Þjóðviljinn - 02.10.1943, Page 1
8. árgangur. Laugardagur 2. okt. 1943. 220. tölublað.
laioli i ualði KiolaiiDDia
Megínher l>|óðvefjaf 5 herfylkí, hörfa fíl norðurs — Her
sveítunum sem vördu undanhaldíd gjöreyff
Harrlman sendiherra
Bandaríkjanna í
lioskva
Averell Harriman, einn
nánasti samstarfsmaður
Roosevelts forseta, hefur
verið skipaður sendi-
herra Bandaríkjanna í
Moskva.
Harriman kemur í stað J
Standleys flotaforingja,
og mun skipun þessi
hvarvetna talinn merkur
stjórnmálaviðburður.
Harriman var forseti
bandarísku sendinefnd-
arinnar til Moskva í sept
ember 1941, og var full-
trúi Roosevelts á fund-
um Churchills og Stalín
Napoli, þriðja stærsta borgin og önnur mesta höfn
Ítalíu, er á valdi Bandamanna.
Tilkynnt er frá aðalstöðvum Bandamanna í Norður-
Afríku, að bandaríski og brezki herinn hafi brotizt inn
í Napoli kl- 8 í gærmorgun, og sé borgin nú öll á valdi
Sókn Rússa í Hvíta-
Rússlandi heldur
áfram
_________________1942.__________
Hargar fjðlskyldur sundrast
vegna húsnæðisleysis
Bandamanna.
Fimm þýzk herfylki voru fyrir til varnar borginni,
og hörfaði meginher Þjóðverja undan til norðurs, en
hersveitum þeim sem skildar voru eftir til að verja und-
anhaldið, var gereytt.
Bandamenn eru í sókn á öll-
um Ítalíuvígstöðvunum, og held
ur þýzki herinn alstaðar undan,
í norðurátt.
Roosevelt forseti gaf þá yfir-
lýsingu í gær að eitt af verk-
efnunum sem biði Bandamanna
hersins á Ítalíu, væri að leysa
í sambandi við auglýsingu
verðlagsstjórans um hámarks-
verð á olíu og benzíni, væri ekki
úr vegi að fá upplýst hjá verð-
lagsstjóra eftirtöld atriði:
1. Hvað gerir það að verkum að
olía lækkar nú? Hafa farmgjöld
oliunnar erlendis lækkað? Hefixr
dreifingarkostnaður innanlands
lækkað?
2. Ef ekkert af þessum ástæðum
liggja fyrir, sem Þjóðviljinn
leyfir sér að efast um, hVersvegna
lækkar þá olíuverðið nú en ekki
fyrr? Hversvegna er ákveðið há-
marksverð á olíu á þeim tíma
þegar aðgerðalitlir mánuðir eru
framundan fyrir bátaútveginn og
þegar aðalúthaldstiminn er lið-
inn?
3. Af hverju var verðið á olíunni
ekki lækkað, þegar verðlagsstjóri
hafði fyrir sér óvéfengjanlega
reynslú fyrir því að unnt var að
selja oliuna miklum mun lægra
verði, og er hér átt við olíusölu
páfann og páfaríkið úr ófrelsi
því er Þjóðverjar hefðu komið
á.
Tilkynnt var 1 gær að Ítalíu-
konungur hafi falið Badoglio
marskálki að mynda nýja
'stjórn, og hafi hann þegar birt
ráðherralista.
Síldarverksmiðja ríkisins fyrir
norðan í sumar?
4 Telur verðlagsstjóri sig ekki liafa
leyfi til að upplýsa hvaða kostn-
aður liggi til grundvalar verðá-
kvörðun hans? Er það rétt að
olíuhringarnir kaupi ekki lengur
olíuna beint frá útlöndum held-
ur úr stórum geymum hér og að
þeir greiði fyrir hana 1714 eyri
pr. kg. Er það rétt aff dreifingar-
kostnaður síldarverksmiðjanna
fyrir norðan hafi ásamt flutningi
til Siglufjarðar ekki numið nema
10 aurum pr. kg. og verðið þar
með án annars kostnaðar 2714
eyri pr. kg.? Nú eftir verðlækk-
unina kostar kg. af hráolíu i
Keflavík 41 eyri pr. kg., vill verð-
lagsstjóri þá halda því fram að
annar kostnaður og álagning
þurfi að nema 1314 eyri pr. kg.
eða um 50%?
Það er hérmeð skorað á verð-
lagsstjóra að svara ofantöldum‘
fyrirspurnum, enda virðist eng-
in ástæða til þess að pukrast
með mál eins og þetta, sem svo
en vörn Þjóðverja er
alstaðar harðnandi
Sókn Rauða hersins í Hvíta-
Rússlandi heldur áfram, og
. sóttu Rússar fram 10—20 km.
á Mogileffsvæðinu, og tóku
Tseríkoff, 80 km. suðaustur af
Mogileff.
Á Gomelsvæðinu sóttu Rússar
fram 10—15 km. og tók marga
bæi og þorp. Vöm þýzka hers-
ins er harðnandi.
I fyrsta sinn um langan tíma
voru orustur á Suður-Dnéprsvæð
inu ekki nefndar í miðnæturtil-
kynningu sovétherstjórnarinnar
í nótt.
Fyrri fregnir skýrðu frá mjög
hörðum loftárásum Rússa á
stöðvar Þjóðverja á vestri bakka
Dnépr, og áköfum bardögum á
Sapoross-Melitopól svæðinu, en
einnig á þeim vígstöðvum er
skýrt frá harðnandi vörn Þjóð-
verja og gagnsókn þýzkra her-
sveita.
mjög snertir hag smábátaútvegs
ins, sem er síður en svo vel hald
inn nú í dýrtíðinni.
Það væri einnig fróðlegt að fá
það upplýst, hversvegna þau
innkaupafélög smáútvegs
manna (Keflavík, Vestmanna-
eyjum), sem hafa komið sér
upp geymum, geta ekki sjálf
fengið keypta olíu úr hinum
stóru geymum sem hringarnir
verzla með. Sé það rétt, sem
Þjóðviljinn hefur frétt, að hring
arnir hafi bundið þessi inn-
kaupafélög útvegsmanna með
samningum er gilda sex mánuði
fram yfir stríð, virðist full á-
stæða til að endurskoða enn á-
kveðnara alla framkomu þess-
ara auðhringa gagnvart við-
skiptamönnum sínum. Það virð-
ist að minnsta kosti liggja í aug-
um uppi að Skipaútgerð ríkisins
getur engu síður flutt olíu með
tapi fyrir þessi innkaupafélög
en fyrir hringana sjálfa, sem síð
an okra á verðinu.
Framhald á 4. síðu.
Verðiækkun ð olíu
Getur olían ekki lækkað meira? Nokkrar
fyrirspurnir til verðlagsstjóra
VerðlagTSSltjórinn auglýsir nú loks lækkun á olíuvefi’ðinu.
Samkvæmt því lækkar hráolía um 9 aura kg. — Þjóðviljinn
hefur margoft bent á að þessi nauðsynjavara smábátaútvegsins
hafi verið seld með okurverði og heimtað aðgerðir í því efni,
en hið opinbera hefur ekkert aðhafst. Þvert á móti hafa hring-
amir verið svo ósvífnir að lírefjast enn aukinnar hækkunar
á olíuverðinu, sem þeir þó komust ekki upp með s.l. vetur.
50—60 fjölskyldum ráðstafað í bráða-
birgðahúsnæði
Húsnæðisleysið sverfur nú sáran að fjölda reykvískra fjöl-
skyldna. Húsaleigunefnd hefur undanfama daga ráðstafað 50—
6Ö fjölskýldum í bráðabSjrgðfahúsnæiði^' en alls mun nefndin
hafa skráða sem húsnæðislausa 200 f jölskyldur og einstaklinga.
Margar fjölskyldur hafa neyðzt til að sundrast, og mjög
víða er ákaflega þröngt búið, heilar fjölskyldur í einu herbergi.
Flutningar voru með allra
minnsta móti í Reykjavík í gær,
nema hvað fólk hefur verið að
flytja í bráðabirgðahúsnæði.
Miðað við venjulegt ástand
er húsnæðisleysið mjög mikið,
og eru þær bráðabirgðaráðstaf-
anir sem gerðar hafa verið að
sjálfsögðu algerlega ónógar.
Lesið leiðara blaðsins á 3. síðu
um húsnæðismálin.
Tilkynning til flokks-
manna í Reykjavík
Söfnunarnefndin biður þá
flokksmenn, sem hafa söfn-
unarlista fyrir fjársöfnunina
til stækkunar Þjóðviljans og
ekki' gerðu skil í gær, að
koma á flokksskrifstofuna í
dag.
Skrifsofan verður opin kl.
10—12 og 1—7. Látið ekki
bregðast að koma.
Kjöfí sfolíð
Laust eftir miðnœtti í fyrri-
nótt var lögreglunni tilkynnt frá
afgreiðslu Laxfoss, að enskir sjó-
liðar hefðu stolið tveimur kjöt-
skrokkum úr m.s. Laxfossi.
Lögreglan hóf þegar leit að
kjötinu, og fann það í^erlendu
skipi rétt hjá:
Afhenti lögreglan síðan kjötið
réttum eigendum.
Þing F. F. S. I. ræðir
hagsmunamál sjó-
man n astéttarin n ar
Á 3. fundi 7. þings Farmanna-
og fiskimannasambandsins voru
tekin fyrir ýms erindi, er stjóm-
inni hafði borizt, og eins er hún
hafði afgreitt.
Þar á meðal var bréf frá milli-
þinganefnd í vinnumálum, hafði
stjórnin svarað því, og yrði svar-
bréfið birt í næsta hefti tíma-
rits sambandsins.
í framhaldi af bréfi stjórnar-
innar til bæjarstjórnar Reykja-
víkur um, að komið yrði upp
baðhúsi fyrir sjómenn og hafn-
arverkamenn við Reykjavíkur-
höfn, var einróma samþykkt svo
hljóðandi ályktun:
„7. Þing F. F. S. í. skorar á
bæjarstjórn Reykjavíkur að
koma upp sem allra fyrst bað-
húsi við Reykjavíkurhöfn, í
samræmi við tillögur stjórnar
sambandsins, sem áður hafa
verið sendar bæjarstj. Reykja-
víkur“.
Þá var tekið fyrir: Hagnýting
sjávarafurða og vöruvöndun.
Urðu um málið miklar umræð-
ur og beindust í þá átt, að alltof
lítið væri gert í þeim efnum hér
á landi. En mikil nauðsyn bæri
til stóraukinna framkvæmda í
þeim efnum. Um vöruvöndun
urðu einnig miklar umræður. —
Síðan var málinu vísað til nefnd-
ar. —
Framhald á 4. síðu.
I