Þjóðviljinn - 28.12.1943, Page 2

2
Þriðjudagur 28. desember 1943
þjC 'V' .j: .i:»
Tíllöqur atvinnumðlanefndar Reykjavíkur
Hér birtist niðurlag á
skýrslu atvinnumálanefnd
ar Reykjavíkurbæjar 1943.
TILLÖGUR
í fyrsta lagi má benda á
þaö, aö allmargt utanbæjar-
manna mun nú vera starí-
andi í bænum, og stöðugt á-
framhald virðist vera á fólks-
flutningi til bæjarins, þrátt
fyrir tilfinnanlegt húsnæöis-
leysi og þær hömlur, sem lög-
gjöfin hefur lagt á búsetu ut-
anbæjarmanna í bænum. Um
leið og nefndin vekur athygli
stjórnarvalda bæjarins á
þessu atriði, vill hún jafn-
framt bera fram eindregin
tilmæli um að tryggt verði,
að núgildandi húsaleigulögum
sé framfylgt.
Þær ráðstafamr, sem bæjar
félagið getur gert til þess að
ráða bót á atvinnuleysi í vet-
ur, geta aðeins verið fólgn-
ar í auknum framkvæmdum
af þess hálfu. Hins vegar get-
ur bæjarfélagið gert ýmsar
aðrar ráðstafanir í því skyni
að koma í veg fyrir, að at-
vinnuleysi skapist í framtíð-
inni í bænum, t. d. með því
að stuöla að bættum skilyrð-
um fyrir lífvænlegan atvinnu
rekstur bæjarmanna.
Nefndin vill að endingu
benda á tvenns konar fram-
kvæmdir, sem hún telur að
bæjarfélagið þurfi að vera við
búið að geta hafizt handa
um: Framkvæmdir, sem þeg-
ar eru orðnar aðkallandi og
framkvæmdir, sem eiga að
stuðla að eflingu atvinnulífs-
ins í bænum í framtíðinni.
Með fyrri flokknum má telja
framkvæmdir eins og gatna-
gerð og byggingarstarfsemi,
með þeim síðari umbætur á
höfninni, ræktun og undir-
búning skipasmíðastöðvar.
Margar götur ' bðejarins
þurfa nú gagngeröra umbóta
viö, og eftir er að ganga frá
f jölmörgum götum svo að
þær geti talizt viðunandi.
Bærinn getur heldur ekki
dregið að ráðast í ýmsar bygg
ingarframkvæmdir, sem þeg-
ar eru orðnar aökallandi. í
þessu sambandi skal vakin
athygli á, aö um land ríkis-
ins í Kópavogi og þar í
grennd, sem margir bæjar-
menn hafa nú tekið til af-
nota, vantar tilfinnanlega
vegi. Má benda á, að æskilegt
væri að stjórnarvöld bæjarins
beittu sér fyrir því, að hafizt
verði handa um lagningu
nauösynlegra vega um þetta
land. Lagfæring þarf og að
fara fram á lóð sjómanna-
skólans, sem nú er í bygg-
ingu. Ber ríkinu að sjálfsögðu
að standa straum af kostnað-
inum við þessar framkvæmd-
ir.
Skógræktarstjóri hefur, fyr-
ir hönd Skógræktarfélags ís-
lands, látið þess getið í bréfi
til nefndarinnar, að félagið
muni í vetur hafa á reiðum
höndum nauðsynlegt efni til
væntanlegrar girðingar á
hinu fyrirhugaða skógræktar-
svæöi Heiðmörk. Má skilja af
ummálum skógræktarstjóra,
að félagiö vænti stuðnings
bæjarins við að koma girðing
unni upp, og ,,væri auðvelt
að hefja vinnu þarna strax
og tíö leyfir á næsta vori með
15—25 manna flokk“, segir
ennfremur í bréfinu.
Atvinnulíf bæjarins hlýtur
í framtíðinni sem hingaö til
að byggjast að verulegu leyti
á útgerð, svo og iðnaöarstarf-
semi í sambandi við vinnslu
sjávarafurða. Til þess aö öll
þessi starfsemi geti þróazt á
eðlilegan og æskilegan hátt,
er nauösynlegt m. a. að skapa
útgerðinni viðunandi af-
greiösluskilyrði við höfnina.
Bátaútvegur er hér minni
en vænta mætti og æskilegt
getur talizt, enda eru af-
greiösluskilyröi fyrir báta
mun lakari 1 höfninni en vera
ber og þau gætu veriö. Lítur
nefndin svo á, aö nauðsynlegt
sé að hefjast þegar handa um
endurbætur á núverandi báta-
höfn og gera jafnframt ráö-
stafanir til, að verbúðirnar
verði rýmdar og bátaútgerö-
inni veittur aðgangur aö
þeim. Samtímis sé haldið á-
fram framkvæmdum við fyr-
irhugaða bátahöfn í vestan-
verðri höfninni. Hraðfrysti-
húsum fer nú fjölgandi hér,
og væri óeðlilegt, að þau
þyrftu að afla sér fiskjar frá
öðrum verstöðvum.
Ef bærinn á að geta hag-
nýtt hiö aukna land, er hann
nú hefur aflað sér, er nauð-
synlegt, að umbætur fari
fram á jörðunum, ræktun
verði endurbætt og aukin, sé
þess kostur. Nefndin telur
. ekki í sínum verkahring að
gera tillögur um, hvermg
þeim framkvæmdum skuli
háttað. Sama gildir um fyrir-
hugaða skipasmíðastöð, en
nefndin lítur svo á, að fyrir
framtíð sjávarútvegsins, og
raunar alls atvinnulífs bæjar-
búa, sé mjög mikilvægt, að
hafinn verði undirbúningur
aö því verki sem fyrst, en ráð-
izt í framkvæmdir þess jafn-
skjótt og nauösynlegum und-
irbúningi er lokiö.
í athugasemdum þeim, sem
atvinnurekendur létu fylgja
skýrslunum, kemur mjög
greinilega 1 ljós, að mikið
veltur á þv'í fyrir iðnaöar-
starfsemina 1 bænum, að inn-
flutningur á efnivöru minnld
ekki frá því, sem nú er. Meö
auknum innflutningi gætu og
ýmsar starfsgreinar allveru-
lega fært út kvíarnar, í bili
aö minnsta kosti, eöa á með-
an dregur ekki úr núverandi
viðskiptaveltu. Nefndin telur
rétt aö vekja athygli á þess-
um atriðum, enda þótt henni
sé ljóst, að stjórnarvöld bæj-
arins muni að’eins geta haft
óbein áhrif á gang þeirra
mála.
Reykjavík, 16. des. 1943.
Sigurjón Á. Ólafsson.
Gunn.tr E. Benediktsson.
Helgi Hermann Eiríksson.
Zophonías Jónsson.
FYLGISKJAL
meö skýrslu atvinnuviálcinefnd-
ar til bœjarstjórnarinnar.
Hér á eftir verður getið þeirra
helztu atriða, er atvinnurekend
ur í iðnaði ýmist telja að valdi
samdrætti í núverandi atvinnu-
rekstri eða hindri frekari aukn-
ingu hans:
I. MATVÆLAIÐNAÐUR
Skortur á efni, aðallega sykri.
Vöntun fagmanna (bakara).
Ófullnægjandi húspláss. Skort-
ur á eggjum, mjólk, rjóma og
smjöri. Of háir skattar. Vöntun
á starfsfólki. Vöntun á nothæf-
um vinnuvélum og bifreiðum.
Of mikill tilkostnaður við eld-
þurrkun fiskimjöls (kol, vinnu-
laun). Of hátt kaup í nætur-
vinnu. Of lágt verð fyrir afurð-
irnar í U. S. A. (niðursuðuvör-
ur), skömmtunarákvæði á hveiti
og sykri, ófullnægjandi inn-
flutningur á efnivöru, skortur á
sykri, skortur á hráefni og Vél-
um.
II. HÚSAGERÐ OG
HÚSBÚNAÐUR
Skortur á nægum innflutn'-
ingi, vöntun á fagmönnum,
skortur á efni og vélum, ófull-
nægjandi húsnæði, verðlagsá-
kvæði, of háir skattar.
III. JÁRN- OG VÉLSMÍÐI
Vöntun á fagmönnum, óvissa
í dýrtíðarmálunum, of háir
skattar, verðlagsákvæði, of
þröngur' húsakostur, skortur á
efni, markaðserfiðleikar og ó-
fullnægjandi innflutningur.
IV. SKIPASMÍÐAR, VEIÐAR-
FÆRI OG UMBÚÐIR.
Vöntun fagmanna (skipa-
smiða), minnkandi vinna (í
slipp), vöntun starfsmanna
(kvenna), skortur á hagkvæmu
efni dg rafmagni.
V. PRENTUN OG
MYNDAGERÐ
Vöntun á fagmönnum, hús-
næði, vélum og efni.
VI. FATNAÐUR OG BÚNINGS
STÖRF
Skortur á efni og vélum, ófull
nægjandi húsnæði, vöntun á
fagmönnum og1 húsnæði fyrir
starfsfólk. Verðlagsákvæði. Toll
ar á efnivöru. Samkeppni til-
búinna innfluttra vara. Verð á
hráefni ekki ákveðið fyrr en 12
—16 mánuðum eftir að“það kem
Verðið þið alltaf að tala
um Rússa?
Það er býsna algengt að sagt sé
við okkur sósíalista: „Verðið þið
ekki alltaf að tala um Rússa, þið
spillið fyrir ykkur með því“. Það er
rétt að taka þessa athugasemd lil
vinsamlegrar íhugunar, hún er að
jafnaði borin fram af góðum hug og
af mönnum sem hafa löngun til að
vera með okkur sósíalistum, en af
einhverjum ástæðum fá sig ekki
til þess. Við þessa menn er gott að
tala og við þá er rétt að tala.
Fer mikið af rúmi blaðsins
í greinar um Rússa?
Rétt er að taka fram, að þegar
talað er um Rússa í þessu sam-
bandi, er að jafnaði átt við allar
þær þjóðir, sem mynda Sovétríkin,
en eins og kunnugt er eru Rússar
þar aðeins ein þjóð af mörgum,
raunar sú fjölmennaáta en nýtur
engra réttinda fram yfir aðrar þjóð-
ir sambandsins.
Fer mikið af rúmi Þjóðviljans í
að tala um þessar þjóðir?
Það er alkunna að í stríðsfrétt-
um allra blaða skipa fí'egnir frá
þessum þjóðum fyrsta sess, af þeirri
eðlilegu ástæðu að ferlegustu átök
hildarleiksins fara fram innan landa
mæra þeirra. Hvað þetta snertir er
Þjóðviljinn ekkert frábrugðinn öðr-
pm hlutlausum fréttablöðum, og er
þá fyrstu síðunni lokið.
Við fl^ttum blaðinu.
/• 'V
A annari síðunni er Bæjarpóstur-
inn, þar er mjög sjaldan minnzt á
Rússa, mikið fremur greinar um
ýmis innlend efni.
Þriðja síðan er helguð bókmennt
um, málefnum kvenna og íþróttum,
sjaldan er minnzt á málefni Rúss-
anna þar. Þá koma þriðja og fjórða
síðan, þar er leiðarinn fyrstur,
hann er nær eingöngu um íslenzk
málefni Síðan kemur löng grein,
þýdd eða frumsamin, um ýms efni,
oft birtast þarna greinar um mál-
efni Sovétþjóðanna. Á sjöttu síðu
eru auglýsingar, ekki eru þær
um Rússa, á sjöundu síðu sögur,
ekki rússneskar, á áttundu síðu
fréttir og auglýsingar, og þær ekki
rússneskari en gengur og gerist.
Þegar þetta er athugað svona í öll-
um rólegheitum kemur í ljós, að
það er ekki sérlega mikið of rúmi
blaðsins sem fer í greinar um
Rússa.
Er þetta of eða van?
Það er áreiðanlega deiluefni hvort
Þjóðviljinn skrifar of mikið eða of
lítið um málefni Sovétþjóðanna. Það
er augljóst að blað, sem bersf. fyrir
því að fræða þjóðina um skipulag
sósíalismans, hlýtur að leggja milda
áherzlu á að skýra frá hversu til
hefur tekizt þar sem betta skipulag
hefur verið reynt í framkvæmd, og
það engu síður þó að blaðinu sé
full ljóst að þessu skipulagi verð-
ur ekki komið á með sama hætti
í öllum löndum né á öllum tímum,
og að framkvæmd þess muni verða
með nokkuð mismunandi hætti á ó-
líkum tímum og með ólíkum þjóð-
ur á markaðinn (gærur). Skort
ur á rgforku. Of mikill tilkostn
aður. Vöntun á starfsfólki (stúlk
um). Innflutningshömlur. Of
háir skattar.
•
NV. EFNAIÐNAÐUR
Skortur á efnivöru (sykri).
Ríkjandi hernaðarástand.
-um. Öllum ber að iæra af reynsl-
unni, þess vegna er skylda Þjóðvilj-
ans að fræða um þá reynslu, sem
fengist hefur og fæst af framkvæmð
sósíalismans hjá Sovétþjóðunum.
Hvort Þjóðviljinn ver of miklu eða
of litlu af rúmi sínu til þessarar
fræðslu getur svo auðvitað verið
óendanlegt deiluatriði.
Ofurlítil sálfræðileg at-
hugun
Allir erum við með þeim ann-
marka, að gamlar venjur og fornar
kenningar fjötra okkur, og það jafn
vel þó að við vitum og viðurkenn-
um að þær séu úreltar. í flestum
okkar er fyrir hendi tregða eða jafn-
vel óvilji gegn því að gefa okkur á
vald nýjum hugsunum og nýjum
stefnum sem að meira eða minna
leyti kollvarpa gömlum erfðakenn-
ingum. Þetta er eðlilegt, ef til vill
nauðsynlegt. Þessi tryggð okkar við
hið gamla og tregða gegn því nýja
er einskonar hreinsunareldur, sem
nýjar stefnur og skoðanir verða að
ganga í gegn um, en gæta þurfum
við þeSs að mynda ekki hinum
nýja tíma of miklar hindranir í þess
um hreinsunareldi.
Þegar við erum á leið til nýrra
skoðana, komumst við að jafnaði
fyrr eða séinna á það stig, að rök-
semdir hins gamla þrjóta og við
finnum að hinar nýju skoðanir hafa
náð valdi á okkur, en tryggðin við
hið gamla og tregðan gegn því nýja,
knýja okkur til að leita að einhverj-
um átyllum til að geta lýst því yfir,
að við séum ekki búin að játa hin-
ar nýju skoðanir og satt að segja er
það furðu bamalegt sem við finnum
okkur til afsökunar þegar við vilj-
um ekki viðurkenna að við höfum
öðlast nýjar skoðanir.
Þannig er nú viðhorf
margra til sósíalismans
Þeir eru mjög mar^ir sem á síð-
usu tímum finna, að rök auð-
valdsskipulagsins eru fánýt. Rök
sósíalismans hafa raunverulega- sann
fært þá, en eftir er að yfirvinna
tryggðina við hið gamla og óttann
við hið nýja, og þessir menn leita
ósjálfrátt að afsökunum fyrir að
gefa sig ekki skoðunum sósíalism-
ans á vald.
Eitt hálmstráið sem þeir grípa í
er að sósíalistar séu alltaf með
Rússa á vörunum. Þessi afsökun er
þeim tiltæk af því að um 25 ára
skeið hafa öll áróðurstæki auðvalds
ins um allan heim, dreift út blekk-
ingum og ósannindum um Sovét-
ríkin, slíkur áróður skilur eftir spor.
Það er satt, að stundum erum við
furðu bamaleg þegar við erum að
verja okkup fyrir nýjum skoðun-
um, sem eru búnar að ná tökum á
okkur, en það er gott fyrir okkur
að gera okkur þetta ljóst, það leið-
ir til þess að við verðum ærlegri
og djarfari í viðskiptum við nýjar
hugsanir.
Ríki, sem er sjálfu sér
sundurþykkt
Það er maður hér í borginni sem
er sjúkur af ofdrykkju, — þvíNmið-
ur einn af mörgum. — Ríkið hefur
varið miklu fé vegna ofdrykkju
þessa manns, bæði til að reyna að
lækna hann og til að koma undir
þak nótt og nótt. í gær kom þessf
maður úr „biðsal dauðans“ eftir að
Ólafur hafði gefið honum ávísun £
„dýra ríkinu" á þrjár flöskur. Hann
var með þessar flöskur. í vasanum.
Ríki sem selur aumingjum áfengi,
sömu aumingjunum sem það ver jfé
til að bjarga frá áfengisnautn, er
sannarlega sjálfu sér sundurþykkt.