt: Kaup-
geta fólksins í þessum lönd-
um og samkomulag vort viö
það um aö vér framleiðum
fiskinn handa því, en þaö
framleiði aftur þær vörur fyr-
ir oss, sem því hentar bezt og
vér þörfnumst.
Vér munum hverskonar vit-
firring ríkti í þessum málum
fyrir stríð. Hver þjóð reyndi
að loka sig inni, framleiöa
allt handa sér sjálf alveg án
tillits til þess hvað bezt hent-
aöi. Samvinna þjóðanna í at-
vinnu- og viðskiptamálum fór
síminnkandi, en að sama
skapi óx einangrunarstefna,
sem var beinlínis undanfari
stríös og markviss undirbún-
ingur undir þaö.
Vér raunum þegar ítalir
voru að gera út togai’a til
þess að fiska hér, — í sam-
keppni viö íslenzka sjómenn.
Tilgangurinn var ekki aöeins
að reyna að verða sjálfum sér
nógir, heldur og að ala upp
sjóliða fyrir næsta stríð.
Þjóðirnar vita nú hvað við-
skiptastríð og voþnað stríð,
leikar Reykjavíkur eru all-háð-
ir starfi og stefnu þings og
stjórnar í atvinnumálum sem
og viöskiptunum við aðrar
þjóðir en það er hin háska-
legasta stefna ef einn vald-
hafinn ætlar að svíkjast und-
an ábyrgð með því að vísa á
annan. Bæjarstjóm Reykja-
vikur hefur aðstöðu til að
leysa atvinnumál borgarinn-
ar á þann veg að allir verk-
færir menn geti haft vinnu.
Bæjarstjórnin getur á marg-
an hátt stutt og örvað at-
vinnurekstur einstaklinga og
félaga, hún getur hafið bæj-
aratvinnurekstur í stórum
stíl á sviði fiskiveiða, land-
búnaðar og iðnaðar, og hún
getur haldið uppi stórfelldum
framkvæmdum \ið gatna-
gerð og húsabyggingar.
Allt þetta getur bæjarstjóm
gert án þess að fá ráð eða að-
stoð ríkisvaldsins, og allt
þetta ber henni að gera sam-
kvæmt þrauthugsaöri áætl-
un, sem við það miðast að
allir geti haft atvinnu.
Verkalýðssamtökin heyja
nú sínaj baráttu undir kjör-
orðinu: Aldrei framar at-
vinnuleysi. Krafa hvers ær-
legs Reykvíking-s er: atvinna
handa öilum. Þessari kröfu
er beint til bæjaryfirvald-
anna, og þeim tjáir ekki að
mæta henni með því að tala
um „lögformlega skyldu“
bæjarins, eða nauösyn á al-
mennri löggjafarstarfsemi um
atvinnumál. Reykvíkingai’
krefjast þess að bæjaryfir-
völdin viðurkenni þá skýlausu
skyldu sína að tryggja öllu
bæjarbúum atvinnu og að
þau hefjist tafarlaust handa
um að fullnægja þeirri skyldu
þegar sú tímabundna atvinna
sem hér er nú þverr.
Þau bæjaryfirvöld sem ekki
tryggja atvinnu handa ölium
verða vegin og léttvæg fimd-
in.
sem er óhjákvæmileg afleiö-
ing þess, kostar. Þær vilja
koma í veg fyrir nýtt ægilegt
stríð og þær vita að til þess
aö geta það, verða þær aö
hindra ný viðskiptastríð,
nýja einangrunarstefnu í al-
þjóðaviðskiptum eins og þá,
sem einkenndi þjóðarbúskap
flestra þjóða 1934—’39.
Þess vegna er nú verið aö
byrja á aöþjóðasamtökum um
skipulagningu framleiðslunn-
ar í heiminum. í þeim sam-
tökum þarf ísland aö vera
með frá upphafi, en það þýð-
ir: að byrja nú þegar aö taka
þátt 1 þeim.
Matvælaráðstefnan 1 Hot
Springs var einn liöur í slíku
starfi.
En höfuðþátturinn 1 því
starfi er hafinn með U. N. R.
R. A. (United Nations Relief
and Rehabilitation Admini-
stration), hinni alþjóðiegu
hjálparstarfsemi við íbúa
landanna, sem frelsuð verða
úr greipum nazismans.
íslendingar þurfa strax aö
gera sér ljósa nauösyn á þátt-
töku i slíkum alþjöðasamtök-
um og hefjast handa.
íslendingar þurfa strax aö
marka stefnu sína í þessum
málum og vinna aö fram-
kvæmd hennar. Og stefnan
hlýtur aö vera:
Samningar viö fiskþurfandi
þjóðir á grundvelli alþjóða-
samkomulags um mikinn og
öruggan fiskmarkaö. — Land
vort verður að sama skapi að
vera opið fyrir þeirra sérstöku
afurðum, allt eftir nánari
samningum.
Aukning fiskiflotans í sam-
ræmi viö þetta, stórfelld efl-
ing fiskiðnaðar, þannig aö
vér leggjum t. d. sjálfir síld
vora í dósir, í stað þess að
flytja hana út sem hráefni
(kryddsíld). Alhliða vöxtur
slíks fiskiðnaöar myndi vera
sérstakléga eðlilegur hér sök-
um ódýrrar raforku í nálægð
við verstöövarnar.
Efling sjávarútvegsins er
höfuðatriðið til þess að koma
í veg fyrir atvinnuleysi hér í
framtíðinni. Stóraukning ann
arra verklegra framkvæmda,
— allt frá vegalagningum og
hafnargerðum til byg'gingar
rafstöðva, sementsverksmiðia
og skipabyggingastöðvá, —
þarf aö gerast samhliöa, en
byggir í rauninni alla • fram-
tíðarmöguleika sína á sjávav-
útveginum.
En þaö verður mönnun^
auövitað' að vera ljóst, aö til
þess að þetta verði fram-
kvæmt, mega ekki þeir menn
stjóma landinu, sem vilja i'á
atvinnuleysi til þess að lækka
launin í skjóli þess.
Því er það aö verkajýðs-
hreyfingin verður nú þegar
að taka til óspilltra málanna
um að sjá til þess að landinu
veröi stjómað með hag fjöld-
ans fyrir augum.
Gottfredsen dæmdur
Framh. af 1. síðu.
prentuöu greinar og handriti
sínu, en efnislega væri grein-
in rétt.
í forsendum dómsins segir
m. a. á þessa leiö:
„Ákærði hélt því m. a. fram
í grein sinni að allur þorri
togaraflotans íslenzka lægi í
höfn undir yfirskyni viðgerö-
ar, en raunverulega sé þetta
pellvirkj aháttur.
Með tilliti til styrjaldará-
standsins gátu slíkar fullyrð-
ingar, ef mark hefði verið tek
ið á þeim, valdið hættu á því
að stjórnir erlendra ríkja
hlutuðust til um siglingar til
landsins á þann veg aö oröið
heföi þjóðinni til tjóns.
Síöar í greininni maelir á-
kærði með þvi, aö íslending-
ar séu sjálfir látnir sækja til
útlanda vissar vörutegundir
og að þeir séu þannig svipt-
ir skipsrúmi, sem viöskipta-
þjóðir þeirra höfðu látið þeim
í té. Þá fullyröir ákærði aö
fiskveröið hafi verið 60—70%
of hátt og ráöleggur Bretum,
að vísu í spurnarformi, að
heimta sama verð fyrir kol o.
íl. vörur, sem íslendingar
kaupa af þeim. Aö ööru leyti
og almennt er efni greinar-
innar þannig, að hún er til
þess fallin að vekja órétt-
mæta andú'ð í garð íslenzku,
þjóðarinnar, sem orðiö gæti
henni til tjóns í viðskiptum
viö erlend stjórnarvöld.
Þykir ákærði, með framan-
greindri háttsemi hafa brot-
ið gegn 38. grein hegningar-
laganna“.
Niðurstaða dómsins er svc-
hljóðand;:
„AícærÖi, Andreas Julius
Gottfredsen, sæti fangelsi í 6
mánuði. Gæzluvarðhald hans
frá 6. apríl til 4. ágúst s.I. komi
til frádráttar refsingumii.
Akærði er frá birtingu
dómsins sviptur kosningar-
rétti og kjörgengi til opai-
berra starfa svo og tií al-
mennra kosninga. Þá greiði
hann alla i kust-nað sakavimi-
ar, þar á meðal kr. 700 til
Lárusar Féldsted hrmllm.
skipaðs verjanda n'-'-r í niál-