Þjóðviljinn - 07.11.1943, Blaðsíða 1
8. árgangur.
Sunnudagur 7. nóvember 1943.
152. tölublað.
Afmœllsgjof trauða herslns
Kíeff, höfuðborg Ukraínu, á vali!i rauða hersins
Stalín spáir hruni Þýzkalands í náinni framtíð
Stalín.
Á hádegi í gær v^r tilkynnt í Moskva, að ráuði
herinn hefði tekið Kieff með áhlaupi í dögun 1 gær.
Götur Moskva fylltust brátt af fagnandi fólki. Borg-
in hafði þegar verið skreytt vegna byltingarafmælis-
ins með blómsveigum og fánum og fjölda mynda af
leiðtogum Sovétríkjanna. Hljómlist var útvarpað á
götunum og seinna um kvöldið ræðu Stalíns. Hámarki
náðu fagnaðarlætin er skotið var 24 sinnum úr 324
fallbyssum.
Stalín marskálkur gaf út dagskipun í tilefni af
sigrinum. Var þar lofuð framganga hersveitanna
sem unnu borgina, en þær voru aðallega úkrainskar
og auk þess ein tékknesk hersveit. Einnig hrósaði
hann herstjóm Vatútins hershöfð'ingja, sem stjórnaði
töku borgarinnar. Sagði hann, að þessi sigur mundi
flýta mikið fyrir lokasigrinum.
Rauði herinn hefur þegar sótt um 35 km. suðvest-
ur fyrir Kieff og tekið borgina Vasilkoff.
Rússar ná fótfestu á austurströnd Kríms
Rússneska herstjórnin hefur
tilkynnt að rauði herinn hafi
með aðstoð Svartahafsflotans
náð fótfestu á 2 stöðum á Kerts-
skaganum fyrir austan og sunn-
an borgina Kerts. Hafa þeir náð
um 50 ferkm. landssvæði á öðr-
um staðnum.
Þjóðverjar hafa gert ítrekaðar
tilraunir til að. hrekja Rússa
7. nóvetnber
hátíðarhöldin í
Reykjavík
Sósíalistafélag Reykjavíkur
og Æskulýðsfylkingin efna til
hátíðahalda í Iðnó og Lista-
mannaskálanum í kvöld, í til-
efni af 26 ára afmæli Ráð-
stjómarríkjanna.
Skemmtiatriði verða þau
sömu í báðum húsunum, og
verða sem hér segir: Ræður
flytja Halldór Kiljan Laxness
og Gunnar Benediktsson, Jó-
hannes úr Kötlum les upp, Fr.
Guðrún Þorsteinsdóttir syngur
einsöng með undirleik fr. Helgu
Laxness, mandolinsveit leikur,
auk þess verður söngur og að
lokum dans. Skemmtunin hefst
kl. 9 stundvíslega.
Húsin verða opriuð kl. 8,30.
Þeir, sem hafa enn ekki tryggt
sér aðgöngumiða að skemmtun-
unum ættu að koma á Skóla-
vörðustíg 19 milli kl. 2—4 í
dag, ef eitthvað væri eftir óselt.
Útvarpið flytur í tilefni dagsins
mun verða flutt í tilefni dags-
ins m. a. Leníngrad-symfónían
eftir Sostakovits, verður það
sameiginleg dagskrá útvarpsins
og Bandaríkjahersins, kynnt á
íslenzku og ensku. „1812-forleik
urinn“ eftir Tschaikowsky verð
ur fluttur í kvölddagsskrá,
Sverrir Kristjánsson sagnfræð-
ingur flytur erindi, sem hann
nefnir „Hrakfarir Napoleons
1812“, Gestur Pálsson les upp
kafla úr „Draum Makars“ eftir
Vladimir Korolenko, einnig
verður flutt niðurlagið á 1.
symfóníu Sostakovits og rúss-
nesk þjóðlög.
burt, og hafa þær allar reynst
árangurslausar og Þjóðverjar
misst fjölda hermanna.
RÚSSAR VINNA Á
í HVÍTA-RÚSSLANDI
Norður í Hvíta-Rússlandi mið
ar rauða hernum vel áfram. Hef
ur hann tekið stöðvarbæ á járn-
brautinni frá Nevel til Polotsk
og þorp, sem er í um 65 km. f jar
lægð frá hinum. fyrri pólsk-rúss-
nesku landamærum.
Stalín hélt hálftíma útvarpsræðu í gaer, þar
sem hann lét svo um mælt að Þýzkaland og
bandalagsríki þess væru komin að hruni, og
mundi flýtt fyrir því með nýjum vígstöðvum
á meginlandi Evrópu, er myndaðar yrðu í ná-
inni framtíð.
Á einu ári, frá 1. nóv. í fyrra hefur rauði
herinn endurheimt % hluta þess lands er þýzki
herinn hernumdi, og hafa Þjóðverjar misst 4
milljónir hermanna á þeim tíma.
Stalín hóf ræðu sína með
því að bera hernaðarástandið
nú saman við hina dimmu daga
7. nóv. 1941 og 7. nóv. 1942.
Taldi hann merkasta viðburð
liðna ársins á sovétvígstöðvun-
um hina miklu sumarsókn
rauða hersins, þá fyrstu, sem
Rússar hefðu gert.
Á þessu liðna ári hefur rauði
herinn sótt fram allt að því
480 km. á miðvígstöðvunum og
allt að 1200 km. á suðurvíg-
stöðvunum. Rauði herinn hefur
endurheimt % þess lands, sem
þýzki herinn hafði náð á tveim-
ur árum.
Þýzki herinn missti á þessu
ári 4 milljónir hermanna. þar
af féllu 1 800 000. Auk þess
verða Þjóðverjar nú gð senda
til vígvallanna unga hermenn
og lítt æfða.
Þýzki herinn missti á árinu
14 þúsund flugvélar, 25 þúsund
skriðdreka og 40 þúsund fall-
byssur.
Fasistaherinn er því mun veik
ari eftir á’rið, en styrkur sovét-
hersins hefur aukizt, sagði Stal-
ín og lofaði mjög einhug og
baráttuþrek sovéthermannanna
og fólksins að baki vígstöðv-
anna.
AFSTAÐAN
í ALÞJÓÐAMÁLUM
Stalín sagði, að'meiri einhug-
ur ríkti nú meðal hinna sam-
einuðu þjóða en nokkru sinni
fyrr. Rússum hefði verið það
veruleg hjálp í sumarsókn sinni
að Bretar og Bandaríkjamenn
voru í sókn í Norður-Afríku, á
Sikiley og Suður-Ítalíu, hafi
haldið uppi miklum loftárásum
á miðstöðvar þýzka hergagna-
iðnaðarins, og sent hergögn og
birgðir til Sovétríkjanna.
En þessar hernaðaraðgerðir
geti enn ekki talizt „nýjar víg-
stöðvar", þó þær séu í áttina.
Hitlers-Þýzkaland og bandariki
þess séu komin að hruni og
muni verða mjög flýtt fyrir
því með myndun raunverulegra
nýrra vígstöðva á meginlandi
Evrópu, sem myndaðar verði i
náinni framtíð.
Leppríki Hitlers reyna nú eft-
ir megni að losna úr bandalag-
inu, og í hernumdu löndunum
| magnast uppreisnaraldan.
| Nazistar svara þvi með aukn-
um hryðjuverkum og glæpum,
og verða sameinuðu þjóðirnar
að sjá til þess, að stríðsglæpa-
mönnunum verði refsað.
Sovétríkin munu stuðla að
því að leysa hinar hernumdu
þjóðir undan þýzka okinu og
sjá til þess að þær fái frelsi til
að ákveða sjálfar stjórnarfar
sitt, og koma á skipun í Evrópu,
þar sem ekki sé hætta á frið-
rofum, og þjóðirnar lifi við
gagnkvæma hjálp og gagn-
kvæmt traust.
Stalín lauk ræðu sinni með
hvatningu til sovétþjóðanna
um að leggja enn fram mikið á-
tak til að vinna úrslitasigurinn.
Sá tími er ekki fjarri, að rauði
herinn frelsar Vestur-Úkraínu,
Hvíta-Rússland, Kalinín- og
Leníngradsvæðin. Karelíu, Eist-
land, Lettland, Litháen og
Moldá undan oki Þjóðverja.
Hverareykur
af tjörninm.
Vegfarendur veittu því eftir-
tekt í gærkvöld að gufu lagði
upp af tjörninni.
Skýringin á þessu er eðlilega
sú, að hitaveituleiðsla til bæj-
arins hefur verið reynd og vatn
ið látið renna í tjörnina.