Þjóðviljinn - 17.11.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 17. nóvemb. 1943
ÞJÓÐVILJINN
3
Teresia Guðmundsson
Starfandi Konur, a
Er enginn við?
Frú Teresia Guðmundsson er
veðurfræðingur og norsk að ætt.
Ég hitti hana á veðurstofunni, þar
sem hún hefur starfað síðan 1929,
að hún kom hingað til lands. Mig
langaði til að vita um viðhorf
hennar til starfsins og spurði hana
þvi nokkurra spurninga.
Er ekki erfiðara fyrir konu að
starfa utan heimilisins hér en í
Noregi?
Veit ekki — ég starfaði sama og
ekkert þar. En ég tók strax eftir
hvað menn voru áberandi óvanir
að hitta konu í stöðu sem minni.
Hingað er oft hringt og spurt um
veðrið, og er þá stundum spurt, ef
menn heyra kvenmannsrödd í sím-
anurn: Er ckki einhver karlmaður
við? Einu sinni sagði ég vinkonu
minni frá þessu. Iíún sagði ekki
annað en þetta: „Þar sem ég svara
í símann er venjulega spurt: „Er
enginn við?“
Þér takið veðurspámannsstarfið
fram yfir hcimilisstörfin?
Já, ég hef haft áliuga fyrir nátt-
úruvísindum síðan ég var barn, en
þótt lítið varið í hússtörfin. Ég
hefði ekki getað hugsað mér að
hætta við starf mitt þegar ég gifti
mig. Það er sjálfsagt að þær konur,
sem eru hneigðar fyrir heimilis-
störfin, vinni þau, en það er jafn
heimskulegt að ætlast til að allar
konur geri það, eins og til þess að
allir karlmenn væru smiðir eða sjó-
menn. Heppilegast fyrir bæði ein-
stakling og þjóðfélag er auðvitað
að hver fái það starf sem liann
kann bczt við. íslenzku konurnar
voru svo stórbrotnar í fornöld, og
ég er viss umj að á síðari öldum
hafa verið margar sem aldrei hafa
notið sín. Hlustuðuð þér á fyrir-
lesturinn um Þuríði Kúld? spyr
Teresia. Það var tekið skýrt fram
hve mikið gagn hún hafði unnið
tslandi með því að koma Matthí-
asi í skóla, og það er satt, — en
fyrirlesarinn lagði enga áherzlu á
það tjón sem landið hefur af því
beðið að þessi stórgáfaða kona
komst ekki sjálf í skóla.
Barði Guðmundsson, maðurinn
yðar, heldur því fram, að í forn-
öld fari saman kvenfrelsi og
skáldakyn.
Já, það er dálítið gaman að því,
segir frú Teresia. Það er oft sagt
.að við, sem höfum áhuga fyrir ein-
hverju öðru en heimilinu, van-
rækjum börnin okkar. En ef svo
margar af mæðrum fornskáldanna
voru sjálfstæðar athafnakonur og
sumar jafnvel skáld virðist saga
ykkar íslendinga ekki benda til
þess að slíkar konur vanræki börn
sín öðrum fremur.
Ekkert mannlegt er konum
ðviðkomandi
* hftír f^annveigu Kristjdnsdóttur
Um fisk
Fiskur er prýðileg fæða. Hann færir
líkamanum svipuð efni og kjöt, en er yfir-
leitt auðmeltari.
Boðorðin um jiskinn:
1. Látið fisk aldrei liggja í vatni.
2. Hreistrið liann helzt ekki.
3. Sjóðið hann ekki of mikið.
4. Berið hann sjóðandi heitan á borðið.
Starfandi konur, þið húsfreyjur
og þið, sem vinnið utan lieimilis,
ungu stúlkur og upprennandi!
Hvar eru raddir ykkar? Hvað
hafið þið að segja, og hvað langar
ykkur mest til að ræða um? Fram-
vegis mun Þjóðviljinn ætla hinum
sérstöku málefnum konunnar rúm
tvisvar í viku á þessari síðu, sunnu-
daga og miðvikudaga. Að því sem
hér verður sagt, ætlum við að
standa nokkrar ungar stúlkur. Við
viljum ræða málefni konunnar á
almennum félagslegum og prakt-
iskum grundvelli, og álítum, að
konunum beri ekki síður en körl-
um að taka afstöðu til þjóðfélags*
mála og taka virkan þátt í um-
ræðurn og baráttu á þeim grund-
velli.
Víðsvegar um heim hafa kon-
urnar neyðzt til þess að sleppa
sleifinni, taka af sér eldhússvunt-
una, íklæðast verksmiðjusamfest-
ing og taka sér hamar í hönd. Þær
liafa ekki alltaf glaðzt af þcirri
nauðsyn, en þær hafa á þann hátt
orðið áhrifameiri í þjóðfélaginu. Á
þeim hvílir nú mikill hluti af fram-
Fannst yður ekki starfið erfitt
meðan börnin yðar voru ung?
Ég hef nú alltaf haft svo góða
hjálp, en það sem verst er hér
fyrir konur, sem vilja vinna utan
heimilisins, er hvað þær eiga að
gera af börnunum og hér hefur
verið svo Iítið til af sérmenntuð-
um barnfóstrum eða barnaheimil-
um, og svo hefur fólki fundizt allt
fram á síðustu ár, að barnaheimili
eða leikskólar væru eingöngu fyrir
fátæk börn og skammazt sín fyrir
að láta þau þangað. Nú er þetta
að breytast til allrar hamingju.
Það er gott að spjalla við frú
Teresiu og við höldum áfram.
Allt í einu segir hún: Mikið
kenni ég í brjósti um vestrænu
karlmennina, sérstaklega þá ame-
rísku, samkeppnin um þá er að
verða svo hörð. Bráðum geta þeir
ekkert vitað urn hvort konunum
þykir nolckuð vænt um þá!
Ég verð hissa á slíkurn brjóst-
gæðum og spyr: Hvers vegna þá
vestrænu?
Jú, eftir því sem maður fréttir
er þetta allt öðru vísi í Sovétríkj-
unum. En þar er líka allt gert til
að hjálpa konunni til þess að sam-
eina starf og fjölskyldulíf. Ég hef
nýlega heyrt verkakonu, er ferð-
ast hafði um Sovétríkin, segja frá
konu sem var járnbrautarvörður í
Suður-Rússlandi og var undir eins
flutt á Múrmanskjárnbrautina af
því að maður hennar hafði fengið
stöðu sem verkfræðingur þar norð-
urfrá.
Hvernig hafið þér annars kunn-
að við yður hér á landi?
Nokkuð vel, og nú fer ég að kunna
ennþá bctur við mig, því að liugs-
unarhátturinn er að breytast svo
mikið gagnvart konum, sem unna
starfi sínu og vilja ekki sleppa því,
segir frú Tcresia að lokum.
R. K.
leiðslustarfi stórþjóðanna. Vissu-
lega lofar Churcliill ensku konun-
um, að ef þær bara haldi út nokk-
ur ár til, skuli þær aftur fá að
hverfa að eigin arni. Sumar þeirra
óska þess sjálfsagt og gera það,
en margar munu krefjast þess að
halda áfram, krefjast þess að hafa
jafnan aðgang að atvinnu og sömu
laun fyrir sömu vinnu og karl-
mennirnir. Heimsstyrjaldirnar
hafa komið kvenþjóðinni á lireyf-
ingu. Þær hafa sýnt, að konurn-
ar geta unnið flest þau störf, er
áður voru talin karlmannsverk. En
það hefur einnig orðið til þess, að
konurnar liafa fárið að hugsa meira
en áður. Þær hafa neyðzt til að
sleppa hinum þröngu sjónarmiðum
síns eigin heimilis og byrjað að
hugsa á þjóðfélagslegri mæli-
kvarða um vandamál heimila sinna
og annarra.
Hér á landi hafa ekki verið gerð-
ar jafn miklar kröfur til vinnuaf-
kasta kvenna, þær virðast einnig
vera minna vakandi fyrir þörfimii
á aukinni samvinnu. Karlmenn-
irnir rffast um mjólkina og kjötið,
en konunum hefur ekki ennþá
skilizt, að þær geta tæplega hald-
ið áfram að gefa börnum sínum
mjólk að drekka, ef þær neita að
skipta sér nokkuð af því, sem ger-
ist fyrir utan þeirra eigin litlu dyr.
Óvíða munu liúsmæður láta bjóða
sér annað eins og hér viðgengst í
Reykjgvík um dreifing vörunnar
og allar aðstæður til aðdrátta. Ó-
ánægjan er til, það vitum við, en
fáar uppástungur heyrast frá hús-
mæðrunum eða kröfur til úrbóta.
Það ætti ekki að þurfa að skilja
á milli áhugamála og vandamála
karla og kvenna, því að í raun og
veru krcfjast öll vandamál þjóð-
félagsins sameiginlegra átaka
beggja kynja. En þar scm vitað er,
að konunni veitist oft örðugt að
sinna áhugamálum sínum, öðrum
en heimilinu, ef hún er gift, telj-
um við ýmislegt um híbýlaskipun,
tækni í matargerð og klæðnaði og
um uppeldi barna vera sérmál
kvennanna nú sem stendur. Þess
vegna beri að ræða möguleikana
til heppilegra skipulags á því sviði
í sérstakri kvennasíðu með það
fyrir augum að veita konunum
meiri möguleika til starfs og þroska
á öðrum sviðum en oftast á sér
stað.
íslenzku konur! Við höfum það
nú sem stendur öðrum konum
betra. Við þurfum ekki að sjá á
bak ástvinum okkar í stríðið, bera
sjálfar vopn, né bæta á okkur jafn
gífurlegum vinnukvöðum og marg-
ar konur stríðslandanria. En við
megum heldur ekki láta þetta
verða til þess að svæfa okkur, lield-
ur ættum við nú að nota krafta
okkar til þess að starfa og berjast
fyrir bættum kjörum landsins
barna. Það er svo margt að gera,
hvcrt sem litið er. Það er orðið svo
venjulegt að láta karlmennina tala
og vasast í öllu, að konan þarf
hughreystingar við til þess að hún
láti rödd sína heyrast út fyrir eld-
hús og borðstofu. Við skulum því
reyna að fræðast um málin, læra
af fortíðinni til þess að standa
styrkar í framtíðinni. Vegna þess
hve okkur konunum er gjarnt á
að cfast um andlega krafta okkar
og starfþrek, ætlum við til hug-
hreystingar að birta hér smágrein-
ar um merkar konur innlendar og
erlendar, og stutt viðtöl við núlif-
andi konur um viðhorf þeirra til
starfsins. Við leitum jafnt til
kvenna starfandi á heimilinu og
utan þess og biðjum um álit þeirra.
Viðtöl og æviágrip verða svo fram-
vegis birt undir fyrirsögninni: Kon-
an og starfið.
Við biðjum ykkur að senda síð-
unni efni, fyrirspurnir og athuga-
semdir, smágreinar um áhugamál
ykkar. Bréfin þurfa alls ekki að
vera neitt sérlega kvenleg — en
þau mega líka vera það. Ekkert
mannlegt er okkur konunum óvið-
komandi.
Umfram allt, látið okkur heyra
raddir ykkar.
■p-asg. r > trfwrsw"
Fulltrúar 500 þúsund
brezkra kvenna * á
þingi í London
Síöastliðinn sunnudag kom
saman í London þing brezkra
kvenna, og mættu þar 800 full-
trúar 500 þúsund kvenna, úr
öllum stéttum og starfsgrein-
um.
Komu fram á þinginu ákveðn
ar kröfur um bætt kjör kvenna,
og aukin réttindi þeim til
handa.
Meðal ræðumanna var kven-
læknirinn dr. Elizabeth Jacobs,
en hún hefur langa og mikla
starfsreynslu úr fátækrahverf-
unum í London.
Verkakonur, kennarar, lækn-
5. Sjóðið fiskinn heilan oftar en þið ger-
ið, og steikið liann stundum heilan með
haus og sporði.
Uppskriftir sem hér birtast eru ætlaðar
handa 4 ef ekki er annars getið.
HEILL STEIKTUR FISKUll
MEÐ SPÍNATJAFNINGI.
kg. þorskur eða ýsa, I tesk. edik,
1 malsk. salt, ofurl. eggjaduft, 2 matsk.
mjólk, brauðmylsna, 4 matsk. fita, 2 dl.
sjóðandi vatn.
Fiskurinn er hreistraður, tálkn og uggar
tekin burt, liaus og sporður látinn halda
sér. Ediki og salti blandað saman og fisk-
urinn núinn með því bæði að utan og inn-
an. Látinn bíða hálfa klst. Síðan lagður í
hálfhring á kviðinn í ofnskúffu, penslaður
með eggjaduftinu og mjólkinni. Brauð-
mylsnu er stráð yfir og smjörlíkisbitar sett-
ir á hrygginn. Fiskurinn er látinn inn í vel
heilan ofn og steiktur 30—45 mín. eftir
stærð. Setjið glóð á ef þið hafið liana og
slökkvið á glóðinni þegar brún skorpa er
komin á fiskinn. Ilellið þá vatni við og við
í skúffuna og ausið svo fiskinn með því
af óg til. Leggið fiskinn heilan á fat með-
fram öðrum kantinum og liellið spínatjafn-
ingi hinum megin.
", - <
SPÍNATJAFNINGUR. j
5 dl. mjólk og spinatsoð, % dl. hveiti,
2 matsk. smjörlíki, 14—V!> dós niðursoðið
spínat, salt, pipar, sykur.
Ilveitið er hrært út með 1 dl. af mjólk-
inni kaldri og hin mjólkin jöfnuð þegar
suða er komin upp. Smjörlíkið látið í síð-
ast og kryddað. Spínatið saxað og blandað
saman við þegar jafningurinn er soðinn.
Jafningur sem þannig er búinn til er
hollari heldur en jafningur, þar sein liveiti
og fita er bakað saman. Niðursoðna spín-
atið er vissulega ekki eins gott og nýtt, en
það hefur þó ennþá að geyma ýms góð
efni.
Vorgestur á Laugarvatni fékk oft „upp-
bakaðar“ sósur, er hann nefndi danskar
sósur. Eftir hádegisverð varð honum geng-
ið út, og sá þá borna þorskhausa á völlinn.
Honum varð ])á að orði: „Nær væri, finnst
mér, að bera dönsku sósurnar á túnið en
þorskhausana á borðið“.
Gamni fylgir oft mikil vizka.
ar og konur úr hinum fjar-
skyldustu starfsgreinum lögðu
hver sitt fram til hinnar sam-
eiginlegu baráttu fyrir bættum
kjörum kvenna.
Fallegt og einfalt kvöld- eða morgunverðarborð í eldhúshorninu. Brauðið er borið
fram á stórri fjöl úr góðum viði og aðeins skorið af því það sem borðað er í einu.
Motturnar undir diskunum og bollunum eru stangaðar saman úr einlitum vaxdúk
og flóneli (vaxdúkurinn snýr upp) og bryddar með skáböndum, sem nú fást hér í
búðum.