Þjóðviljinn - 23.09.1943, Blaðsíða 3

Firnixáreudagui í23. sept. 1943.
ÞJOJ VILJINS
^ðnwnn
Útgefandii
SameiningarBokkat alþýfto —
Séaía&ietaflokknnim
Ritatjírar:
Eiaai Olgeirsso*
Sigfúa Sigurhjartasson (áb.)
Ritstjórn:
Garifaatraeti 17 — Vfking.prent
Sfmi 2279.
Afgreiðala og auglýaingoakrif-
stofa. Anatt»ratr«ett 12 (l. b«8)
Simi 2184.
Vfkingsprent h.f. GarBastrseti 17.
Sameinuð eða sundruð
Það er mála ljósast, aö alþýða
íslands verður fyrr eða síðar, og
væntanlega fyr en varir að heyja
höfuðorustu um framtíð sína
og frelsi, en sú orusta er um
leið háð um framtíð og frelsi
þjóðarinnar.
Mætir alþýðan sundruð eða
sameinuð til þeirrar orustu?
Á því velta úrslitin, og þess
vegna er tímabært að gera sér
nokkra grein fyrir líkunum.
Samningar sex manna nefnd-
arinnar eru eitt hinna stærri
spora, sem stigin hafa verið í
áttina til einingar alþýðunnar.
Með þessari nefndarskipun var
farið inn á þá braut, að bænd-
ur og neytendur við sjávarsíð-
una semdu um viðskipti sín sem
jafnréttháir aðilar. Þessir samn-
ingar tókust, og það verður erf-
itt að komast hjá því að halda
áfram á samningabrautinni, en
sú braut leiðir tíl einingar al-
þýðunnar.
Eftirtektarvert er það, að Al-
þýðublaðið eitt allra blaða, er
óánægt yfir því spori, sem þarna
var stigið í áttina til einingar.
Dag eftir dag hamast það á full-
trúa Alþýðusambandsins fyrir
að hafa ekki gert ágreining i
nefndinni, og þar með gert starf
hennar að engu. Auðvitað er
þessum ádeilum raunverulega
beint gegn Alþýðusambands-
stjórninni allri, hún stóð óskipt
að baki fulltrúa síns í nefndinni
eins og vera bar, og með hennar
samþykki féllst hann á það sam-
komulag, sem nefndin gerði.
En það er annað spor, og
' stærra, sem fyrirhugað er að
stíga á þessu hausti til einingar
alþýðunnar. Á þessu hausti
verður stofnað bandalag vinn-
andi stétta á íslandi undir for-
ustu Alþýðusambandsins. Þessi
stórfellda tilraun til einingar
alþýðunnar mætir andblæstri úr
ýmsum áttum en kvað ákveðn-
ast frá Alþýðublaðinu, þó hafa
Alþýðuflokksmenn á ýmsum
stöðum, og í ýmsum félögum
léð þessu máli lið og meira að
segja hefur Félag ungra jafnað-
armanna ákveðið að gérast að-
ili að stofnun bandalagsins.
Á sviði samvinnumálanna,
er og . leitast viö að tengja
band milli alþýðunnar við
sjó og í sveit. Mikill vilji virð-
ist vera fyrir því meðal sam-
vinnumanna, að þetta megi
takast. En samvinnumenn
eiga innan sinna vébanda sitt
Alþýðublað og sinn Stefán
Pétursson. Jónas Jónsson, sem
ræður blaöi samvinnumanna,
kom því til leiðar, á aðalfundi
Krístínn E. Andrésson:
með verðlagsuppbít og nýrri
samræmdri stafsetningu fornri
Aö undirlagi Jónasar frá
Hriflu, efth- áskortm írá kjöt
og mjólkurvaldi Alþingis, meö
samþykkt Þjóðvinafélagsins
jg menntamálaráðs er svo
komiö, aö' von er nýrrar út-
gáfu af Njálu á vegum Menn-
ingarsjóðs með ótakmörkuðu
framlagi úr ríkissjóði.
Og hvílík útgáfa, eins og
nærri má geta. Rokið var í
undirbúning hennar í sumar,
Magnúsi Finnbogasyni, kenn-
ara, flækt út í að búa hana,
til prentunar, það er að segja
slíta blöð úr prentaðri Finns-
útgáfu og krota á þau nokkr-
ar stafsetningarbreytingar,
svo að ekki verði sagt, að út-
gáfan sé nákvæmlega eins. í
stað „samræmdrar stafsetning
ar fornrar" kemur „ný sam-
ræmd stafsetning forn“ með
þeim breytingum, a'ð látin
verður nægja ein tegund af
æ-i, hins vegar þykja óhjá-
kvæmileg tvennskonar ö, en
kannski verður ritaö st í stað
sk 1 miðmynd sagna, ef ekki
þykir of stórt spor stigið.
Framan viö þessa uppskinn-
uöu gömlu útgáfu skilst mér
ssvo, að Vilhjálmur Þ. Gísla-
son sé ekki ófús að sjóða
saman formála, eí hann á
^.völdstund aflögum — þar
eð ekki hefur unnizt tími til
áö gera útboð á verkinu, svo
að konur og karlar alls staðar
; aö af landinu fengju jafna
aóstööu til áð keppa um for-
\ málann, eins og Hriflujónas
hefur hugsað sér í Degi.
Þessi útgáfa á tvenns konar
markmiö: að gera Siguröi Nor
dal og Halldóri Kiljan ein-
hverja dularfulla bölvim. Til
skarar var látiö skríða, þeg-
ar Halldór auglýsti, að hann
ætlaði áð gefa út alþýðuút-
gáfu af Njálu með nútíma
stafsetningu, en áðúr haföi
Jónas hafið fjandskap viö
Fornritaútgáfuna og viljaö
sölsa hana undir Menningar
S. í. S. í sumar, að felld var
tillaga um áð S. í. S. gerðist
aðili að bandalagi vinnandi
stétta. Ekki var þó fylgi sundr
ungarpost. Jónasar meira en
þáð, að aðeins 13 gi'eiddu at-
kvæði gegn tillögunni, 5 með
henni en 59 tóku ekki þátt
í atkvæðagreiöslunni.
Það er vert að menn geri
sér ljóst, aö fyrir utan hina
i eölilegu viðspyrnu, sem stór-
atvinnurekendur munu veita
öllum tilraunum til áð skapa
einingu alþýðunnar munu full
trúar þeir innan Framsóknar-
ílokksins og Alþýðuflokksins,
undir forustu Jónasar Jóns-
sonar og Stefáns Péturssonar
berjast af alefli gegn slíkri
einingu, þó fjöldi þeirra, sem
þessum flokkum fylgja muni
verða hinir beztu stuðnings-
menn einingarinnar.
sjóð, eftir áð ritstjóri hennar,
Sigurður Nordal, hafði aö Jón
asi forspur'ðum valiö sér út-
gefanda að Arfi íslendinga.
Hins vegar fæ ég ekki skilið,
aö þeir muni ekki báðir, Sig-
uröur og Halldór, standa jafn-
réttir eftir, þó að Menningar-
sjóöur sendi Njálu sína gefins
um allar sveitir.
Annars viröast aðilar þess-
arar útgáfu hafa allilla sam-
vizku gagnvart Fornritaút-
gáfunni. Starfsemi hennar
nýtur þjóöarvinsælda fyrir
andvirkni og menningaxbrag.
Forlagið hefur haft þaö af-
markaða verksviö aö gefa út
ísiendingasögur og önnur fom
rit. Rööin var eljki enn kom-
in að Njálu. En hvaða vit gat
þá verið í því, að ríkið færi
aó dreifa Njálu gefins inn á
þúsundir heimila í landinu,
rétt áður en Fornritafélagiö,
sem var sjálfkjörið til aö
vinna að útgáfunni, gæfi bók-
ina út? Mönnum gekk víst
erfiðlega að neita því með
sjálfum sér, að það væri harla
kyndug ráðstöfun að láta
Menningarsjóösútgáfuna
taka fram fyrir hendur þess
vandvirka forlags, ekki betur
en hún sjálf hafði leyst verk-
efni sín af hendi, þar sem
hver fásinnan rak aðra. En til
þess að friöa samvizkuna, var
gripiö til ráðs, sem gefst vel
á þessum tíma: að láta ríkis-
sjóö greiða uppbætur til Forn-
ritaútgáfunnar, bæta henni
meö fjámpphæð það tjón,
sem hún biöi af því, að rík-
issjóður kostaði fyrst aöra út-
gáfu af Njálu til að dreifa um
landiö og spilla með sölu fyr-
ir Njáluútgáfu Fornritafélags-
ins! Og til þess að allar aðferð
ir væru samkvæmt nýjustu
tízku var smalað undirskrift-
um þingmanna, er játuðu sig
þessu ráöi samþykkir.
Prentunarkostnaður við
Njálu er áætlaöur 80 þús. kr.
(Hið íslenzka, Formitafélag
hefur fengið hæst 8 þús. kr.
á ári til útgáfu sinnar), þar
i að auki fær Magnús Finn-
| bogason a. m. k. 200 kr. á örk
| fyrir aö breyta stafsetningu.
| Aldrei fer svo, að tekjur Menn
ingarsjóðsútgáfunnar af tí
köllum hennar hrökkvi fyrir
útgáfukostnaði þessarar einu
bókar. En það skiptir heldur
engu máli. Það sem á vantar
greiðir ríkissjóður og hinar
j bækurnar allar, sem sagt upp-
| bætur eftir þörfum. Nú er til
| útgáfa Sigurðar Kristjánsson-
j ar á Njálu, er fæst i bóka-
i verzlunum á 7 krónur. Ég hef
ekki heyrt þess getiö, en ekki
væri óliklegt, að þessu forlagi
yrðu líka greiddar skaðabæt-
ur eða upplagið keypt af rík-
inu. Mætti síðan selja þessa
útgáfu, með 100% álagi, og
fá með því dálítið upp í verö-
lagsuppbæturnar, sem ríkið
þarf að greiöa á Njáluútgáfu
Menningarsj óðs.
Það er sérstakt hugleiðing-
arefni, hvemig ráðstöfun eins
og þessi Njáluútgáfa getur orð
ið kappsmál Alþingis og náð
einróma samþykki Þjóðvinafé-
agsstjórnarinnar og mennta-
málai'áðs (ef imdanskilinn er
einn kommúnisti). Það eru þó
engir smákallar, sem sitja í
þessum stofnunum, fyrir utan
alþingismennina doktorar,
fyrrverandi og núverandi
landsbók avörð ur, rektor og
adjunkt við Menntaskólarm
hér, skólastjóri Verzlunarskól-
ms, þjóðskjalavorður o. fl.
Allt þetta stórmenni samþykk
ir ráðstöfun, sem þeir í sín-
um hóp hafa um orðatiltæki
á þessa leið: auðvitaö er þessi
Njáluútgáfa tóm andskotans
vitleysa. Þeir samþykkja hana
engu síðtu;, og þið skuluð ekki
halda, aö þeir beri nokkurn
kinnroða. En hér er aðeins
eitt dæmi, þótt í smáu sé,
sem lýsir upp þjóðfélag okk-
ar, frá grunni til þaks; rotn-
un þess, spillingu og óheilindi.
í næsta hefti af Tímariti
Máls og memiingar mim ég
taka þetta efni til dálítið ítar-
legri meöferðar.
Kr. E. A.
Samþykktir B. S. R. B.
Laun séu samrœmd og hinna
versClaunuðd verulega bœtt
Þingið féllstlá tillögur fulltrúalsinna í
launamálanefnd
Hér fer á eftir samþykkt 3. þings B. S. R. B. í launamálum.
Leggur þingið áherzlu á að laim séu samræmd en ekki lækkuð,
en laun hinna verst launuðu verulega bætt.
Ennfremur að starfsmönnum verði raðað í launaflokka og
öll laun séu næg til lífsframfæris, en aukagreiðslur fyrir annað
en unnin aukastörf falli niður.
verði grundvöllur fyrir tíma-
kaupi í hverjum launaflokki.
4. Að kostað verði kapps um
að raða starfsmönnum í launa-
flokka eftir nákvæmustu athug-
un á störfum og aðstæðum.
5. Að aldursuppbót fastlaun-
aðra starfsmanna verði þannig,
að hámarkslaunum verði náð á
ekki lengri tíma en sex árum.
6. að fulltrúar Bandalagsins í
launalaganefnd ríkisins vinni að
því, að starfsfólk í opinberri
þjónustu, sem .fær laun sín af
skrifstofufé, komi inn í launa-
lög.“
Samþykkt þessi var gerð ein-
róma.
Aukaþing, ef þörf krefur-
Þá samþykkti þingið ennfrem-
ur eftirfarandi:
„Þriðja þing B.S.R.B. felur
stjórn Bandalagsins að , kalla
saman aukaþing til aðgerð í
launamálinu, ef þörf gerist. Að
öðru leyti gefvrr þingið stjórn-
inni fullt umboð til nauðsyn-
legra ráðstafana í launamál-
inu.“
)'ja þing B. S. R. B.
fellst í aðalatriðum á þann
launastiga, sem nefndarmenn
B. S. R. B. hafa lagt fram í
ríkisskipaöri launanefnd, en
áskilur þó hinum einstöku
félögum rétt til að setja fram
við nefndarmenn tillögur sín
ar um tilfærslur milli flokka.
í því sambandi vill þingið
benda á sérstaklega:
1. Að þeirra aðalsjónarmiða
sé gætt, að laun séu samræmd og
yfirleitt ekki lækkuð frá því sem
þau eru nú.
2. Að launakjör þeirra starfs-
stétta, sem verst hafa verið laun
aðar, séu verulega bætt, og við
það miðað, að laun í lægsta
flokki séu nægileg til lífsfram-
færslu.
3. Að starfslaun séu almennt
svo rúm, að þau samsvari þeim
kröfum, sem gerðar eru til starfs
ins, enda falli þá niður auka-
greiðslur aðrar en fyrir óhjá-
kvæmilega aukavinnu. Ákveðið
verði, að greiðslur fyrir auka-
við stundafjölda og fundinn
iiiiinnii m 111111111111111 iii iiiiiiniiimiiiiiii iii miiiiiiMiiiiiiniiiiiiiiiHiiiiiimimimtiuiiiiiiiiiiiiiiniiti ii
Símanúmer hjá
Almennar tryggingar -ft f.
eru 2704 og 5693.
mimmmmmimmmmmimmmmmiimmmmmmmmmmiiimmmmiiimiimmmmimmmmimmmimmmmmm
KAUPIÐ ÞJÓÐVILJANN