Þjóðviljinn - 09.03.1944, Side 2

2
ÞJÓÐVILJINIV
Fimmtaáagur 9. marz 1944..
Föstumessan á kvöldvök-
unni
Líklega er jafn tilgangslítið að
kippa sér upp við fyrirvaralaus-
um dagskrárbreytingum hjá Út-
varpinu og veðrabrigðum útsynn-
ingsins, hvort tveggja íslenzkt og
óhagganlegt. En þegar föstu-
messan kom inn í kvöldvökuna
miðvikudagskvöldið 23, febrúar,
jafn ólíklega og endursent heið-
ingjatrúboð frá Kína, beindist at-
hyglin ósjálfrátt að þessum
skeikulu dagskrármáttarvöldum
útvarpsins, en enginn fannst lyk-
illinn. Kannski skráin sé ekki lyk-
ilhæf.
En sú hugmynd að hefja hér
heiðingjatrúboð í gegnum útvarp-
ið, úr því að Kína er dottið af
skaftinu, væri náttúrlega stór-
sniðugt meðal annars fyrir það
að hafrarnir meðaJ útvarpsnot-
■enda eru gerðir jafn virkir fjár-
hagsbakhjarlar og hinir frómu
sauðir. Og það sparar sláttinn er
fylgdi Kínatrúboðinu. Þetta er
náttúrlega gott og blessað, En
það upprætir ekki ógeð mitt á
þessari ófyrirleitnu dagskrár-1
breytingu. Og það upprætir heid-
ur ekki ógeð mitt á hinu óbil-
gjama falboði útvarpsins á
prestsverkum yfirleitt (t. d. um
hátíðar þegar þau eru gerð að
uppistöðu og ívafi dagskrárinn-
ar). Af því að ég sé ekki að
þessi verk séu betur unnin en
ðnnur, né fórnfúsara og því fram
bærilegri. Þetta er brauðstnt
eins og hvað annað. Um gjald-
virði þess má vitanlega deila eins
og gert er um gjaldvirði hvers
annars starfs. En sle{ppum því.
Mér finnst að þeir sem um dag-
skrána eiga að fjalla, eigi að
skipta svo sanngjamlega hugðai’-
efnum hennar milli útvarpsnot-
enda að þangað sé hverjum
þeirra hugan að sækja. Og
það minnsta er, að staðið sé við
orð og gjörðir og gefin loforð
efnd, Óánægður.
Þögul umferð
Hér á árunum var, góðu heilli,
tekin upp sú stefna hér í bæ, að
gera umferðna ,,þögla“ þ. e. a. s
bifreiðum var bannað að þeyta
hom sín, er þær staðnæmdust við
hús og einnig að mestu eða öllu
er þær óku um bæinn. Þetta
mæltist mjög vel fyrir og var á
asrnan hátt til bóta
Nú virðist einhver breyting á
04-ðin. Jafnt daga sem nætur ber
það við að bifreiðar öskra úti fyrir
húsum og á strætum og gatna-
mótum er lúðurinn óspart þeytt-
ur.
Hvað veldur?
Elr horfið frá hinni ,,þöglu“
umferð, eða er eftirlitið orðið
slappt ?
Vill ekki lögreglustjóri upplýsa
það.
Þrifnaður
Víkverji Morgunblaðsins var
aýlega að tala um gðturyk og
hver ráð væm til að losna við
það, ég held að hann hafi heitið
▼erðlaunum þeim, sem findi ráð
gegn rykinu.
Ráðið er ofur einfalt,
Það er að malbika eða steypa
hvern einast blett gatna og gang-
stétta, bæði í bænum og við höfn-
ina. Síðan þarf að hreinsa allt
þetta svæði dag hvern, rétt eins
og forstofumar í húsunum. Þeg-
ar þýtt er veður, þarf að þvo göt-
umar, um þær þarf að renna
vatnsbíll og síðan þarf að hreinsa
þær með kústum.
Kæri Víkverji. Það er frábært
sleifarlag á gatnagerðinni sam-
fara óþrifnaði, sem veldur götu-
rykinu, Hvort tveggja er afleið-
ing þess að bænum er og hefur
verið illa stjórnað. Við skulum
velja bænum þróttmikla og við-
sýna forustu. Þá hverfur rykið
og aðrir „skuggar íhaldsins“,
sem angra okkur Reykvikinga.
Svör við spumingum
„Landkrabba“
Að gefnu tilefni vil ég biðja
Bæjarpóstinn fyrir eftirfarandi
oi;ða-skýringar.
1, Að eiga ,,hundinn“ á dekki.
,,Hundur“ er stytting úr orðinu
hundavakt. Tímabilið frá kl. 12
á miðnætti til kl. 4 að morgni
= Að eiga að vera á þilfari þann
tíma.
2, ,,Pusa“: Fata, venjuleg tré-
fata, notuð til að ná i sjó, —
kallað að „pusa“ sjó, — saman-
ber „:pus-ágjafir“.
3, „Skuðuskinn": Ekki algengt
orð á minni sjómannstíð. Eldri
menn notuðu það þó oft, og mun i
upphaflega hafa verið notað á |
skinnklæðatímanum, en nú þýddi I
það „olíusvunta“, svunta úr lér- j
efti, olíuborin.
4, „Þvo niður“: Þarf varla skýr
ingar við. — Þveginn fiskurinn,
látinn niður um op á lestinni,
þar sem haxm var saltaður.
5, „Kufctar": Dregnir vetlingar
— þófnir svo að vart varð hendi
komið í.
6, „Porra“: Að vekja, þó seg- |
ir það ekki allt. „Porr“, gaf ekki
eingöngu til kynna að þá skyldi
vekja, heldur einnig, að þá vant-
aði kl. 20 mín. í vaktaskipti eða
„glas“.
7, „Pumpan lens“: Dælan hafði
tæmt skipið af austri. „Það var
enginn sjór í skipinu.
8, „Hosiiógarbekkur“: Fremsta
rúm skipsins undir þiljum í lúkar,
var kallað hosilóg, og bekkimir
á báða vegu, sem skárust í odda
fram við sfcefni skipsins, voru
nefndir „hosilógarbekkir“.
9, „Poka“: Þegar menn, sem
áttu 'að vera á þiljum uppi, lögðu
sig fyrir á bekk í lúkara eða ká-
etu, án þess að vera sjúkir, hét
það að poka, og þótti ekki ætíð
manndómsmerki.
10, „Koma upp á glasi“: Að
koma á þilfar á réttum tíma, vera
stundvís.
11, „Fantur“: Leiríiát —
krukka, sem var drukkið úr,
12 „HaJa upp um“: Að láta
skipið hala, var sérstök tilhögun
á seglum þess; tilhögun sem fcak-
markaði hraða skipsins eins og
við þótti eiga; og að láta hala
upp um, var að láta skipið stefna
til lands.
13. „Meinvættið“: Gælunafn á
Frá Dalvíb og Svarfaðardal
Dalvíkinga vantar stærri báta ogirystiliús
Símalagning og jarðabætur Svarfdœlinga
Viðtal við Kristinn Jónsson, iormann Verkalýðsfélags Dalvíkur
Kristinn Jónsson, formaður Verklýðsfélags Dalvíkur var
staddur hér í bænum fyrir skömmu.
Hann á sæti í hreppsnefnd Svarfdæla og mun meðal ann-
ars hafa komið hingað í erindum hreppsins.
Þjóðviljinn náði snöggvast tali af honum og spurði hann
frétta af atvinnu- og áhugamálinn Dalvíkinga og Svarfdæla og
fer frásögn hans hér á eftir.
eldavélinni, sem venjulega var
kölluð „Kabísan“,
14. „Affelt“: Að verða útund-
an í aflabrögðum. „Affelt“ sagði
þó meira; gaf í skin að dulræn
öfl náttúrunnar væru að verki;
væri fyrirboði einhvers, sem ekki
varð vitað.
15. „Glær“: Þegar skipið rekur
undan stormi eða straumi, svo að
færin fljóta, var það nefndur
„glær“, Sunnlendingar kölluðu
það „gjót“.
16. „Að liggja út um“: Þegar
skipið sneri stefni til hafs, var
það kallað að liggja „út um“.
17. „Milliklífur“: Á kútterum
voru tvö forsegl, fokka og klífur.
Hverjum lcútter fylgdu þrír til
fjórir „klífar“, allt frá lognklíf,
sem var mjög stór, og niður i
stormklíf, sem var mjög lítill.
Hinir tveir voru þar mitt á milli
að stærð, og voru kallaðir stærri
— og minni „milliklífur“. Notk-
un seglanna fór alveg eftir veð-
urfari.
18. Spumingin er eitthvað
brengluð, — I frásögninni „um
borð í skútu“ stóð hvergi „að
leggja skipí til kuls“, enda aldrei
svo mælt. En þar stóðu aðeins
orðin: „Til kuls“ og þýða vind-
megin á skipinu eða við skipið.
— Að leggja. skipi til“ var al-
mennt sagt, eða „leggja skipinu
til drifs“ og þýddi að láta reka,
í ósiglandi veðrum.
19. „Húðlaus sjór af roki“:
Yfirborð rjúkandi sjávar má kall-
ast húðlaust, — verður freyð-
andi hvítt,
20. „Pikkur“: Það er aftur-
endi „gaffa.lsins“, sem einnig
mætti kalla „efriseglás". Efri
brún seglsisins er fest (bensluð)
við gaffalinn, og sá endi hans,
sem aftur snýr, var nefndur
„pikkur“ eða „gaffalhnokki".
Hinn endinn, gaffallinn sjálfur,
sem lék um siglutréð, hét „Kló“
og er það réttnefni.
„Að hálsa“: — Breytt um
stefnu skipsins á þann hátt, að
skipinu er snúið undan, í % eða
meira úr heilum hring, og er þá
sú hlið skipsins, sem áður var í
hlé, orðin vindsíða.
22. „Lappar“: Þegar segl voru
„klossrifuð“ sem kallað var,
minnkuð eins og hægt var, og
ætlazt var til hvað gerð og út-
búnað snerti, kölluðu menn þau
„lapjpa“.
Eg verð að biðja „Landkrabba'*
að anda rólega, þótt þessar orða-
skýringar fullnægi eklci þrá hans
í því efni. — í sannleika sagt
treyBti ég mér alls ekki til að
skýra mörg þessara orða á tæm-
andi hátt,
Gamatl sjómaíhir.
11 VÉLBATAIt Á DALVÍK —
ARSLAUN HUTAMANNA
800—1200 KR.
— Hvað er að frétta af at-
vinnumálum á Dalvík?
— Aðalatvinnugreinin er,
eins og í öðrum þorpum, við
sjóinn, sjávarútvegur. Um
miöhluta vetrarins er að
venju, engin atvinna.
— Hvað eru margir bátar á
Dalvík?
— Þeir eru 11, flestir 12—
22 tonn aö stærð. 2 þeirra eru
í vetur gerðir út frá Siglufirði j
og 3 frá Sandgerði.
— Félagsrekstur eða einka- !
útgerð ?
— Það er allt einkaútgerð.
Samvinnufélag var raunar
stofnað fyrir nokkrum árum,
en af ýmsum ástæðum af
völdum stríðsins hefur ekki
þótt ráðlegt að leggja í skiþa-
kaup fyrr en aö nú hefur ver-
ið sótt um kaup á einum 70
tonna bát af þeim sem byggð-
ir veröa í Svíþjóð.
— Hefur útgei;öin aukizt
eða minkað?
— Útgerðin stendur í stað,
nema á s. 1. ári hafa verið
seldir nokkrir trillubátar en
ætlunin mun vera að kaupa
stærri báta í staðinn.
— Afli?
— Róðrar stQÖu á s. I. vetri
fram í nóvember og hófust
aftur í febrúar. Hlutamenn
munu á s. 1. ári hafa haft frá
800—1200 kr. yfir árið.
ÞÖRF STÆRRI BÁTA OG
STÆRRI HAFNAR
— Hvernig er höfnin?
— Það er verið að vinna að
hafnarmannvirkjum. Síðast
liðið sumar var lokið við þann
hluta hafnargarðsins, sem ráð
gert var að hafa lokið við
sumarið 1942.
Innan við hafnargarðinn er
bryggja, sem bátar geta légið
við í flestum veðrum. Fyrir-
hugaö er að garðurinn nái
mikið lengra út, en ekki er
gert ráð fyriy að unnið verði
að byggingu hans í sumar.
Hafnarbætur mega teljast
viðunandi fyrir þá útgerð sem
nú er, en of íitlar fyrir aukna
útgerð.
Dalvíkingar hafa mikla þ>örf
fyrir að eignast stærri og
betri báta.
LANDVINNA ER SAMA OG
ENGIN AÐ VETRINUM
— Atvinna í landi?
— Atvinna í landi er mjög
lítil, að vísu hafa 10—12
menn stöðuga vinnu allan vet
urinn á netaverkstæð’i Krist-
ins Jónssonar, en vinna við
frystihús K. E. A. er mjög lít-
il og stopul, og um aðra land-
vinnu er naumast að ræða yf-
ir vetrartímann.
Hraðfrystihúsið sem K. E.
A. rekur á Dalvík er allt of lít-
ið og myndi það draga úr at-
vinnuleit manna út fyrir kaup
túnið ef til væri stærra hrað-
frystihús, sem gæti tekið á
móti afla skipanna.
Um síðastliðin áramót hafa
um 70—80 manns orðið að
leita atvinnu utan Dalvíkui’,
aðallega til Keflavíkur, Sand-
gerðis og Njarövíkur.
RAFMAGN TIL DALVÍKUR
— Hvernig er með raf-
magn?
— Raímagnið er algerlega
óviðunandi. Á Dalvík eru tvær
Iitlar vatnsaflstöðvar, sem
verða báðai- að hafa olíumót-
ora tii viðbótar og fullnægja
þó ekki nálægt því þörfinni.
Nú er í undirbúningi að
leggja rafmagnslínu frá Ak-
ureyri út eftir Eyjafirði tii
Dalvíkur.
Úrbætur á þessu sviði eru
mjög aðkallandi.
SVEITARSÍMI
— Hvað’ er í fréttum úr
sveitinni?
— Það er rnikill áhugi fyrir
því að fá síma á bæina frammí
í dalnum. Ætlunin er aö fá.
sveitasíma í sambandi við lín-
una sem liggur frá Dalvík
xrm sveitina vestur í Hjalta-
dal.
Eg hef átt tal um þetta mál
við póst- og símamálastjóra
og tók hann mjög vel í málið
og lofaði að taka það til at-
hugunar á næstunni.
GÖNGUBRÚ Á SVARFAÐAR-
DALSÁ
Það er aðkallandi að fá göngu-
brú á 'Svarfaðardalsá. Einkum er
það nauðsynlegt vegna skólagöngu
barna og einnig vegna funda og
almennra samgangna um sveitina,
því áin er mjög torsótt yfirferðar
að vetrarlagi.
RIÐUVEIKI VELDI-R BÆND-
UM ÞUNGUM BÚSIFJUM
Nokkur undanfarin ár hafa marg-
ir bændur orðið fyrir allmiklu
tjórii á sauðfé af völdum riðu-
veiki. Fjárstofn sumra bænda hef-
ur algerlega eyðiiagzt. Á. s.l. vetri
Framhald á 5. síðu.