Þjóðviljinn - 22.09.1943, Síða 3
MiÖvikudagur 22. sept. 1943
DJOJ ViLJiNN
iMðOWMimi
ÚtgefoDdii
SameiningBtflokkor tlþýtn —
S6»íali»Ufiokkurinn
Ritttjórnr.
Einar Olgeireson
Sigíút Sigurhjartaraon (áb.)
Ritatjóm:
Garðaetneti 17 — Vfkingaprent
Sfmi 2279.
Afgreiðala og augiýamgaakrif-
atsfa, Auamratweti 12 (I. b«eft)
Simi 2164.
Vfkingaprent h.i. Gar&aatraeti 17.
>•
Fiskveiðiráöstefnan i
London og mannavai
rikisstjörnarinnar
*
Þaö veröur ráðstefna um
íiskiveiöar í Noröurhöfum
haldin í London aö tilhlutun
brezku ríkisstjómarinnar. Þaö
er um mjög mikilvægt mál aö
ræöa fyrir íslendinga. Meöal
þeirra mála, sem fá þyrfti
þar fram, er friðun Faxaflóa
og útvíkkun íslenzku land-
helginnar, til að tryggja fisk-
stofninn.
Þaö hefur veriö mikiö á-
hugamál fiskveiöiþjóöa, er
veiöar stunda viö lönd sín, að
fá landhelgina útvíkkaöa.
Norömenn hafa lengi reynt
þaö en komizt skammt. Rúss-
ar útvíkkuöu hana upp í 10
mílur og héldu fast viö þá á-
kvöröun.
ÞaÖ er ,vitanlegt aó brezka
ríkisstjóx'nin hefur verið and-
stæö útvíkkun landhelginnar.
Þaö þyi’fti því aö koma, því
svo fyrir aö þæi» þjóöir, sem I
í því máli eiga sameiginlegra r
hagsmuna aö gæta, stæöu
saman um aö leggja fast aö
Bretum aö samþykkja stækk-
un landhelginnar hjá þjóöum
þeim, sem fyrst og fremst
verða að lifa af fiskiveiöum.
Mál sem þetta er stórmál
fyrir íslendinga, — mál, sem
þai’f aö ræöast á Alþingi og
í utanríkismálanefnd.
Fulltrúar i'íkisins á slíkri
ráöstefnu eiga aö hafa fyrir-
mæli þings og þjóöar um
hvaö þeir skuli vinna og aö
hverju beri aö stefna.
En því fer fjarri, hvaö snert
ir þá nefnd, sem nú hefur
verið ákveðin til fararinnar,
meö Stefán Jóhann sem for-
mann fiskveiðisérfi'æðinga.
MáliÖ er ekki rætt á Al-
þingi.
Ríkisstjórnin lætur ekki
einu sinni utani'íkismálanefnd
fá vitneskju um þessa ráð-
stefnu.
Sjávarútvegsnefndir þings
fá þar heldur ekkei't um aö
segja.
Ekki er Fiskifélagi íslands
boöiö aö leggja til mann í
slíka nefnd.
Algerlega er gengiö fram
hjá Fiskimanna- og farmanna
sambandi íslands, og sjó-
mannasamtökunum og virðist
þó svo sem fiskimenn vorir
heföu til þess unniö í strlul
þessu aö tekiö heföi veriö til-
lit til þeirra.
Alexander Guðmundsson:
Búvisitalan er röng
Niðurlag.
í nefndarálitinu er selt hey
umreiknaö í kindafóður, 22
alls á. kr. 60,00 hvert. Gerir
þetta samtals kr. 1.320,00. Hér
skakkar æöi miklu frá nefndu
neðaltali búreikninganna ár-
n 1936—1940. Þar er gert ráð
fyrir aö kindafóörin (selt hey
incl.) séu 45. Miöaö viö kr.
60,00 í meögjöf meö hverri
kind, nema þessar tekjur ekki
1320,00 krónum, heldur
2700,00 krónum eða kr. 1380
hærri upphæö en nefndin vill
vera láta.
En miðaö við rétt framtal-
inn meöalheyfeng á búnaöar-
skýrslum, fær þetta hvergi
staðist og á þessi liður því aö
dragast út.
Nefndin telur að meðalbú
framleiði 17 tn. af kartöflum.
ÞaÖ svarar til aö alls fram-
leiði þau rúmlega 100 þús.
tn. Miðað viö búnaðai'-
skýrzlumar er þetta ágizkun
ein og hún mjög fjari'i lagi.
Alls nemur kartöfluuppsker-
an í landinu 91 þús. tn. og
er ekki ósennilegt aö þai’ af
fi'amleiöi bændur 30 þús.
tunnur en kaupstaöir og kaup
tún hitt. Þennan tekjuliö á-
ætlar nefndin kr. 1802,00 á
meöalbú. Líklegast er að þessi
búgrein gefi bændum í aöra
hönd um kr. 600,00 og ekk-
ert þar fram yfir.
Nokkur hluti greiddra
vaxta eru tekjur fyrir
bændur.
í vaxtagreiðslxii' gerir nefnd
in bændum aö gi'eiöa kr.
900,00 á ári. Er sýnilega viö
það miöað að fjármunh' land-
búnáöarins í meðalbúinu séu
um 18—20 þús. kr. Viröist
hinsvegar alveg fram hjá því
gengiö aö verulegur hluti
þeirra fjármuna sem búiö er
metiö til, er eign bændanna
sjálfra og nokkur hluti hinna;
greiddu vaxta því beinar tekj-
ur fyrir þá. Minnsta kosti örl-
ar hvergi á þeim ágóða nema
En Stefán Jóhann er valinn
sem formaöur nefndai’innar!
Hvaö býr á bak viö þetta?
Er sendiför Stefáns Jóhanns
aðéins yfirskin? Á hann raun-
verulega aö vinna allt ann-
aö vei’k, en aö berjast fyrir
hagsmunum íslands á sviöi
fiskiveiöanna ?
ijc
Ríkisstjórnin hefur verið'
eitthvað undai’lega fiskin, er
hún renndi færi sínu í mann
hafiö í Reykjavík og dró upp
þennan fiskifoi’mann. Er hon-
um ef til vill ætlað aö fiska
á allt öörum miöum en fisk
veiöaráöstefnunnar? — Þaö
er þess vert aö þjóðin fylgist
meö þessum fiskitúr og aflan-
um, sem hann færir.
ef vera kynni aö; hans ætti
aö leita í almenningi grein-
argeröai'innar, undir liðnum
„ýmislegt".
Þá kemur aö því aö athuga
þau atriöi málsins sem veiga-
mest eru og afdrifaríkust fyr-
ir fjái’hagsafkomu bænda.
sem sé þau, aö hve miklu leyti
í þaö fær staðist aö meöalbúiö
. krefjist þess vinnuafls sem
I nefndin gengur út frá sem
S nauðsynlegu og sem nemur
, til útgjalda hvoi'ki meira né
minna en kr. 12.304,00 á
hvext býli á landinu. Vei't er
j til glöggvunar í því efni aö
: rifja þaö upp, hvað áður er
j um þaö sagt hver áhöfn jarð-
’ anna er í landsmeöaltalinu.
j En eins og aður er frá skýrt
I telst fardaga búþeningur
| landsins samkv. búnaöarskýrsl
S um aö vera 5,5 nautgripir,
. 7,7 hross og 96 kindur og eru
! af þeim bústofni 3—4 full-
j orönar kýr (kelfdar kvigui’
: incl.) og 5 hi'oss tamin.
Útborguð vinnulaun of
hátt reiknuð
í grein sem ég . ritaði nú
fyrir nokkrum dögum benti
ég á hve fráleitt þaö væri aö
áætla svo háa upphæö í út-
borguð vinnulaun og fæöis-
kostnaö vegna verkafólks, þar
eð bóndinn, kona hans og
börn myndu í flestúm tilfell-
um afkasta þeirri vinnu er
búiö krefst, nema rétt um
heyskapartímann og aö sú ó-
umflýjanlega hjálp er þá
þyrfti við, mundi ekki nema
í útgjöldum rneiru en 4—6
þús. króna. Sú tilfærsla sem
vísitölunefndin gerir innan á-
hafnarinnar veldur þai’ á eng
um verulegum breytingum.
Þetta ætti að veröa mönnum
enn ljósara, þá heyþörf bús-
fjáiins er nánar athuguö
jafnframt þeim heyfeng er til
fellur. Samkvæmt bxínaöar-
skýrslum verður heyfengur
meöal bújarðar um 350—360
hestburðir og verður að ætla,
meö tilliti til reiknaðra kjarn-
fóöurkaupa áö sá heyforöi
hægi til aö framfleyta til-
greindri búfjártölu í hverju
| venjulegu árferði.
Kostnaður’ reiknaður við
öflun einnar milljónar hest-
burða, sem ekki er aflað
Hvaö skyldu nú búreikn-
ingarnir segja um þetta. í
meðaltali búreikninga þeirra,
frá árunum 1936—1940, sem
til grundvallar eru lagðir gild
andi visitölu framleiðslukostn-
aöar landbúnaöarvara, er tal-
iö aö heyfengur meðalbúsins
sé 281 hestburðir af tööu og
228 hestburðir af útheyi og
nemur þá heyöflunin alls 509
hestburðum. Borið saman viö
iandsmeöaltalið þá fær þetta
engan veginn staöizt próf-
raun veruleikans, þvi aö, eins
og áöur er frá greint, þá er
heyöflunin samkvæmt bxxnaö-
arskýi’slum ekki 509 hestbui’Ö-
ir heldm' 350—360 hestburöir
á hverju meöalbúi. Mtmurinn
á því hvaö heyjað er, og því,
hvaö' heyja á að áliti nefnd-
arinnar og búi'eikninganna, er
meiri en svo aö heimfæröur
veröi undir venjulega reikn-
ingsvillu og virðist í fljótu
bragði sennilegra að' ætla, aö
hæfileikann til að álykta i*ök-
rænt og skynsamlega hafi
meira brostið. Til þess aö hin
fráleita niöurstaða um hey-
fenginn geti staðizt, þurfa aö
heyjast á landinu um 3,2
milljónir hestburöa, en samkv.
niðurstöðum Hagstofu ís-
lands og viökomandi búnað-
arskýrslum, en þær eru byggð
ar á eigin framtali bænda
eins og áður er frá sagt, nem-
ur heyöflun allra bænda í
landinu aðeins 2,2 millj. hest-
buröa og vantar þá, svo á-
setningur sé sá er Búi’eikn-
ingaskrifstofan telur vera,
hvoi'ki meira né minna en 1
millj. hestb. á nauðsynlega
fóðuröflun. Þetta svarar til
aö bændm' afli einungis %
hluta þess fóðurs sem ráö er
fyrir gert í vísitölunni, sem
þýðir aftur á móti einfaldlega
þaö, aö lagt er í ákveöinn
kostnaö, útborguð vinnulaun
og fæöi vegna vei’kafólks við
heyöflun sem aldrei ier fram
aö V3 hluta. Raunverulega
verður þessi 1 milljón hey-
hesta aldrei til og því heldur
ekki sá kostnaður sem þeirra
vegna er reiknaður í meöaltali
jbúreikninganna frá árunum
936—1940. Þetta llggui' -svo
augum uppi að ekki er um-
ræðu vert. Hitt væri miklu
frekar athugunarefni, hvern-
ig Búreikningaskrifstofa ríkis-
ins og vísitölunefndin hafa
slampazt fram hjá jafn aug-
ljósum staöi'eyndum um al-
menna búnaöarhætti lands-
manna.
. 4
Kaup bænda.
Þá hefur því verið flíkaö aö
hin rétta í'eikningslega út-
koma á kaupi bænda hafi ver-
ið 13.000,00 krónur, en ekki
14.500,00 krónur eins og fram
kemur í nefndai’álitinu. 1.500
krónur séu einskonar uppbót
sem samkomulag hafi oi'öið
um innan nefndarinnar. Þessi
höföingsskapur gat átt viö ef
nefndarmenn hefðu getað
haft þaö á tilfinningunni aö
bændur bæru skertan hlut frá
borði, en til þess eru ekki
minnstu líkindi.
Ég tel mig ekki þurfa að
rökræöa nánar hina fráleitu
„búvísitölu“ né þær forsendur
sem tilvera hennar er byggö
á, en vil að lokum undirstrika
þaö sem ég áður hef haldið
frám, að framleiösluverð bún
aöarvaranna er ákveðiö uxxx
'A of hærra en í'ök segja til
um aö vei'a eigi. Lætur mjög’
næi'ri aö vei'Öuppbætur þær
sem ríkissjóð á aö skylda til
aö greiöa, nemi áþekkri upp-
hæö og með þarf til þess aö
taka þann kúf af. Hér er því
á fei'Öinni all alvarlegt mál.
Það er sem sé til þess ætl-
ast af skattþegnum landsins
| að þeir taJki að sér að greiða,
ekki nauðsynlega niðurfærslu
vísitölunnar, heldur óþarfa
hækkun hennar sem vafalaust
er að verulegu leyti til orðin
fyrir pólitíska ýtnl einstakra
st jórnmálaflokka.
Væri hér um óviöi'áöanleg-
ar orsakir aö í'æöa þá yröi
þjóðin aö sjálfsögöu skyld til
að taka á sig nauösynlegar
kvaöir þeirra vegna, alveg
möglunarlaust. Verði hinsveg-
ar þaö sannað aö hér sé á
feröinni „gervimál“ eitt og
annaö ekki, þá er þjóöin jafn
siðferöilega skyld til þess að
varpa af sér hínu óréttmæta
oki og hlutast til um, að graf-
iö sé fyrir rætur málsins og
dregiö fi'anx í dagsljósiö þaö
eina rétta urn eðli þess og af-
leiðingar.
Meginatriði.
Þar eö grein þessi fjallai*
um jafn yfirgTipsmikiö mál og
raun ber vitni, þykir ástæöa
tl aö draga saman í nokkrar
ályktanir megin atriði henn-
ar:
1 Meðaltal búreikninganna
árin 1936—1940 er mjög fjarri
því að vera ábyggilegt lands-
meðaltal.
2. Fylgiskjöl búreikning-
anna voru ekki lögð fram og
gat því sex manna neíndnx
ekki sannreynt þá.
3. Tekjur bænda af seldum
heyjum og fóðurfé fær ekki
staöízt, þar eð heyfengurimi
350 hestb. leyfir ekki neina
heysölu frá eigin bústofni.
4. í vaxtagreiðslum bænda
eru þeim ekki færðir til tekna
vextir af eigin fjármuniun.
5. Áætlun vinnukostnaðai'
er vafalítið langt frá því rauxi
verulega miðað við bústærð.
6. Samkv. búnaöarskýrslum
mun kartöfluuppskera bænda
i vera um 5,7 tn. á meðalbú.
j Tekjur þeirra í þeim lið eru
j því of hátt áætlaðar, um 8
I milljónir króna á öllu Iand-
inu.
1 7. Heyfengurinn er of hátt
áætlaður og nemur skekkjan
miðað við framtal bænda í
búnaðarskýrsltim 1.- milljón
hestburða eða V3 alls hey-
fengs á Iandinu. Samkv. grunn
tölum vísitölunefndar gerii'
þetta í krónum talið uum 30
milljónir. Á þessa 1 milljón
hestburða sem aldrei eru hey-
aðir, legg-ur vísitölunefnd
sömu vinnueiningar bændum
til útgjalda eins og á þær 2,2
millj. hestb. sem raunveru-
lega verða til.
í grein þessari hafa niöur-
stöðum sex manna nefndar-
innar veriö gerö nokkur skil
Framhald á 4. síðu.