Þjóðviljinn - 24.05.1944, Blaðsíða 7
Miðvikudagur 24. maí 1944.
>J0®VÍLJINN
7
Phyllis Bentley
KARTAFLAN OG KRAKKARNIR HENNAR
(Lauslega þýtt)
Um haustið voru kartöflukrakkarnir orðnir svo
stórir að mamma þeirra átti erfitt með að halda í þá.
Hún var orðin svo þreytt, að hana langaði ekki til neins
nema sofa. Og ekki hafði hún hugmynd um hvað börn-
in voru orðin mörg.
Einn góðan veðurdag varð albjart í kringum hana
og einhver hrópaði: „Komið þið og sjáið! Hér er kartafla,
sem á sjálfsagt hundrað börn“.
Svo mörg voru þau reyndar ekki.
En kartöflumóðirin hafði gaman af þessu, og hún
var svo ánægð með börnin sín, að hún varð bráðkvödd
af kæti.
ARFUR
Halvor Floden:
SKÓLABÖRN
Skólabörnin áttu að fá að fara í skemmtiferð til bæj-
arins. Ferðin var ókeypis, því að peningunum hafði ver-
ið safnað með frjálsum samskotum í sveitinni. Þess-
vegría gátu öll börnin fengið að fara.
Gunnar varð svo glaður, þegar hann heyrði þetta,
að'ríann hljóp stytztu leið heim, berfættur yfir móann,
[til þess að geta sagt mömmu sinni þetta sem fyrst. Hann
hruflaði íæturna, svo að blæddi. En hvað gerði það?
Hann átti að fá að fara með!
„Mamma, það kostar ekkert — ekki nokkurn skap-
aðan hlut — sagði kennarinn," kallaði Gunnar.
„Nú, sagði hann það? En þú þarft þó skó, og eitthvað
kosta þeir.“ ‘s
„Geturðu ekki lánað mér skóna þína, mamma? Það
gerir ekkert, þó að þeir séu heldur stórir.“
„En buxurnar þínar, góði? Þetta eru engar spari-
buxur.“ Gunnar varð ofurlítið voteygður. Var mömmu
það alvara, að hann ætti ekki að fá að fara, þegar allir
aðrir krakkar fóru?
Ifíittog
I kristnu landshlutunum á
Filippseyjum hafa íbúarnir
þann sið að lemja sig með svip-
um vissa daga ársins, og þeir,
sem það gera, ganga í „píslar-
bræðra“söfnuð, sem fer ótt vax
andi. Er sérstaklega einn smá-
bær kunnur fyrir þessa hreyf-
ingu, því að þar er ’svo að segja
hver maður í píslarsöfnuðinum.
Pyndingarnar standa yfir í tvo
daga. Fyrri daginn koma menn
saman, vefja sig þétt með snær
um, liggja hálfnaktir í sólarhit-
anum og fasta allan daginn.
Seinni daginn mætast þeir aft-
ur, hver með sína reyrsvipu,
og lemja sjálfan sig miskunn-
arlaust. Eftir það fara þeir í
skrúðgöngu um bæinn og hlýða
messu. Þá er athöfninni lokið
og menn þvo sér og láta binda
um sár sín. Allir taka þátt í
þessu af frjálsum vilja og ótil-
neyddir — en oft í þakklætis-
skyni fyrir einhverja heppni,
sem þeim hefur hlotnast.
PEjI lA
í Texas og New-Mexiko í
Bandaríkjunum eru enn tii
sjálfkvalarar af þessu tagi.
★
Fyrir nokkrum árum var
stofnað félag í Illinois í Banda-
ríkjunum í þeim tilgangi að
senda leiðangur til að leita að
örkinni hans Nóa. En þess er
ekki getið, hvort menn hafi
fengizt til ferðarinnar.
Efnaður bóndi 1 Sviss hafði
átt í málaferlum við nágranna
sinn í fjörutíu ár út af landa-
merkjum. Honum þótti sárt að
deyja áður en málið yrði út-
kljáð og kenndi málafærslu-
manni sínum um hve seint
gekk.’ Þegar bóndi var orðinn
sjötugur var honum farið að
leiðast þófið. Hann fór sjálf-
ur að læra lögfræði, lauk því
sómasamlega og vann málið
áður en hann dó.
Ilann varð óumræðilega hrygg-
ur, þegar barnið veiktist og því
fór að hnigna. Það' veslaðist upp
og dó. Hann gat ekki gleymt þján-
ingarsvipnum á andliti barnsins og
augum þess, áður en þau brustu.
Hann varð önugur í viðmóti,
bæði viðBessy ogverkamennina.
Honum fannst lífið leiðinlegt
og lítilsvirði. Það var varla að
hann gæti glaðst, þegar Bessy
sagði honum, að hún væri barns
, hafandi í annað sinn.
Þegar fæðingin nálgaðist fór
þó svo, að hann gat ekki annað
en hlakkað til að verða aftur
faðir. Bessy eignaðist stúlku og
Will varð glaður við. Hjónin
urðu nú mjög samrýmd En
ekki leið á löngu áður en barn-
ið veiktist og dó. Þetta varð til
óánægju á milli hjónanna og lá
við að þau kenndu hvort öðru
um vanheilsu barnanna.
Will ásakaði hana fyrir að
hún vanrækti börnin og skildi
ekkert í sjálfum sér, að hafa
ekki hugsað nánar út í það, að
Bessy var ein lifandi af stór-
um systkinahópi. í þetta sinn
lét Will skapsmuni sína bitna
á vesalings frú Brigg, sem var
orðin gömul og heilsulítil.
Þriðja barnið fæddist, hraust j
og vel skapað eins og hin. En
það tærðist upp á skömmum
tíma og var grafið hjá systkin-
um sínum í Marthwaite-kirkju-
garði.
Will hafði enga stjórn á skapi
sínu framar. Hann jós yfir konu
sína ómaklegum ásökunum og
brigslaði henni um, að hún gæti
ekki eignast heilbrigð börn.
Bessy var alltaf vongóð og
trúði ekki öðru en hún ætti eft-
ir að eignast heilbrigt barn, sem
hún þyrfti ekki að horfa á eftir
ofan í gröfina. En Will hafði
varpað frá sér allri von og hugs
aði ekki um annað en verksmiðj
una.
Syke Mill tók stöðugum fram
förum. Will hafði fyrir löngu
endurgreitt Brigg þá upphæð,
sem hann hafði íengið lánaða
hjá honum, og nú keypti hann
stórt landsvæði við Irefljótið —
í kringum verksmiðjuna. Hann
keypti þetta land af Stancliff
friðdómara og vinátta þeirra
I hélst enn. Þarna reisti Will
j hvert stórhýsið á fætur öðru
og verksmiðjan var orðin mjög
fullkomin
Frú Brigg dó skyndilega og
það tók Brigg gamli svo nærri
sér, að hann hrömaði dag frá
degi og var allt í einu orðinn
gamalmenni. Will varð því að
sjá um að reka verkstæði hans,
en það tafði hann mikið að
þurfa að vera öðru hvoru á ferð
inni þangað. Bessy fór þangað
daglega til að líta eftir föður
sínum í einstæðingsskap hans.
En nú átti hún ekki hægt með
það lengur, því að hún geklc
með fjórða barn sitt. Brigg
gamli var farinn að drekka mik
ið og var ekki annað líklegra
en það gerði hann að aumingja
innan skamms, ef að hann yrði
látinn vera áfram heima.
Will ákvað því að leggja niður
verkstæðið á Bin Royd og taka
Brigg heim til sín
Við höfum nóg húsrými",
sagði hann hæðnislega við
Bessv. Hún fór að gráta og vissi
að hann átti við, að heimilið
væri bamlaust.
Viðskiptavinir Briggs komu
nú til Will og hann varð að
reisa eitt verksmiðjuhús enn.
Hann setti þangað nýjar vél-
ar og yfirleitt var nýtízku út-
búnaður í verksmiðju hans Það
leið ekki á löngu áður en hann
hafði á annað hundrað verka-
menn. Hver ný vél gerði vinn-
una léttari ogeinfaldari. Þvívar
hann farinn að láta fleiri og
fleiri böm vinna í verksmiðj-
unni.
Hingað til hafði verksmiðjari
verið rekin með vatnsafli, en
tvö undanfarin sumur höfðu
verið þurrkasöm og þá hafði
Will oft dottið í hug, að hann
yrði að fara að nota gufuafl.
Nú, þegar hann hafði tekið
framleiðslu Briggs að sér, sá
hann ser ekki fært að draga
þetta lengur og festi kaup á
„Boulton og Watt“ gufuvél, hjá
firma einu í Birmingham.
Um betta leyti fæddi Bessy
fjórða barn sitt. Það var dreng-
ur og var honum gefið nafnið:
William Brigg Oldroyd.
Will veitti drengnum enga
eftirtekt. Hann sat ekki við
vögguna eins og hannhafði einu
sinni gert í sælum draumi og
leikið sér að að láta litlar hend-
ur kreista fingur sína. Hann
hlustaði heldur ekki á það með
hrifningu, þegar hjal barnsins
fór að breytast í orð. Hann forð
aðist drenginn. Enda var hann
fyrstu vikurnar svo magur og
veiklulegur, að Will efaðist
ekki um að hann færi sömu leið
og systkini hans.
kom niður á steingarðinn og
mölbraut hann.
Bessy var stödd við glugga á
efri hæð í húsinu og sá þá lífs-
hættu, sem Will með naumind-
um slapp frá. Hún fékk tauga-
áfall og mjólkin hætti að falla
til brjóstanna. Hún varð að
venja Brigg litla af.
Upp frá því fór drengurinn
að dafna vel. Hann stækkaði og
-fitnaði með hverjum degi, sem
leið, og var áður en varði orð-
inn stærðar strákur. Hann hafði
svo hátt, að heyrðist um allt
húsið. Það var greinilegt, að
þessi drengur ætlaði sér ekki að
leggjast út af og deyja, eins og
systkini hans.
Will undraðist þetta, og sagði
við konu sína að hann áliti að
þetta væru duttlungar náttúr-
unnar, en ekki því að þakka,
að hún hefði annast barnið svo
vel. Og loksins fór hann að
veita drengnum eftirtekt.
En þá var drengurinn ekkert
ungbarn lengur. Hann var orð-
inn fleygur og fær um allt og
mikill fyrir sér. Faðir hanshafði
misst aí því að fvlgjast með
fyrstu framförum hans, sem
allir foreldrar hafa mest yndi
af. Þessvegna vantaði alltaf eitt
hvað í föðurgleði Wills gagn-
vart þessum dreng. Og hann
fann það sjálfur.
Þar að auki gramdist. honum
það, að Brigg litli var dökk-
hærður og móeygur. Hann líkt-
ist móðurætt sinni. Það eina,
sem þekktist úr föðurættinni
var æðin á enninu sem þrútn-
aði, þegar hann reiddist, alveg
eins og á afa hans. En Brigg
var sjaidan reiður. Hann var
sérstaklega fjörugur og glað-
lyndur og gat aldrei verið kyrr.
Enda fór hann margar hrakfar-
ir: Hann datt í lækinn, klifraði
upp í trén og datt, brenndi sig
í eldhúsinu, labbaði upp á heiði
og var burtu allan daginn.'Um
kvöldið kom hann aftur hlæj-
andi og berjablár út að evrum.
Þá hafði fjöldi manns verið að
leita að honum allan daginn.
Will fann að þetta var dugn-
Þá kom óvæntur atburður fyr aðar snáði og hann kenndi hon-
ir, sem varð til þess, að Bessy
varð að hætta að hafa drenginn
á briósti.
Gufuvélin frá Birmingham
var komin og lokið við að ganga
frá henni í verksmiðjunni. Og hans og dökk, tindrandi augu.
einn góðan veðurdag kom gufu- 'Hann varð að viðurkenna, að
um fljótlega að fara með vél-
arnar „Komdu hingað, karl
minn,“ kallaði hann. Og dreng-
urinn Kom hlaupandi. Will
horfði á svartan hrokkinkoil
ketillinn. Enoch Smith hafði
smíðað hann. Ketillinn var flutt
ur á vagni, sem sex hestar
drógu. Þegar vagninn fór inn
um garðshliðið rakst hann á og
hallaðist, svo að járnmöndull-
inn valc niður af ækinu. Það
munaði ekki nema fáeinum
þumlungum, að Will yrði fyrir
honum, og það hefði orðið
þungt högg, því að möndullinn
þetta var fallegur drengur þó að
hann væri ekki líkur í föður-
ættina, og klappaði á kollinn á
honum. Jú, víst þótti honum
vænt um drenginn, — en á hóf-
legan og skynsamlegan hátt.
Heimilislífið var komið í
fastar skorður. Það var rólegt
og tilbreytingalítið. Bessy unni
manni sínum meira en hann
henni. En í rauninni var hann