Þjóðviljinn - 05.09.1943, Blaðsíða 1
VILJINN
8. árgangur.
Sunnudagur 5. september 1943.
Þjóðviljinn 8 síður!
Fáið nýja kaupendur að Þjóðvilj-
anum. Með því flýtið þið fyrir
stækkun hans.
Framlögum í blaðsjóð Þjóðv.Ijans
er veitt móttaka á skrifstofum flokks
ins, Skólavörðustíg 19 (nýja húsið),
197. tölublað sími 4824.
Inil M io h. trí Stallni shump i» iiiu m
Sóknín á
styrfe, -
Donefsvígsfoðvunuiíi hröð og vaxandi að
• Pfzhí herinn á uudanhaldí frá Asovs^
hafí tíl Smofenskhéraðs
Þung-inn í sókn Rússa á suðurvígstöðvum virð-
ist fara dagvaxandi. Rauði herinn vann í gær mikil-
væga sigra á Mið-Donetsvígstöðvunum og tók járn-
brautarbæi 35—45 km. norðaustur af Stalíno og bæ
einn sem er aðeins 30 km. beint austur af borginni.
Sókn rauða hersins er mjög hröð og er talið að
taka Stalíno sé yfirvofandi. Þýzki herinn hefur ver-
ið hrakinn úr öllu Vorosiloffgradhéraðinu, og Rússar
ráða nú 60 km. af þýðingarmestu járnbrautinni er
liggur um Donetshéraðið frá norðri til suðurs.
Karkoffvígstöðvunum tók | rauði herinn unnið á, og er þýzki
sovéther járnbrautarbæinn Mer-
efa suðvestur af Karkoff.
Rauði herinn hefur sótt vest-
ur fyrir Konotop í Norður-
Úkraínu og tekið bæinn Kar-
op við Desnafljótið norðvest-
ur af Konstop. Heilar her-
sveitir þýzkar gáfust upp fyr-
ir Rússum í bardögunum á
Konotopsvæðinu.
Fyrir sunnan Brjansk og á
Smolenskvígstöðvunum hefur
herinn á undanhaldi á öllum
vígstöðvunum frá Smolensk-
svæöinu til Asovshafs.
Þýzki herinn missti 90 skrið-
dreka og 31 flugvél á austurvíg-
stöðvunum í fyrradag.
Hin mikla sókn Rússa vekur
sívaxandi athygli, og sagði
brezka útvarpið í kvöldsending-
um sínum í gær frá sigrum
rauða hersins á undan fregnun-
um frá Ítalíu.
Norska stjórnin gerir víðtækar ráð-
stafanir til undirbúnings heimkomunni
Nikið af matvælum og fatnaði keypt f Bretlandi
Norska stjórnin hefur þegar liafið víðtækan undirbúning
að heimkomunni í Noreg, að því er enska blaðið Sunday
Times skýrir frá.
Vinnur margt manna að þessum undirbúningi, undir stjórn
A. Frihagens, sem var verzlunaiTáðherra Noregs fyrir stríð en
er nú birgða- og‘ endurreisnarráðherra norsku stjórnarinn-
ar. Hafa þeir aflað sér nákvæmra upplýsínga um ástand-
ið í Noregi og rætt við enska sérfræðinga í þeim greinum
er verða mikilvægust við endurreisnina í landinu.
Forustumenn verklýðssamtak
anna og vinnuveitenda, banka-
menn og sérfræðingar í sigling-
um og iðnaði hafa komið heim-
an frá Noregi, sumir nýlega, tii
að taka þátt i undirbúningi við-
reisnarstarfsins.
Brýnust verður þörfin á mat-
vælum og fatnaði. Ryðja þarf
eyðilögð borgarsvæði og gera
við samgöngulínurnar, einkum
m,eð hernaðarnauðsyn fyrir aug-
um. Kjarna opinberra starfs-
manna er vinna á með hernaðar-
yfirvöldunum fyrsta skeiðið
verður komið upp. í
Vissum heildsalafirmum í
Bretlandi hefur verið fenginn
listi yfir þau matvæli. sem
senda þarf til að bæta úr brýn-
ustu neyðinni.
Aætlanirnar eru gerðar það
nákvæmlega að tekið er til hvað
'hverjum bæ og þorpi er ætlað.
Samskonar samninar hafa ver-
ið gerðir við brezkar vefnaðar-
vöruverzlanir. Ákveðið hefur
verið hve milcið skuli sent af
kolum og olíu á hverja norska
höfn.
Ein af mikilvægustu verkefn-
unum verður endurbygging á
fiskveiðiflotanum norska. Samn
ingar standa yfir við skipasmíða
stöðvar \ Bretlandi, Bandaríkj-
Framh. á 4. síðu.
Fr. de Fontenay
sendíherra
neitar að fara eítir fyrir-
skipunum frá Khðfn
Þjóöviljanum barst í gær eft-
irfarandi yfirlýsing:
Vegna þess að Danmörk hefur
sem stendur enga löglega stjórn,
tel ég mér ekki fært að fara
eftir neinum fyrirskipunum frá
Kaupmannahöfn eins og er.
Meðan það ástand varir, held
ég áfram líkt og kollegar mínir
í mikilvægustu embættunum og
í samráði við þá, að gegna starfi
mínu á sama hátt og til þessa,
á grundvelli þeirrar löglegu til-
skipunar sem ég fékk forðum
frá hans hátign konunginum.
Reykjavík, 3. sept. 1943.
Fr. de Fontenaý.
(sign.).
Hann fær rannverulega sérleyfi fil
sunnudagsferda á Þíngvðll
Er pöststjórnin leppur Steindórs?
Fyrir helgina birtust auglýsingar um að sunnudagsferðir
væru hafnar til Þingvalla að tilhlutun póststjómarinnar. Það
hefur komið' í ljós að það' er Steindór Einarss., sem lætur
birta þessar- auglýsingar. Það eru hans bílar, sem annast
ferðimar. Þeir eru afgreiddir á sama stað eins og Akureyr
arbílar Steindórs.
Hversvegna er verið að tengja nafn póst- og símamála-
stjómarinnar við Steindór.
Ugglaust hafa margir fagn-
aö því er póststjórnin aug-
lýsti sunnudagaferöir til Þing-
valla.
Menn hugsuóu sem svo:
Sjáum til,i póst og símamála-
stjóri, herra Guömundur HlíÖ-
dal, ætlar þó ekki aö láta
Steindór vaöa yfir höfuö sér,
ef til vill er þetta forboöi þess
aö Steindóri verð’i sýnt í tvo
heimana, eins og hann á
skilið.
Reggío, San Gíovanní og flcltrl
bæír á valdí áffunda hcrsíns
'■>' ■ ' ' I .
Brezku og kanadisku hersveitirnar sem innrás gerðu á Kala-
bríuskagann í fyrradag, hafa náð 20 km. spildu af strönd-
inni og sækja hratt inn í landiö. Yfir Messínasund er
stöðugur straumur herliðs og hergagna til innrásarhersins.
Mótspyrna hefur ekki verið hörð enn og hafa Bandamenn
tekið höfuðstað Kalabríu, Reggio, og San Giovanni sem einnig
er góð höfn.
Flugvöll suður af Reggio tóku
Bretar í gær, og var hann ó-
skemmdur, svo Bandamenn
gátu tekið hann til afnota tafar-
laust.
Innrásarherinn hefur tekið
fjölda fanga. Eru það í'lest ítal-
ir, og hafa Bandamenn ekki enn
fyrirhitt öflugar þýzkar her-
sveitir.
í fregn frá Bern til Svenska
Dagbladet segir að Þjóðverjar
hafi 18—20 herfylki' á Ífalíu og
aðeins 20 af hinum 50 herfylkj-
um ítala sé í heimalandinu, hin
séu dreifð um Balkanlöndin.
ÞJóðverjar hóta
Dönum hörðu
í Danmörku er skemmdar-
verkum og vinnusvikum hald
ið áfram.
Þýzku yfirvöldin hafa til-
kynnt, að hver sá Dani er
verði uppvís að því að hafa
vopn í fórum sínum, eftir
næstkomandi þriðjudag,
verði vægðarlaust líflátinn.
Hert hefur verið á banninu
gegn útivist að næturlagi í
Kaupmannahöfn.
Þaö vakti nokkra athygli aö
auglýsingin, um að sunnu-
dagaferðir til Þingvalla yrðu
upp teknar að tilhlutun póst-
stjórnarinnar, var ekki send
Þjóöviljanum eins og aðrar
opinberar auglýsingar. Aug-
lýsingastjóri blaðsins hringdi
því til pósts og símamála-
stjórá og spuröi hvort blaðiö
ætti ekki aö flytja þessa aug-
lýsingu.
, Herra Guömundur HlíÖdal
svaraði með þeirri kurteisi
sem honum er töm í um-
gengni við menn, sem hann
á ekkert undir að sækja, að
sér kæmi þaö mál ekkert viö.
Auglýsingastjórinn hringdi
þá í fulltrúa herra Hlíödals.
Hann svaraði ekki með kurt-
eisi yfirmanns síns, heldur
með þeirri kurteisi sem aörir
dauölegir menn temja
sér, að þaö heföi verið sín yf-
irsjón aö setja þessar auglýs-'
ingar í blööin, því að þaö væri
Steindór Einarsson sem ann-
aöist auglýsingar á hinum ný
uppteknu ferðum til Þing-
valla.
MeÖ þessu virðist upplýst
aö það er eftir sem aöur
Steindór, sem annast þessar
ferðir, hann auglýsir þær,
hans bílar eru notaöir, af-
greiðsla, sem annast af-
greiöslu fyrir aöra bíla hans,
afgreiðir þá.
Aö hvaöa leyti em þá þess-
ar ferðir fremur farnar að
tilhlutun póststjórnarinnar,
Framh. á 4. síðu.
Jón ióhannesson
seítur prófessor
Dr. Jón Jóhannesson hefur
verið settur prófessor í íslend-
ingasögu við heimspekideild
Háskóla íslends, í stað Árna
Pálssonar.