Þjóðviljinn - 12.10.1943, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 12. október 1943.
Þ JÖÐVIL JINN
NóflWIW
Útgcfandi i
Sajneinmgarflolcku: nlþýftn —
S6«íali«taflokkuri»n
Rítatjárar:
Eúar Olgeirsson
Sigfú* SigurKjartarson (áb.)
Ritatjórn:
Garðaatrœti 17 — Vfking»prent
Sfmi 227«.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa Skólavörðustíg 19,
neðstu hæð.
Víkingsprent, h.f. Garðastr. 17.
Fískiflotinn
Farmanna- og fiskimanna-
samband ísland hefm' nýlok-
ið þingi sínu. Margar og
merkilegar ályktanir hafa
verið gerðar þar. Ein af þeim
eftirtektarverðustu er um
endurnýjun og nýsköpun ís-
lenzka fiskiflotans.
Stórfelld efling fiskiflotans
og fiskiönaðarins hlýtur að
verða höfuðverkefnið í at-
vinnumálum íslands, sam-
fara því að öruggur rnarkað-
ur verði tryggður fyrir fisk
og fiskafurðir með alþjóöleg-
um viöskiptasamningum.
En eigi þessi stórfellda efl-
ing fiskiflotans að takast, þá
veröa að verða allmiklar
breytingar á fjármálakerfi
voru innanlands. Þaö dugar
ekki að hvaða maður, sem fé
hefur undir höndum, geti var
ið því eins og geðþótti eða
gróðavon býður, að hægt sé
aö verja 1 milljón kr„ í ó-
nýta viðgerð til þess að koma
fé undan skatti. Það dugar
ekki að þjóðarauönum sé var
ið til þess aö koma upp 10—
15 verksmiðjum í atvinnu-
grein þar sem ein verksmiðja
getur fullnægt, að reistar séu
10—20 smáverksmiðjur tii
síldariðnaðar, þegar 2—3
stórar væru að öllu sjálfsagð-
ar. Þaö dugar ekki að fé sé
tekiö úr sjávarútveginum til
að byggja lúxusvillur, stofna
braskfýrirtæki eða eyöa á
annan hátt. Þaö duga" held-
ur ekki að einstökum auö-
hringum í olíu, veiöarfærum
etc., haldizt uppi að féfletta
fiskimenn, svo þeir gsti ekki
endurnýjað framleiðslutæki
sín. Það er ófært að komiö
sé á fiskhring í höndum eir-
staks auðfyrirtækis, — að rík
iö beinlínis beygi fiskimeun
undir ok Kveldúlfs, eins og
Framsóknar- og Alþýðublaös-
stjórnin gerði 1935. Og það
er líka ófært að þjóöbankan-
um sé þannig stjórnað aö
fiskimenn eigi þangað undir
högg aö sækja, en stórlaxar
vaði þar uppi eftir vild.
Þaö er ekki nóg áð tala um
nauðsynina á eflingu fiski-
flotans og sköpun fisMÖnað-
ar. Það verður líka að gera
þær breytingar á atvinnu- og
fjármálakerfi voru að hægt
sé að einbeita kröftum þjóö-
arinnar aö slíkri eflingu í
þeirri vissu að hún veröi
allri þjóðinni til blessunar.
Og það eru margvíslegar
Grundvollur
Þorsfeínn Péfurssoii:
Síðari
greiB
Niðurlag.
Eins og segir í fyrra hluta
greinar minnar, sem birtist
hér í blaöinu s. 1. sunnudag,
hafa flestar þær raddir, sem
gagnrýnt hafa niðurstöður
nefndarinnar komið fram
í Alþýðublaðinu eða ræðum
’ þingmanna Alþýöuflokksins
á þingi.
Því skal ekki neitað aö
einhverjar misfellur kunni aö
vera í niðurstöðum sexmanna
nefndarinnar. En nær væri
þeim mönnum sem hæst
láta um það, aö ljá lið sitt
til þess að hægt yrði að lag-
færa slíkar misfellur, heldur
en að fleipra um niðurstöð-
ur nefndarinnar án nokkurra
raka og án þess jafnvel aö
hafa lesiö álit nefndarinnar,
eins og greinilega hefur kom-
ið fram hjá sumum þeim er
mest hafa gagnrýnt niðurstöð
ur nefndarinnar.
Skal þá vikið að því er
helzt hefur verið véfengt í á-
liti nefndarinnar. Er þá fyrst
þaö, að þessir gagnrýnendur
telja aö keypt vinna vísitölu-
búsins sé alltof hátt reiknuö,
og mun þá aðallega vera átt
við það, aö vinnumagnið, 612
karlmannsvinnudagar á ári
— sé of hátt. Eg geri ekki
ráð fyrir því að neinn nefnd-
armanna haldi því fram að
þetta sé algjörlega óskeikular
tölur. En þetta eru þær nið-
breytingar, sem þarf að gera
til þess að slíkt sé tryggt.
Við skulum t. d. athuga á-
standið á einu sviði.
Landsbanki íslands liggur
nú meö ónotaö veltufé um
100 milljónir króna. Og
hvaða menn eru það, sem nú
eiga að ráða því, hverja fjár-
málastefnu Landsbankinn
tekur. Það eru þessir fimn:
menn sem nú skipa bar.ka-
ráðið: Jón Árnason, Jor.as
frá Hriflu, Jónas Guðmunds-
sor. Magnús Jónsson og Ól-
afur Thórs.
Hvernig lýzt mönnum á
nýja fjármálastefnu með efl-
ingu fiskiflotans og sköpun
stórfellds fiskiönaðar undir
forustu þessara manna, —
þeirra sömu sem ábyrgir
voru fyrir öngþveitinu fyrir
stríð, — þeirra sömu og'
hindi’uöu byggingu „Rauðku“
á Siglufirði og ollu fiskimönn
| um milljóna króna tjóni, —
manna, sem eins og Fram-
sóknarafturhaldsseggirnir
helzt vilja hindra írekari
vöxt bæjanna á íslandi, —
og manna eins og Thórsar-
anna,- sem alltaf hafa af póli-
tískum ástæðum löngun til
þess aö taka höndum saman
við Framsóknarafturhaldið
gegn verkamönnum og fiski-
mönnum, einmitt þeim stétt-
um þjóðarinnar, sem eðlilega
hljóta að vera boðberi fram-
faranna í sjávarútveginum.
urstöður sem fengust af þeim
gögnum, sem nefndin hafði
tök á að afla á hinum
skamma starfstíma sínum.
Þessi gögn, þó æskilegt heföi
verið að þau hefðu verið
meiri, eru þó áreiöanlega
haldbetri grundvöllur, en full
yröingar, sem ekki hafa við
nein rök að styðjast og eru
oft og^ tíöum sett fram til
þess eins að reyna að spilla
því samkomulagi, sem land-
búnaðarvísitalan hefur skap-
að fyrir auknu samstarfi
hinna vinnandi stétta til
lands og sjávar.
Þá er því haldið fram að
kaup bóndans sé of Jhátt
reiknaö með kr. 14.500 á
vísitöluárinu 15. sept. 1942—
15. sept. 1943. Er þetta sér-
staklega rökstutt með því að
tekjur verkamanna séu ekki
svona miklar. Fyrst er því til
að svara að kaup bóndans er
ekki miðað við tekjur verka-
manna einna, heldur meðal-
tekjur verkamanna, sjó-
manna og iönaöarmanna,
enda mæla dýrtíðarlögin svo
fyrir orðrétt: „aö heildartekj-
ur þeirra, er vinna að land-
búnaði, verði í sem nánustu
samræmi við tekjur annarra
vinnandi stétta“. Hér er ekki
talaö um verkamenn einvörð-
ungu, heldur aðrar vinnandi
stéttir. Þaö voru því bein
fyrirmæli Alþingis, einnig
j Það þarf að gera margar
j og miklar breytingar í lög-
gjöf íslendinga, til þess að
tryggja stórfellda eflingu
sjávarútvegsins, en með
þeim breytingum verður aö
fylgja alger breyting á valda-
kerfi því, sem hingað til hef-
ur mótað örlög vor. Það væri
fíflska að fela þeim mönnum
aftur forsjá þessara mála sem
leiddu yfir þjóöina afturför
og hrun á síðasta áratug fyr-
ir stríð. Sjávarútvegurinn
verður ekki gerð sú sterka
undirstaða öruggrar afkomu
vinnandi stétta íslands, sem
hann þarf að veröa, ef hnefa-
vald Hriflunga og banda-
manna þeirra ræður í banka-
málum þjóðarinnar.
Auðurinn, sem ísland nú
hefur eignazt, er fenginn
fyrst og fremst fyrir áhættu
og fórnir íslenzkra sjómanna.
Það er skylda þjóöarinm' aö
verja honum fyrst og fremst
til þess að skapa bezta og
stærsta fiskiflota, sem ísland
hefur átt.
í styrkri hendi íslenzka sjó
mannsins liggur framtíð
lands og þjóöar. En hræðslu-
peninga-hnefinn, sem aftur-
haldið og Lappomennskan
reiðir nú á loft, er ógnun
sem alþýðan og framfaraöfl
landsins verða að brjóta á
bak aftur, til þess að viðreisn
og stórfelld framför fái aö
eiga sér stað.
þingmanna Alþýöuflokkisns,
að miða skyldi tekjur þeirra
er vinna að landbúnaði viö
tekjur fleiri en eínnar at-
vinnustéttar. Þá er því einn-
ig haldiö fram að nefndin
telji meðalárstekjur fyrr-
greindra stétta 15.500 kr. og
látið í þaö skína aö þar sé átt
við áriö 1942. Þetta er al-
rangt. Meðaltekjur sjómanna,
verkamanna og iönaðar-
manna áriö 1942 reyndust
samkvæmt stéttaframtölum
að vera kr. 12.400, en ekki
15.500 kr. En hvernig stend-
ur þá á því, munu menn
spyrja, að kaup bóndans er
reiknaö 14.500 kr.? Þaö stend
ur þannig á því, að nefndin
var ekki að reikna út tekjur
bænda fyrir árið 1942, heldur
hvað þeir þyrftu að fá mikiö
verð fyrir afurðir sínar fyrir
tímabilið frá 15. sept. í ár
til jafnlengdar næsta ár.
Engar skýrslur eru til um
tekjur launþega við sjávar-
síöuna fyrir þetta tímabil,
sem skiljanlegt er. Þessvegna
varð að áætla tekjur þessara
stétta. Það var gert meö því,
að bera saman meðalfram-
færsluvísitöluna 1942 og með-
alframfærsluvísitöluna ágúst
1942 til júlí 1943, sem var
25% hærri en meðalvísitala
ársins 1942. Hér er því aöeins
um hækkun að ræða, sem
stafar beint af hækkun kaup-
gj aldsvísitölunnar. Reynist
tekjur fyrrgi'eindra þriggja
launástétta • hinsvegar lægri,
á yfirstandandi ári en nefnd-
in hefur áætláö, þýöir þaö að
kaup bóndans veröur þeim
mun lægra næsta ár. Mikið
er talað um það, að bóndan-
um sé reiknuð yfirvinna, en
að yfirvinnu annarra stétta sé |
sleppt. Þetta er ekki rétt, í
tekjum annarra stétta er öll
yfirvinna reiknuð með. Hins-
vegar er tekið tillit til þess,
að kaup bóndans lækkar
framvegis í hlutfalli við tekj-
ur annarra launastétta, vegna
minnkandi atvinnu, en vinnu
magn þaö sem bóndinn verö-
ur að láta í té verður hins-
vegar það sama, þótt kaup
hans lækki.
Eitt af því, sem helzt hef-
ur veriö fundiö áð niðurstöð-
um nefndarinnar er það, að
til grundvallar fyrir niður-
stööunum hafi aöeins verið
notaöir 40 búreikningar
til þess að finna reksturs-
afkomu landbúnaðarins.
Þetta er ekki allskostar rétt.
Búreikningar bænda voru
| ekki notaöir einvöi’ðung-u og
I þar sem þeir voru notaðir
| voru niðurstöður þeirra born-
| ar saman við aðrar opinber-
! ar skýrslur sem fyrir hendi
| voru, eða skýrslur, sem
I nefndin aflaði sér sérstak-
| lega. Það kann að vera mikiö
! rétt áð 40 búreikningar séu
! ekki einhlítur mælikvarði á
afkomu rúmlega 6 þúsuiUI
býla. Fleh’i búreikningar voni
ekki til. En hvað segja meni
um þaö, aö kauplagsnefn4
hefur árum saman notazt
við búreikninga 40 launþegm
til þess aö reikna út vísitölu-
álag á kaup ca. 40 þúsu»4
launþega.
Þeir, sem gagnrýnt hafa
það verð á landbúnaðara.f-
uröum, sem niðurstöður lan4
búnaöarvísitölunnar sýna,
telja þaö allt of hátt. Ba.
þeir sömu menn hafa aldrei
vikiö einu oröi aö því, hva4
verðið hefði orðiö, ef ekkeri
samkomulag hefði orðið í
sexmannanefndinni, og mjólk
ur- og kjötverölagsnefn4
hefðu einar ákveðið veröid.
Við þekkjum þaö af margra
ára reynslu að þessar nefnd-
ir hafa alla tíó verölagt af-
uröirnar eftir eigin geðþótta.
og þegar tekið er tillit til
þess að kaupgjaldsvísitalan
hefur hækkað úr 195 frá því í
ágúst í fyrra í 247 í ágúst s.
1. eða um 53 stig og aö kaup
verkamanna hefur hækkað
úr kr. 2.65 frá því í ágúst í
fyrra 1 kr. 5.19 1 ágúst s. 1.,
þá þarf maður ekki að fara í
neinar grafgötur um það, aá'
kjöt- og mjólkurverö hefði
vitanlega hækkaö í nokkurn-
vegin sama hlutfalli, eða að
kjötverðið hefði orðið rúm-
lega 10 kr kg. og mjólkurlít-
erinn hefði varla kostað
minna en 2 kr.
Verö það sem náöist mei
samningum milli framleiö-
enda og neytenda er því mun
lægra. Þeir menn sem gagn-
rýnt hafa núverandi verö
landbúnaðarafurða vilja
kannske halda því fram, aö
ef „fulltrúar“ bænda heföu
ákveðið verðiö sjálfir, án
sapininga, að þá hefði það
verið lægra. Samkvæmt því
myndi t. d. kaup sjómanna
verða lægra ef Sjómannafé-
lagið gæti ákveðið þaö án
samninga, heldur en þaö er
nú meö samningum við út-
gerðarmenn. Þessu má hver
trúa sem vill, en staðreynd-
irnar tala sínu máli í þessu
efni.
Þorsteinn Pétui-sseia.
nrr-VM i; n
Sverrir
Tekið á móti flutningi til
Ingólfsfjarðar, Norðurfjarðar,
Djúpuvíkur, Hólmavíkur,
Drangsness, Ospakseyrar,
Borðeyrar og Hvammstanga
árdegis í dag.
Þár
Tekið á móti flutningi til
Vestmannaeyja síödegis á
morgun.
0<KK>O<><X><K>OO<><KX>O