Þjóðviljinn - 10.12.1943, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Föstudagur 10. desember 1943
Hagur bænda betri en nokkru sinni fyrr
Jökuldælinga vantar brú á Jökusá og síma fram í dalinn
Viðtal við Þórð Þórðarson bónda á Gauksstöðum í Jökuldal
Var ekki leitað til Alþýðu-
sambandsins?
Eftirfarandi fyiirspum hefur
Bæjarpóstinum borizt, frá reyk-
vískum verkamanni.
Heiðraði Bæjarpóstur!
Geturðu gjört svo vel og gefið
mér upplýsingar um eftirfarandi:
Var það rétt eftir tekið hjá
mér, að nefnd sú sem síðasta
Búnaðarþing fól að rannsaka og
gera tillögur um úrbætur í land-
búnaði vorum, hafi snúið sér til
Verzlunarráðs Islands en gengið
fram hjá Alþýðusambandi ls-
Iands til að fá tillögur í þessu
máli, sem fyrst og fremst er þó
mál sem vinnandi fólkinu liggur
á hjarta að fái sem farsælasta
afgreiðslu ? N.
Skýrsla um störf milli-
þinganefndarinnar.
1 Morgunblaðinu 4. des. er birt
skýrsla frá Metúsalem Stefáns-
syni um störf nefndar þeirrar er
um getur í fyrirspum verka-
mannsins. Vegna þess að Metúsal
em hefur ekki látið svo lí-tið að
senda Þjóðviljanum neinar upp-
lýsingar um störf nefndarinnar,
verð ég að birta hér helztu at-
riðin úr fyrmefndri skýrslu, sem
svar við fyrirspuminni.
Tillagan, er samþykkt var
á síðasta BúnaCarþingi.
Á Búnaðarþinginu í fyrravetur,
bar Steingrímur Steinþórsson bún
aðarmálastjóri fram tillögu um
stofnun milliþinganefndar, sem
vinni að rannsókn á málum land-
búnaðaiins.
Tillaga þessi, sem var samþykkc
í einu bljóði, var á þessa leið:
„Búnaðarþing ályktar að kjósa
5 manna milliþinganefnd er sé
skipuð sjórnamefndarmönnum
Búnaðarfélags Islands og tveim
búnaðarþingsfulltrúum og vinni
nefndin að rannsókn á fram-
leiðslu landbúnaðarins og mark-
aðsskilyrðum fyrir landbúnaðaraí
urðir. Sé í því sambandi athugað
hverjar framleiðslugreinar sé
nauðsynlegt að efla og hvort hag
kvæmt væri að draga saman aðr-
ar einstakar greinar, svo að fram
leiðsla landbúnaðarins verði sem
bezt samræmd neyzluþörf þjóðar-
innar og erlendum markaðsskil-
yrðum. Nefndin leggi árangur
rannsókna sinna fyrir næsta Bún-
aðarþing".
Nefndin hefur nú haldið 8
fundi alls og virðist starf hennar
einkum hafa verið að skrifa ýms-
tim einstaklingum, féló'gum og
stofnunum og leita eftir upplýs-
ingum og tillögum.
Leitað hefur verið til eftir-
taldra. aðila í þessu skyni: Ráðu-
nautar Búnaðarfélags Islands,
framkvæmdarstjóra Ræktunarfé-
lags Norðurlands, skólastjóra
bændaskólanna, skólastjóra garð-
yrkjuskólans, forstöðumanns bú—
reikningaskrifstofunnar, Búnaðar-
sambandanna, mjólkurbústjór-
anna, Sambands ísl. Samvinnu-
félaga, Verzlunarráðsins, Iðnað-
armannafélags Reykjavíkur, Slát-
urfélags Suðurlands, Kaupfélágs
Borgfirðinga, Kjó'tverðlagsnefnd-
ar, Raforkunefndar ríkisins, at-
vinnumálaráðherra (heilbrigðis-
ráð) o. fl.
Eins og sjá má á þessari upp-
talningu hefur nefndin ekki leit-
að tillagna hjá Alþýðusambanói
íslands og verður það að teljast
furðulegt, þegar þess er gætt, að
framtíðarskipulag landbúnaðar-
ins er eitt af þeim höfuðmálum
sem tengd eru velferð verkalýðs-
ins og hann lætur sig miklu
skipta að ráðið verði fram úr 4
heillavænlegan hátt.
Rætt urn kvikmyndimar.
Herra ritstjóri!
Eg get ekki stillt mig um að
minnast lítillega á kvikmynda-
húsin þótt það hafi líklega litla
þýðingu að koma með aðfinnslur
í þeirra garð, meðan þau eru rek-
in með hagsmuni gróðabralls-
manna fyrir augum, en ekki ætl-
azt til að þau hafi menningarlegt
gildi fyrir almenning. Alþingi
hefur líka lagt blessun sína yfir
þann rekstur eins og hann er, svo
ekki er að vænta lagfæringa úr
þeirri átt.
Þegar Tjamarbíó var stofnsett
væntu margir þess að það mundi
einungis sína góðar myndir, en
svo kalla ég þær myndir sem
hafa menningarlegt gildi, líkt og
úrvals skáldsögur og ferðabækur.
Mér hefur fundizt mikill misbrest
ur á þessu, ruslið hefur yfir-
gnæft þær myndir sem virðast
eiga erindi til almennings.
Mér liafa komið í hug tvær or-
sakir til þess: önnur er sú að erf
itt sé að fá myndir sem boðleg-
ar geta talizt til sýningar, en hin
tilgáta mín er, að smekkur al-
mennings sé orðinn svo spilltur
í þessum efnum að Tjamarbíó
hafi orðið að beygja sig fyrir
honum og fara að sýna lélegar
myndir. Mér er þó nær að halda
að orsökin sé ekki sú, því að ég
þykist hafa veitt því athygli, að
þegar verulega góðar myndir era
sýndar, og það gera öll bíóin
öðm hvom, þá er aðsóknin með
fádæmum mikil. Þá heyrir maður
kvartað yfir því að myndirnar
séu -sýndar of stuttan tíma. Er
mér einkum minnisstætt í því
j sambandi, myndin „Drúfur reið-
; innar“ sem Nýja bíó sýndi í
j fyrra vetur, en margir misstu af
vegna þéss hve hún var sýnd
stuttan tíma. Var myndin e. t.
v. of hörð ádeila á auðvald
Ameríku, svo ekki mætti sýna
hana hér lengur en raun varð á?
Bíógestur.
Einn af lesendunum skrif-
ar um efni blaðsins.
Einn af lesendurn Þjóðviljans
hér í Reykjavík hefur sent blað-
inu bréf um efni þess.
Þykir okkur sem við blaðið
vinnum, mikilsvert að fá umsagn-
ir sem flestra lesenda þess, um
efni blaðsins og form.
Gef ég svo lesandanum orðið:
Heiðraða ri.tstjóm!
Eg vil leyfa mér að benda á.
fáein smáatriði viðvíkjandi „Þjóð
viljanum". Fyrst er um sjöundu
síðuna. „Hitt og þetta“ er eitt
af því sem margir, minnsta kosti
hinir yngri, múnu lí-ta fyrst á.
Það er nauðsyn, ef hægt væri1
Bændur austan úr Jökuldal eru ekki hversdagsgestir
hér í Reykjavík. Þjóðviljinn notaði því tældfærið til þess
að rabba við Þórð Þórðarson, bónda á Gauksstöðiun í Jök-
uldal, þegar hann kom hingað til bæjarins fyrir nokkru
til þess að sitja flokksstjómarfund Sósíalistaflokksins.
Þórður er einn af stofnendum Sósíalistaflokksins, á
sæti í flokksstjóminni og var haim í framboði fyrir flokk-
inn í N-Múlasýslu við síðustu kosningar.
VEÐRÁTTA — FÉNAÐAR-
HÖLD — HEYSKAPUR
— HvaÖ er í fréttum aö
austan? Það er bezt að halda
hinni ævagömlu venju í viö-
ræöum viö bændur og spyrja
fyrst um veðráttu, fénaöar-
hcld og heyfeng.
— Árferði hefur verið mjög
slæint síöan í vor aö sauöíe
fór á gjöf í sauðburðarbyrjun,
en slíkt er mjög sjaldgæft hjá
okkur.
Síðan hefur verið óslitin ó-
tíö, aö undanskildum tveim
vikum í sláttarbyrjun, en þá
var hiti og sólskin og spratí
þá mest það gras sem kom.
Grasvöxtur var rýr, sumariö
mjög óþuirkasamt og voru
hey því meö minnsta og
versta móti.
— Hvemig er þá ástatt
meö ásetning?
— Bændur munu yfirleitt
halda bústofni sínum aö
mestu óskertum.
Ásetningur mun vera lítiö
eöia ekkert verri en venjulega
og munu bændur kaupa
meiri fóöurbæti og kjarnfóö-
ur en nokkru sinni fyrr, og
eru hlutföll milli heyfóðurs
og fóðurbætis aö verða í-
skyggileg, ef koma skyldi
langvarandi jarðbönn og inni-
g-jöf.
HAGUR BÆNDA ALDREI
BETRI EN NÚ
— Hvernig er hagur bænda
almennt?
— Fjárhagur bænda hefur
aldrei veriö betri en nú, þót.t
smærri „bændur þurfi aö-
gætni viö til þess aö stand-
ast dýrtíðina, sem er oröin
geysimikil úti á landsbyggö
inni, þar sem flestum vörum
er nú skipað upp í Reykja-
vik og síðan lagt á aukagjald
til flutnings út á land.
VANTAR VERZLUNARSTAÐ
Á HÉRADI t
— Og síöan tekur viö ílutn-
ingaleið ykkar á landi. Það
er löng leið frá Reyöarfirði
upp í Jökuldal?
sem oftast, að finna í það eitt-
hvað skemmtilegt, hnyttið, jafn-
vel „skrýtlur“. Bamasagan, með
sínu skýra letri er prýðileg.
Þá finnst mér tvisvar haíl
vantað að upp yfir lengri grein-
ar hafi verið nafn höfundar, .þ
e. grein Áma Ágústssonar um
arf rússnesku byltingarinnar og
einnig grein Stefáns Jónssonar
um heimilið og skólann.
P.
Þórður Þórðarson.
— Þaö er ærið löng leiö.
Meöan fé var rekiö til Reyöar
fjarðar til slátrunar tók
rekstrarferðin nokkuð á aðra
viku frá efstu bæjunum í
dabmm.
Haustið 1942 reisti Kaupfé-
lag Héraösbúa sláturhús aö
Fossvöllum og á s. 1. sumri
var byggt þar frvstihús.
Þaö er nú almennur áhugi
ríkjandi fyrir því austur frá,
aö sem ívrst veröi komiö upp
verzlunarmiöstöð á Hérað'i.
HEIÐARBÝLIN LEGGJAST í
AUÐN — NÝBYLI REIST
NIÐRI í DALNIJM
— Hváð er áö frétta af býl-
unum í heiðinni?
— Það er nú aöeins 1 byli
eftir í heiðinni, það er Heiö-
arsel.
Tvö lögðust niður á s. 1.
sumri, Ármótasel og Sænauta
sel. Veturhús lögðust niður
fyrir tveim'árum.
— Þaö hefur veriö erfitt og
einmanalegt aö búa á heiðar-
býlunum?
— Já, víst var svo. Frá því
heiðarbýlinu, sem enn er bú-
ið á er um tveggja stunda
gangur til næsta bæjar niðri
í dalnum.
í Jökuldalsheiöinni eru rústir
milli 10 og 20 heiöarbýla, sem
farið hafa í auön, en síðustu
árin hafa verið byggö 3 ný-
býli niðri í dalnum.
BÆNDUR FORDÆMA KJÖT
ÚTBURÐ S. í. S.
— Hvernig litu bændur á
kj öteyðilegginguna?
— Hún mæltist mjög illa
fyrir meöal bænda.
Þaö þykir mesti ósómi 1
sveit að eýðileggja matvæli.
Til skamms tíma hafa bænd-
ur fengið lágt verð fyrir afurö
ir búa sinna og þar af leiö-
ándi flestir haft litlu úr að
spila og því oröiö aö viöhafa
nýtni á öllum sviöum og hag
nýta sér margt þaö sem ekki
þótti fyrsta flokks vara.
Bsendum heíur því aldrei
komið til hugar aö leggja á
sig erfiði til þess aö framleiða
vörur til eýðileggingar. Enda
má þáö fullyröa, áö hefði
Sambandið borið þetta undir
bændm', myndi tæplega 1%
bænda hafa samþykkt þann
verknað.
Ef síld selst ekki eöa skemm
ist eitthvaö þykir sjálfsagt áö
bjóöa hana út sem skepnufóð
ur, en henda h-enni ekki. Þótt
svo heföi reynzt aö kjötið
heföi ekki þótt allskostar gott
til manneldis hefði mátt nota
það til gripaeldis t.d. sem svina
fóður.
JÖKULDÆLINGA VANTAR
BÍLBRÚ Á ÁNA OG SÍMA
FRAM DALINN
— Hver eru helztu áhuga-
mál ykkar á Jökuldalnum
nú?
— Fyrst og fremst aö fá bíl
færa brú á Jökulsá undan
Hjarðarhaga. Þjóövergurimi
til Noröurlánds liggur fram
dalinn vestanmegin, unz
hann beygir upp á heiðina
hjá Skjöldólfsstööum.
Bæirnir austan árinnar eru
ekki 1 neinu vegarsambandi.
Enn eru allar vörur flutta-'
yfir ána í kláfum. Það nauð-
synlegasta nú er aö fá bílfæra
brú yfir ána, svo eigi þurfi
áö umhlaða á hestvagna viö
brúna.
Vegurinn frá Skjöldólfsstöö
um að Aðalbóli í Hrafnkelsdal"
er nú í þjóðvega tölu, en fe
hefur aldrei verið neitt tagt
til hans, og er vegurinn þvi
ólagður. Frá Arnórsstöðum
(en þangaö er bílfært) eru
um 30 km. upp aö Aðalbóli.
Þenna veg þarf að leggja svo
fljótt sem kostur er. Bændm-n
ir á efstu bæjunum í dalnum
hafa nógu lengi búiö viö erf-
iöleika vegaleysisins.
Svo er eitt enn. Okkm*
vantar síma frá Skjöldólfs-
stöðum fram dalinn. Hann
þmfum við einnig að fá svo
fljótt sem verða má.
Aö’ svo mæltu kvaddi Þórð
ur. Hann þurfti aö týgja sig
til feröarinnar heim, — heim
í dalinn, þar sem kaupstáðar
vörur eru enn ferjaðar 1 kláf
um yfir eitt ægilegasta jökul
fljótið á íslandi og yfir 30 km.
eru frá sumum bæjunum til
næstu símastöövar.
J. B.
i) Hraf nkelsdalur gengur
út úr Jökuldal efst, austur og
inn til öræfanna — þar bjó
Hrafnkell Freysgoði.