Þjóðviljinn - 17.12.1943, Blaðsíða 5
Föstudagur 17. des. 1943. — ÞJÓÐVILJINN.
Stjó.nn álaritstjc!*!: Eir.ur Olgeirsccn, Si^ . Sigurhjnrtarson.
RitFtjc'.narsk.'Ifs^cít : Auviurstr'jeti t2, 227'J.
Af«<:e:£ala og auglýsingar: Skcbioör^ostíg 19, sími 2184.
Pv;nttmiftia: Viki-ifíf&rent /». i-jurZaðtiœn 17.
Áskiifta/vcið: i R^ykjavík ligrenni: Kr. 6,ö0 á mánuði. — Uti á
iandi: K». S,0C á mánuði.
Hefði ráðslagið frá 1942 haldizt
Þá hefðu neytendur orðið að borga 19
milljónum króna hærra verð fyrir kjöt-
framleiðsluna 1943 en verður samkvæmt
verðlagi sex-manna-nefndarinnar
Hann, sem virtist tilheyra hin
um ungu snillingum, sem deyja
ungir af því að þeir hafa vakið
öfund guðanna, — hann, meist
ari æskuþunglyndisins, sem mál
aði sálarsýnir sínar fyrir fram-
an spegil sjúkdóms og dauðans,
hann, sem var hneykslunarhella
hræsnaranna, sem mundi tor-
tíma öllum, sem aðhilltust
hann, — hann, Edvard Munch,
ríkir nú yfir listum Noregs,
yfir vinum og andstæðingum,
eins og voldugt þróttmikið tré,
með breiða krónu og ófúnar
rætur. Hann er nú orðinn átt-
ræður.
Sex-manna-nefnd sú, er reiknaði út núgildandi verðlagsgrund-
völl landbúnaðarafurða og vísitölu fyrir þær, hefur sætt hörðum á-
deilum einkum frá vissum Alþýðufl.forsprökkum og Alþýðublaðinu
fyrir það, að hún ætti sök á, að verðlag landbúnaðarafurða væri
nú miklu hærra en ella hefði orðið. Hafa vissir Alþýðuflokksfor-
sprakkar lýst yfir því, að þetta hlytist af ráðslagi sósíalista og
að þeir myndu tvímælalaust hafa sprengt sex-manna-nefndina, ef
þeir hefðu verið í henni, — en eins og kunnugt er þurfti sam-
þykki allra í nefndinni, til þess að verðákvarðanir hennar öðluðust
lagagildi.
Sósíalistar hafa hvað eftir annað staðhæft, að hefði ekkert
samkomulag orðið í sex-manna-nefndinni, þá hefðu kumpánar,
eins og Ingólfur á Hellu sett kjötverðið upp úr öllu valdi og
sjálfur hefur Ingólfur viðurkennt að það hefði orðið yfir 10 kr.
á kíló, ef hann hefði fengið að ráða.
Nú eru, með útreikningum Hagstofunnar, fengnar sannanir
á hvað kjötverðið hefði orðið í haust, ef samskonar ráðsmennska
hefði verið viðhöfð eins og haustið 1942 af Ingólfi á Hellu og Co.
Skal nú reiknað út, hvernig þessir pólitísku kjötbraskarar hefðu
skattlagt landsfólk og landssjóð, ef þeir hefðu beitt einræðisvaldi
sínu á sama hátt og 1942.
Hefði samkomulagsgrundvöllur vísitölunefndar landbúnaðar-
ins gilt haustið 1942, þá hefði útsöluverð á kjöti verið ca. kr. 4,69.
Einræðisherrarnir settu það á kr. 6,40 — eða 36,5% hærra en sex-
manna-nefndin hefði gert samkvæmt sínum verðlagsgrundvelli,
Útsöluverð samkvæmt verðlagsgrundvelli sex-manna-nefndar-
innar er nú kr. 8,53 á kíló. Hefðu einræðisherrar kjötbrasksins
fengið að ráða og haft sama háttalag og 1942, þá hefðu þeir sett
verðið 36,5% hærra eða: kr. 11,64 á kíló.
Þetta munar hvorki meiru né minna en kr. 3,11 á hvert kjöt-
kíló, sem framleitt er í landinu, eða 3110 krónum á hverju kjöt-
tonni. •
•
Nú hefur það sýnt sig að þeir, sem samsekir eru um kjöt-
braskið, höfðu í fyrra (með aðstoð Alþýðuflokksins) og hafa 1 ár
sjálfir meirihluta á Alþingi til þess að láta ríkissjóð borga frarn-
leiðendum það verð, sem þeim þykir henta fyrir kjötið, hvort sem
neytendum kjötsins hér á landi líkar betur eða verr. Það má því
reikna með því að öll kjötframleiðslan sé beinlínis borguð sam-
kvæmt slíkum verðákvörðunum ýmist af neytendum eða ríkissjóði.
Sé reiknað með rúmlega sex þúsund tonna kjötframleiðslu
1943, þá eru það um 19 milljónir króría, sem neytendur og ríkis-
sjóður hejðu orðið að borga meira jyrir kjötjramleiðslu þessa
árs, ej sex-manna-nejndar samkomulagið hejði ekki verið gert og
Ingóljur á Hellu og Co. jarið sínu jram á sama hátt og í jyrra.
©
Þessi kjötbraskaraklíka skattlagði neytendur og ríkissjóð
í fyrra um rúmar 10 milljón krónur fram yfir það, sem sanngjarnt
var, og hefði skattlagt þessa aðila um 19 milljónir króna í ár í við-
bót, ef hún hefði fengið að ráða, — eða um ca. 30 milljónir króna
á tveim árum bara í kjötverði. Og svo kvartar Alþýðubl. yfir því
— og þykist tala í nafni neytenda(!!!) — að þetta framferði skuli
hafa verið stöðvað.
Þegar ég ætla að skrifa um
hann, langar mig til að gera
eins og Alexander Kielland, þeg
ar hann settist við skrifborðið
sitt, að klæða mig í samkvæm-
isföt. Eg skrifa um Munch há-
tíðlegur í skapi, — það er pers-
ónulegt mál, því að við höfum
öll orðið fyrir miklum áhrifum
af honum. Alla ævi mína hef-
ur list hans fylgt mér óslitið,
— ég sé Ijósið æðra og hreinna,
skuggana dýpri, og litirnir
glampa fjörlega um hugann.
Hann hefur víkkað lífsvitund
okkar. Eins og mörgum öðrum
samtímamönnum finnst mér
Munch vera minn snillingur,
af því að hann hefur gefið hin-
um bundnu eiginleikum okkar
vængi frelsisins, svo að þeir
geta flogið út' fyrir hin ákveðnu
takmörk sín.
Eg hef nokkrum sinnum hitt
hann sjálfan og í hvert skipti
hef ég, þessi þaulvani blaða-
maður, fyllzt sérstakri sælu-
kennd. En þið skuluð ekki halda
að Munch sé nokkurskonar
Krishnamurti. En menn munu
e. t. v. skilja, hvílíkt ævintýri
það er að kanna þennan marg-
brotna og merkilega einbúahug,
sem ver sig gegn umheiminum
með þrotlausri gamansemi og
snjöllum athugasemdum. Og
alltaf verð ég jafnhrifinn af
hinu þróttmikla og fagra and-
liti hans. Eg hef ekki séð.neitt
andríkara. Drættir sársauka,
vilja og íhygli liggja frá nef-
inu yfir hinn tilfinninganæma
munn og niður í þróttmikla
höku, sem oft er rökuð hirðu-
leysislega. Augun eru grá, virð-
ast oft daufleg og fjarlæg und-
ir beinum, sterklegum augna-
lokum, og hann virðist óneit-
anlega vera annars hugar á með
an hann talar viá mann. En
skyndilega verður augnaráðið
vakandi, í því blikar ískyggi-
leg glettni. Röddin er há, dá-
lítið hörð og slitrótt og svolít-
ið hás, og hann talar mikið, ef
hann einu sinni er byrjaður. Ef
maður talar við hinn mikla ein-
búa í síma, stendur það oft yfir
í hálftíma. „Eg er svo mannfæl-
inn, eins og kunnugt er....“
Síðan ég var strákur í Krist-
ianssand hef ég haft slíkar hug-
myndir um hinn einmana
Munch, að þær komu ímyndun-
arafli mínu á hreyfingu. Hann
kom einu sinni langt að með
Vilhelm Kragh til að vera við
E. Muncb, hinn heimsfrœgi norski málari varð 8o
ára gamall 12. desemher siðast liðinn. Kunnur norskur rit-
höfundur skrifar f>essa grein um hann og um heimsókn
til hans að haustlagi á heimili hans í Vestre Aker.
jarðarför vinar þeirra. Og
Munch sýndi hluttekningu sína
á sinn hátt. Á meðan á athöfn-
inni stóð í litlu kapellunni, hafði
hann setzt að á milli furutrjáa
á hæð hátt fyrir ofan kirkjugarð
inn. Þar sat hann og fylgdist
með athöfninni í fjarlægð. Hin
veika hringing kapelluklukk-
unnar og ómurinn af sálma-
söngnum barst upp til hans með
sumarblænum.
Þá var það, að ég sá snöggv
ast í fæðingarbæ mínum þenn-
an hneykslanlega málara, sem
málaði þessar furðulegu mynd-
ir, sem faðir minn sagði, að
væru ósiðlegar, en móðir mín,
að væru afar fagrar. Eg sá í
syip hinn teinrétta líkamsvöxt
hans og hinn tilfinninganæma
gríska svip.
Nú er komið hrímkalt haust
á þessu óhugnanlega ári 1943.
Við kvíðum fyrir einum vetri
til. Það væri fróðlegt að vita,
hvernig Munch liði. Eg veit að
hann þjáist af hinum tvöfalda
bronkitis sínum, en að hann
heldur áfram að starfa og er
niðursokkinn í list sína og örlög
hennar. En ég dirfist ekki að
trufla hann. En ég ætla að fara
pílagrímsför til húss hans, Eika
skjóls, og þar ætla ég að nema
staðar við hliðið. Það verður
um leið minningaför mín til
æskunnar, því að þar átti ég
fyrir næstum 25 árum fyrsta
viðtal mitt við Edvard Munch.
Eg var þá fremur málari en
rithöfundur, og heimsókn til
Munchs Var fyrir mér að yfir-
gefa hinn dauflega, smásálar-
lega og venjufjötraða skynheim,
þar sem hin lítilfjörlegu atvik
ríktu, og hrinda upp dyrunum
að því ríki, þar sem ástin og
dauðinn veittu lífinu hið fagra
óg sanna litskrúð. Það var eng-
in furða, þótt ég hefði hjart-
slátt.
Munch var mjög ástúðlegur
og notalegur hinum feimna,
unga manni og tók á móti hon-
um í mjög óhátíðlegu umhverfi.
Hann hélt ótruflaður áfram að
steikja fisk á eldavélinni, en ég
sat eins og dáleiddur á eldhús-
bekknum. Hann talaði mikið og
sagði e. t. v. ýmislegt athyglis-
vert, en á eftir mundi ég ekki
neitt. Sálfræðingar vita, að mikl
ar geðshræringar veikja minnið,
og það er sennilega skýringin.
Samt sem áður fór ég þaðan
stórum auðugri. Fyrir mér varð
þetta lykillinn til að skilja skap
gerð Munchs og annarra mikilla
listamanna, undirrót verka
þeirra. Eg fékk hugmynd um
hin erfiðu vinnuskilyrði snill-
ingsins, um hinn einráða vinnu
vilja, sem ekki *tók tillit til
neins annars en verksins. Þæg-
indi smáborgaranna, aiit það,
sem auðveldar tilveruna og við
hin veitum okkur svo fúslega,
var útlægt frá þe^su stóra, eyði-
lega og einmanalega húsi. Hér
lifði meistarinn innan ótjald-
aðra glugga með snilldarverkin
á víð og dreif • um gólfið. Eg
kynntist meinlætamanninum
Munch. Heimili hans var vinnu
stofa.
Eftir því sem tilfinningin og
skilningurinn óx á list Munch,
varð mynd manns af honum
sjálfum auðugri og margbrotn-
ari. Við sáum mátt og veldi ævi
starfs hans, þegar Þjóðlistasafn
ið í Osló rýmdi fjóra stóra sali
og 24 herbergi til að sýna þessa
dýrð í fyrir 17 árum síðan. Það
var e. t. v. ekki svo auðvelt að
sjá strax samhengið í öllu sam-
an. En á eftir í minninu, sem
alltaf breytir og styttir, varð
hin máttuga list hans eins og
einn einasti óslitinn dagur, er
reis upp úr hinu þunglyndis-
lega morgunrökkri æskunnar
upp í hina lýsandi sólarorku í
síðasta hluta ævistarfs hans.
En þessir tveir höfuðkaflar
voru ekki í neinni mótsögn
hvor við annan. Það var eins
°g þegar hreysti og kjarkur
kemur á eftir sjúkdóm og ótta.
En þó sá maður, að það varð
að leita upprunans og aðstæðn
anna í æskuverkunum. Það
mátti líka kanna í því skyni
ættina, föðurinn og heimilið.
Hin sterka ættarmeðvitund
Munchs sýnir, að þar er maður
á réttri leið. Og ósjálfrátt býr
maður sér til dálitla mynd. af
bernskuheimili hans og hinum
angurværu skuggum, sem yfir
því hvíldu. Faðirinn, hinn gamli
herlæknir, var mjög trúhneigð-
ur maður og helgaði-starf sitt
fátæklingunum í Grunerlökka 1
Osló og tók með þolinmæði á
móti þeim hörmum, sem ör-
lögin sendu á heimili hans.
Móðir Edvards Munchs dó, þeg-
ar hann var 12 ára og elzta syst
ir hans dó nokkrum árum
seinna. Sjálfur var hann mjög
heilsulítill á uppvaxtarárunum,
og stemmningunni á þessu heim
ili, sem annars hefði haft svo
mikil skilyrði til að vera ham-
ingjusamt, hefur hann lýst í hin
um átakanlegu aðalverkum
æsku sinnar: „Vor“, „Veik
stúlka“ og „Dauðinn í sjúkra-
herberginu“.
Persóna föðurins hefur skilið
eftir djúp spor. Lengi var hin
áhrifaríka mynd hans af gamla
manninum, sem krýpur í bæn
um nótt, kölluð „Dostojevski“,
en hún er í rauninni af föður
hans, eins og hann sá hann að
næturþeli úr rúmi sínu í
bensku. En þó faðir hans væri
niðursokkinn í trúarleg heila-
brot og hefði mikið í sér af
skyldutilfinningu gamallar em-
bættismannaættar, var hann
líka tilfinningaríkur, og voru
miklir innileikar milli hans og
barnanna.
Hann sagði ágætlega frá og
kunni fornsögurnar utanbókar.
Hann var ekki aðeins að nafn-
inu til bróðir P. A. Munch, hins
snjalla sagnfræðings Noregs,
þessa fjölhæfa, þróttmikla
manns, sem hafði erft kraft ætt
ar sinnar og stundaði vísindi
sín einna ákafast, þegar dæt-
ur hans spiluðu og sungu í
vinnustofunni hans.
Ættin og heimilið hafa vafa-
laust orðið Munch til hvatning-
ar í æsku. Hann sneri sér að
listinni með þeirri tilfinningu
fyrir aðalatriðum, sem miklir
harmar veita mönnum, með á-
byrgðartilfinningu föður síns,
heilabrot hans og hugsjónir,
með snilligáfu ættarinnar. En
svo skeður hið skammarlega,
hið ótrúlega, að þessi ungi, of
tilfinninganæmi snillingur er
fordæmdur, settur utangarðs af
þessu litla hræsnisfulla þjóð-
félagi, af því að hann ber fram
samvizkubyrði listar sinnar
hugaður og ærlegur. Það er
sennilegt, |ið ungur listamaður
hafi aldrei verið særður jafn-
djúpu sári í hinni svörtu lista-
sögu okkar.
Jæja, það er langt síðan, og
það er næstum gleymt. En það
situr enn í honum, ekki sem
eiginleg beizkja, heldur sem
ótti og sem móðgun við ætt-
ina, sem sorg, er hann olli föð-
ur sínum. Og þegar Munch fékk
stórkross orðu heilags Ólafs fyr
ir nokkrum árum, man ég, að
hann sagði nokkur einföld orð,
sem höfðu í rauninni þá merk-
ingu, að þetta væri uppreisn fyr
ir ættina, fyrir föður sinn.
Hin eirðarlausu flökkuár eru
löngu liðin. Ferðirnar styttast
stöðugt. Eftir flökkuárin erlend
is settist hann að í smábæjun-
um við Oslófjörð, en má segja,
að það sé einkennandi fyrir
eirðarleysi hans, að hann átti
í allt fjögur hús með samtals
43 vinnustofum. En eftir því
sem seigla lífsorkunnar óx í
honum, og hann málaði hinar
þróttmiklu landslagsmyndir frá
Kragerö og margar glæsilegar
mannamyndir, þá var eins og
hann færi að róast. Eftir að
hann hafði unnið sigur sinn
með myndunum í forsal há-
skólans í Osló, sem sýna hina
fögru og karlmannlegu ást hans
á lífinu, keypti hann Ekeby
skammt frá Osló. Þar settist
hann um kyrrt. í einverunni
í Eikaskjóli hefur hann nú í
mannsaldur málað hinar áhrifa
ríku, dýrlegu myndir þroska-
áranna. Hugsið ykkur bara
sjálfsmyndina úti í blómagarð-
inum. Munch er þar veikluleg-
ur í fráhnepptri skyrtu 1 sól
og vindi haustsins, ljómandi af
þreki, býður hlæjandi dauðan-
um byrginn.
Mjög sjaldan tekur hann á
móti ókunnugu fólki, en hann
er samt ekki án sambands við
samtíðarmenn sína. Iiið elsku-
lega skáld okkar, Henrik Rytter,
lítauero tnokna húsaEeioiinetodap
Eru íbúðarhús hér í bænum hálftóm vegna stirðbusaháttar og sinnu-
leysis húsaleigunefndar, á meðan margar fjölskyldur verða að hafast
við í óviðunandi bráðabirgðahúsnæði ?
Á bæjarstjórnarfundi sem haldinn var í gær, var það upp-
lýst að húsið Þórsgata 19, hér í bænum, stendur nær autt um
þessar mundir, og er talið að aðeins tvær fjölskyldur búi í
húsinu.
Er þeim um megn að hita húsið upp, svo viðunandi sé.
Líkt mim standa á um Laugaveg 86 og ennfremur hús í
Bankastræti-
Öll þessi hús hafa verið á
leigu hjá setuliðinu. Hins vegar
er því haldið fram, að setuliðið
hafi viljað afhenda húsaleigu-
nefnd þessi hús, en húsaleigu-
nefnd hafi ekki viljað taka við
þeim, nema þau væru alveg
rýmd.
Er skylt að víta harðlega
framkomu húsaleigunefndar í
þessu máli, þegar athugað er
það húsnæði, sem nefndin hef-
ur nú sett fólk inn í, t. d. Hótel
Heklu o. fl. Hefur áður verið
skrifað um það hér í blaðinu
hverskonar vistarverur þar er
um að ræða.
Verður að gera þá kröfu til
húsaleigunefndar, að hún taki
leigunámi þau hús, er nú standa
lítt notuð á vegum setuliðsins.
Enda hefur nefndin lagalega
heimild til þess.
Á fundinum var borin fram
svohljóðandi tillaga af Jóni A.
Péturssyni og samþykkt í einu
hljóði:
„Bæjarstjórn ályktar að fela
yfirframfærslufulltrúa í sam-
ráði við borgarstjóra að að-
stoða við að bæta og gera í-
búðarhæft húsnæði það, sem
húsaleigunefnd hefur úthlutað
húsnæðislausu fólki, í húsnæði
því, er fengið hefur verið til
bráðabirgða hjá setuliðinu.
Þegar um er að ræða efnalítið
fólk, sem ekki hefur tök á að
framkvæma sjálft nauðsynlegar
umbætur, skal yfirframfærslu-
fulltrúinn láta framkvæma verk
ið á kostnað bæjarins, en í öðr-
sem Munch metur einnig mik-
ils, sagði mér nýlega dálítið,
sem ég vissi ekki. Munch les
ljóð! Það var fost venja í nokk-
ur ár, að Munch og Rytter
eyddu saman gamlárskvöldun-
um í sérherbergi í veitinga-
húsi nokkru í Osló, alls ekki í
einu af þessum tízkuveitinga-
húsum. Þar lásu þeir ljóð upp-
hátt til skiptis. Munch hefur á-
gætt minni og kunni utanbókar
heilar ljóðabækur eftir ung og
velgefin skáld. Þegar Rytter
spurði hann, hvort -hann læsi
líka skáldsögur, sagði hann þessi
merkilegu orð, sem munu gleðja
margt ljóðskáldið: „Skáldsögur
les ég ekki, ég hef engan áhuga
fyrir líferni mér óviðkomandi
manna og hátterni. En ef merk
ur maður trúir mér fyrir hugs-
unum sínum, þá met ég það
mikils“. Hann las líka úr dag-
bók sinni, því að samhliða
myndum sínum hefur Munch
líka lýst sálarsýnum sínum með
orðum, og eftir því sem Rytter
segir, af verðugri; djúpsærri og
fagurri list. Það er ekki von-
laust, að dagbókin verði ein-
hvern tíma gefin út.
um tilfellum aðstoða við útveg
un efnis og nauðsynlegra tækja,
svo sem til þvottá og hreinlæt-
is“.
Samskonar tillaga var lögð
fram í haust af Steinþóri Guð-
mundssyni, og þá vísað til bæj-
arráðs.
Nú hefur samkvæmt tillögu
sósíalista, verið skipuð 3 manna
rannsóknarnefnd í þessum mál-
um. .
GJALDSKRÁ
HITAVEITUIýNAR
Á fundi bæjarstjórnar í gær
var samþykkt gjaldskrá fyrir
Hitaveitu Reykjavíkur, var það
síðari umræða um málið.
Var það tekið fram, að þessi
gjaldskrá væri aðeins samin til
bráðabirgða, síðar mun reynsl-
an leiða í Ijós hvaða breyting-
ar þarf að gera á henni.
Svohljóðandi breytingartil-
laga hafði komið fram við gjald-
skrána:
„5. gr. gjaldskrárinnar verði
svohljóðandi:
Hitaveitan leigir vatnsmæla
og annast viðhald þeirra. Leiga
fyrir mæla skal greidd jafnhliða
gjaldi fyrir vatnsnotin og skal
vera fyrir hvern mæli á mán-
uði:
a. Fyrir mæla allt að %” kr.
3,00; b. Fyrir mæla allt að 1”
og þar yfir kr. 10,00“.
Afhugasemd vid
afhugasemd frá
Krísfjání Fríð~
rikssynl
Samkvæmt athugasemd Fél.
ísl. myndlistarmanna, sem
birtist í Þjóðviljanum nýlega,
er það rangt, að stjórn Mynd-
listarfélagsins hafi bent mér á
menn til ráðuneytis um efnis-
val í bókina „íslenzk myndlist“.
Sú frásögn mín hefur verið á
misskilningi byggð og bið ég
viðkomandi menn afsökunar á
því. Sama villa kemur fram í
formála bókarinnar.
Jafnframt skal frá því skýrt,
að ég leitaði til Jóns Þorleifs-
sonar og bað hann um nefndar
ráðleggingar fyrst og fremst af
því, að hann er formaður Mynd-
listarfélagsins. Eg talaði tvisvar
við hann og gerði ég ráð fyrir
að hann hefði, eftir fyrra sam-
talið ráðfært sig við meðstjórn
endur sína, án þess þó ég vissi
það. Nú skýrir Jón frá, að svo
hafi ekki verið — heldur hafi
hann gefið mér ýmsar ráðlegg-
ingar, aðeins sem prívatmaður.
Kristján Friðriksson
Ofangreint er rétt hermt.
Jón Þorleijsson.
aðalfund félagsins og var hann
haldinn í gærdag kl. 4%. Forseti
félagsins Bogi Ólafsson yfir-
kennari las upp endurskoðaða
reikninga félagsins og. gaf
skýrslu um bókaútgáfu félags-
ins og voru reikningar sam-
þykktir. Að því loknu fóru fram
kosningar, er fóm sem hér
segir:
Forseti félagsins, Bogi Ólafs-
son, yfirkennari, var endurkos-
inn með samhljóða 43 atkv.
Varaforseti var kosinn Barði
Guðmundsson með 30 atkv.,
Pálmi Hannesson rektor, sem
verið hefur varaforseti undan-
farið hlaut 14 atkvæði.
Þá var kosin ritnefnd og
komu fram 3 listar með þessum
nöfnum:
Halldór Kiljan Laxness,
Guðni Jónsson magister,
Þork. Jóhanness landsbókav-
Þar sem ekki var stungið upp
á fleirum en kjósa átti, voru
þessir menn sjálfkjörnir.
Endurskoðendur voru kosnir
Jóhann Havstein lögfræðingur
og Þórður Eyjólfsson hæstarétt-
ardómari.
Kosningar þessar gilda til
tveggja ára.
Glæpamönnum nazista
verður hengt
Framh. af 1. síðu.
sinn sem þeim hefur verið
stefnt fyrir rétt. *
Hinir ákærðu hafa játað, að
þeir hafi tekið þátt í að líf-
láta fjölda manns, karla, kon-
ur og börn í sérstaklega útbún-
um eiturgasbílum, — sömuleiðis
að þeir hafi ásamt öðrum skot-
ið fólk í hópum. Afsaka þeir sig
með því, að þeir hafi aðeins
hlýtt fyrirskipunum yfirboðara
sinna. En ekkert tillit er tekið
til slíkra afsakana, enda hafa
Bandamenn löngu lýst því yfir,
að þeir taki þær ekki gildar.
Poul Winterton símar frá
Moskva, að öll blöð borgarinn-
ar verji miklu rúmi til frétta
af réttarhöldunum og umræðna
um þau, að þetta skulu ekki
verða síðustu réttarhöldin yfir
stríðsglæpamönnunum.
Sérstök nefnd hefur þegar
starfað lengi á vegum Banda-
manna til að safna upplýsing-
um um hryðjuverk Þjóðverja
í herteknum löndum. Hefur
hún þegar samið lista yfir
fjölda glæpamanna, sem refsað
verður, þegar til þeirra næst.
Auk þess starfar sérstök nefnd
að þessum málum í Sovétríkj-
unum. Er hún skipuð læknum
og lögfræðingum og fleirum,
m. a. er í henni frægasti rithöf
undur Sovétríkjanna, Alexei
Tolstoj.
Háværar kröfur voru uppi
Aðalskiladagur vikunnar
í Þjóðviljasöfnuninm er í dag (föstudag) og er ein-
dregið skorað á alla sem hafa lista að skila nú af
þeim á skrifstofu söfnunarinnar, Skólavörðustíg 19,
kl. 4—7.
Tvö hundruð og fjörutíu af þeim sem hafa lista
hafa enn engu skilað, og aðeins 1409 manns hafa
gefið það sem komið er. Enn eru því miklir mögu-
leikar ónotaðir
Skilið af listunum í dag!
Hikilvœgar breytingar i
aifiýðutryggingunum
Alþingi afgreiddi í gær tvenn lög til breytinga á alþýðutrygg-
ingunum. Lög þessi fela í sér mikilvægar umbætur á slysa- og
elli- og örorkutryggingunum.
Þjóðviljinn hefur áður skýrt
frá efni þessara laga og mun
innan skamms skýra rækilegar
frá því. Frumvörp að lögum
þessum voru samin af milli-
þinganefnd og var hún skipuð
þessum mönnum: Brynjólfi
Bjarnasyni, Haraldi Guðmunds-
syni, Brynjólfi Stefánssyni,
Jens Hólmgeirssyni og Kristni
Björnssyni. Tillögur nefndarinn
ar voru samþykktar með smá-
vægilegum breytingum.
Alþingi samþykkti í gær tvenn
lög um lífeyrissjóði, lífeyrissjóð
starfsmanna ríkisins og lífeyris
sjóð barnakennara, frumvörp
að hvorumtveggja þessum lög-
um voru flutt af ríkisstjórninni
Lög þessi fela í sér verulegar
kjarabætur fyrir þá, sem tryggð
ir eru í þessum sjóðum.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar
um olíugeyma var afgreitt sem
lög frá Alþingi í gær. Frv. tók
smávægilegum breytingum í
meðferð þingsins. Með þessiun
lögum er lagður grundvöllur að
verulegum umbótum hvað olíu-
verzlunina snertir, en eftir er
að sjá hvort á þessum grund-
velli verður byggt.
Ný bók
eftir Þórberg Þórðárson
Ný bók er komin út ejtir
Þórberg Þórðarson, og nejnist
hún Viðjjarðarundrin. Útgejandi
er Víkingsútgájan.
Er efni bókarinnar mestmegn
is lýsingar „dularfullra fyrir-
brigða“ er eiga að hafa gerzt í
Viðfirði eystra flest á síðari
árum.
um það um tíma m. a. af
hálfu Rússa, að nazistaforing-
inn Rúdolf Hess, sem er fangi
Breta, yrði dreginn fyrir lög og
dóm fyrir þátttöku sína í og
ábyrgð á glæpum nazista, en
brezka stjórnin hefur ekki vilj-
að sinna þeim kröfum.
Sjálfir hafa Rússar lýst því
yfir, að stríðsglæpamennirnir
skuli ekki komast hjá réttlátri
hegningu, hvert á land, sem
peir flýi.
FRAMSÓKN SVÍKUR
ALLT
Framhald af 1. síðu.
— en Framsóknarflokkurinn
hafði í öllu falli svarað í verki
svo rækilega, að ekki verður um
afstöðu hans efast-
Framsókn tók höndum sam-
an við íhaldið um að hlaupa
frá öllum skattamálum, eins og
hún er vön. Þessi hræsnisflokk-
ur meinar ekkert með öllu
glamri sínu um skattlagningu
stríðsgróðans annað en það, að
fá tækifæri til að semja við
íhaldið og selja því skattfrelsið
fyrir milljónauppbætur handa
stórbændum.
Það er eins gott fyrir verk-
lýðshreyfinguna að losa sig við
0
allar tálvonir um það að fá
nokkurntíma nokkra réttingu
skattamálanna: hvort heldur er
hækkun persónufrádráttar eða
réttlát skattlagning stríðsgróð-
ans eða aukning og trygging
nýbyggingarsjóðanna með sam-
starfi við Framsókn.
Hvort heldur er tekjuskattur,
eignaskattur eða eignarauka-
skattur, — allt eru þetta mál,
sem eru aðeins og einvörðungu
verzlunarmál fyrir Framsókn,
þennan argasta hrossakaupa-
flokk, sem sæti hefur átt á Al-
þingi íslendinga. Það kemur
bókstaflega ekki fyrir að sá
flokkur líti á nokkurt mál frá
sjónarmiði ' málefnis eða mál-
staðar, heldur einvörðungu frá
hinum sjónarhólnum: hvað hef
ég upp úr því, — hvernig get
ég verzlað með það?
Og því skal ekki neita að
þessi kaupahéðnaflokkur hefur
verzlað vel á því þingi, sem
nú lýkur: Hann hefur tryggt
stórbændum milljónir í uppbæt
ur, og milljónir í niðurborgun,
— aðéins með því að beita hinni
gömlu aðferð Hitlers er bezt
gafst hér fyrr: hótunum, — í
þessu tilfelli að hóta þeim ríku
að skattleggja þá meir, ef þeir
ekki láti borga eftirlitslítið úr
ríkissjóðnum allt, sem Fraijp-
sókn vill fá handa gæðingtitn
sínum.
En hitt er annað mál, Íiye
lengi þessum óskammfeilha
flokki helzt uppi Hitlers-aðferð
sín.