Þjóðviljinn - 04.12.1943, Blaðsíða 4

;>JÓÐVILJINN. — Föstudagur 3. des. 1943.
fUÓÐVILJINN
Utgefcnai: Sameimngarjiokjiur albýZu — Só$íclÍ3tuftOÍ(liarinn.
Ritstjóri: Szguruur (juðmundst3un.
Stjórnn álaritstjórar: Eir.ur Olgeiraaon, Sigfús Sigurhjartaraon.
Ritstjórnarskrifstcíur: Austurstrœti l2, simi 2270.
Afgr-itsia og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, *:mi 2184.
j Prentsmiðia: Vík.iugst>'er.t h. /., CarZastrœti 17.
j Áskriftarverð: I R^ykjavík og ígrenni: Kr. 6,00 á mánuði. — Uti á
landi: Kr. 5,00 á mánuði.
S.......................................................-
Frumhlaup
Þeim tíma er ekki vel varið, sem fer til að deila við undan-
íaldsmennina í SjálfstæðismáliriU, enda mun Þjóðviljinn naum-
ist verja til þess miklu rúmi hér eftir. Stefnan er ákveðin. Fjöru-
;íu og fimm þingmenn, af fimmtíu og tveimur, allir fulltrúar
áriggja stærstu stjórnmálaflokkanna, hafa ákveðið, hver spor
'slenzka löggjafarvaldið skuli stíga, á þessum vetri, í sjálfstæðis-
nálinu. Þeir hafa ákveðið að í síðasta lagi 17. júní 1944, verði
itofnað lýðveldi á íslandi. Rétt er að geta þess, að ekki er bet-
ir vitað, en að tveir af þingmönnum Alþýðuflokksins séu sarn-
nála hinum 45 þingfélögum sínum um þær ákvarðanir, sem
ieknar hafa verið í þessu rnáli,, þó þeir vegna flokkssamþykktar
geti ekki staðið að hinni sameiginlegu yfirlýsingu. -
Það verður þó ekki komist hjá að minnast á fávíslegt frum-
hlaup, sem fjórtán menn hafa hlaupið, og Alþýðublaðið gerir
ið umtalsefni í gær. Alþýðublaðið segir svo frá ,að „Málamiðl-
unartilboð11 14 þjóðkunnra mennamanna haft að engu.. Þeir
/ildu til samkomulags láta fella sambandslagasáttmálann úr
gildi eftir 19. maí 1944, ef stofnun lýðveldis yrði frestað, þar
;il hægt væri að ræða við konung. En óðagotsmennirnir hunds-
uðu samkomulags vilja þeirra og sundruðu þar með þjóðinni.11
Svo mælti blað „alþýðunnar“. 'Síðan segir það frá því, að 14
..þjóðkunnir menntamenn úr öllum flokkum úr hópi þeii’ra sem
iskorun sendu til Alþingis í haust,“ hafi „á síðustu stundu“ gert
tilraun til þess „að miðla málum svo þjóðin gæti staðið einhuga
að því sem gert yrði“. Þessir fjórtán dánumenn hafa að sögn
Mþýðublaðsins „snúið sér bréflega“ til forrnanns stjórnarskrár-
nefndar, ríkisstjórnarinnar og formanna flokkanna, með „mála-
miðlunartillögur“ á þeim grundvelli, er að framan greinir.
Ekki vantar þá lítillætið þessa fjórtán heiðursmenn. Þeir
telja sig þess umkomna að koma fram, fyrir stjórnarskrárnefnd,
dkisstjórn og þingflokkana, segjandi sem svo: Hér er okkar
stefna, gjörið þið svo vel að fallast á hana, það er málamiðlun,
og ef þið gerið það skal verða friður og eining, en ef þið fallist
ekki á hana, þá skal þjóðin verða sundruð í sjálfstæðismálinu. Ef
til vill heldur nú einhver, að hér sé ekki rétt hermt, menn eru
tregir til að trúa þeirri frekju upp á menn, sem fram kemur í
bessu. Fyrir þá sem þannig kynnu að hugsa, skulu hér birt orð-
rétt ummæli úr bréfi „hinna fjórtán“._ Þau eru þannig:
„Ef Alþingi fellir samninginn úr gildi án þess að fullnægt
sé minnstu kröfum sambandslaganna — og stofnar lýðveldi, á
íslandi við þær aðstæður og á þann hátt, sem misbýður dreng-
skapar- og sómatilfinningu þjóðarinnar og réttarvitund þeirri,
sem henni hefur verið innrætt af ágætustu leiðtogum hennar
í 100 ára sjálfstæðisbaráttu, munu þau hörmulegu tíðindi ger-
ast, að Alþingi neyði þjóðina til að vera sundurlynda um lausn
bessa stórmáls. Vér munum telja það siðferðilega skyldu vora,
að leggja málstað vorn fyrir alþjóð íslendinga, svo að atkvæða-
greiðslan um málið verði sem sönnust skýrsla um vilja þjóðar-
Loks við Nomonhan hlaut
Kvantungherinn slíkt áfall, að
allar ráðagerðir um árásir í stór
um stíl voru lagðar á hilluna.
Japanar reyndu rétt fyrir Ev-
rópustyrjöldina að hefja innrás
inn í Ytri-Mongólíu af miklu
afli. Ekki var gert mikið úr þýð
ingu þeirra átaka utan Jap-
ans og Sovétríkjanna. Nokkrir
sovétforingjar, sem voru þarna
hafa veitt mér upplýsingar, sem
þá voru rengdar.
Það er staðreynd að um 800
skriðdrekar og 1000 flugvélar
tóku þátt í orustunni við Nom-
onhan. Skriðdreka- og flugvéla
sveitir Japana voru eyðilagðar,
og landherinn brytjaður niður
af sveitum úr rauða her-num
undir stjórn Sukoffs hershöfð-
ingja, sem nú er fyrsti aðstoð-
arlandvarnaþjóðfulltrúi Sovét-
ríkjanna. Japanar játuðu sjálfir
að manntjón sitt hefði verið
18000 fallnir.
þó að það væri aðallega óttinn
við Rússa, sem hélt Japönum
í skefjum gagnvart okkur, þang
að til Hitler var búinn að ráð-
ast á Sovétríkin, þá fengust
þeir aldrei til að létta undir með
bandamönnum sínum með því
að ráðast inn í Síberíu.
Þótt margir hér í landi geri
sér það ekki ljóst, er það engu
síður staðreynd, að rauði her-
inn hefur nú frumkvæðið á
landamærum Síberíu og Man-
sjúríu. Síbería er nú land, sem
er sjálfu sér nóg, getur kallað
til vopna mikinn her og birgt
hann að öllum nauðsynjum án
aðstoðar frá hinpm evrópska
hluta Sovétríkjanna. Þróun
þessara austlægu landa hefur
verið meiri á síðastliðnum tíu
árum en á næstu hundrað árum
setjist að fyrir fullt og allt
í hinni víðlendu og auðugu
Síberíu.
Síberíubúar rækta allan mat
sinn sjálfir. Nálægt 6 millj. og
500 þúsundir ekra höfðu verið
ruddar og teknar til ræktunar
í lok annarrar fimm ára áætl-
unarinnar. Á síðast liðnu ári
jókst ræktað land í Norður-Sí-
beríu um meir en 50 af hundr-
aði. í Altai-, Omsk- og Novo-
sibrisk-héruðunum og í Kaz-
akstan var svo mikið nýtt korn
yrkjuland tekið til ræktunar ár-
ið 1942, að viðbótin er stærri
en allt ræktað land Finnlands.
Framkvæmdirnar í Uralhér-
aðinu eru víðfrægar, en minna
hefur verið talað um þróunina
í Kusnetsk, 1500 km. nær Jap-
an, þar sem ný iðjuveramiðstöð
I Moskva sagði hermálafull-
trúi þýzku sendisveitarinnar,
Köstring hershöfðingi, tveimur á undan, og hefur þýzka hættj
Síðari hluti af grein bandaríska
biaðamannsins Edgar Snow
braut frá Sovéthöfn og Kom-
somolsk vestur til Vitim fyrir
norðan Baikal-vatn. Verður hún
önnur þýðingarmesta birgða-
flutningaleiðin að vestan.
ALLTAF Á VERÐI
Rauði herinn í Austur-Síber-
íu hefur sennilega að jafnaði
ekki mikið meira en 200 þús-
undir manna undir vopnum. En
það eru úrvalshermenn, með
fyrsta flokks þjálfun og útbún-
að, búinn fullkomnustu vélum
og tækjum, sem völ er á; Marg- 0 , ,, .
ir af foringjum hans og her-1sattmala Sovetrik.)anna og Bandarikjanna.
deildum hafa tekið þátt í bar-
dögum við Þjóðverja. Flugher-ið °§ verkalýðurinn“. Þó að hlut
inn er ekki stór, en tugir nýrraieysissattmaii Russa °§ Japana
flugvalla og birgðastöðva hafasé ^nnÞá óhaggaður- kemur ekki
verið reistir og auðvelt er aðfyrir að Rússar dekri neitt við
auka flugliðið í skyndi. Þarna^-
er rauður floti með meira en Japönskum stjórnmálafulltrú-
60 kafbáta, og þar eru hundr-um er ekki leyft að búa í
uð vopnaðra fljótabáta og tundM°skva og japanskir fréttarit-
urskeytabáta. arar fá ekki að koma til víg-
Samvinna Sovétríkjanna og Bandaríkjanna hef-
ur aldrei verið nánari en nú, er þeir Stalín og Roose-
velt sitja á fundi einhversstaðar í íran. Hér á mynd-
inni er Litvinoff og Cordell Hull að undirrita viðskipa-
n
<tDagur á vinnustað
Fyrstu verölaunagreinarnðr
verða byrtar á morgun
Ritstjómin hefnr ákveðið að birta fyrstu tvær verð-
launagreinar í samkeppninni „Dagur á vinnustað“ á morg-
un, sunnudaginn 5. des.
Tvenn hundrað króna verðlaun verða veitt, vegna þess
að dregizt hefur lengur en til var ætlazt að dæma um fyrstu
ritgerðimar.
Þær ritgerðir sem ekki hljóta verðlaun nú, koma til álita
við úthlutunina meðan þetta efni helzt. Rlaðið áskilur sér
rétt til að hirta einnig þær greinar, er ekki hljóta verðlaun,
en það mun ekki gert fyrr en breytt hefur verið um efni.
:nnar.
Þessum fjórtán er það fyrir beztu, að ekki sé fjölyrt frekar
um frumhlaup þeirra. Stjórnarskránefnd kom auðvitað ekki til
hugar að virða þá svars, ekki fremur en hverja aðra fjórtán
menn, sem kynnu að hafa fundið upp á að skrifa henni ósvífið
hótanabréf. Þessum mönnum er bezt að gera sér ljóst, að þeir
öðlast enga sérstöðu í þjóðfélaginu, þó Alþýðublaðið kalli þá
„þjóðkunna menntamenn“. Þess er líka að vænta, að þjóðin virði
þá ekki svars, hún mun verða sammála þegar til atkvæðagreiðslu
úm sjálfstæðismálið kemur, þögnin og síðar gleymskan munu
geyma frumhlaup „hinna fjórtán“; eina vonin til að þeirra verði
minnst er, að nöfrtum þeirra heyrist hvíslað þegar vindurinn
þýtur í grasinu á leiði Alþýðuflokksins.
útlendingum í trúnaði, að Sú-
koff hefði reynzt vera snill-
ingur 1 skriðdrekahernaði, og að
Rússarnir hefðu fullkomlega
molað Japana. Þessi sami hers-
höfðingi notaði svo hina löngu
skýrslu sína um viðureignina
í Mongólíu til að reyna að sann
færa Hitler og herforingjaráð
hans um, að rauði herinn væri
feikilega öflugur, með nýtízku
útbúnað og þjálfun, og mundi
verða til mestu ógæfu að ráð-
ast á hann.
Eftir að nazistar hófu innrás
ina í Sovétríkin, kallaði Köstr-
ing á ameríska blaðamenn til
að kveðja þá og sagði þá tár-
fellandi: „Nú er Þýzkaland bú-
ið að vera“.
En Japanar höfðu lært að
bera virðingu fyrir rauða hern
um, og hafa ekki gleymt því,
þrátt fyrir sigra sína. Og ófar-
ir þýzka hersins á austurvíg-
stöðvunum hafa auðvitað rifj-
að þann lærdóm upp fyrir þeim
í nokkur ár hafa engar landa-
piæraskærur komið fyrir. Og
21
MANCHUL
an annars vegar og japanska
hættan hins vegar stuðlað að
því.
Fyrir stríðið var íbúátala allr
ar Síberíu, sem er næstum tvö-
falt stærri en Bandaríkin, um
sex milljónir manna. Er sú
þjóð að. rtliklu leyti afkomend-
ur útíaga, pólitískra flótta-
manna afbrotamanna og ævin-
týramapþa. En síðan stríðið
hófst hefur íbúunum fjölgað
geisilega. Nú lifa meira en 20
milljónir manna á milli Ural
fjalla og Kyrrahafs. Þessi fjölg
un hefur komið frá öllum hlut-
um Sovétríkjanna. Þessi 12—
15 milljóna viðbót eru stríðs-
flóttamenn frá Karkoff, Lenín-
grad, Rostoff, Sevastopol, kós-
akkar frá Don og Ukraínu-
menn.
Þessir nýju landnemar Síber
íu eru þjálfaðir verkamenn og
duglegir bændur, sem fluttu
með sér verksmiðjur sínar, verk
færi og fjölskyldur. Líklegast
er, að flestir þeirra fari aldrei
vestur á bóginn aftur, heldur
R /
PCN/NQ,
Kort af Austur-Asíu. — Nyrzta eyjan sem sést er Sakalín.
er að rísa upp, sjálfu sér nóg
um öll hráefni. Nú þegar er
framleitt þarna svo mikið af
járni og stáli, að framleiðslan
er ávið hálfa framleiðslu Jap-
ana fyrir þetta stríð. Bæir, sem
áður voru á hjara veraldar,
hafa nú, eins og fyrir töfra,
breytzt í stórborgir umhverfis
hin víðlendu kolanámusvæði.
T. d. er Novosibrisk, sem hefur
nú meira en 500 þúsund íbúa;
námabærinn Kemerovo, sem
hefur tífaldað íbúatölu sína á
7 árum; og Stalínsk, sem nú er
borg með meira en 300 þúsund
íbúa, og framleiðir mikið af
stáli því, sem þéssi austlægu
lönd nota.
Sagt er, að allur útbúnaður
fyrir fyrsta flokks her sé fram
leiddur í Kusbas. Jafnvel Bur-
jat-Mongolía hefur vélaverk-
smiðjur og skriðdrekaverksmiðj
ur. Ytri-Mongolía framleiðir nú
næga vefnaðarvöru til að klæða
heilan her.
Hin austlægustu lönd Sovét-
ríkjanna eru álíka langt frá
evrópska hlutanum eins og bilið
milli Englands og Norður-Ame-
ríku. Og þessi mikla fjarlægð
var aðalorsök ósigursin? árið
1905. Það þurfti að flytja allar
birgðir til rússneska hersins 10
þús. km. langa leið frá Evrópu
eftir einni einustu járnbraut.
Núna hefur rauði herinn, sem
er í Austur-Síberíu öflug iðjuver
að baki sér, ekki aðeins í Kus-
netsk og Úral, heldur líka ný
iðjuver í hröðum vexti á næstu
grösum við sig. Það eru járn-
og kolanámur í Amurfljótsdaln-
um andspænis Mansjúkúo, og í
Karbarovsk og í Komsomolsk
eru verksmiðjur, sem framleiða
skriðdreka, flugvélar og aðrar
vélar.
Nýjar járnbrautir liggja frá
Vladivostok til Nikolaevsk og
Sovéthafnar. Verið er að leggja
hernaðarlega mikilvæga járn-
Að baki þessa úrvalsliðs eru
hundruð þúsunda af verkamönn
um og bændum, seiri hlotið
hafa fullkomna hernaðarþjálfun
og eru skipulagðir sem land-
varnalið, sem fljótlega er hægt
að kveðja til vopna og senda fil
vígstÖðvanna. Sagt er, að allar
konur yngri en fimmtíu ára séu
alvanar að fara með skotvopn
og unglingar læri snemma
vopnaburð.
Hin aukna íbúatala landsins
veldur því að nú er meiru vara
liði á að skipa en áður, svo að
í byrjun stríðs mundi sennilega
ekki vera nauðsynlegt að flytja
mörg herfylki austur.
Rússneskir foringjar frá Sí-
beríu, sem ég hef hitt, eru all-
ir sannfærðir um, að þessi aust-
lægu lönd gætu gætt sín sjálf
með lítilli utanaðkomandi
hjálp. Einhver sagði nýlega við
Stalín, að verið gæti að Japan
vostok til Petropavlovsk, og eru
Japana eru ágreiningsmál, sem óþægilegir þyrnar í augum
aðeins er hægt að útklja með Rússa. Japanar ráða yfir hálfri
stríði“. Þetta er skoðun margra Sakalín-eyju, þar er mesta olíu
Rússa. framleiðsla Norðaustur-Asíu.
stöðvanna. En fréttariturum
Bandamanna er ekki leyft að
senda skeyti með ókurteisleg-
um eða meiðandi ummælum í
gerð Japana eða hafa þessháttar
eftir sovétborgurum.
AFSTAÐA SOVÉTRÍKJANNA
Sovétríkin halda uppi tak-
mörkuðum viðskiptum við Jap
an, rétt til að sýnast, en halda
líka opnum birgðaflutningaleið
um sínum til Kína, þrátt fyrir
mótmæli Japana. Fyrir skömmu
síðan hafa þeir leyft okkur að
flytja amerískar hernaðarnauð-
synjar frá Iran (Persíu) til
Kína um Túrkestan. Síðan í
fyrra hafa siglingar sovétskipa
aukizt jafnt og þétt á Norður-
Kyrrahafi. Japanar reyndu í
fyrstu að stöðva siglingar Rússa
fyrir ströndum Síberíu, en sov-
étstjórnin stóð fast á rétti sín-
um til að halda uppi vanalegum
siglingum og hafði sitt fram.
ar kæmu Rússum á óvart, eins Tveimur sovétskipum var sökkt
og fór í Úkraínu. Hann var[en Þau atvik voru jöfnuð frið-
fljótur til að svara: „Nei, það samieSa- Sovétverzlunarflotinn
En menn ættu ekki að ímynda
sér að sovétstjórninni eða borg
urum Sovétríkjanna finnist
þeir vera skuldbundnir til að
hjálpa okkur til að sigra Jap-
ana. Skoðun þeirra er, að þeir
hafi lagt fram meira en sinn
skerf í baráttunni við möndul-
veldin. Þeim finnst, að með því
að fást svo til aleinir við
þýzka herinn í tvö ár, hafi þeir
gefið okkur tíma til að undir-
búa okkur gegn. Japönum. Þeir
halda því fram, að nærvera
rauða hersins í Síberíu hafi
dregið frá vígvöllunum mikinn
hluta af japanska hernum og
loftflotanum, sem gæti hafa
haft úrslitaþýðirigu annars stað-
ar.
„Ágreiningsmálin“, sem ekki
er hægt að útkljá nema með
stríði, eru eingöngu fólgin í atr-
iðurri, er snerta bækistöðvar,
sem Japanar sviptu Rússa áður
fyrr, og svo álitshnekki þann,
er Rússar biðu í því sambandi
(1905). Japönsk fiskiver eru við
Austar eru Kúrileyjarnar jap-
önsku, sem eru eins og keðja,
sem lokar Rússa inni á bak við
Okotsk-hafið. Á hreinskilnum
augnablikum játa starfsmenn
sovétflotans löngun sína til að
reka Japani út úr öllum þess-
um stöðum fyrir fullt og allt.
Rússar vilja líka, að þetta sé
síðasta stríðið, sem þeir þurfi
að heyja við þau skilyrði, að út-
lent flotaveldi geti lokað fyrir
þeim höfnum Síberíu með tund
urduflum eða herskipum.
Sem ung þjóð, er sækir fram
til Kyrrahafsins jafnómótstæði-
lega og 'Bandaríkjámenn sóttu
að sama hafi einni öld fyrr,
er óhjákvæmilegt, að Rússar
leiti eftir íslausum höfnum og
styttri landveg þangað.
Það er auð séð, að þeim er
umhugað um hafnirnar Dairan
og Port Arthur, sem þeir tóku
fyrst til notkunar, en urðu
seinna að láta af hendi við
Japana eftir stríðið 1905. Og
austurkínverska járnbrautin,
sem er 1500 km. styttri leið til
Vladivostok en Síberíubrautin,
endilanga ströndina frá Vladi-virðist einnig vera eðlileg þró-
kemur ekki fyrir þar. Við erum
búnir að sjá fyrir því“.
Ein af varúðarráðstöfunum
Sovétríkjanna gegn fimmtu her
deildarmönnum (svikurum) var
sú að flytja alla Japana og
Koreu-menn úr austlægustu
héruðunum til annarra lands-
hluta. Um 10 þúsund Kínverjar
hafa líka verið fluttir burt, að-
allega til Mið-Asíu. En Rússar
hafa ekki neytt bættrar aðstöðu
sinnar þarna til að breyta svo
mikið beri á um framkomu
gagnvart nágrönnunum jap-
önsku, heldur fylgja þeir al-
mennum kurteisisreglum, sem
gilda um framkomu hlutlausra
þjóða. Sovétdagblöðin birta
ekki nema einstaka sinnum frétt
ir af Kyrrahafsstyrjöldinni og
aðeins með fáum orðum, hlut-
drægnislaust. Af og til eru birt
ar langar greinar, er láta skína
í, að Rússar haldi, að Japanar
muni tapa.. T. d. hefur komið
mjög berorð grein í ritinu „Stríð
flytur nú miklar birgðir af láns-
og leiguvörum, „óhernaðarleg-
um“, frá Bandaríkjunum, en hin
mikla aukning þessa flota hef-
ur verið Japönum ráðgáta upp
á síðkastið. Rússar flytja líka
fjölda af amerískum flugvélum
milli Ameríku og Síberíu, og
eru Japanar nauðbeygðir til að
láta það afskiptalaust.
Stjórnarembættismenn í Sov
étríkjunum verða fámálugir, ef
talið berst að aðstoð við Banda
menn gegn Japönum. Þeir hafa
sagt okkur hreinskilnislega, að
þeir geti ekki rætt það mál
eins og stendur. En ef maður
nær trúnaði einhvers þeirra
segjast þeir vilja sjá Japana
sigraða, og mundu fúslega veita
aðstoð til þess. Það er meira að
segja mælt, að Stalín hafi sagt
þessi orð við einn af stjórn-
málafulltrúum Bandamanna fyr
ir skömmu: „Á milli okkar og
Einn er dottinn út af — hver verður næstur?
unarbraut, enda mun Rússum
hafa sviðið, er þeir urðu að
láta hana af hendi við Japana.
Sovétríkin eru ekki vön því,
að uppfylla þarfir sínar með
landvinningastríðum, og er
jafnvél óvíst að áður nefnd ó-
þægindi gætu komið þeim til
að skerast í leikirin. En það er
óhjákvæmileg staðreynd, að
þau geta ekki verið hlutlausir
áhorfendur að því að framandi
veldi haldi inn á landsvæði, sem
er þeim svo ákaflega mikilvægt,
er bað liggur laust fyrir eftir
ósigur Japana. A. m. k. af þeirri
ástæðu, éf ekki fleiri, hljóta
Rússar að eiga eftir að hafa
afar mikil a-fskipti af Kyrrahafs
stríðinu.
En stundin er alls ekki kom
in fyrir Rússana. En fréttarit-
urum og stjórnmálaerindrekum
í Sovétríkjunum ber almennt
saman um, að þrennt sé víst:
Fyrsta, að Rússar. muni ekki af
frjálsum vilja fara í stríð við
Japana, fyrr en þeir hafa alveg
sigrað Þjóðverja. Annað, að
sovétstjórnin muni reyna að
hafa sem mest upp úr hinni
hernaðarlega mikilvægu að-
stöðu sinni í Austurlöndum, þeg
ar Bandamenn koma saman við
samningaborðið eftir ósigur
Hitlers. Þriðja, að sovétstjórnin
muni ekki skora á þjóð sína að
skerast í leikinn þar austur frá,
fyrr en henni finnst hentug-
asti tími til kominn.
Þegar sú þátttaka hefst, er al-
veg óvíst, að hún verði með
þeim hætti, sem menn gera
helzt ráð fyrir. Það er a. m. k.
ólíklegt, að Sovétríkin muni
einfaldlega veita amerískum
sprengjuflugvélasveitum að-
gang að flugvöllum Síberíu með
áhöfnum og öllu aðstoðarliði,
og léti okkur sjá um sókn, er
hafin væri frá sovétlandi, eins
og við gerum nú í Bretlandi.
Þau höfnuðu boði okkar um að
senda amerískan flugher til
Kákasíu. Þau höfnuðu sams
konar boði Breta um aðstoð
brezka flughersins í Norður-
Rússlandi. Hvaða ástæða er til
að ætla, að þau mundu taka
aðra stefnu í Austur-Asíu, eða
hætta að segja: „Látið okkur
fá vélarnar, og við skulum
fljúga þeim“?
Áður en að þéssu kemur, geta
orðið riiillistig. Það gæti verið,
að Sovétríkin kæmu fram sem
málamiðlari, reyndu að telja
ujteí&lfiS&r

Hér í blaðinu hejur verið lát-
in í Ijós sú skoðun að illa hafi
til tekizt með fyrirhugaða full-
veldissamkomu í Tjarnarbíó, og
er ég því alveg sammála.
Hitt er furðulegt að sjá Al-
þýðublaðið stilla sér upp sem
verndara frjálsrar hugsunar og
hneykslast eins og sakleysið
sjálft. Einmitt Alþýðublaðið
hefur gengið fram fyrir skjöldu
í baráttunni gegn frjálsri hugs-
un, eða jnuna ekki Alþýðublaðs
ritararnir hvar í flokki þeir
stóðu, sem ráku Halldór Kiljan
Laxness ofan af rœðupalli í Iðnó
af því sagan sem hann las, var
ekki eftir þeirra kokkabók.
Og eru þeir búnir að gleyma,
þessir sjálfskipuðu verndarar
frjálsrar hugsunar, að það var
Jónas Guðmundsson og aðrir
legátar Alþýðublaðsins, sem
lieimtuðu það látlaust mánuð-
um saman, að Þjóðviljinn yrði
bannaður, þar til loks, er ís-
lenzka ríkisstjórnin þorði ekki
almennilega að leggja í slíkt,
að brezka herstjórnin tók rögg
á sig?
Og svo koma þessir menn og
þykjast vera málsvarar frjálsr-
ar hugsunar! Hœtt er við að
þeim dugi ekki að setja. upp
nýjan haus þessum fræknu
frelsisriddurum til þess að for-
tíð þeirra gleymist.
Japana á að láta af hendi stöðv
ar í Mansjúríu gegn því, að þau
lofuðu að reyna að milda strang
leik friðarskilmálanna. Ef það
tækist ekki, gætu þau aukið
birgðasendingarnar til Kína eða
sent sveitir sjálfboðaliða úr
rauða hernum yfir Turkestan
og Mongolíu. Þau gætu líka séð
kínversku kommúnistaherjun-
um fyrir vopnum og hjáípað
þeim til að halda uppi kröftug-
um skæruhernaði að baki óvin-
unum í Mansjúríu og Koreu.
Síðasta atriðið er meira en.
möguleiki. Það má skoða það
sem víst jafnskjótt og Rússar
tækju þátt í viðureigninni fyrir
austan.
I öllu stríðinu milli Japan og
Kínverja hafa Sovétríkin beitt
áhrifum sínum til að hvetja
til hófsemi og samvinnu milli
kínversku flokkanna tveggja,
Kommúnista og Kuomintang
til að sameina krafta þjóðarinn-
ar og hindra endurnýjun borg-
arastríðs. Öftar en einu sinni
hafa Rússar gert kínversku
stjórninni það ljóst, að ein af
ástæðunum til að þeir veittu
Kínverjum jafn litla athygli
væri sú, að Sjang Kaj-sjek héldi
áfram útilokunarstefnu sinni
gagnvart hinum mörgu hersveit
um Kommúnista, sem heyja
skæruhernað gegn Japönum í
Austur-Kína.
Grein, sem nýlega birtist í
„Stríðinu og verkalýðnum“ í
Moskva, eftir Vladimir Rogoff,
fyrrverandi forstjóra Tassfrétta-
stofunnar í Sjanghaj var óvenju
lega opinská. Rogoff gagnrýndi
Framhald á 8. síðu.