Þjóðviljinn - 09.09.1943, Side 3

Fimmtudagur 8. sept. 1943.
Þ J0OVÍLJ1NN
3
Klaus Sunnaná, aðalrítarí Norsk Fískerlag:
NorOmeni oo ísienðinoar nuría ao hafa sai-
starf um framleíðslu oo sflfo ffshs
Það getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir báða, ef eyðileggjandi samkeppni heldur áfram
Klaus Sunnaná, fyrrverandi aðalritari Norsk Fiskerlag' og
i
núverandi ráðunautur norsku ríkisstjórnarinnar í þeirri stjóm-
ardeild, sem hefur með matvæla- og endurreisnarmálin að gera,
er nýkominn hingað til lands og átti í gær tal við blaðamenn í
skrifstofu norska blaðafulltrúans, hr. S. A. Friid. Er Sunnaná
sendur hingað af norsku ríkisstjóminni til þess að athuga um
möguleika á samstarfi Norðmanna og íslendinga um framleiðslu
og sölu á fiski og síld eftir stríð.
jmönwimini
Utgefandi i
SamemingarHokkar alþýíu —
Sónalistaílokkorínn
Ritat jórar:
Einar Olgeirssoa
Sigfús Sigurhjartarsoa (áb.)
Ritstjérn:
Garðastreeti 17 — Víkingaprenl
Simi 2270.
Afgreiðsla og auglý»inga*krif-
atofa, Auaturstrœti 12 (I. hœð)
Sími 2184.
Vikingsprent h.f. Garðaatræti 17.
i______________________________
Pét lætuir svo ílla
að láfasf
Fulltrúar neytenda og
bsænda, hal'a gert meö sér
samning um verð á landbún-
aðarafuröum. Allir stjórn-
málaflokkar hafa fagnaö þess-
ari samningagerö, Alþýöu-
flokkurinn lika, á yfirborö-
inu.
Fulltrúar neytenda, kjörnir
af Alþýöusambandinu og
sambandi starfsmanna ríkis
og bæja, töldu rétt og sjálf-
sagt, aö unna bændum góðs
hlutar. Þeir sögðu, og töluðu
áreiöanlega fyrir munn um-
bjóöenda sinna, eitthvaö á
þessa leiö. ViÖ sem búum viö
sjávarsíðuna viljum vissu-
lega greiða ykkur, sem í sveit-
unum búið, það verð fyrir kjöt-
og mjólk, aö þiö berið góð
laun úr býtum fyrir vinnu
ykkar, hinsvegar getum viö
auövitáö engu um það1 ráöiö,
hvaöa verö þiö fáiö fyrir land-
búnáðarafurðir sem seldar eru
á erlendum markaöi. ÞaÖ
veröa sölusamtök ykkar og ef
til vill Alþingi að leysa.
Þetta var vel og viturlega
mælt, þaö viðurkenndu allir.
Svo almenn var þessi viður-
kenning, að Alþýöublaðiö sá
sér ekki annað fært en áö
látast líka vera viturt og sann-
gjamt, og sjá, þaö fagnaði
samkomulaginu.
En jafnvel þetta eina, sem
Alþýöublaöiö og Alþýðuflokk-
urinn gétur — áö látast —
lætur því illa, enda veröur
hvorugt „látiö grátið“. Eftir
að vesalings Alþýðublaöið hef-
ur um hálfsmánaðar skeiö,
stritazt viö að látast fagna
samningum sex manna nefnd
arinnar, förlast því í gær, svo
aö allir sjá aö það var bara
aö látast. í huga ritstjórans
var ekkert til, varðandi þetta
mál frekar en önnur, annaö
en þessi nöldrandi máttvana
gremja, samfara sjúklegri öf-
undssýki, í garð þess flokks,
sem berst heill og óskiptur
fyrir þeirri stefnu, sem hann
vesalingurinn og Alþýöuflokk-
urinn hljóp frá. Hér koma
nokkur orð úr þessari rauna-
rollu hans Stefáns Pétursson-
ar, mannsins, sem þegar hann
gleymir raunum sínum, seg-
ist vera eini sanni kommún-
istinn á íslandi.
„AlþýÖuflokkurinn átti eng-
an fulltrúa 1 sex manna nefnd
inni. Hins vegar áttu komm-
únistar aö minnsta kosti einn-
Hr. Friid kynnti hr. Srnin-
aná fyrir blaðamönnunum.
Hafði Simnaná verið aðalrit-
ari Norsk Fiskerlag síðan 1938
sett sig upp á móti tilraun-
um nazista til að beygja þessi
miklu fiskimannasambönd
Norðmamia undir harðstjórn
sína og var því settur frá.
Fór hann haustið 1941 til
Stokkhólms og síðan til Lond-
on, þar sem hann nú er ráðu-
nautur norsku ríkisstjórnar-
innar sem fyrr er sagt.
Sunnaná er sérfræöingur
einmitt í fiskútflutningsmál-
um og þekkír manna bezt til
samtakanna á því sviði og
hefur mikið fengizt við rann-
sóknir norsku fiskiveiðanna.
Mun hann dvelja hér nokk
urn tíma og m. a. flytja fyr-
irlestur um fiskveiðar Evrópu
eftir stríð.
FISKVEIÐAR NORÐMANNA
UNDIR NAZISTASTJÓRN-
INNI
Hr. Sunnaná skýröi blaöa-
mönnum frá því að fiskfram-
leiðslu Norömanna ' heföi aö
vísu farið aftur undir harö-
stjórn t nazista, þó ekki eins
mikiö fyrstu árin og búast
hefði mátt viö. Fyrir stríð
var Noregur mesta fiskfram-
leiösluland Evrópu, framleiddi
fulltrúa þar. Þaö var fulltrúi
Alþýöusambandsins, sem þeir
fengu til leiöar komiö, aö val-
inn var úr þeirra hópi —
Þorsteinn Pétursson. Komm-
únistar eru því fullkomlega
meðábyrgir um þá hækkun
afuröaverðsins, sem ákveöin
hefur veriö; og það því frem-
ur sem nægilegt heföi veriö,
aö fulltrúi þeirra einn hefði
gerti ági’eining, til þess aö
smkomulagiö heföi ekki oröið
bindandi fyrir Alþingi. En
íann gerði engan ágreining;
hann sagði já og amen viö
verðhækkunarkröfum Fram-
sóknar og Sjálfstæöisforkólf-
anna, þó aö augljóst væri,
aö hækkun afuröaverösins til
bænda hlyti að hafa í för
meö sér nýja dýrtíðaröldu og
vísitöluhækkun, svo fremi,
aö útsöluverði afuröanna og
þar meö vísitölunni yrði ekki
haldiö niðri meö áframhald-
1,1 milljón tonna af fiski eöa
fjóröung allrar framleiöslu Ev-
rópu, ef Sovétríkin eru ekki
meðtalin. 1940 var framleiösl-
an álika, 1941 80% af því,
1942 70 % og nú 1943 hefur
henni hrakaö alvarlega. Mest
hefur síldveiðunum hnignaö
og var stórsíldar og vorsíldar-
framleiöslan 1942 aöeins helm
ngur þess er var fyrir stríð.
Orsökin til minnkunar fram
leiðslunnar er sú, að Þjóöverj-
ár hafa tekiö nokkuö af skipa-
stólnum. En orsökin til þess
aö ekki hefur hnignaö meir,
er aö olían er betur hagnýtt,
þó minna sé af henni, — og
svo hitt aö Þjóðverjarnir vilja
halda fiskveiðunum uppi, til
þess aö fá fiskinn, enda taka
þeir helminginn af öllum fisk-
inum til sín, svo það er beinn í
fiskiskortur hjá Norðmönnmn
ijálfum, einkum á nýjum fiski
Þjóöverjarnir flytja fiskinn
mest til sín flakaöan.
Þjóðverjar hafa ekki þorað að
láta kvislingana taka stjórn fisk
framleiðslunnar og fiskimanna-
samtakanna, af ótta við, að þá
myndi framleiðslunni hraka.
Situr því allmikið af trúnaðar-
mönnum fiskimanna og embætt
ismönnum í fiskimálum í stöð-
um sínum, en framleiðslan sjálf
er svo mjög í Þjóðverjana þágu
sem fyrr er sagt.
sjoöi“.
Heyriö þið ekki vesældar-
kjökur í rómnum, þegar vesa-
lings Stefán segir:
„En hann gerði engan á-
greining, hann sagöi já og
amen við /eröhækkunarkröf-
unum“.
En ef aö fulltrúi „komm-
únista“ í nefndinni hefði gert
tarf hennar aö engu meö þvi
aö gera ágreining. Hvað hald-
iö þiö aö Stefán Pétursson,
„eini sanni kommúnistinn á
íslandi“, hefði þá sagt? Þaö
heföu áreiöanlega komið grein
ar um kommúnista, í anda
og stíl Jan Valtins og Hann-
esar á horninu.
— En úr því áö' viö minn-
umst á Valtin, er ekki úr
vegi áö spyrja: Hvernig stend-
ur á aö Alþýóuflokkurinn er
hættur viö aö gefa út seinni
partinn 'af „frægustu og beztu
VANDAMÁL
FRAMTÍÐARINNAR
Hr. Sunnaná lýsti nú vanda-
málum Norðmanna í fiskveiðun-
um eftir stríð: Stækkun fiski-
flotans til þess að bæta upp
það, sem tapazt hefði, — breyt-
ingu á framleiðslunni: frá salt-
fisknum yfir í fiskflök, sem vax-
andi markaður væri fyrir, —
breyting framleiðsluaðferða, —
myndun nýrra markaða og svo
síðast en ekki sízt: samstarf
landanna um þessi mál. I
Hann kvað margt verða'að
breytast í verzlunarsamningum
þjóðanna, — og myndi Noregur
vinna að slíkum breytingum.
Það þyrfti t. d. að auka innflutn-
ingsleyfin á fiskflökum o. s. frv.
Norégur og ísland þyrftu að
starfa saman um framleiðslu og
sölu á fiski og síld. Ella gæti illa
farið fyrir þeim, ef eyðileggj-
andi samkeppni heldur áfram.
En það þyrfti líka að hafa al-
þjóðlegt samstarf við neyzlu-
löndin.
Hr. Sunnaná svaraði spurning
um blaðamanna um á hvern
hátt samstarfið yrði að gerast á
þá leið aðyfirvöldlandannayrðu
að semja sín á milli og raun-
verulega yrðu að vera annað
hvort heildarsamtök í hverju,
landi, er hefðu einkasöluaðstöðu
eða einkasala með aðstoð ríkis-
ins. Síðan yrðu fulltrúar neyzlu-
landanna að setjast að samninga
borði við fulltrúa framleiðslu-
landanná og þar yrði að semja
um heildarkjörin: framleiðslu-
magnið, verðið o. s. frv.
Það er ánægjulegt að sjá þann
bók ársins“. „Úr álög-um“ hét
hún, eftir því sem AlþýÖu-
bláðiö sagði? Á aö láta Hann-
es á horriinu taka viö, þar
sem Valtin hætti aö segja
lygasögur um kommúnista fyr
ir Hitler. Vonandi fer Hann-
es skinniö samt ekki í tugt-
húsiö fyrir þessa Hitlers þjón-
ustu eins og Valtin. Hannes
á það ekki skiliö, því hann
veit ekki hvað hann er aö
gera, og þetta er í eöli sínu
gott skinn. —
ÞaÖ er ef. til vill ekki rétt
að vera aö ræöa um. þetta
mál, þaö er hvort sem er viö-
urkennt af öllum, aö Alþýðu-
blaöiö er ekki neitt á vett-
vangi stjórnmálanna, þaö er
bara aö látast, eða þykjast
eins og börn oröa þaö. Þaö
hefur ekki skoöun á neinu
máli, þaö hefur ekki áhuga
fyrir neinu máli, þaö bara
áhuga, er norska stjórnin hefur
fyrir samstarfi Noregs og És-
lanðs í þessum málum. Þjóðvilj-
inn hefur áður eitt allra ís-
Ienzkra blaða skrifað rækilega
rnn nauðsyn þessa samstarfs og
fagnar því að málin skuli nú
vera kominn á þennan rekspöl.
Og flestallir íslendingar myndu
fagna því, ef samstarf næst að
lokum um þessi mál.
Bæjarpósffirínii
Framh. af 2. síðu.
um ómögulegt að fá húsnæði. En
allur þoi'ri húsnæðisleysingjanna er
fær um að greiða sanngjarna leigu,
ef þeir gætu fengið inni. f þessum
hópi eru margir, sem alls ekki taka
tíkallinn nærri sér, þótt þeir séu svö
óheppnir að vera húsnæðislausir. Og
ég tek glaður við fáeinum tíköllum
af þeim til kirkjunnar, af því að ég
álít, að hinni þröngþýlu Reykjavík
veiti ekki af að hafa þá starfsemi í
lagi, sem vinnur að menntun, menn-
ingu og bættu siðferði fólksins. Sumt
af fénu kemur svo auðvitað frá fólki,
sem á fjárhagslega erfitt og munar
um hvern tíkallinn. En fátæklingarn-
ir eig'a líka sjálfsvirðingu. Þeir vilja
ekki sitja hjá, þegar bætt eru starfs
skilyrði kristinnar kii-kju og túlkað
þakklæti fólksins til Hallgríms Pét-
urssonar. Það er auðfundið á grein
yðar, að þér skiljið tilfinningar Hall-
gríms, þegar hann fann, að
„þraut er að vera þurfamaður
þrælanna í hraununum".
En þeir eru líka til, sem skilja
hann, þegar hann yrkir:
„Þurfamaður ert þú, mín sál,
þiggur af drottni sérhvert mál,
fæðu þína og fóstrið allt;
fyrír það honum þakka skalt“.
Húsnæðisleysið hafði ekki gert
liann heiðinn.
leitar aö einhverri hlið á mál-
inu, sem þaö getur látist
hafa áhuga fyrir, og telur sér
svo trú um, aö látalætin geti
aflaö Alþýöuflokknum fylgis.
Verkin sýna nú líka merkin.
En eitt er þó ákveöiö, í
öllum þessum láta-látum
blaösins, þaö > er aö vera á
móti ,,kommúnjstum“ nema
þessum „eina sanna“.
Þaö er margt læsilegt í Al-
þýöubl. sem ekki snertir stjórn
mál. Og þaö er dæmalaust
gott fyrir þjóöina aö þaö sé
mikiö lesiö. Því að á sviöi
stjórnmálanna lætur því svo
illa aö látast, að Alþýðuflokk-
urinn mun þess vegna brátt
hætta aö birtast, eins og bók-
in um kommúnista eftir Jan
Valtin.
En veröur þá nokkur Hann-
es á horninu til að taka viö
hlutverki flokksins ?
Vinsamlegast.
Jakob Jónsson.
andi fjárframlögum úr ríkis-