Þjóðviljinn - 16.10.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 16. október 1943
þjóðviljinn
indwnftiniiB
Úttefandi i
Sa. ’iningarflokka; olþýSn —-
Séa.-iúuflekknrinn
Ritstjórar i
Einár Oigeirsson
Sigfá* Sigurhjartarson (áb.)
Ritatjóm:
Garhaatrœti 17 — Víkingaprent
Simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif—
stofa Skólavörðustíg 19,
neðstu hæð.
Víki \gsprent, h.f. Garðastr. 17.
SjðlfstæöisflokkurinB á
undanhaldi fyrir frekju
Framsóknar og Svein-
bjarnarspiliingunni
Sennilega hafa Reykvíking-
ar aldrei veriö meira sam-
huga um nokkurt mál, en til-
lögur sósíalista um að bærinn
taki mjólkurstöðina í sínar
hendur, og þar með dreifingu
mjólkurinnar. En bændur,
eru þeir ekki jafn samhuga
um andstöðu gegn þessu
máli?
Þannig mun margur spyrja
og þannig er réttmætt aö
spyrja, því að á vettvangi
mjólkursölunnar mætast
hagsmunir bænda og neyt-
enda, og því ber að búa svo
um hnúta, að vel sé séð fyrir
beggja hugsmunum, og það
er undirstaða gagnkvæms
skilnings og þeirrar bróður-
legu sapvinnu sem vera þarf
milli þessara stétta.
Þjóðviljinn veit með vissu,
aö mjög margir bændur skilja
vel að tillaga sósíalista 1
þessu máli, horfir til heilla
bæði fyrir bændur og neytend
ur, og þrátt fyrir þrotlausa
útúrsnúninga og mistúlkun
framsóknarblaðanna á mál-
inu, mun fjöldi bænda fagna
tillögu sósíalista, aörir láta
sig hana litlu skipta, en að-
eins ofstækisfullir framsókn-
armenn mæta henni með
fjandskap.
Bændum er ljóst að meö
því að selja mjólkina við
stöðvarvegg fyrir samnings-
bundið verð, er hinum alvar-
legustu misklíðarefnum, milli
þeirra og bæjarbúa, bægt á
bug, og viöskiptum komið á
eölilegan og hreinan grund-
völl, þeim er einnig ljóst, að
leiðtogar Framsóknarflokks-
ins hafa frá öndverðu notaö
mjólkurskipulagiö til að
kaupa sér kjörfylgi á Suður-
landsundirlendinu, þess
vegna vilja þeir halda í skipu-
lag þetta og Sveinbjamarspill-
inguna, hvort tveggja óbreytt
með öllu.
Ef að því er spurt, hvort
tillaga sósíalista muni ná fram
að ganga, þá verður svarið:
Það fer eftir því hve sterk í-
tök Framsóknarmenn eiga
innan Sjálfstæöisflokksins.
Eru þau ítök svo sterk aö
flokkurinn veröi sveigður til
þjónustu viö hagsmuni Fram-
sóknarflokksins og Svein-
bj arnarspillinguna?
Höfundur búreikninganna
búnaðar- og hagskýrslum
afneitar
landsins
í Morgunblaöinu 7. þ. m.
ritar ,hr. Guðmundur Jóns-
son forstööum. Búreikninga-
skrifstofu ríkisins all langt
mál sem á aö vera svar til
mín, vegna greinar þeirrar er
ég ritaði í Þjóðviljann 21. og
22. sept. s. 1. um hina svo-
nefndu „búvísitölu". í inn-
gangi greinar sinnar kvartac
hr. G. J. mjög yfir því aö bú-
reikningarnir skuli hafa sætt
gagnrýni og að þvl er manni
skilst mjög óréttmætri. Sjálf-
sagt kunna að vera á því
skiptar skoðanir hve réttmæt
gagnrýni mín hefur verið og
lýtur hún í því efni venjuleg-
um lögmálum um deilur
manna um eitt og annaö.
Hitt er G. J. aftur á móti
vafalaust einn um og það et'
aö veröa undrandi og hneyksl
aður yfir því, að rökræður
skuli fram fara um ekki
Veigaminna mál en hér er á
ferðinni. í því ljósi „ að sök
hafi bitið sekan“, ber einmg
að skoða áðurnefnt svar hans,
því engir nefndarmenn aörir.
og munu þó allir vera læsir
á prentaö mál, hafa talið það
í sínum verkahring að halda
uppi vörnum fyrir búreikn-
ingana sem nákvæmum grund
velli vísitölunnar.
Þegar 1 upphafi greinar
hans kennir mjög þess mann-
greinarálits er smýgur hana
eins og rauður þráður enda
á millum. En sá er yfirleitt
rithgttur þeirra manna sem
rök brestur málum sínum til
stuðnings og er G. J. engin
undantekning frá þeirri reglu
nema síður sé. En fyrir málið
Þessari spurningu getur
Þjóðviljinn ekki svarað að svo
stöddu, en ummæh Morgun-
blaðsins, er það viðhaföi í
sambandi viö tillögu Gunnai's
Thoroddsens um að þingiö
kjósi nefnd til að rannsaka
mjólkurmálið, gefa tilefni til
aö ætla aö Sjálfstæöisflokkuc
inn ætli aö beygja sig undir
ok Framsóknar í þessu máli.
Fregnina um tillögu Gunn-
ars birti blaöið undir fyrir-
sögninni: „Tilraun til sam-
komulagsgrundvallar11. Síðan
sagði það:
„Mjólkurmálin hafa valdiö
miklum deilum á Alþingi aö
undanförnu og megnri óá-
nægju í bænum. Þarf ekki að
rekja þá sögu hér. Kommún-
istar hafa borið fram á þingi
tillögu til breytinga á mjólk-
ursölulögunum, sem gera ráð
fyrir að bærinn taki mjólkuv-
stöðina í sínar hendur. Hefur
þaö mætt mikilli andúð og óa-
nægju meðal fulltrúa bænda,
svo sem vonlegt er (Svo!).
Nú flytur Gunnai- Thorodd-
sen á þingi tillögu til þings-
ályktunar um rannsóknar-
nefnd mjólkurmála.
Er þess aö vænta aö þessi
tillaga geti leitt til viðundandi
sjálft sem landsmál er sú upp
götvun all váleg, aö þann
manninn sem eðlilegast var
aö krefja sagna um einstök
atriöi þess, skuli bresta svo
mjög alla stillingu og hátt-.
piýði sem raun ber vitni um
og nauðsynleg er til áreitnis-
lausra hlutlægra umræöna.
Telji G. J. sig hinsvegar þess
umkominn að kveða niður
allt umtal og alla íhugun á
grundvelli þeim er vísitölu-
nefndin byggði niöurstöður
sínar á með innihaldslausura
glamuryrðum, er þáö aðeins
sönnun fyrir því hve herfi-
lega hann misskilur eðh máis
ins og frumkröfur tmi örugg-
af úrbætur. Hin reiknaða bú-
vísitala er ekki lausn dýrtíð-
armálanna heldur krafa,
meira eða minna réttmæt, um
ákveðna lausn þeirra og
hvorki annað né meira. Og þó
að G. J. kunni að álíta ann-
að hvað það snertir breytir
það í engu þeirri óhagganlegu
staðreynd. Þetta er svo aug-
ljóst mál að nærri stappav
fullri móðgun að þurfa áð
segja. þaö nokkrum manm
sem kominn er af barnsaldri.
í nefndri grein G. J. vott-
ar hvergi fyrir minnstu til-
raún til rökræðna um málið
enda erfitt um vik, þar eð
gagnrýni mín byggðist ein-
göngu á samanburði á búnaö-
arskýrslum annarsvegar og
búreikningunum hinsvegar.
Um þenna samanburö segir
G. J. orðrétt: „Það má heha
svo, að hver einasta tala
hans sé röng eða byggð á mis-
skilningi“. Hér er ekki verið
lausnar í þessu viðkvæma
máli, enda flutt meö gagn-
kvæmu tilliti til aðstöðu og
viöhorfs framleiðenda og
neytenda11.
Svo mörg eru orð Morgun-
bláðsins, og verður ekki um
það villzt, aö það ætlast til að
tihagá Gunnars verði notuð
til að drepa. öllum aðgeröum
í mjólkurmálinu á dreif, húrj,
á aö vera blæja yfir skipulegt
undanhald Sjálfstæöisflokks-
ins fyrir frekju og spillingu
Framsóknarmanna í einu
mesta hagsmunamáli Reyk-
víkinga og bænda.
En Sjálfstæðxsmenn mega
vita áö þessi blæja mun ekki
skýla þeim, Reykvíkingar
krefjast heilbrigðra viöskipta
við bændur, þeir krefjast að
fá mjólkurstöðina í síhac
hendur, jafnframt vilja þeir
að Sveinbjarnarspillingin
veröi rannsökuö.
Sjálfstæöisf^okknum er
gagnslaust áð rétta Reykvík-
ingum rannsóknamefnd i
staö mjólkurstöövarinnar, að
fá stöðina er þeim aöalatriðiö.
þó að þeir hinsvegar hafi
ekkert á móti að fá rannsókn
arnefnd í kaupbæti.
aö vanda kveöjurnar til við-
komandi aöila. Búnaöarskýrsl
urnar eru rangar segir G. J.
og hiröi þeir sneiö sem eiga-
Niöurstöður búreikninganna
eru lika rangar segir G. J. og
eru hæg heimatökin á aö
koma því til skila.
Eg skal játa þaö að mér
er vel ljóst aö mikið siðferð-
islegt þrek þar til, og vafa-
laust meira en G. J. hefur yí-
ir aö ráða, til aö játa þvílík-
ar yfirsjónir og hér hafa átí
sér stað og verður reiði hans
i minn garð að því leyti skúj-
anleg, að ég varð til þess
fyrstur manna að afhjúpa
veilur búreikninganna. Gætti
ég þó alls hófs í grein minm
og tíndi ekki annað til en
þaö er mestu máli skipn,
sleppti t. d. ýmsum smærri
atriöum þeirra en að sama
skapi jafn fráleitum. Má þa*-
til nefna svonefnda aultabú-
greinir, kaupgreiðslur vegna
matreiðslu o. m. fl., sem allt
er jafn meövii'kt um það að
færa úr lagi hinar endanlegu
niðurstöður vísitölunefndar.
Vert er aö geta þess í sam-
bandi hér viö, að vísitölu-
nefndin sjálf marg getur þess
um ýms atriði greinargerða"
sinnar, að mikil þörf sé á áð
endurskoða útreikning „bú-
vísitölunnar". Þá má og á þáð
benda aö efri deild Alþingis
hefur einnig samþykkt þings-
ályktunartillögu um öflu>
frekarí gagna í þessu máli.
Einnig hefur á Alþingi ver.ð
lagt fram frumvarp um aö
framvegis skuli Búreikninga-
skrifstofa ríkisins lúta stjórn
Hagstofunnar en ekki G. J.
eins og veriö hefur. Vafalaust
vakir hvorki fyrir Alþingi né
vísitölunefnd að sveigja aö
G. J. neinum persónulegum
ásökunum um lélegt og htiis-
vert starf á vegum Búreikr.
ingaskrifstofu ríkisins, enda
væri það í fyllsta máta órétt-
mætt meö tilliti til þeirra
margháttuðu örðugleika sem
á hennar vegum eru. Hinsveg-
ar verður augmium ekki lok-
aö fyrir því, að þessir aðilar
telja ekki svo traust undir
fótum sem vera þarf, er til
, þess dregur að veita málinu
endanlegan og fullan búnaö.
í grein G. J. er áð sjálf-
sögöu margt sem leiörétta
þarf, en þar eð máliö er nú
1 annarra höndum og hreifing
er á þáö komin aö rannsókn
fari fram á einstökum atriö-
um þess, skipta raunverulega
afarlitlu máli allar frekari
bollaleggingar af hans háifu
og skal þvi ekki langt út í
þaö fariö að leiðrétta einstök
mishei'mi greinarinnar. Dæmi
skulu þó nefnd, svo tákm’æn
sem þau eru um samvizku-
samlega túlkun hans og til-
vitnun í orð annarra manna.
í grein minni í Þjóðviljan-
um upplýsti ég að sexmanna-
nefndinni hefði láðst að færa
bændum til tekna nokkurn
hluta greiddra vaxta og fer
um það svofelldum orðúm:
„i vaxtagreiðslum bænda em
þeim ekki færðir til tekna
vextir af eigin fjármunum".
Á vísu G. J. útleggst þetta
svo: „— A. G. segir, að ein-
ungis beri að reikna hér vexti
af skuldum bóndans, hami
þurfi enga vexti aí eigin fjár-
munum“. í sjálfu sér skiptir
það ekki miklu um lausn dyr-
tíðarmálsins hvern veg G. J.
rangfærir mín orð, hitt gæt.
aftur á móti valdið dálitlum
erfiðleikum hafi hann veríð
jafn samvizkusamur og holl-
ráður innan nefndarinnar,
sem varð að styðjast við bú-
reikninga hans og niðurstöð
ur þeirra, svo sem áður er að
vikið.
Um samanburð minn ó
kaupgreiðslum bænda árið
1940 samtals kr. 1041.00 og
kaupgreiðslum þeirra nú sam-
kvæmt niðurstöðum vísitölu-
tölunefndar kr. alls 8632.00
segir G. J. eftirfarandi.
Þessar tölur eru ekki hliðstæð
ar og verður því samanburö-
urinn skalíkur. í upphæð
vísitölunefndarimiar er tekió
kaup þeirra barna, sem vinna
heima og komin eru yfir 16
ára aldur, hvort sem þau fá
það raunverulega greitt út
eða leggja það í búið. í bú-
reikningatöluna vantar mikið
af því kaupi sem búreikninga
bændumir ætla bömum sín-
inn, heldur er það fært á
reikning. eiganda“. Hverju
eiga menn nú aö trúa? Vísi-
tölunefndin segist leggja bú-
reikningana eins og þs;.r
koma fyrir til grundvallar
útreikningum sínum, að öðru
en því viðkemur sjálfri bú-
stæröinni. G. J. fullyröir aft-
ur á móti að niöurstöðuma''
um greidd vinnulaun séu
ekki sambæi’ilegar né hlið-
stæðar viö þær grundvallar
tölur, sem nefndin hefur geng
ið út frá og álitiö að réttar
væru. Hvað vantar t. d. mik-
ið af því kaupi á búreikninga-
töluna, sem búreikninga-
bændumir ætla börnum sín-
um? Og í ööru lagi. Hve mik-
ill hluti af áætluöum kaup-
greiðslum vísitölunefndav
kemur fram sem eignaaukn-
ing hjá bóndanum? Þetta
hvorttveggja skiptir miklu
máli og þarínjist frekari skýr-
inga.
Eg tel mig ekki þurfa áð
eyöa fleiri oröum vegna. gi-ein
ar hr. G. J. svo laus sem hún
er í öllum böndum aö því er
varöar rökræður um máliö i
einstökum atriöum þess, hvað
málfærzla hans sjálfs að öðru
leyti fyllilega undirstrikar.
Vil aðeins aö gefnu tilefni
benda honum á þáð, að lesi
hann á ný grein mina frá 21
og 22. sept. s. 1., þá mun hann
komast að raun um að ég
Framhald á 4. síðu.