Þjóðviljinn - 01.10.1943, Síða 1

8. árgangvr.
Föstudagnr 1. okt. 1943. 219. tölublað.
Orustan um Kíeff að hefjast
Rússar víd Dnéprfljót á 600 bm. svaeðí. — Híller gefur
fyrírskípun um ad verja Dnéprlinuna hvad sem það kostí
ídag
er 2. skiiadagur fjársöfnun-
arinnar fyrir stækkun Þjóð-
viljans.
Allir sem tekið hafa söfn-
unarlista eru beðnir að skila
af þeim í dag í skrifstofu
Sósíalistaflokksins, Skólav.st.
19. Skrifstofan verður opin
kl. 10—12, 1—7 og 8—10. Lát-
ið ekki bregðast að mæta!
Herðið söfnunina fyrir
stækkun Þjóðviljans!
Bandamannaher í
úthverfum Napoli
bjóðverjar hörfa
Úrslitaorustan um úkraínsku stórborgina Kíeff
virðist vera í þann veginn að hefjast, segir í útvarps-
♦
fregnum frá Moskva.
Rauði herinn tók í gær smáeyju í miðju Dnéprfljóti,
gegnt Kíeff, hefur hann flutt mikið lið til eystri bakka
fljótsins og byrjað ákafa stórskotahríð á borgina.
Framsveitir 5. hersins hafa
rutt sér braut inn í úthverfi
ítölsku stórborgarinnar Napoli,
og meginhluti þýzka hersins er
að hörfa út úr brennandi borg-
arrústunum til norðurs, segir í
útvarpsfregn í gærkvöld.
Þjóðverjar hafa í útvarpi sagt
að her þeirra hafi „yfirgefið Na-
poli“ vegna uppreisnar íbúanna
og hættunnar af ofurefli Banda-
mannaherjanna.
I bandarískum útvarpsfregn-
um er gerð sú athugasemd við
þessa tilkynningu að Þjóðverjar
hafi hvað eftir annað í sumar
beitt þeirri aðferð í áróðurs-
skyni að tilkynna ,,brottför“ úr
helztu borgunum fyrir tímann,
og hafi það verið áberandi með
Brjansk og Smolensk að þetta
var gert til að reyna að breiða
yfir það, að þýzki herinn átti í
örvæntingarorustum um þessar
borgir og „yfirgaf“ þær ekki
sjálfviljugur heldur var hrakinn
úr þeim eftir harða bardaga.
Yirðist nú eiga að beita sömu
aðferð á Ítalíu.
Eisenhower, Alexand-
er og Badoglio á
ráðstefnu
Æðstu hershöfðingjar Banda-
manna við Miðjarðarhaf, þar á
meðal Eisenhower, Alexander og
Tedder, hafa setið á ráðstefnu
við Badoglio, til að rœða hernað-
aðarþátttöku ítala í stríðinu
gegn Þjóðverjum.
Var ráðstefnan haldin 1
brezka herskipinu „Nelson“, í
höfn á Malta.
Þjóðviljinn 8 síður!
Herðið fjársöfnunina fyrir
stækkun Þjóðviljans.
Framlögum í blaðsjóð Þjóð-
viljans er veitt móttaka á skrif-
stofu Sósíalistaflokksins, Skóla-
Vörðustíg 19.
Harðir loftbardagar voru háðir yfir Kíeff allan dag-
inn í gær.
í orustunum um aðalvarnarstöð Þjóðverja á eystri
fljótsbakkanum andspænis borginni féllu 6000 þýzkir
hermenn og mikill fjöldi Þjóðverja var tekinn til
fanga.
Talið hafði verið líklegt, að
Rússar frestuðu aðalárásinni á
Kíeff þar til Dnéprfljótið legði,
en hinn mikli liðsamdráttur á
eystri fljótsbakkanum bendir
til, að úrslitaárásin verði hafin
án tafar.
Rússar komnir vestur fyrir
Gomel
I Hvíta-Rússlandi heldur rauði
herinn áfram sókn, og var það
helzt til tíðinda i gær, að Rúss-
ar brutust gegnum varnarlínur
þýzka hersins norður af Gomel,
og ráku fleyg inn í varnarsvæði
Þjóðverja er nœr vestur fyrir
borgina. Bardagarnir norður af
Gomel eru mjög harðir, segir í
hernaðartilkynningum beggja
stríðsaðila. Rússar tóku í gær bæ
sem er 40 km. frá borginni Mo-
gíleff.
Þúsundir þýzkra her-
manna farast við
Krementsúk
Moskvaútvarpið skýrði í gær
frá orustunum um Krementsúk,
öflugustu varnarstöð Þjóðverja
á eystri bakka Dnéprfljóts.
Rauði herinn beitti miklum
fjölda skriðdreka til lokaárásar-
innar. og ruddu þeir braut fót-
gönguliði og Kósakkahersveit-
um er tóku borgina með áhlaupi.
— Komst allt á ringulreið hjá
þýzka setuliðinu og flýðu Þjóð-
verjar í ofboði til fljótsins. —
Rússnesk skriðdrekasveit komst
milli hersins og fjljótsins og strá-
felldi fjölmenna hermannahópa
á undanhaldinu. — Flugvélar
Rússa héldu uppi látlausum á-
rásum á fljótabátana, er Þjóð-
verjar reýndu að bjarga sér í, og
fórust þeir þúsundum saman í
fljótinu.
í þorpunum umhverfis Kre-
Núrarar samþykkja
vinnustöðvun
Allsherjaratkvæðagreiðsla
múrara um heimild handa
stjóm Múrarfélagsins til að
stöðva vinnu hjá þeim at-
vinnurekendum er ekki hafa
samið 8. þ. m„ lauk í gær.
V innustöðvunarheimildin
var samþykkt með 60 atkv.,
2 seðlar vom auðir. Enginn
greiddi atkvæði á móti.
Eins og áður hefur verið
frá skýrt hefur Múrarafélag-
ið þegar samið við nokkrg at-
vinnurekendur um sama
kaup og trésmiðir hafa.
Múrarameistarafélagið og
nokkrir aðrir hafa enn ekki
samið. Hafi þeir ekki gert
samninga 8. þ. m. kemur
vinnustöðvunarsamþykkt
múraranna til framkvæmda.
mentsúk voru uppi auglýsingar,
þar sem nazistayfirvöldin kröfð-
ust þess, að allir karlmenn'á aldr
inum 10—60 ára flyttust vestur
yfir Dnépr. Eftir 12. september
yrði hver karlmaður, er hittist á
þessu svæði, talinn skæruliði og
skotinn umsvifalaust, ef hann
yrði á vegum Þjóðverja.
Hitler á ráðstefnu með
herforingjum sínum
Blaðið Svenska Dagligt Alle-
handa birtir þá fregn, að Hitler
hafi í gær komið til höfuðstöðva
von Mannsteins á austurvíg-
stöðvunum og haldið þar ráð-
stefnu með öllum hershöfðingj-
um syðri hluta vígstöðvanna í
Sovétríkjunum.
Framhald á 4.’síðu.
Það er bsgt að koma í veg
fyrir umferðaslysin
Aukin samvinna herstjórnar og ísl. yfirvaida
í umferðamálum. — Almenningur þarf að
sýna meirl gætni í umferð
Nokkrir yfirmenn úr ameríska hemum hér, þ. á. m. Col.
Jesse Green, yfirmaður lögregluliðs hersins; Col. John G. White,
yfirmaður tryggingadeildar hersins og majór Kichard E. Fisher,
yfirmaður verkfræðideilda hersins, höfðu í gær fund með
Bjarna Benediktssyni borgarstjóra og Agnari Kofoed Hansen
lögreglustjóra, þar sem rætt var um auknar ráðstafanir og
samvinnu milli innlendra yfirvalda og herstjónarinnar til þess
að koma í veg fyrir umferðaslys.
Sögðu þeir samvinnu innlendra yfirvalda og herstjómar-
innar í þessum málum hafa verið ágæta, en þó væri enn margt
hægt að gera til þess að draga úr umferðaslysunum.
Hin skyndilega umferðar-
aukning
Með hernáminu varð hin
skyndilega umferðaraukning al-
varlegt vandamál. Fyrir her-
námið voru vélknúin farartæki
landsmanna um 3000, en nú
4100. Með komu fjölmenns her-
liðs sem flutti með sér vélknú-
in farartæki af öllum stærðum
Og gerðum, óx umferðin úr
venjulegri umferð bæjar með
40 þús. íbúa upp 1 það að vera
eins og í stærstu borgum erlend
is.
Með tilliti til þessarar skyndi
legu breytingar og hinna ófull-
nægjandi vega má telja að um-
ferðarslys hafi orðið færri en
búast hefði mátt við.
Það er hægt að koma í veg
fyrir umferðaslysin
Borgarstjóra, lögreglustjóra
og yfirmönnum hersins kom
saman um að hægt væri að
koma í veg fyrir umferðarslys-
in.
Kæruleysi vegfarenda er
helzta orsök þeirra. Of hraður
akstur er algeng orsök. Skeyt-
ingarleysi gagnvart umferðar-
merkjum og umferðarreglum á
mikinn þátt í þeim. Kæruleysi
fótgangandi manna og hjólreiða
manna er sérstaklega oft orsök
umferðaslysa, einkum sá óvani
að fara út á götu milli bifreiða
sem standa á götunni. Það,
hvernig bifreiðar eru skildar
eftir á götunni veldur oft slys-
um.
Þá gat lögreglustjóri þess að
bifreiðastjórum hætti mjög til
þess að aka ofhratt fyrir horn,
jafnvel þótt þeir væru á leyfð-
um hraða. Ennfremur kæruleysi
vegfarenda gagnvart umferða-
reglum á krossgötum.
Aukin samvinna íslenzkra
yfirvalda og herstjómar-
innar
Innlend yfirvöld og herstjórn-
in munu leggja á það aukna á-
herzlu að umferðaréglum verði
hlýtt, einkum stöðvunarmerkj-
unum á vegamótum, og þá með
tilliti til ísingar á vegunum með
komandi vetri.
Framhald á 4. síðu.
Skúlf Skúlason
blaðatnaður f
aldarffórðung
Skúli Skúlason, ritstjóri Fálk-
ans, á 25 ára starfsafmœli í dag.
Skúli hefur átt mikxnn þátt í
félagslífi blaðamanna frá upp-
hafi, og er nú formaður Blaða-
mannafélags íslands.
Blaðamenn og fleiri kunningj-
ar Skúla halda honum samsæti
1 Oddfellowhúsinu í kvöld í til-
efni af afmælinu. V