Þjóðviljinn - 09.10.1943, Blaðsíða 1

8. árgTasig'ur.
Laugardag'urinn 9. okt. 1943
226. töhiblað.
Þjóðviljinn g síður!
Herðið fjársöfnunina fyrir
stækkun Þjóðviljans.
Framlögum í blaðsjóð Þjóð-
viljans er veitt móttaka á skrif-
stofu Sósíalistaflokksins, Skóla-
vörðustíg 19.
Þjóðviljinn 8 síður!
I Sí
Sékn rauda hersíns heldur alstadar áfram
Rauði herinn hefur haldið áfram sókn frá öllum
stöðvunum þremur, er Rússar náðu á vald sitt á vestur-
bakka Dnjeprfljótsins síðustu sólarhringana, segir í
Moskvafregnum. Frá Nevel hafa sovéthersveitir einnig
haldið áfram sókn til vesturs.
Harðar skriðdrekaorustur eru háðar á vesturbakka
Dnjeprfljótsins. Þýzki hershöfðinginn von Mannstein,
er stjórnar vörninni hefur sent allan þann skriðdreka-
afla, er hann hefur tiltækan, í gagnárásir á stöðvar
Rússa á vestri bakkanum, en fjórtán miklum árásum
var hrundið í gær, og tókst rauða hernum meira að
segja að hrekja Þjóðverja lengra en til upphafsstöðva
gagnárásanna.
þýzki ilugherinn gat ekki
Rússar fóru yfir Dnéprfljót
aö' næturlagi á smábátum og'
flekum, og veittu skæruliðar
vestan fljótsins hermönnun-
um mikilvæga hjálp meö pví
aö ráöast á stöövar Þjóðverja
aftan frá meö'an verið’ var aö
flytja liö yfir fljótiö.
■ Flugvélum Rússa tókst að
mynda svo öflugt ,varnarþak‘
yfir bátunum og flekunum aö
hindraö flutninginn, né unn-
ið Rússum neitt verulegt tjón
meöan á liðflutningunum
stóð.
ÞJÓÐVERJAR BIÐU MIKIÐ
TJÓN í BARDÖGUNUM UM
NEVEL.
í Moskvafregn segir aö í
sókninni vestur af Nevel hafi
Kvöldvaka leikara
Næstkomandi mánudagskvöld
efnir Félag íslenzkra leikara til
kvöldvöku í Listamannaskálan-
nm.
Enginn efi ætti að vera á því
að kvöldvaka þessi verður hin
skemmtilegasta. Verður þar
ræðuhöld, upplestur, einsöngur
og gamanþáttur, sem þessir leik
arar annast: Alfred Andrésson,
Arndís Björnsdóttir, Brynjólfur
Jóhannesson, Haraldur Á. Sig-
Framhald á 4. síðu.
Hjáfmar Björnsson skýrir frá viðskiptum
Bandaríkjanna og Islands
Hjalmar Björnsson, aðstoðarframkvæmdastjóri matvælastjórnar
Bandaríkjanna og fulltrúi hennar á íslandi á tímabilinu desember 1941
— júli 1943, ávarpaði um 200 manns, sem tóku þátt í veizlu, er félag
Vestur-íslendinga hélt í New York. Hjálmar skýrði frá starfi sínu og
dvöl á íslandi.
Er Iljálmar skýrði frá matvælakaupunum á íslandi, er ákveðin voru
af Bandaríkjunum í nóv. 1941 og gerð voru til þess að útvega matvæli
til Stóra Bretlands samkvæmt láns- og leigusamningunum fórust honum
þannig orð: .,I>ótt fiskur sé aðalliður hinna íslenzku framleiðslutegunda,
•sem Bandarikin hafa fest kaup á, er hann alls ekki einasta framleiðslu-
varan. Á tímabilinu, sem ég dvaldi á íslandi voru leyfð innkaup á mat-
vælum fyrir næstum 50 milljónir dollara. Auk fisks festum við einnig
kaup á þorskalýsi, síldarlýsi og síldarmjöli, gærum, frosnu lambakjöti
og margskonar landbúnaðarvörum.
Meir en 75% af þessunt 50
milljónum, sem eytt var, var
ráðstafað vegna láns og leigu-
samninganna við England.
„Áður en ég yfirgaf ísland
gekk ég frá samningi við
ríkisstjórnina fyrir hönd
stjórnar okkar, þar sem fest
voru kaup á allri ársfram-
leiðslunni 1943 á síldarlýsi og
síldarmjöli, sem nú þegar ei
verið að ferma til flutnings
til Stóra Bretlands. Samnings
tilraunir ei*u nú að hefjast
um að'ar íslenzkar verzlunar-
rauöi herinn tekið í gær 60
bæi og þorp, og að á Vítebsk-
svæöinu hafi sovéther sótt
fram 6—12 km.
Þýzki herinn beiö mikiö tjón
í bardögunum um Nevel.
Lögðu Rússar vel íalda vegi
um skógarsvæöin í nágrenni
borgarinnar, og hófu áras á
borgina úr mörgum áttum
samtímis.
Kom ÞjóÖverjum árásin á
óvart, og torveldaöi þaö vörn-
ina og undankomu liös og
hergag-na. Um Nevel lá eina
noröur-suöm'j árnbraut milii
þýzku herjanna á Leningrad-
svæöinu og miövígstöövun-
um.
Tamanskagi „hreiiisaður“
Sovétherinn vinnur að því að
hreinsa burt af Tamanskaga
leifar 17. þýzka hersins og rúm
ensku herdeildanna, sem þar
hafast enn við. Er talið að þær
eigi engrar undankomu auðið.
Rússar stórhuga
Talsmaður sovétherstjórnar-
innar komst svo að orði í gær í
ræðu um sóknina, að rauði her-
inn mundi halda áfram sókn þar
til engir óvinir væru eftir!
Mainiete í
ateWti llol-
FnininMillslliHasiiariiilrte
im í dirlítelDiinii l! i. ior. í i. lelld
Meíri hluti fjárhagsnefndar vill samþykkja frumvarpið
Frumvarp Brynjólfs Bjamasonar um breytingu á dýrtíð-
arlögunum, til að taka af tvímæli uni heimild ríkisstjómarinn-
ar til að verja fé úr ríkissjóði til tað greiða niður verð land-
búnaðarafurða, var til 2. umræðu í efri deild í gær.
Meiri hluti fjárhagsnefnd-
ar (4 af 5 nefndarmönnum)
mæltu meö því að frumvarp-
iö yrði samþykkt aö efni til,
'en einn nefndarmanna, Bern
harö Stefánsson, lagöi til aö
því skyldi vísað frá meö rök-
studdri dagskrá.
Brynjólfur Bjarnason haföi
framsögu fyrir meirihluta
nefndarinnar, og lýsti því.
hvernig ákvöröun ríkisstjórn-
arinnar um aö vei’ja fé úr
ríkissjóöi til niðurgreiöslu á
verði landbúnaöarafm'ða, án.
þess aö leita samþykkis Al •
þingis, væri byggö á rangri
túlkun dýrtíöarlaganna, and
stæöri þeim skilningi, er lög-
gjafinn heföi í þau lagt, þeg-
ar lögin vom sett. Væri því
nauösynlegt að leiörétta þetta
meö skýrum ákvæðum, eins
og þeim, sem frumvarpið fæli
í sér.
Þá flutti Brynjólfur einnig
umbótartillögu um það, að
sexmannanefndinni væri fal-
iö aö endurskoöa gi-undvöll
landbúnaöarvísitölunnar, eft-
ir því sem ástæöa þætti til,
og ákveöa verðiö samkvæmt
I Framh. á 4. síðu.
Harðir bardagar á Austur-
Ítalíu
Bandainannaherinn norður
af Napoli hefui- tekið bæinn
Capua cg er kominn að Vol-
turnoánni á öllu svæðinu frá
Capua til sjávaar.
Á Austur-Italíu halda Þjóó'
verjar áfram gagnárásum, en
síðustu dægrin hafa ákafar
rigningar dregið úr hernaðar-
aðgerðiun á öllum ítalíuvíg-
stöðvunum.
í fregn frá Alsír segir aö
Þjóöverjar . undirbúi víðtæk
skemmdarverk í Róm, og á
vegum til borgarinnar, og
bendi allt til aö þýzki herinn
ætli sér aö verjast til þrauc-
ar í borginni, en kveikja 1
henni og framkvæma
skemmdarverk ef þeir neyö-
ist til að hörfa þaðan.
Oliumálífi rædd á Alþíngí
Er mt ið Izkta ilíuna ■ uz i|
Rlkisstjórnin verflur nú jiegar að leggja olíusölumáiiu fyrir Alþingi. Dráttur
hennar á aðgerðum I máliuu heufr þegar kostað gifurlegffé, fyrir þá sem olfuna kaupa
Lúðvík Jósepsson lagði í gær eftirfarandi fyrirspurn-
ir fyrir ríkisstjórnina varðandi þessi mál:
vorur1
Framhald á 4. síðu.
1. Hvað líður yfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar um olíu-
nálið sem híin hefur lofað að
gefa Alþingi?
2. Hvað er í veginum fyrir
því, að einstakir staðir, seiri
hafa aðstöðu til að kaupa olí-
una beint frá herstjórninni
og annast sölu hennar án
milligöngu olíufélaganna, fái
að kaupa olíuna milliliða-
laust?
3. Er þaö rétt, sem olíufé
lögin boða, að fyrir dyrum
standi veruleg hækkun á
innkaupsverði olíunnar?
Ríkisstjórnin hefur lofaö aö
gefa Alþingi skýrslu um gang
olíumálsins, meö sérstöku til-
liti til greinar um olíusöluna,
sem birtist í Morgunblaöinu
‘3. þ. m., þar sem olíufélögm
beinlínis gefa í skyn aö þau
hafi í fulla tvo mánuöi veriö
fús til aö lækka verð'iö, en
Framh. á 2. síðu.
Voða bomba!
Vísir flutti þá fregn í gær, að
Þjóðverjar hefðu beðið Rússa
um vopnahlé, en Stalín heimtað
Hitler framseldan og hefði Hitl
er þá snúið sér með vopnahlés-
beiðni til Bandamanna í Lissa-
bon!
Fregnin var höfð eftir Social-
democraten í Stokkhólmi, sem
er álíka áreiðanleg heimild og
Alþýðublaðið hér a. m. k. um
það sem snertir Sovétríkin og
Stalín.