Þjóðviljinn - 11.09.1943, Blaðsíða 3

/
Laugardagur 11. sept. 1943
þiððwiimii
Otgcfandi:
Sameiningarflokkut alþýftu ’
S6»íali»taflokkurinn
Rit»tj6tar:
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjórn:
Garðastreeti 17 — Vfking»prent
Sími 2270.
AfgreiSsla og auglý»ingaskrif-
stofa, Au»tur»trsetj 12 (1. heeð)
Sími 2184.
Vfking»prent h.f. Garða»trceti 17.
I _____________—---------
Ætlar Alþingi að fremja
sjálfsmorð?
Á sumarþinginu 1942 bar
þaö meðal annars til tíðinda,
að samþykkt var þingsálykt-
unartillaga um verðuppbætur
á landbúnaöarafuröum.
Ekki fékk þessi þingsálykt-
unartillaga venjulega þinglega
meöferö, henni var ekki vísaö
til nefndar og flutningsmenn
hennar gerðu ekki grein fyrir
hvaöa útgjöld hún myndi
hafa í för meö sér. Þeim var
bent á aö útgjöldin myndu
skipta milljónum, ef til vill
10—20, og aö þaö væri meö
öllu óafsakanlegt aö afgreiöa
slíka útgjaldaheimild meö
þingsályktun, jafnvel þótt hún
sætti venjulegri þinglegri meö
ferö. Slík heimild yröi að fá
venjulega meöferö laga, fara
í gegnum tilskyldar umræður
og nefndir, þannig aö máliö
yröi rækilega upplýst.
Naumast voru þessar raddir
virtar svars. MáliÖ var knúð
gegnum þingið, með' harðfylgi
nokkurra ofstopamanna.
Ýmsir munu hafa haldiö, aö
þingmenn hafi, svona hálft í
hvoru, skammazt sín, fyrir aö
fótum troöa, þannig þær starfs
reglur Alþingis, sem að því
rniða, aö málin séu rækilega
upplýst og rædd fyrir opnum
tjöldum, svo aö alþjóö gefist
kostur á aö fylgjast fullkom-
lega meö1 meðferö þeirra og
afgreiðslu.
ÞingiÖ sem nú situr á rök-
stólum virðist ætla aö færa
þessum mönnum fullkomin
vonbrigði. Þaö lítur út fyrir,
aö ríkisstjórnin og hinir aft
urhaldssömustu þingmenn
hafi tekiö höndum saman
um afgreiöslu hinna mikilvæg
ustu þingmála, á algerlega
óþinglegan hátt, þaö viröist,
eiga að afgreið'a þau bak viö
tjöldin, og hindra eftir því
sem mögulegt er aö þau veröi
upplýst og rökrædd, fyrir opn-
um tjöldum.
Fyrsta sporiö á þessari
braut steig ríkisstjórnin, er
hún knúöi lögin um verö-
hækkun á tóbaki í gegnum
þingiö, og neitaði aö gefa
réttar og tæmandi upplýsing ■
ar urn tilgang og áhrif þess-
arar löggjafar.
AnnaÖ sporiö stigu nokkrir,
hinna afturhaldssömustu þing
manna, ,er þeir hófu undir-
skriftasmölun meðal þing ■
manna, undir yfirlýsingu um
aö þeir væru fylgjandi upp-
bótum á útfluttum landbún-
ÞJöJVILJINM
Ekki launalækkun og atvinnuleysi taeldnr
aukin afkost og atvinnu fyrir alla
Ræða Lúðvíks Jófsefssonar við 1. umræðu íjárlaganna
Niðurlag.
Það er auðvitað hin meinleg-
asta villa, að það sé bændum á
nokkurn hátt til vansæmdar þó
að það komi í ljós, að at-
vinnugrein þeirra hafi síður
reynzt fjárhagslega fær, en
ýmsar aðrar atvinnugreinar
að nota sér vélamenn-
ingu nútímans. Um það gildir
það sama, og að það er engin
skömm fyrir verkamenn að játa,
að þeir hafa verði verr f járhags-
lega færir um að afla sér mennt-
unar en t. d. verzlunarmenn og
ýmsar aðrar stéttir þjóðfélags-
ins.
Við afgreiðslu þeirra fjárlaga,
sem hér liggja fyrir, verður að á-
kveða mjög ríflegar fjárhæðir
til þess að fá endurbætur í land-
búnaðarmálum okkar og til þess
að stefna þróun þeirra mála á
rétta braut.
Sjáyarútvegurinn þarfnast
einnig umbóta.
En það þarf ekki aðeins að
verja verulegum fjárhæðum til
nýsköpunar í landbúnaði okkar,
heldur einnig í hinum aðalat-
vinnuvegi okkar, sjávarútvegin-
um.
Sífellt gengur skipastóll okk-
ar úr sér og hlýtur það fyrr eða
síðar að koma alvarlega niður á
þjóðinni, ef ekkert er að gert.
Ríkisvaldið getur heldur ekki
horft lengur sljóum aðgerðar-
leysisaugum á skipulagsleysi
þessa þýðingarmesta atvinnu
vegs þjóðarinnar.
Útgerðin þarf að eignast
innkaupastofnun.
Allir vita, a6 í landinu er nú
en'ginn ábyrgur aðili, sem sjá á
um, að til séu nauðsynjar handa
útgerðinni, enda hefur það kom-
ið fyrir æ ofan í æ, að stöðvun
hefur orðið í útgerðinni vegna
vöntunai á útgerðarnauðsynj-
um.
Vélar fiskibátanna þurfa
að veljast af fagmönnum
og samræmast.
Og hvað miklu tjóni. skyldi sú
vitfirring valda, að í bátaflota
landsins, skuli vera nálega jafn-
margar vélategundir og bátarn-
ir eru margir. Þessar mörgu véla
tegunqlir, sem yfirleitt hafa ver-
ið valdar af handahófi, hafa or-
sakað ákaflega óhagstæðar véla-
viðgerðir og dýran biðtíma eftir
varahlutum.
Útgérðin þarf hafnarbætur.
Aðbúnaður útgerðarinnar hef-
ur einnig verið með öllu van-
ræktur og líkist, hvað útbúnao
útgerðarstöðva snertir, því sem
hér var fyrir tugum ára síðan.
Hér á landi hafa hyergi verið
framkvæmdar hafnaraðgerðir
svo teljandi séu með tilliti til
aukinnar útgerðar. Ennþá eru
ýmsir fiskisqelustu staðir við
strendur landsins, nálega lokað-
ir okkar betri bátum og skipum
vegna hafnleysa.
Aflasalan verður að skipu-
leggjast.
Söluskipulag aflans er í hinu
megnasta ólagi, sem leiðir það
af sér, áð afrakstur þeirra, sem
þessa atvinnu stunda, er miklu
minni en þörf er á.
Með djarfmannlegum átökum
til umbóta í þessum málum,
gæti sjávarútvegurinn fært þjóð
inni stórlega auknar tekjur og
gefið henni þar með kost á að
lifa æskilegu menningarlífi.
\
Ríkisvaldið verður að beita
sér fyrir nauðsynlegum
breytingum atvinnulífsins.
Þær óhjákvæmilegu breyting-
ar í atvinnumálum, sem þannig
liggja fyrir, bæði í landbúnaði
og sjávarútvegi, er óhugsandi að
einstakir bændur eða fiskimenn
fái við ráðið, og það ei^ því hrein
loddaramennska að halda þ^
fram, að aðfinnslur í þessum
efnum séu árásir á þessar vinnu
stéttir.
Átök til umbóta á þessu sviði
kosta mikla peninga og skipu-
lagt starf ríkisvaldsins í þá átt
að leiða þróun þessara starfs-
greina á rétta braut.
Kauptrygging bænda og
hækkuð láun fastlauna-
fólks.
Nú hefur nýlega verið lagt 1
frarn samkomulag um kaup- |
ú’yggingu .til handa bændum.
sem nemur 14500 króna árs-
kaupi miðað við meðal-bús-
stærð. *
Kauptrygging þessi, sem mið-
ar að því að ætla bændum álíka
launakjör dg atvinnustéttum
kaupstaðanna, og fengizt hefur
með samkomulagi launþega og
bænda, er að ýmsu leyti mjög
athyglisverð.
Einnig mun nú í uppsiglingu
frumv. að nýjum launalögum,
sem gera mun ráð fyrir, að öll-
um fastlaunamönnum verði
tryggð að minnsta kosti jafnhá
árslaun og bændum hefur verið
ætlað og þó hygg ég að fastlaun-
in verði yfirleitt allmikið hærri.
Um þessi launamál er ekki
nema gott eitt að segja, því l’ífs-
skiiyrði þeirra stétta, er hér eiga
hlut að máli mega og þurfa
sannarlega að batna-.
Fiskimenn og verkamenn
úti á landi hljóta einnig
að fá bætt kjör.
En annað er óhjákvæmilegt
að gera sér ljóst í þessu sam-
bandi, og það er, að hvernig í
framtíðinni tryggja á þetta kaup
og hvernig nú þegar á að trjiggja
þeim fjölmörgu starfandi aðil-
um í -okkar landi þetta kaup
eða hliðstæð lífskjör, sem nú
hafa kaup langt fyrir neðan t. d.
hið áætlaða meðalkaup bóndans.
Verkamenn í kaupstöðum utan
Reykjavíkur — að ekki sé nú
talað um þorpin, hafa ekki svip-
að því svona hátt kaup. Þeirra
atvinnutími er svo stuttur, að
með tímavinnu er óhugsandi að
þeir nái þessu marki.
Og hlutasjómenn á vélbáta-
flotanum og þó enn frekar
á trillubátum, hafa einnig
miklum mun lægra kaup en
hér hefur veriö nefnt.
Þessir aöilar úr þorpunum
og kaupstöðunum úti á landi,
hljóta eölilega líka aö krefj-
ast tryggingar á sæmilegu
meöalkaupi sér. til handa, svo
lífskjör þeirra geti verið sam ■
bærileg við lífskjör annarra
þegna. ,
Aukin atvinna í þorpum og
kauptúnum er nauðsynleg.
MeÖ aukinni atvinnu í þorp-
um og kauptúnum úti um
land, mundi verkamönnum
þar tryggö hliðstæö aöstaða
og hér hefur veriö í Reykja-
vík og bændum nú hefur ver
iö tryggö.
Og meö aukinni skipulagn-
ingu ‘útgerðarinnar, svo sem
með því aö fiskimenn fái a'ö
njóta hins raunverulega sölu-
verös fiskjarins og með því
aö fiskveröið fái haldizt í því
raunverulega verði, sem um
var samiö fyrir rúmu ári síö
an miöaö viö útgeröarvöru-
verö, mundi mega tryggja
fiskimönnum hliöstætt kaup
og bændum og fastlaunar
mönnum. *
Þaö má öllum vera ljóst,
aö þessi launakjör geta ekki
sta'öist, nema. stuttan tíma, ef
framleiðsluafköst í atvinnuveg
um okkar breytast ekki veru
lega frá því sem þau hafa
veriö, enda er þaö auövitað'
óeðlilegt í sjálfu sér að tryggja
hátt kaup fyrir naúöa litil
framleiösluafköst.
Við verðum að gera okkur
ljóst, að ef við viljum njóta
lífsþæginda nútímans, þá verð
um við jafnframt að tileinka
okkur vinnutækni hans.
aðarafuröum. Meö þessu móti
hyggjast þeir aö geta knúö
þetta þýðingarmikla mál í
gegnum þingiö, án þess að
það fái þinglega meöferö, ein
umræöa og þingsályktun á
ugglaust aö nægja, eins og á
sumarþinginu 1942.
Hér er þó um milljóna út
gjöld fyrir ríkiö aö ræða.
Sagt er aö meiri hluti þing- „
manna hafi þegar ' undirskrif-
aö þessa yfirlýsingu.
Þriðja sporiö, hefur ríkis
stjórnin stigiö meö því að
ákveöa, í fullkomnu heimildar
leysi, aö borga niður verð á
kjöti og mjólk með framlög-
um úr ríkissjóöi, eftir að sam
komulag sex manna nefndar-
innar tekur gildi. Vegna þeirra
umræðna sem sósíalistar hófu,
um tóbaksveröiö, þegar þaö
mál lá fyrir Alþingi, hefur
stjórnin ekki séö sér annaö
fært, en aö tilkynna þing-
flokkunum og óska samþykk
is þeirra á aö hagnaöurinn af
tóbakshækkuninni renni til
þessarar kauplækkunarstarf-
semi.
Tilgangur ríkisstjórnarinn"
ar meö þessu, er að koma í
veg fyrir að þessi þýöingar
miklu mál verði rædd á Al-
þingi og fái þar þinglega meö-
ferö.
Af þessu yfirliti veröur ljóst,
aö ríkisstjórnin og hinir aft
urhaldssömustu þingmenn
vinna markvist aö því aö sniö-
ganga þingið. Stærstu mál
þingsins, næst sjálfstæöismál-
inu og dýrtíöarmálinu, ætla
þeir raunverulega aó afgreiöa
bak viö tjöldin, og hindra éft
ir því sem þeir geta viökomiö,
að þingiö ræöi þau og láti
þau sæta þinglegri meðferö.
Ef Alþingi lætur þetta viö-
gangast, er þaö aö gera til-
raun til aö farga, áliti sínu og
virðingu, þaö er aö fremja
sjálfsmoröstilraun. Ef til vill
er þaö tilgangur ríkisstjórnar
innar, og þeirra þingmanna,
sem hana styöja í þessu at-
hæfi, ef til vill er aöal áhuga-
mál þeirra aö koma þingræð
inu fyrir kattarnef.
Fjárlagafrumvarp « ríkis-
stjórnarinnar dregur úr
verklegum framkvæmdum.
Eins og ég gat urn í upp-
j hafi, sýnir fyrirliggjapdi fjár-
lagafrumvarp hæstv. ríkis
afcjórnar fullk. skilningsleysi
gagnvart þeirn stóru vanda
málum sem ég hef hér eink-
um gert aö umtalsefni. Fjár-
lagafrumvarpiö vanrækir ekki
aöeins aö leggja fram fé til
þessara mála, heldur dregur
þaö beinlínis úr framlögum til
verklegra framkvæmda.
Til vegagerða er áætlaö aö'
verja á aöra milljón kr. lægri
upphæð en er á fjárlögum
Framh. á 4. síðu.