Þjóðviljinn - 04.09.1943, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Næturlæknir er í Læknavarðstöð
Reykjavíkur, Austurbæjarskólanum
sími 5030.
Næturvörður er þessa vikui
Reykjavíkurapóteki, Sími 1760.
Knattspyrnufélagið Fram heldur
hlutaveltu á morgun, sunnu-
dag, í Í.R.-húsinu. Framveltan
er meðal vinsælustu hlutaveltna sem
haldnar eru hér í bæ og fræg fyrir
mikið úrval vandaðra muna. Félagar
Fram, eldri og yngri, eru beðnir að
koma munum, sem fara eiga á hluta-
veltuna, í verzlun Sigurðar Halldórs-
sonar, Óðinsgötu 29 og Lúllabúð,
Hverfisgötu.
Ferðafélag íslands ráðgerir að
fara skemmti- og berjaför til Geys-
is á sunnudaginn. Lagt á stað kl. 8
árdegis frá Austurvelli. Ekið austur
Hellisheiði að Geysi. Sápa verður
látin í Geysi og reynt að ná fallegu
gosi. Þá farið í berjamó í 3—4 tíma.
Heimleiðis ekið hina fögru leið aust-
ur fyrir Þingvallavatn. Farmiðar
seldir á skrifstofu Kr. Ó. Skagfjörðs,
Túngötu 5 kl. 9 til 12 og 4 til 6 um
kvöldið.
„Engar ferðir á sunnudögum" heit
ir bæklingur, semArngrímur Kristj-
ánsson hefur gefið út og ræðir þar
um sunnudagsferðirnar til Þingvalla.
Leggur hann þar til að póst- og
símamálastjórinn (e. t. v. í félagi við
Reykjavíkurbæ) taki sjálf upp ferðir
á þessari leið.
Ennfremur að rannsakað verði hve
dýrt yrði að leggja rafmagnsspor-
braut úr bænum austur fyrir Kára-
staði, og jafnframt, reynist það fært,
verði endurskoðaðar áætlanir um
vegakerfið „með það fyrir augum,
að endastöð rafmagnsbrauafinnar
yrði brennipunktur samgöngukerfis-
ins hér sunnanlands.“
Útvarpstíðindi, 24. h. 5. árg. eru
nýkomin út. Þar er grein um glæpa-
menn styrjaldarinnar; Uppruna Thor
valdsens og viðtal við Kristján Linn-
et.
WBBBÞ’ nýja Bié WSÞ TJAKNAimÍé
Stríðsfréttarifsrinn í hiarta og hug
(Confirm Or Deny) (Always In My Heart)
DON AMECHE, Amerískur sjónleikur
JOAN BENNETT, með söng og hljóðfæraslætti.
KODDY MC’DOWALL, KAY FRANCIS,
WALTER HUSTON
Aukamynd:
FRAM TIL SIGURS og söngmærin
GLORIA WARREN,
iviarcn oi i íme;. BORRAH MINEVITCH
Sýnd kl. 3, 5, 7 og 9. og munnhörpusveit hans.
Aðgöngumiðasala hefst Sýnd kl. 5, 7 og 9.
kl. 11 f. hád.
Þjóðviljinn 8 síður!
Ffárlögín fyrir 1944
FruwDll iDrá rðd lyrlr nM-
andl uemiegiin traikisnidui
Útbýtt VE)r á Alþingi í gær fjárlagafrumvarpi fyrir 1944. —
Á frumv. er gert ráð fyrir um 67 millj. kr. tekjum, en um 62,5
millj. kr. gjöldum. — Frumvarpið ber það með sér, að fjár-
málaráðherrann er enn á sömu skoðun og hann hefur svo oft
lýst í útvarpinu og á Alþingi, að nú beri ríkinu að stilla öllum
framkvæmdum og fjárveitingum í hóf og aðhafast sem minnst,
því að í frumvarpinu er gert ráð fyrir minnkandi framkvæmd-
um, og engar teljandi fjárhæðir ætlaðar til þess að mæta því
margumtalaða atvinnuleysi, sem þessir herrar þó í sífellu stag-
ast á að fyrr eða síðar muni skelli y-fir.
Næstu daga mun hér í blaðinu nánar verða skýrt frá fjár-
lagafrumvarpinu, og þá teknir til athugunar ýmsir einstakir
liðir þess.
íslenzkir stúdendar í Höfn
Sex ára telpa týnist
-- oo finnst
í fyrradag hvarf stúlkubarn á
6. ári heiman að frá sér að Hóli
eigi alllangt frá Raufarhöfn.
Klukkan var um 3 þegar barn-
ið týndist. — Var þegar safnað
mönnum og leit hafin. Leituðu
um 50 manns og fundu hana
langt frá bænum kl. 3 í fyrri-
nótt. Var hún furðanlega hress,
og hafði alltaf verið að leita að
bænum.
Eftirlit með notkun raf-
ofna verður tekið upp ð ný
Eins og kunnugt ■ er, 'þá er
bannað að nota rafofna til upp-
hitunar á tímabilinu kl. 11—12
f. h.
Allstrangt eftirlit var haft
með því, að þessu væri hlýtt á
s. 1. vetri. í sumar hefur eftirlit
þetta fallið niður, enda enginn
hörgull verið á rafmagni.
! Rafmagnsstjóri tilkynnti á
fundi bæjarráðs í gær, að nú
væri farið að bera á spennufalli
á þeim tíma, er rafeldavélar eru
mest notaðar, og yrði því að taka
upp eftirlit með notkun raforku.
Menn mega því búast við því,
að næstu daga verði komið til
þeirra og rannsakað, hvort þeir
hafi rafofna í notkun á fyrr-
greindu tímabili.
Framhald af 1. síðu.
7. kvöldvaka, 5. febr. 1943 (J.
H.). Nýja söngbókin var vígð og
sagt frá upphafi og tildrögum
sumra þeirra kvæða, sem sung-
in voru. Lesið var upp úr ný-
kominni bók eftir Halldór Kilj-
an Laxness, Sjö töframennl —
80 nöfn í gestabók. ■
8. kvöldvaka, 25. febr. 1943 (J.
B.). „Úr Reykjavíkurlífinu á 19.
öld“. Lesnir kaflar úr ferðasög-
um Hookers, Mackenzies og Hen
dersons, Pilti og stúlku, endur-
minningum Indriða Einarssonar,
Matthíasar Jochumssonar, Klem
ensar Jónssonar og Þorv. Thor-
odds ' ^eykjavík eft-
ir Gc _ cg Reykjavík
um aldamótin eftir Benedikt
Gröndal. Lesin og sungin kvæði
eftir Bjarna Thoroddsen, Jón Ól-
afsson, Guðmund Torfason, Jón
Thoroddsen, Matthías Jochums-
son, Björn M. Ólsen og Hannes
Hafstein. — 66 nöfn í gestabók.
9. kvöldvaka, 11. marz 1943. J.
B. flutti erindi um endurreisn
Alþingis. J. H. las upp kvæði
eftir Jónas Hallgrimss. og kafla
úr ritgerð Tómasar Sæmunds-
sonar um Alþingi. Stúdenta-
kvartett söng íslenzk lög. — 93
nöfn í gestabók.
10. kvöldvaka, 31. marz 1943
(J. H.). Lesið upp úr nýkomnum
íslenzkum ritum, Norrænum
Jólum 1941 og 1942 og Stúdenta-
blaðinu 1. des. 1942. — 61 nafn
í gestabók.
11. kvöldvaka. 13. apríl 1943
(J. H. og J. B.). Lesið upp úr ný-
komnum íslenzkum tímaritum,
einkum Tímariti Máls og menn-
ingar 1941—1942. — 109 nöfn í
gestabók.
12. kvöldvaka, 27. apríl 1943
(J. H.). „Jónas Hallgrímsson11.
— 68. nöfn í gestabók.
13. kvöldvaka, 17. júní 1943
(J. H. og J. B.). Flutt minni Jóns
Sigurðssonar (J. H.). Lesið upp
úr nýkomnum íslenzkum bók-
um: Halldór Kiljan Laxness,
Vettvangur dagsins, Halldór
Stefánsson, Einn er geymdur,
Davíð Stefánsson, Solon Island-
us, og Þórbergur Þórðarson, Of-
vitinr — 109 nöfn í gestabók.
Kos ;ð kvöldvökurnar
(húsaleiga, & ng tilkynninga,
fjölritun söngva o. fl. smávegis)
varð ca. 800 kr. alls. Um áramót-
in ákvað stjórn félagsins að hef j-
ast handa um útgáfu söngbókar,
sem nota ætti í stað fjölritaðra
söngva á kvöldvökum og öðrum
samkomum íslendinga. Um 200
kr. af styrknum voru notaðar til
útgáfunnar, og auk þess styrkti
íslendingafélagið útgáfuna með
300 kr. — Þeim Jóni Helgasyni
og Jakobi Benediktssyni var fal-
ið að annast val kvæðanna, og í
byrjun febrúar kom bókin út.
Hún er 100 síður í vasabroti, og
eru 1 henni 145 íslenzk kvæði. —
Sökum þess, hve vel gekk að
afla fjár til útgáfunnar, hefur
verið hægt að selja bókina mjö'g
vægu verði (2 kr.), enda hefur
hún hlotið miklar vinsældir.
21
Richard Wright:
ELDUR OG SKÝ
Hann sá hús, hvít, kyrr og köld í nóttunni. Hvernig væri
að ég færi til Houstons? Nei, hann er hvítur. Hvítur...
Jafnvel þó að hann leggi út af sömu guðspjöllunum og
ég, þá er ekki víst að hann hleypti mér inn... Hann fór
fram hjá kirkjugarði girtum með háum járngrindum. Hvít-
ur kirkjugarður, hugsaði hann með djúpri beizkju. Góður
guð á himnum, jafnvel hinir dauðu geta ekki verið saman!
Hann staðnæmdist og hélt á skyrtunni í höndunum. Hann
kveið fyrir að fara í hana, en hann mátti til. Eg get ekki
gengið þannig um göturnar. Hann smeygði skyrtunni gæti-
lega yfir höfuð sér, márin holdkvikan brann í glóandi kvala
eldi, með krampakenndri sveiflu færði hann sig í ermarn-
ar, því sneggri hreyfing þeim mun styttri þjáning, hugs-
aði hann. Kvalirnar ætluðu að æra hann, honum fannst
hann verða að hlaupa. En hann mátti ekki hlaupa í hverfi
hvítra manna. Ef hann hlypi myndi hann vreða skotinn
sem innbrotsþjófur, eða einhver glæpamaður. Hann hélt
áfram með hægum, klunnalegum hreyfingu. Vegurinn var
nú ekki lengur malborinn, malbik tók við. Framunda
glóðu götuljós í rauðlitaðri móðu.
Hann heyrði fótatak framundan í gráskyggðri götunni.
Hann mætti hvítum manni og hlustaði síðan á fótatak hans
fjarlægjast að baki sér. Hann staðnæmdist^á götuhorni og
studdist við símastaur. Það myndi hyggilegra að fara gegn-
um úthverfin en inn í borgina. Inni í borginni myndi hann
verða stöðvaður, yfirheyrður og ef til vill settur í fangelsi.
Þrem húsum lengra mætti hann hvítum dreng svo skyndi-
lega og óvænt að hann hrökk í kuðung af hræðslu. Þegar
drengurinn var farinn fram hjá honum snéri hann sér við
og horfði á eftir honum og sá þá að drengurinh hafði einn-
ig snúið sér við og starði á hann. Hann hraðaði sér áfram.
Við næsta hús sá hann hvíta konu koma á móti sér.-Þegar
hún átti um þrjátíu skref ófarin til hans för hún yfir göt-
una og hélt áfram þeim megin. Það kom klökkvi í háls-
inn á honum, svo hló hann þöglum, bitrum hlátri. Eg ætla
ekki að gera þér mein, hvíta frú. Eg er nú aðeins á leið-
inni heim til mín....
Hann hélt áfram gegnum hvíta hverfið eins og hann
gengi á eldi. Sá dagur kemur að þeir brenna, sá dagur að
þeir brenna í reiðieldi guðs almáttugs! Hversvegna þjá
þeir okkur svo mjög? Það er yfirfljótanlegt af öllu í ver-
öldinni! Samt kvelja þeir okkur! Þeir sjúga blóð okkar
eins og lýs! Hvergi finnst blettur að hægt sé að ganga á
sem þeir eiga ekki! Guð veit að það er ekkert réttlæti!
Hann skapaði jörðina fyrir okkur alla! Hann laug engu
þegar hann skapaði okkur á þessari jörð og sagði, verið
frjósöm, margfaldizt og uppfyllið jörðina.... Hann varð
gripinn nístandi hatri, staðnæmdist og horfði upp til
stjarnanna. „Guð, ef þú gefur mér þrótt, skal ég rífa
þetta gamla hrófatildur niður að grunni! Rífðu það niður,
guð! Brjóttu það eins og Samson braut niður musterið!"
Hann hélt áfram og talaði í hálfum hljóðum. „Guð, birtu
mér vilja þinn! Talaðu til mín, guð!“ Hann hélt skyndi-
lega niðri í sér andanum. Dökkklæddur maður gekk út
úr skugganum framundan honum. Það glitraði á málm.
Þetta var lögregluþjónn. Hann gekk beinn og rösklega.
Eg ætla að staðnæmast, hugsaði hann. Eg ætla ekki að láta
hann skipa mér að staðnæmast.... Hann sá andlit hvíta
mannsins nálgast. Svo staðnæmdist hann og beið.
„Upp með höndurnar, negri!“
„Yessir“.
Hann lyfti höndunum upp. Lögregluþjónninn þreifaði
á mjöðum hans og hliðum. Hann var viðþolslaus á svörtu
bakinu, en beit á vörina og stóð kyrr.
„Hjá hverjum vinnur þú?“
„Eg er prestur, herra''*.
„Prestur?“
,,„Yessir“.
„Hvað ertu að gera hér á þessum tíma nætur?“
„Eg var að heimsækja veikan mann sem sækir kirkju
hjá mér, hann er dyravörður, herra, og vinnur hjá frú
Harvey....“
„Hverjum?11
„Frú Harvey, herra“.
„Eg hef aldrei heyrt hennar getið og hef þó verið á þess-
um slóðum í tíu ár.“
„Hún á heima hérna skammt frá, herra“, sag'ði hann,
sneri sér í hálfhring og benti.