Þjóðviljinn - 31.10.1943, Qupperneq 3

Sunnudagur, 31. okt. 1943.
ÞJÓÐVILJINN
þlðOVHIINH
">•
Útgefandi i
Sa, <iningarfloick.Br alþýfta —
S6t._iistaflokkarinn
Ritatjórar i
Einar Olgeirsson
Sigfúa Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjóm:
GarÖastrseti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
AfgreiC—u og auglýsingaskrif—
stofa Skólavörðustíg 19,
neðstu hæð.
Víki ígsprent, h.f. Garðastr. 17.
Hvað býr undir feldi
Framsóknar- Þorgeirs?
„Tíminn“ reynir þessa dagana
að breiða huliðshjálm íslands-
sögunnar yfir vígbúnað og lið-
safnað Framsóknarflokksins
gegn frelsi íslendinga.
Það heitir svo í „Tímanum"
um þessar mundir, að Fram-
sókn sé sá Þorgeir Ljósvetninga
goði, er feld breiði yfir höfuð
sér, til þess að hugsa hve bezt
verði komið á sáttum manna í
milli.
Sjaldan hefur fjær verið far-
ið veruleikanum í sögulegum
samlíkingum en þessari
*
Eða hvernig hefði síðari tím-,
inn litið á þátt Þorgeirs Ljós-
vetningagoða árið 1000. ef saga
hans hefði verið þessi:
Kristnir menn og heiðnir höfðu
keypt því við Þorgeir Ljósvetninga-
goða, sem enn var þó heiðinn sjálf-
ur> að hann skyldi upp segja ein
lög fyrir báða. Þá er þetta var fast-
roælum bundið, gekk Þorgeir á ein-
lal við höfðingja himja heiðnu
manna og afréðu þeir að upp skyldi
skorin herör meðal heiðinna bænda
°g farið að hinum kristnu þar á
Þingvöllum. Kvaðst Þorgeir skyldu
sJa svo um, að nægur tími ynnist
t'1 slíks liðsafnaðar.
Gekk nú Þorgeir til búðar sinn-
ar> lagðist niður og breiddi feld
yúr höfuð rér og þóttist hugsa.
Kvíldi hann þann dag allan og nótt-
Jna eftir, og svo hinn næsta dag og
kvað ekki orð. Að kveldi annars
öags lét hann þau boð berast til
kristinna manna, að næsta dag
myndi hann lög upp segja og bað
Lá viðbúna að ganga þá til Lög-
Lorgs, en skilja eitir vopn sin í
húðum sínum
En það er af heiðnum mönnum að
sogja, að þeir höfðu sent menn sína
a laun út um allar sveitir og safn-
a® liði meðal þeirra, er hatramast-
lr voru heiðingjar. En kristnir menn
nggðu ekki að sér.
Þegar á Lögberg kom hinn þriðja
^ag> fylktust kristnir menn þangað
v°Pnlausir til Þorgeirs, svo sem
hann hafði boðið, en fátt sást enn
tU heiðinna manna.
Hóf nh Þorgeir tölu sína og
kvað:
>>Allir skulum vér hai.: ein lög
°S einn sið. Beztur er siður feðra
v°rra og skal haun því vera siður
v°r allra. Þeir, er boða hinn nýja
s*ð, eru erindrekar erlends konungs
fjandmenn lands vors. Og gerið
r nú annaðhvort, kristnir menn,
, hasta trú yðar og taka vora, eða
6l' höggvum yður í herðar niður“.
ustu nú upp heiðnir menn með
æPni hvaðanæva og slógu hring
ha kristnu. Varð lítt um varn-
13 voþnlausum mönnum, og kom
, eirn hað nú lítt að gagni, Gissur
vÚa 0g Hjalta Skeggjasyni, þótt
,eir hofðu þótt vel mæla fyrir máli
^nu áður. Voru þeir drepnir, svo og
r ahur á Síðu. Og er Snorri goði
e.Vndi að miðla málum, var og unn-
Það fer ekki hjá því að marg-
ur stanzi við og hugsi um hinn
merkilega „heitrofaþátt“ • úr
sögu þjóðstjórnarflokkanna. Sú
keðja fullkominna svika, og
fullkominna óheilinda, sem leið
togar þriggja stjórnmálaflokka
þar hafa hnýtt, er þess eðlis,
að hún knýr til umhugsunar.
Fáir munu eyða tímanum að
hugleiða hver þessara leiðtoga
sé auðvirðilegastur, það er svo
erfitt að gera upp á milli þeirra
og skiptir svo dauðans litlu
máli, hvort Ólafur er verri en
Hermann og Hermann verri en
Stefán, eða Stefán, heitrofinn
frá 1938, er verstur þeirra allra.
Víst er um það, að árið 1939
áttu þeir allir sameigmlegt á-
hugamál, að stjórna islenzka
ríkisbúinu með hagsmuni y.fir-
stéttarinnar fyrir augum.
En lögmál auðvaldsskipulags-
ins létu ekki hér fremur en
endranær, að sér hæða. Þjóð-
stjórnin fékk brátt að kenna
á því, að lögmál hinna and-
stæðu hagsmuna, heimtuðu sitt.
Ólafur þurfti að blekkja viss-
an hóp kjósenda, Hermann ann-
an og Stefán þann briðja. Það
kom brátt í ljós að ríkisstjórn-
in gat ekki blekkt alla þessa
hópa í einu, og fullnægt hags-
munum hinna stærri auðmanna,
sem að baki hennar stóðu, og
þar með var sundrungin hafin
innan þjóðstjórnarinnar, sundr-
ung, sem hlaut að leiða og
leiddi til falls.
Þegar þjóðstjórnar herrunum
varð ljóst hvert steíndi, hófst
þeirra síðasta tilraun til bjarg-
ar, baráttan gegn kosningunum
var hafin. Allir voru þeir sam-
mála um að vilja fyrir hvern
mun losna við kosningar, og
eitt ár tókst þeim að slá þeím
á frest, en þá kom hagsmuna-
ið á honum af heiðnum mönnum. j
Þá er flestir forystumenn hinna í
kristnu höfðu verið drepnir, gáfust
hinir upp. Drottnuðu svo heiðnir
menn í landinu enn um skeið og
tóku jafnan af lífi þá, er kristni
tóku að boða.
Framferði Framsóknar nú er
eins og Þorgeir Ljósvetninga-
goði hefði hagað sér, svo sem
hér hefur verið lýst.
Meðan Tíminn reynir hér í
Reykjavík að bregða geisladýrð
Ljósvetningagoðans um Fram-
sókn, sker Framsókn upp herör
um allar sveitir með'lygum og
óhróðri, og Jónas frá Hriflu heit
ir á bændur og atvinnurekend-
ur, að hefja bardaga og bloðs-
úthellingar til þess að vinna á
„kommúnistum“. En í Reykja-
vík á feldur Þorgeirs að dylja
samdrátt afturhaldsins í Fram-
sókn og Sjálfstæðisflokknum,
dylja vopnakaupin og vélbyss-
urnar, — unz afturhaldsfylking
þjóðstjórnarinnar treystir sér til
að fara að verkalýðnum á ný
— En þangað til skal Þorgeir
liggja undir feldi og af\’opna
alþýðu manna.
*
Sögulegar samlíkingnr era tví
eggjaðar, Tími sæll, og talaðu
streitan milli foringjanna til
sögunnar, það bar að kjósa í
einu kjördæmi, foringjarnir
þurftu að kanna liðið og sam-
komulag gat ekki fengizt um
að gefa einum kjördæmið, og
þar með var búin samábyrgðin
um að svifta þjóðina kosninga-
réttinum, og undirbúningur und
ir kosningabaráttuna hafinn.
Aðeins eitt markmið áttu
þessir leiðtogar þessara þriggja
flokka, að koma sterkir frá
kosningunum til þess að geta
tekið saman höndum á ný, á
sama grundvelli og áður, en
Ólafur ætlaði að efla sín áhrif
í hinni nýju þjóðstjórn með því
að auka fylgi Sjálfstæðisflokks-
ins, Hermann sín með því að
auka fylgi Framsóknarflokks-
ins og Stefán sín með því að
auka fylgi Alþýðuflokksins. Og
nú sátu svindlararnir þrír við
spilaborðið og spiluðu hasar.
Hermann virðist hafa haldið
af mestri leikni á spilunum.
Hann knýr Ólaf til að gefa
marg um talað drengskaparlof-
orð. Hann veit að þannig er
högunum háttað í Sjálfstæðis-
flokknum, að Ólafur muni kom-
ast í krappan dans, ef hann á
að.geta efnt loforðið. Hann fær
gamlan heitrofa frá 1938, Ste-
fán, til að sækja að Ólafi frá
vinstri hlið, hann lætur hann 1
halda réttlætismálinu fast að
Sjálfstæðisflokknum. Hermann
heldur vel á spilunum. Haldi
Ólafúr drengskaparheitið, er
augljóst að Sjálfstæðisflokkur-
inn fer mjög illa út úr kosning-
unum, Framsókn nýtur þá enn
ranglátrar kjördæmaskipunar,
fær fleiri þingmenn en henni
ekki oftar um Framsókn sem
Þorgeir Ljósvetningagoða. Vilj-
irðu taka samlíkingar úr sögu
vorri, þá athugaði hve svipað
formanni flokks þíns f-.rst nú
og þeim Sturlu Sigh/atssyni
eða Gissuri Þorvaldssyni fyrr-
um.
En langi þig til að líkja Fraru
sóknarflokknum við einn mann,
þá verður það áreiðanlega ekki
Þorgeir Ljósvetningagoði. Fram
sóknarflokkinn langar sízt allra
flokka til að sætta menn á ís-
landi nú. Framsóknarflokkur-
inn óttast ekkert eini og sætt-
ir „kristinna“ manna og „heið-
inna“. Helzta áhugamál Fram-
sóknar er einmitt að spilla sátt-
um, ef þær gætu tekizt, og auka
flokkadrætti.
Vilji menn velja Framsókn
sögulega samlíkingu með fullr:
virðingu fyrir' viti hennar, og án
allrar illkvittni, þá væri það
Sturla í Hvammi, sem líkja
mætti henni við.
„Enginn frýr þér vits, en grun
aður ertu um græsku“, — eða
hvort munu gerðardóms- og
þrælalögin minna meira á sjálf-
dæmi Sturlu eða sáttadóm Þor-
geirs?
ber, ef til vill meiri hluta með
Alþýðuflokknum og þá verður
auðvelt að beygja Ólaf á eftir,
þá mátti leggja hagsmuni
Kveldúlfs á borðið. Rjúfi Ólaf-
ijr ’drengskapasrheitið, — og
það gerði hann, — þá má láta
Stefán segja frá, þá má nota
það gegn Sjálfstæðisflokknum,
og þar með breytinguna á kjör-
dæmaskipuninni, að Ólafur hafi
ætlað að verzla með réttlætis-
málið, Hermann má þó ekki að
svo stöddu segja þetta, því hann
ætlar að nota Ólaf seinna.
Með þessu er líklegt að hægt
verði að efla Framsóknarflokk-
. inn og hjáleiguna, Alþýðuflokk
inn, svo mjög, að Ólafur verði
sveigður undir forustu Her-
manns í nýrri stjórn að kosn-
ingunum loknum.
En þarna lagði Hermann spil-
in ekki rétt. Allt gekk raunar
eftir áætlun nema kosningarnar
sjálfar, þjóðin var að snúa baki
við öllum þjóðstjórnarflokkun-
um. Verkalýðshreyfingin var
að vaxa að styrk og samheldni,
Sósíalistaflokkurinn var að
vaxa, og þjóðstjórnarflokkarnir
þorðu ekki að mynda stjórn
á ný. Hermann spilaði of hátt
spil, og sprakk, og nú telur
hann tíma til kominn að skýra
frá að Ólafur sé heitrofi; og
lætur ekkert á sig fá hin aumkv
unarverðu vein ástmeyjarinnar
Eysteins, sem í sífellu hrópar á
heitrofann, því þjóðstjórnarást-
in sem hann festi á Ólafi get-
ur ekki dáið.
En hvernig stendur nú á því,
að leiðtogar þjóðarinnar leika
svo svívirðilegan leik? Þeirri
spurningu ber hverjum íslend-
ingi að svara.
Hvers vegna er Ólafur Thors
st j órnmálamaður ?
Af því að honum var falið
að vinna á þeim vettvangi fyr-
ir hagsmuni ættar sinnar, og
stórfyrirtækja hennar, og þá
fyrst og fremst Kveldúlfs.
Þessi ætt hafði í höndum
um langt skeið nær þrefalt
stofnfé Landsbankans, allt feng
ið að láni. Fyrir slíka ætt skipt-
ir það máli hvernig þjóðarbú-
inu er stjórnað, hverjir skipa
bankaráð, hverjir ráða skatta-
löggjöf, hverjir ráða utanríkis-
málum o. s. frv. Og Ólafi var
falið að gæta hagsmuni ættar-
innar á þessum vettvangi, og
hefur honum vissulega farnast
það vel, til þessa.
Hermann Jónasson, gamall
glímukóngur og rjúpnaskytta á
eitt áhugamál, — að ráða, —
hafa völd, og láta aðra luta
sér — hvaða leiðir hann fer að
þessu marki, er aukaatriði.
Eystemn er aukapersóna í
leiknum. Spilltasti maðurinn
sem komið hefur við sögu ís-
lenzkra stjórnmála. Jónas Jóns-
son fann þennan þrákelkna
piltung á förnum vegi og
hugðist nota hann, þessvegna
er Eysteinn stjórnmálamaður.
Stefán þarf ekki að tala um,
meðferð hans á eignum verk-
lýðsfélaganna lýsir honum rétt.
Allir eru þessir menn að berj-
ast fyrir sérhagsmunum ein-
staklinga eða smáhópa, allir eru
þeir að halda uppi stjórnmála-
flokkum til að efla sig í bar-
áttunni fyrir þessum sérhags-
munum.
Lögmál auðvaldsþjóðfélagsins
er barátta allra gegn öllum.
Lögmál þeirra stjórnmálaflokka
sem berjast fyrir viðhaldi og
eflingu þess skipulags, er hið
sama, barátta allra gegn öllum.
Þess vegna gerast atburðir eins
og þeir sem lýst er í heitrofa-
þætti.
í auðvaldsþjóðfélagi þvkir sá
mestur, sem mestu rakar ti.l
sín af fé á annarra manna kostn
að, samkvæmt því hegða
„helztu“ menn þjóðfélagsins sér
sem ráða yfir fé og framleiðslu-
tækjum. Stjórnmálamenn borg-
araflokkanna er beint og óbeint
í þjónustu þessara „helztu-
manna“. Andstæðurnar og á-
rekstrarnir, sem allir þekkja úr
daglega lífinu milli gróðabralls
mannanna, koma einnig, og
engu síður, fram á vettvangi
stjórnmálanna. Þetta er orsök
„heitrofaþáttar“.
Það er hægðarleikur fyrir
þjóðina að þurrka allar persón-
urnar, sem við heitrofaþátt
koma, út af vettvangi stjórn-
málanna, en meðan þær orsakir
sem mótað hafa þessa menn,
stjórnmálaferil þeirra og heit-
rof, eru ekki fjarlægðar, endur-
tekur sagan sig, í dag heita
þeir Ólafur, Hermann og Stefán
á morgun eitthvað annað, ef
samkeppnis og gróðabralls
skipulagið heldur velli. Það er
því ekki aðalatriðið að þurrka
ólaf, Iiermann og Stefan út,
það þarf að þurrka flokka
þeirra út, og þjóðfélagsformið
sem þeir berjast fyrir að við-
halda. Hagsmunaandstæðurnar
verða að hverfa, þjóðarbúið
verður að vera samvirkt, fram-
leiðslan verður að miðast við
þörfina, en ekki gróðahags-
muni, þegar svo er komið, er
grundvellinum kippt undan sér-
hagsmunaklíkunum, sem
mynda utan um sig stjórnmála-
flokka til að efla hagsmuni
sína, og þar með komið í veg
fyrir að viðurstyggilegir atburð
ir eins og frá er sagt í heit-
rofsþætti geti gerzt.
íslendingar þurfa að samein-
ast gegn borgaraflokkunum og
þjóðskipulagi þeirra — auð-
valdsþjóðskipulaginu — þeir
þurfa að sameinast í barátt-
unni fyrir sósíalisma, baráttan
fyrir sósíalisma er baráttan fyr-
ir allsnægtum, réttlæti, menn-
ingu, og heiðvirði.
VOOOOOOOOOCXMXXX>0<
DAGLEGA
NY EGG, soðin og hrá
Kaf f isalan
Hafnarstræti 16.
ooooooooteooooooo-o