Þjóðviljinn - 04.12.1943, Blaðsíða 2

ÞJÓÐVILJINN
qfœiantéitHrinH
Að komast á vinnustaðinn
Herra ritstjóri!
f samningi Dagsbrúnar við at-
vinnurekendur er svo fyrir mælt,
að verkamenn skuli fluttir á yfir-
byggðum bílum að og frá vinnu-
stöðvum, sem eru utan takmarka
Reykjavíkurbæjar. Þetta er nú gott
og blessað út af fyrir sig, enda
óhjákvæmilegt fyrir báða aðila, eigi
vinna að hefjast ý tilskildum tíma.
En það er annað í þessu sambandi,
sem ég vildi gera að umtalsefni,
og það er flutningur á þeim verka-
mönnum sem vinna í útjöðrum bæj-
arins, en teljast þó vera innan bæj-
artakmarkanna. Það er einkum einn
vinnustaður sem ég hef í huga, þar
sem vinna fleiri hundruð verkamenn
yfir sumartímann.
Allur þorri verkamanna er þarna
vinna eiga heima svo langt frá
vinnustaðnum að það væri næstum
því ógerlegt fyrir þá að mæta á rétt-
um tíma á morgnana og þó ennþá
síður að þeir gætu farið heim í mat
um hádegið, ef ekki ynnu þarna
margir bílar, víðsvegar að úr bæn-
um sem verkamennirnir sæta lagi
að komast með til og frá vinnustaðn
um.
Nú eru bílstjórarnir ekki skyld-
ugir að flytja verkamennina, í þessu
tilfelli, bílamir bekkjalausir og jafn
vel án hliðarborða líka, svo óheim-
ilt er samkvæmt landslögum að
flytja menn á þeim, enda stórhættu-
legt þegar 10—20 menn troða sér
upp á sama bílinn, standa á pallin-
um og halda sér hver í annan.
Það þarf ekki að keyra bílinn hart
eða mikill hliðarslinkur að verða,
til þess fleiri eða færri af mönnun-
um detti af, og þarf þá ekki að
spyrja um afleiðingamar.
Verkamennirnir, sem ])uri'a að sa'ta |)ess-
um flutningum, eiga það því undir greið-
vikni bílstjóranna komið, sem þarna vinna
með bifreiðar sínar, hvort þeir komast að
og frá heimilum sínum á réttum tíma. Og
bílstjórar eru eins og aðrir menn, ákaflega
inisjafnir að skapferli. Sumir mjög bóngóð-
ir og liprir og taka tillit til kringumstœðna
þeirra, sem til þeirra leita, aðrir aftur á
móti lundstirðir og reyna í lengstu lög að
komast hjá að ílytja menn, þó það aMi
vinnutapi og öðrum óþœgindum.
Af því leiðir svo, að sumir verkameíin
hafa þunn Ieiða sið, að hanga í bílunum og
vega sig upp á þá, þó þeir séu konjnir á
allmikla ferð, og stofna með því lífi og
limum í hœttu.
Ég vil nú beina þeirri fyrirspurn til Dags-
brúnarstjórnarinnar og trúnaðarmanna fé-
lagsins, hvort ekki sé hægt að skipuleggja
(æssa. flutninga á verkamönnum í úthverfi
bæjarins. Annað hvort í samvinnu við hlut-
aðeigandi vinnuveitendur eða bifreiðastjór-
ana, sem á þessum stöðum vinna. Va'ri
ekki hægt að skipuleggja það þunnig; að
ákveðnir bílar tækju tiltekinn hóp af mönn-
um á vissum stöðum í bænum og flyttu þá
á vinnustaðinn, og bílarnir væru þannig úr
garði . gerðir, að óhætt mætti teljasi að'
nota þá til mannflutninga?
Með góðri samvinnu ]>eirra, sem þarna
eiga hlut að máli, ætti að vera hægt að
koma þessu haganlega fvrir.
Vcrkamafiur.
BÓKALESTUR OG BÓKAÚTG.ÁFA
(*óði Bæjarpóstur!
f'eir eru víst fáir dagarnir, sem ekki eru
auglýstar nýútkomnar bækur, bæði í blöð-
um og útvarpi. Um þessar bókaauglýsingar
er ekkert nema gott eitt að segja, ])ær bera
vitni þes.s, að Islendingar eru fræði- og
bókamenn, eins og líka hefur oft verið
orð á gert..
Gera má ráð fyrir. að töluverður hluti
af hinni miklu bókaframleiðslu seinni ára
fari fyrir ofan garð og neðan hjá almenn-
iiigi, og ber einkum tvennt til ]>ess. Kaup-
máttur fólksins og vöntun á tíma til iest-
urs frá nauðsynlegum og aðkallandi störf-
Sjálfsagt má þó fleira telja upp, svo
sem útvarpið, sem líka tekur sinn tíma
frá bóklestri, og svo síðast en ekki sízt,
dagblöðin, sem mjög almennt eru lesin.
í BÓKASKÁP VINAR MÍNS
Núna fyrir stuttu rakst ég — eins og
það er kallað — á bók eina í bókaskáp
vinar míns, eina af þeim mörgu bókum
seinni ára, sem ekki liafa komið inn fvrir
mínar bæjardyr. Þessi vinur minn bauð
mér að lána mér «])essa bók til lesturs, sem
ég líka þáði með stærstu þökk.
Ekki bar bók þessi nein merki um að
hafa verið fermingar-, afmælis- eða nein
tækifærisgjöf, og hygg ég, að eigandinn
hafi bara keypt hana í bókabúð, svona eins
og gerist, handa sjálfum sér, og þá til gagns
og skemmtunar auðvitað.
Þessi bók, sem hér um ræðir, heitir „Það
vorar um Austur-Alpa“. „Bókin um sam-
einingu Austurríkis og Þýzkalands". — Bók
in er gefin út árið 1938.
Eg man ekki eftir, að ég hafi lesið neina
ritdóma um þessa dæmalausu bók, þó getur
vel verið, að þeir séu einhvers staðar til.
Bókin er prentuð á fremur lélegan pappír
og virðist efni hennar heldur ekki eiga
betra skilið.
Það væri nú auðvilað réttara, að á titil-
blaði þessarar bókar stæði, að hún væri
um innlimun Austurríkis í Þýzkaland og
hertöku, en ekki sameiningu. En þau orð
standa hvergi í bókinni, hvorki utan á né
innan í henni.
Frá sjónarhæð allra óspilltra og skyn-
samra manna er bók þessi ekkert annað
en lygaþrugl, enda mun leitun á að nokk-
urt orð, sem í þessari bók stendur, sé satt.
Þetta er áróðursrit, og á að vera að beztu
gerð, en hræðilega skotið yfir mark, því að
lofið og dýrðiri, sem höf. syngur þarna
Hitler, Mussolini, nazismanum og fasism-
anum, er svo fjarstæðukennt, að endemum
sætir.
Á blaðsíðu 190 standa þessi dæmalausu
orð, svo að eitthvað sé nefnt: „Iléðan eru
(nefnil. þaðan, sem höf. var þá staddur),
38 km. suður í Brennerskarð, þar sem
Þýzkaland og Italía réttu hvort öðru vin-
arhönd! Og lengi lifi „ásinn Berlín—Róm“,
hin örugga trygging friðarins og grundvöll-
ur nýrrar og sælli Evrópu“.
Lýsingin af austurrisku þjóðinni, þegar
Hitler er að ræna hana landi hennar, tek-
ur ])ó út yfir allan Jijófabálk veraldarinnar.
Fagnaðarlátum austurrísku þjóðarinnar cru
engin takmörk sett, og fagnaðarlætin verða
I meðferð höf. að svo freklegri villimennsku,
að furðulegt er, að maður, sæmilega greind-
ur, skuli ætlast til [æss að nokkur trúi slíku.
Eftir lýsingu höfundar komst fólkið í þá
ofsatryllingu, að ]>að orgaði a'pti og kall-
aði, og allt af fögnuði yfir því að ránsklær
Ilitlers höfðu ræut það frelsi þess, fé og
frelsi.
Kerlingar, 'hálf karlægar, gengu dögum
saman til þess að geta augum litið ]>ennan
frelsara mannkynsins, en þegar það brást,
og mannfjöldinn huldi íisjónu hans, há-
grétu |nrr á strætum úti. Svona eru lýs-
ingarnar.
Eg vona. að innan skamms „vori um
Austur-Alpa“, en með öðrum hætti én fram
angreind bók skýrir frá, og að um það
leyti verði morðhundarnir Hitler og Musso-
lini 'Ínnan sterkra járngrinda./•.
GJaidskrá hitaveitunn-
ar. sainþyktt til
annarrar umræðu
Frumvarp aö gjaldskrá jyrir
hitaveitu Reykjavíkur var sam
þykkt til annarrar umræðu á
bæjarstjórnarjundi í jyrradag.
Gjaldskráin er byggð á til-
lögum Helga Sigurðssonar, hitg.
veitustjóra og hefur Þjóðviljinn
áður skýrt frá helztu atriðum
þeirra.
Laugardagur 4. desember 1943.
OkurverD í olfu og beitu - Iðgt fiskverö
ofþynglr smáutgerðinni mann Verklýðsféiag Fáskrúðsfjarðar
Valdimar Bjarnason, formaður Verkamannafélags
Fáskrúðsfjarðar, kom hingað til bæjarins til að sitja á
sjómannaráðstefnu Alþýðusambandsins.
Meðan hann dvaldi í bænum hitti Þjóðviljinn hann
að máli og spurði hann frétta af Austurlandi.
VERKLÝÐSSAMTÖKIN
OG SAMNINGAR
— Eru bæði verkamenn og sjó-
menn í Verkalýðsfélaginu fyrst þú
kemur hingað sem fulltrúi sjó-
manna?
— Já, í félaginu eru bæði verka-
menn, sjómenn og verkakonur.
— Félagið semur þá um kjör
allra þessara aðila?
— Já, það semur um kjör verka-
manna og verkakvenna, en sjó-
menn eru ráðnir upp á hlut.
Samningar voru síðast gerðir í
f'yrra, en þá var stofnað Alþýðu-
samband Austfjarða og var þá
samræmt kaup um alla Austfirði.
Kauptaxtinn er hinn sami, en önn-
ur atriði eru eitthvað mismunandi
á hinum ýmsu stöðurn.
— Kaupið hefur hækkað?
—- Já, það hækkaði allsstaðar,
en þó tiltölulega mest hjá okkur
á Fáskrúðsfirði, vegna þess að áð-
ur var það lægst hjá okkur.
— Voru atvinnurekendur þá
ekki tregir til þess að semja?
— Jú, þeir voru flestir tregir til
þess og var fyrst unnið noklcra
daga, án þess þeir undirskrífuou
samninginn, en svo einn góðan
veðurdag, þegar verkamenn voru
orðnir leiðir á úndanbrögðum at-
vinnurekenda, gengu þeir þegjandi
og hljóðalaust heim frá vinnunni
og var ckkert unnið í sólarhring,
en þá sendu atvinnurekendur okk-
ur samninginn undirritaðan — og
höfðu undirskrifað með fyrirvara,
en þeir sáu fljótt, að hollast myndi
að strika fyrirvarann út, og síðan
var vinna hafin á ný.
SJÓMANNAKJÖRT N
— Sjómannakjörin?
— Áður voru hlutaskiptin þann-
Valdimar Bjarnason
ig, að skipt var í 14 staði og fékk
útgerðin 10 hluti en áhöfn bát-
anna, sem var 4 menn, fengu fjóra
hluti.
Síðan farið var að fiska í ís hafa
þeir fjölgað mönnum á sjónum og
einnig ráðið landmenn upp á hlut.
Útgerðarmenn hafa enn sína 10
hluti, þótt skipt sé í allt að 20
hluti, og hafa þeir þannig lækkað
hlutinn mjög verulega og einnig
tekið vinnu frá landmönnum.
Er mikil útgerð á Fáskrúðs-
firði?
— Það eru nú ö bátar, t'rá 10—
20 tonn. Þeim hefur stöðugt farið
fækkandi, voru 9 fyrir nokkrum ár-
um, 2 hafa farizt en hinir voru
seldir. Svo er fjöldi af trillubátum,
er stunda sjó mestan hluta ársins
þegar veður leyfir, en áður voru
það árabátar. — Stærri bátarnir
fara venjulega til Hornafjarðar á
vetrarvertíðinni.
— Ilvernig hefur aflazt?
— Frekar illa í sumar, stafaði
það aðallega af gæftaleysi.
— Hvað háir útgerðinni mest?
Innbrot og spellvirki
Lögregjlan lýsir eftir sum-
arbústaðaeigendum
Nýlega var kært til lögregl-
unnar yfir innbroti og spell-
virkjum í sumarbústað á Selási.
Þegar lögreglan fór þangað
til rannsóknar kom í ljós að
þannig hafði verið farið með
4 sumarbústaði.
í bústað á Selásbletti 16 höfðu
t. d. 13 rúður verið brotnar,
geymsluskúr brotinn og verk-
færi tekin þaðan. — Bústaður-
inn, sem kært var yfir er nr, 26.
Lögreglunni er ókunnugt um
hverjir eiga sumarbústaði þarna
í grenndinni og biður því eig-
endur þeirra að hafa tal af rann
sóknarlögreglunni.
Fulltrúar sósíalista greiddu
atkvæði með taxta þessum sem
bráðabirgða- eða tilraunataxta.
— Fiskverðið er of' lágt, saman-
borið við hækkandi vöruverð.
Olía og beita eru í óhóflegu verði
og ofþyngja útgerðinni. — Fengist
beita og olía með skaplegu verði,
gæti hluturinn hækkað og heildar-
útkoman batnað.
RÁÐ, SEM REYNDIST VKI.
— Ilvernig er hagur almennings
á Fáskrúðsfirði?
— Kreppan fyrir stríðið koih við
hjá okkur eins og öðrum. Atvinnu-
leysi var tilfinnanlegt og lítið upp
úr þeirri vinnu að hafa er til féllst,
vegna þess hve tímakaupið var
lágt og vinnan stopul, þá var það,
að Fáskrúðsfjarðarhreppur keypti
jörð, rétt: utan við þorpið, og lét
brjóta þar 20 ha. lands.
Það hefur sýnt sig, að þetta var
ráð í tíma tekið, og að þessu fé var
ekki á glæ kastað. Þorpsbúar hafa
kunnað að meta þessa ráðstöfun.
Umsóknir um ræktunafbletti hafa
verið flciri en liægt hefur verið að
fullnægja, og hefur nú verið brotið
meira land til viðbótar.
Þeir, sem bletti fengu, hafa ekk-
ert til þess sparað, að rækta þessi
tún sín. Mjólkurframleiðsla þorps-
búa hefur aukizt, sauðfjáreign
þeirra einnig. Flestir ræktuðu einn-
ig garðávexti.
/
Atvinnuleysið varð ekki eins til-
finnanlegt, þar sem menn gátu
unnið að þessu, þegar ekkert var
að gera.
Þessi ráðstöfun kom þorpsbúum
eigi síður í góðar þarfir síðar. Hag-
ur þeirra var ekki svo góður, að
þeir gætu keypt kjöt og slátur með
því háa verði, sem sett var á þá
vöru. Áður keyptu þorpsbúar ali-
mikið af sláturafurðum, en kaupa
nú ckki nema lítinn hluta þess, er
áður var keypt, og kaupa heldur
fisk. Þannig hefur hið háa verð
vanið menn af því áð kaupa þessa
vöru.
Bændur margir telja, að ,sér hafi
frekar vcrið ógreiði gerður með því
að ákveða verðið svona hátt. —
Þeir kæra sig lítið uin að vera styrk
þegar ríkissjóðs.
* FÉLAGSLÍF ÞORPSINS
— Hvað er að segja um félags-
líf?
— Verkamannafélagið er stærsto.
'og starfsamasta félagið. Auk þess
er ungmennafélag, sem starfar af
allmiklum dugnaði. Ennfremur er
starfandi slysavarnaf^lag og kven-
félag. Kvöldskóli er starfandi *
þorpinu, og veitir Gunnar Ólafsson
kennari honum forstöðu. — All-
gott bókasafn er í þorpinu, og er
Björn Daníelsson kennari bóka-
vörður, og hefur safnið tekið mikl-
um framförum síðan hann tók við
því, en áður var það í mikilli ó-
hirðu. — Skólahúsið var stækkað
t sumar vegna aukinnar kennslu.
— Ilvernig eru sámgöngurnar?
— Fáskrúðsfjörður er enn ekki
kominn í samband við vegakcrfi
landsins. Bílfært er orðið yfir fjall-
garðinn að Kolmúla við Rcyðar-
fjörð, og hefur verið unnið að hon-
ttm undanfarið, en mikið er enn ó-
unnið til þcss að Fáskrúðsfjörðtir
komist í samband við Norðttrland.''
veginn á Reyðarfirði.
SAMGÖNGUR Á SJÓ
ERtJ ALLTOF STRJÁLAR
Mentr verða að bíða langa t.íma
eftir því að komast heiman að eða
heim aftur. Blöð eru orðiu gömul
og úrelt, þegar við fáum þau.
Skipin eru yfirfull þá sjaklsn að
ferðir eru.
Við viljum fá vörurnar fiuttar
beint til þess að losna við auka-
kostnað vegna ttpp- og útskipunar
í Reykjavík og flutnings þaðan.
i
Samgöngurnar, eins og þær eru
nú, eru algerlega óviðunandi, bæði
sténdur oft á vöruflutningum, en
þú er nærri verra með fólksflutning
ana, fyrst og fremst vegna þess hve
skipaferðir eru strjálar og yfirfyll-
ast skipin þá, svo að farþegarnir
verða tið búa við hina vérstn að-
búð.
Samgöngumálið er það mál, sem
einna mest er aðkallandi fyrir Anst
firðinga að verði leyst á sem skjót
astan og beztan hátt. /. fí.
um.