Þjóðviljinn - 28.11.1943, Side 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 28. nóv. 1943.
Bjarpí Pórdarson:
Hvað pýðir sjómannaráð-
stefnan fyrir bátasjómenn
Atvinnuleysi — morð
Morgunblaðið hneykslast stórlega
á því að Þjóðviljinn kallaði atvinnu
leysið, blátt áfram og - umbúðalaust,
— morð — hérna á dögunum. Við
skulum athuga þetta svolítið nánar,
og ætli við gætum þá ekki orðið
sammála um að fjöldi manna, ugg-
laust milljónir, ef mælt er á heims-
mælikvarða, hafi látið lífið fyrir
aldur fram af því að þá sjálfa eða
fyrirvinnur þeirra skorti atvinnu.
Þessi staðreynd er svo ómótmæl-
anleg, að við verðum að viðurkenna
hana hvort sem okkur likar betur
eða verr.
Hvef getur þá efazt um að at-
vinnuleysið sé morð!
En það var annað, sem
hneykslaði Morgunblaðið.
Sennilega viðurkennir Morgun-
blaðið þessa staðreynd, og það er
ekki af því að henni eru valin rétt
heiti, að blaðið hneykslast. Nei, það
sem fær það til að hneykslast, er
að Þjóðviljinn hefur haldið því fram
að ýmsir stóratvinnurekendur, og
þar á meðal margir af máttarstólp-
um Sjálfstæðisflokksins, óski bein-
línis eftir að atvinnuleysi hefjist hér
á ný. Hvaða rök eru nú fyrir þess-
ari kenningu? Rökin er að finna í
sjálfum fræðikenningum Sjálfstæð-
isflokksins og lífsskoðun samkeppn-
ismanna. Frjáls samkeppni og kapp-
hlaup miili framboðs og eftirspurn-
ar, eiga að þeirra dómi, að skapa
sannvirði. En meginliðurinn í öllu
verðlagi er vinnan, eða launin, sem
greidd eru fyrir framleiðsluvöruna.
Þeir sem lesa Morgunblaðið vita að
það bendir ætíð á vinnulaunin sem
fyrstu, og raunar einu orsök dýr-
tíðar.
Af þessari staðreynd leiðir, að
fyrsta krafa þessara samkeppnis-
manna, sem að Morgunblaðinu
standa, er ætíð niður með kaupið,
þegar berjast á gegn dýrtíðinni.
Nú vita allir, að lögmálið um fram
boð og eftirspurn hefur sín áhrif
í kaupgjaldsmálum. Eftir þvi sem
eftirspurn eftir vinnunni er meiri,
verður aðstaða verkamanna til að
halda kaupinu uppi betri, ef eftir-
spurnin þverr, ef pfurlítið atvinnu-
leysi myndast, versnar aðstaða
verkamanna, í baráttunni fyrir háu
kaupi, og þessi aðstaða, sem stór-
atvinnurekendur yfirleitt óska eft-
ir eins og nú standa sakir. Þeir
óska eftir „ofurlitlu" atvinnuleysi,
til þess að fá betri afstöðu í samn-
ingum við verkalýðsfélögin.
Og Morgunblaðið er í þjón-
ustu þessara manna.
Það er staðreynd, sem óviturlegt
er að láta sér sjást yfir, að Morgun
blaðið er í þjónustu þessara manna.
Fletta má blaðinu, frá upphafi vega
þess til þessa dags, og í Ijós kemur,
að það hefur ætíð staðið með at-
vinnurekendum, og gegn verkamönn
um í öllum launadeilum. Þegar Morg
unblaðið talar nú fjálglega um að
atvinnuleysi megi ekki koma aftur,
er það aðeins einn þátturinn í hin-
um mikla blekkingaleik, sem blað
þetta leikur, til þess að fá menn
til að trúa að Sjálfstæðisflokkurinn
sé flokkur allra stétta. Ef til kaup-
gjaldsbaráttu kemur berst Morgun-
blaðið að vanda gegn verkamönnum,
og óskar þess auðvitað, að andstæð-
ingurinn, þ. e. verkalýðssamtökin,
hafi óhæga vígstöðu, en það fæst
með atvinnuleysinu. Þegar atvinnu-
leysið er nefnt sínu rétta nafni —
morð — ærist Morgunblaðið, því
það þarf að dylja fyrir öðrum, og
jafnvel fyrir sjálfu sér, hve viður-
styggilegt það hlutverk er, sem það
á að rækja fyrir húsbændur sína.
„Lærdómsrík saga.“
Þegar Sjálfstæðismenn í bæjar-
stjórn Reykjavíkur höfðu hækkað
hitunartaxta rafveitunnar, gegn ein-
dregnum andmælum sósíalista og
Alþýðuflokksmanna, sagði Þjóðvilj-
inn meðal annars frá því, með þess
um orðum: „Það má heita fullkom-
in ósvífni að fara fram á þessa
hækkun eins og rafmagn það, sem
bæjarbúar fá nú er þeim í alla
staði ónóg.“ Daginn eftir birti Þjóð-
viljinn grein um málið með undir-
fyrirsögninni: „Rafmagnsskorturinn
hækkar í verði.“ Þar var samþykkt
þessari lýst sem einni hinni furðu-
legustu* er Sjálfstæðismenn hefðu
gert í bæjarstjóm Reykjavíkur, og
lauk þessari grein með þeim orð-
um, að þetta væri lærdómsrik saga
um stjórn Sjálfstæðismanna á mál-
efnum bæjarins.
Rétt er að geta þess að Alþýðu-
blaðið hefur skrifað um þetta mál
mjög í sama anda og Þjóðviljinn.
Fleira er lærdómsríkt í
sambandi við þetta mál.
Framsóknarmenn og blað þeirra,
Tíminn, hafa á einu sviði komist
langt í skipulagningastarfsemi. Þeir
hafa skipulagt lýgina af slíkri snilld,
verkið lofar meistarann, Jónas, sem
vert er. Eitt mjög gott dæmi þess-
arar skipulagssnilldar kemur fram
í skrifum Tímans um rafmagns-
hækkunina á fimmtudaginn. Yfir-
skriftin er: „Nú þegja öll dagblöðin
í Reykjavík". í greininni segir með-
al annars: „Virðist hafa verið sam-
ráð Sjálfstæðismanna og kommún-
ista um þessa ákvörðun, þótt kom-
múnistar fengju þá undanþágu, er
Alþýðuflokksmenn snerust til and-
stöðu, að þurfa ekki að greiða at-
kvæði með henni. Virðast Sjálfstæð-
ismenn hafa gert sér þetta að góðu,
gegn því, að kommúnistar gagn-
rýndu þessa ákvörðun ekki að ráði,
enda verður tæpast sagt að komm-
únistar hafi á hana minnst.
Það er varla hægt að hugsa sér
öllu ósæmilegra tiltæki en forráða-
menn tveggja stærstu flokka bæjar-
ins hafa hér framið"-----. „Þetta
er allt saman gott og blessað, því
að íhaldsmeirihlutinn gerði þetta
og naut til þess leynilegs stuðnings
kommúnistahöfðingjanna."
Þetta er lærdómsríkur þáttur úr
meistarastykki Framsóknarmanna, í
skipulagningu lyginnar. Þórarinn,
ritstjóri Timans, sem að eðlisfari
er ekki slæmur drengur, er nú senni
lega með sveinsbréf upp á vasann,
enda er hann kominn á það stig,
að hann veit ekki hvort hann segir
satt eða logið.
Satt er«það sem sagt er.Þórarinn
minn. Slæmur félagsskapur spillir
góðum siðum.
Leiðrétting
varðandi hressingarheimili
fyrir drykkjumenn
í athugasemdum þeim, sem
Bæjarpósturinn flutti í gær við
grein í pistlum Hannesar á horninu,
varðandi hressingarheimilið í Kumb
aravogi, hafði fallið út ein lína, úr
hinum tilvitnuðu ummælum. Þau
áttu að vera þannig: „Hvor þessara
stofnana hefur kostað ríkið hundruð
þúsunda króna. — Sumir segja að
báðar hafi komist uppundir eina
milljón."
Síðar í þessari sömu athugasemd
stóð: „Hinir tveir hafa horfið að
fyrri lifnaðarháttum og gert starf-
inu hjá fyrri drykkjumönnum hið
mesta ógagn.“ Þetta átti að vera:
og gert starfinu fyrir drykkjumenn
hið mesta ógagn. Og ennfremur:
„Þegar menn koma þaðan þurfa
þeir að geta horfið að vinnu á vist-
legu heimili", en átti að vera, vinnu
og vistlegu heimili.
Nýlega hafa íslenzkir. sjó-
menn haldið fyrstu ráöstefnu
sína hér í Reykjavík. — Ýms-
ar ákvaröanir ráöstefnu þess-
arar eru mjög mikilsveröar,
að mínum dómi, og munu
marka tímamót í kaupgjalds-
baráttu stéttabaráttunnar.
í greinarkorni þessu mun
ég einkum gera að umtals-
efni þýðingu ráðstefnunnar
fyrir bátasjómennina og 1 því
sambandi drepa á núverandi
launakjör þeirra og vinnuskil-
yröi.
Ráöstefnan. ákvaö aó vinna
að samræmingu launákjar-
anna, þannig, að þau yrðu
sem líkust um land allt. —
Á næsta ári er ætlunin áð
koma slikri samræmingu á
við dragnóta- og botnvörpu-
veiöar á mótorbátum, viö síld
veiöar og við ísfisksflutning
og flutninga innanlands.
Þá gerði ráðstefnan þá mik-
ilsverðu ályktun að stefna
bæri að því, aö hlutarmenn
hættu þátttöku í útgeröar-
kostnaðí, en slík þátttaka
mun eiga sér staö um land
allt, nema í Vestmannaeyj-
um og á Austfjörðum.
ÁÖur en stríðsgróðinn kom
til sögunnar var algengt, aö
hlutarráðnir menn kæmu úr
verinu kauplausir og jafnvel
skuldugir þrátt fyrir sæmi-
legan afla og góða afkomu
útgerðarinnar. — Orsökin var
sú, að útgeröarkostnaðurinn
át upp hlutinn. — það er því
mjög mikilsvert að hindra að
slíkt endurtaki sig og að horf-
ið sé að því ráði, að hætta því
að greiða helminginn af flest
um þeim nauðsynjum, sem
til útgeröarinnar þurfa.
Þetta hefur í för meö sér
endurskoðun á öllum .sjó-
mannasamningum, en ég tel,
og byggi þar á reynslu mms
byggðarlags, að óþarfi sé fyr-
ir sjómennina aö breyta hluta
skiptunum aö nokkru ráði. —
Útgeröin er vel fær um að
taka á sínar herðar alian út-
gerðarkostnaðinn. — Skal
þetta nú rökstutt frekar.
í fyrsta lagi má geta þess,
áð á Austfjörðum er yfirleitt
skipt til helminga, án nokkurr
ar þátttöku áhafnar í útgerð-
arkostnaði, en hinsvegar em
aukahlutir formanns og vél-
stjóra almennt helmingi
lægri en við Faxaflóa. —
Þrátt fyrir þessi skipti verður
ekki annað séð, en afkoma
útgerðarinnar sé mjög góö.
— Hvað getur svo mælt á
móti því, áð útgerðin hér við
Faxaflóa greiði sambærileg
laun? AÖ minni hyggju ekk-
ert. — Þvert á móti ættu
þeir aö geta greitt meiri laun
því afli hér við Faxaflóa er
jafnan miklu meiri en fyrir
austan. — Þegar launakjör
sjómanna og aflabrögð á Aust
Bjarni Þórðarson.
fjörðum og Suðurlandi eru
borin saman, getur engum,
sem til þekkir, bl^ndazt hugur
um, áö óhugsandi sé annað
en að útgerðarmenn á Suður-
nesjum séu milljónamæringar
og um einn sunnlenzkan báta
útvegsmann hefur verið sagt,
að hann væri auðugasti maö-
ur landsins. — Hversvegna
skyldu svo hlutamennirnir
vera að greiða útgerðarkostn
aöinn fyrir þessa herra?
í öðru lagi skal frá þvi
skýrt, að viö síðustu kaup-
gjaldssamninga í Neskaup-
stáö, lögðu fulltrúar útgerö-
armanna fram útreikninga
yfir afkomu eins róðurs a
Homafiröi og var miöaö við
10 skp. veiöi og stóðst þá á
tap og gróði. — Gert var ráð
fyrir 11 mönnum við bátinn
og að hver heföi 22. hlut. —-
Ennfremur var gert ráð fyrir
að' beitt væri með frosinni
síld aðfluttri frá Noröurland','
en þegar beitt er með Ioðnu,
þarf mun minni fisk. Útreikn
ingurinn var miðaöur við
stæn’i bátana á Noröfiröi 20
—24 smál. og enga þátttöku
áh af nar í útgerð arkostnaö i.
Var hér um að ræöa áætlun,
yfir tekjur og gjöld af róörí
s. 1. vertíð.
Eg fæ með engu móti séð
aö nokkur heilbrigð' skyn-
semi mæli með þvi, að út-
gerö’armenn annlarsstaðar
þurfi að leggja meira í kostn-
að en austuanlands og sjá þá
allir hve fráleitt er, aö hlut-
ai’menn greiöi helming útgerö
arkostnaðar fyrir útgerðai-
manninn, sem einn á að bera
slík gjöld. — Útgeröarmaður-
inn hefur gróðann af útgerð-
inni. Þessvegna á hann að
bera af henni kostnaðinn.
Þá ákvað ráðstefnan að
beita sér fyrir því, að hlutar-
mönnum væru tryggöar 325
kr. á mánuði, auk dýrtíðar-
uppbótar. — Slík lágmarks-
kauptrygging dregur aö vísu
úr þeirri áhættu, sem ég hef
taláö um hér að i.arnan, en
réttlætir þó á engan hátt þáti
töku hlutarmanna í útgeröar
kostnaði. — Upphæðin er mið-
uo við að hlutarmanm seu
tryggðir % verkamannakaups
og verður það ekki talin frekja
en á hinsvegar að nægja með
alfjölskyldu til brýnustu nauð
þmfta á meöan unniö er.
En ráöstefunni var þaö
ljóst, áö fjöldi smáútvegs-
manna um land allt, hefm*
ekki fjárhagslegt bolmagn til
þess að taka á sig slíka trygg
ingu, ef skyndilega þrengdisc.
um markað eða aflabrestur
yröi alger. — Þessvegna benti
ráðstefnan á, aö sanngjamt
væri, að ríkissjóður veitti
slíkxmi smáútvegsmönnurr..
bakábyrgð, þannig að hann
greiddi það, sem upp á vant-
aði, aö hluturinn næði tilskil-
inni upphæð. — Vitanlega
gæti Alþingi komiö á fót ein-
hverskonar tiyggingarstarf-
semi í þessu sambandi. — En
meö samþykkt þessari, ef til
greina væri tekin, yimisr
tvennt: Sjómenn ættu alltaf
j vísa lágmarkskauptryggingu,
hvernig sem útgerðinni reiddí
af og smáútgerðin þyrfti ekki
aö líða fyrir kauptryggingu
þessa.
: Svo var aó oröi komizt á
| ráðstefnunni, aö smáútvegs-
; menn og hlutamenn væru
! gleymdir menn. — Þetta er
| orð aö sönnu. Þeim hefur ver
ió gleymt af stjórnarvöldun-
um, landssamtökum verka-
lýösins og stjórnmálafloldom-
um, enda er stéttin dreiíð um
allar landsins strendur en er
fámenn í Reykjavík. ■*— Fiski-
mennirnir hafa einnig gleymt
aö minna á tilveru sína, svo
segja má, aó sökin sé ekki
síöur þeirra, nema fremur sé.
— En nú erum við áð byrja
aö segja til okkar og væri
óskandi að sjómannaráðsteín-
an gæti oröiö til þess aö efla
samheldni okkar og stéttar-
meðvitund.
Staddur í Rvík 22. nóv. '43
Bjami Þórðarson.
Sfríðíð gegn
roffunutn
Bæjarráð hefur falið Aðal-
steini Jóhannssyni meindýraeið-
ir að annast útrýmingarherferð
gegn rottunum í bænum.
Hringið í síma 2184
og gerizt áskrifend-
uraðRÉTTI.
| - ssBaaSffBÉÉI