Þjóðviljinn - 20.06.1944, Blaðsíða 3
IJriðjudagur 20. júní 1944,
ÞJÓÐVILJIN&
f,-- J'" -7^1 '-T- J'J_— - llll!li.« ..np > I) I ■ WHJIW»»
Að loknum þingfundi á L'ógbergi fluttu fulltrúar erlendra rilcja
ávörp og kveðjur. Vilhjálmur Þór utanríkisráðherra kynnti fulltrúana,
en forseti Islands, Sveínn Björnsson, svaraði ávörpunum og þakkaði
kveðjurnar. Fulltrúar Noregs og Sviþjoðar töluðu islenzku, fulltrúar
Bretland&og Bandarílcjanna ensku og fuUtrúi Fralcka frönsku. Forseti
svaraði hverjum þeirra á sama mali.
Fara hér á eftir ávörp fulltrúanna og aðrar kveðjur sem bárust.
ÁVARP AMBASSADORS
NOREGSKONUNGS:
Herra forseti íslands, herra for-
sætisráðherra og ráðherrar,
herra alþingismenn!
Mér hefur verið sýndur sá sómi,
að vera skipaður sérstakur og per-
sónulegur fulltrúi Hans Hátignar
konungs Noregs með umboði til
þess að bera fram í dag við þetta
tækifæri og á þessum örlagaríku
tímamótum í sögu íslands, hjart-
anlegustu kveðjur konungsins og
ríkisstjórnarinnar og beztu óskir
þeirra um farsæla framtíð Islands
og íslenzku þjóðarinnar.
ÁVARP SENDIIIERRA SVÍA.
Herra forseti íslands, herra
forsætisráðherra og aðrir ráð-
herrar í ríkisstjórn íslands,
herra forseti sameinaðs Alþing
is, íslendingar!
Mér hefur vcrið falið, á þessum
þýðingarmikla degi fyrir íslenzku
þjóðina, að flytja eftirfarandi orð-
sendingu frá Ríkisstjórn Svíþjóð-
ar til ríkisstjórnar Islands og þjóð-
arinnar:
Sænska ríkisstjórnin sem fengið
hefur vitneskju um að hið íslenzka
lýðveldi verði sett á stofn í dag,
viðurkennir hér með lýðveldið ís-
land og lætur í t ljós vonir sínar
um hamingjuríka framtíð íslenzku
þjóðarinnar.
Sænska ríkisstjórnin hefur með
gleði kynnt sér liina cinróma sam-
þykkt Alþingis hinn 10. marz 1944
þar sem segir, að Alþingi .tdlji
sjálfsagt, að íslenzka þjóðin kapp-
kosti að halda hinum fornu frænd-
semi- og menningarböndum, er
tengt hafa saman þjóðir Norður-
landa og ísland muni taka þátt í
norrænni samvinnu að stríðinu
loknu. Alþingi hefur með þessu lát-
ið í Ijós hugsanir, sem endurspegl-
ast hjá sænsku þjóðinni. Mætti hin
norræna sameining blómstra á ný,
þegar^ öll Norðurlönd geta aftur
mætzt sem frjáls ríki.
Þetta var orðsending sænsku rík
isstjórnarinnar í dag til ríkisstjórn-
nrinnar íslands og þjóðarinnar
allrar.
ÁVARP AMERÍSKA
AMBASSADORSINS:
Herra forseti, dömur og herrar.
Það er mér bæði mikil ánægja
og sérstakur heiður að ávarpa yður
herra forseti, sem sérstakur fulltrúi
forseta Bandaríkjanna við þessa
einstöku og sögulegu athöfn —
embættistöku fyrsta forseta hins
íslenzka lýðveldis, en honum á ég
að færa hjartanlegar persónulegar
kveðjur og heillaóskir Roosevelts
forseta. Mér er það einnig heiður
að bjóða íslenzka lýðveldið, yngsta
lýðveldi heimsins, velkomið í flokk
frjálsra þjóða. Mér er ánægja að
því að hafa fundið hver hlýja og
vinátta ríkir hér og mér er heið-
ur að því að liafa kynnst þeim
háu hugsjónum, ættjarðarást, lýð-
ræði og góðvilja, sem með íslenzku
þjóðinni ríkir.
Það er á merkum tímamótum að
ég flyt yður þessi boð. Hinir undar-
legu atburðir, sem að hetjusögu ís-
lands standa, hafa ráðið því, að
enn hefur ógurlegt heimsstríð gef-
ið áköfum sjálfstæðisóskum íslend
inga byr. Lönd ’þau, er forfeður
yðar yfirgáfu og þér hafið haft
mest skipti við að fornu, eru nú
undir hæl kúgarans, sem opinskátt
játar að hann prédiki andkristnar
kenningar, sem þér hafið_ ásamt
öðrum Norðurlandaþjóðum bari-
izt gegn í 900 ár. En það er eigi
til að rjúfa efnisleg tengsl við
Danmörku eða Noreg að þér hafið
lýst yfir sjálfstæði yðar í eitt skipti
fyrir öll. Þar er fremur um að
ræða lokaþáttinn í aldagamalli þrá
eftir fullu sjálfsforræði. — Land
yðar var numið framgjörnum
mönnum, er leituðu í vesturátt að
fullkomnu frelsi og sjálfstæði. í dag
hefur takmarki þeirra loks verið
náð. Það er engin furða þótt aðrir,
sem báru sömu ósk í brjósti, hafi
öldum síðar einnig leitað vestur á
bóginn.
Fyrir meir en þúsund árum var
stjórn valin að Þingvöllum, þar
sem vér stöndum nú, og þing stofn-
að með löggjafar- og dómsvaldi.
Alþingi, elzta þing heimsins, er al-
mennt talið mesta framlag íslend-
inga til þróunar fulltrúaþinga og
þjóðmálastofnana. Loginn, sem hér
var tendraður, læstist um öll lönd,
| þau er frjálsir menn byggja. Mann-
I kynið mun aldrei gleyma þeirri
| skuld, er það á íslandi að gjalda.
Hér rifjast upp saga íslands. Fyr
ir hugskotssjónum mínum sé ég
hetjur líða um langar aldir, allt
frá Njáli á Bergþórshvoli, Þorvaldi
Konráðssyni liinum víðförla, sem
tók kristni og boðaði hana á Al-
þingi 984, til Jóns Sigurðssonar,
en minningu hans heiðrum við í
dag. Jóni Sigurðssyni var það ljóst
hvernig sjálfstæðisþráin birtist eins
og rauður þráður í sögu Islands.
Honum auðnaðist að lifa það að
stjórnarskráin var gefin 1874, en
þótt gölluð væri, var hún spor í þá
átt er hugur íslendinga stefndi og
leiddi til sjálfstæðis íslands undir
eigin fána 1918.
1 dag eru Bandaríkin og ís-
land samhuga um að varðveita það
sem þeirn er báðum svo kært, mann
réttindin, sem tryggja hverjum og
einum þann rétt, sem honum var
af guði gefinn. — Samvinnan er
beinn árangur þeirrar ábyrgðar, er
stjórn Bandaríkjanna tókst á hend
ur 7. júlí 1941, að ósk íslenzku
stjórnarinnar. Að mínu áliti hafði
þetta skref mikla þýðingu, og má
á það líta, sem hyrningarsteininn
undir hinu góða sambandi hinna
tveggja frjálsu og óháðu þjóðh.
vorra. Það hefur fært þjóðir vor-
ar saman og hefur gert Bandaríkja
þegnum, sem trúa á lýðræði, ein-
staklingsfrelsi, virkan almennan
kjörrétt og tieiðarleik í embættis-
færslu, að vinna í vinsamlegu sam-
bandi við sína íslenzku meðbræð-
ur, sem aðhyllast sömu skoðanir
og hugsjónir.
Það er einlæg von mín að eftir
stríðið geti enn framast menning-
ar- og viðskiptasamband milli
landa vorra.fÞetta er kærasta á-
hugamál mitt, því að ég er þess
fullviss að náið samband af þessu
tagi muni verða báðum þjóðunum
til góðs og verða til þess að auka
á réttlátan og varanlegan frið um
heim allan. Þeir synir íslands, sem
flutzt hafa til Bandaríkjanna,
hafa gert sitt til að auka skilning
vor á milli, enda hafa þeir verið
fljótir að samlagast menningarum-
hverfi síns nýja lands, sakir svip-
I aðra siða og hugsjóna. Vinarbönd-
in, sem knýtt hafa vcrið af hálfu
margra Ameríkumanna á íslandi
og íslenzkra námsmanna, sem leit-
að hafa fræðslu í mínu landi, munu
auka á liinn gamla samhug, sem
ég er sannfærður um að framveg-
is mun haldast.
Þér, herra forseti, og þú, ís-
lenzka þjóð, standið nú á mótum
mikilla tíma, sem færa munu ný
vandamál í skauti sér. Megi yður
hlotnast sú áræðni, sá kjarkur og
sömu dyggðir, er fyrstu norrænu
mennirnir sýndu, sem hér námu
land. Þeir sigldu úfinn sjó átta-
vitalausir á opnum skipum og
höfðu stjörnurnar að leiðarvísi og
karlmennsku í hug. Með því hug-
rokki og þeirri hreysti, er þeir
sýndu, mun þér leiðin fær til mik-
illar framtíðar.
ÁVARP AMBASSADORS
BRETAKONUNGS:
Herra forseti.
Um leið og ég legg fram embætt-
isskjöl mín sem sérstakur ambassa
• dor Hans Hátignar Bretakonungs
hjá yður, lierra forseti, við þenn-
an sögulega viðburð, er lýðveldi
er endurreist á Islandi og þér kjör-
inn fyrsti forseti þess lýðveldis,
finn ég mjög til hins mikla lieið-
urs, er konungurinn hefur gert
mér með því að skipa mig til þessa
embættis, og til þeirrar ábyrgðar,
er því fylgir.
Mér er falið af konungi mínum,
herra forseti, að færa yður persónu-
lega, og þjóð þeirri, sem yður hef-
ur verið falið að ráða fyrir, innileg
boð um virðingu og vináttu, og
mér er falið að bera fram einlæga
ósk konungs um að liið góða sam-
komulag, sem jafnan liefur ríkt
milli Islands og brezka þjóðasam-
bandsins, megi haldast og styrkj-
ast. Það er mér einnig heiður að
geta fullvissað yður, hcrra forseti,
um, að Hans Hátign hefur ríkan
áhuga fyrir lýðveldinu, sem stofn-
að var í dag, og það er von hans
að það megi lialda áfram að bless-
ast og blómgast.
Ég leyfi mér að nota þetta taád-
færi til að færa persónulegar kveðj-
ur til yðar, herra forseti, og til ís-
lenzku þjóðarinnar, sem sýnt hef-
ur mér slíka vinsemd og alúð. Eg
ber til hennar djúpan vinarhug og
hlýjasta þakklæti. Eg treysti því,
að rætast megi allar vonir og ósk-
ir velunnara hins endurfædda lýð-
veldis um lieim allan, svo að leiða
megi til varanlegra heilla iillum
þegnum þess.
ÁVARP FULLTRÚA FRAKKA.
Herra forseti íslands, herra
ráðherrar, háttvirtir þing-
menn, íslendingar, konur og
karlar, vinir mínir!
Það er með lirærðum liuga að ég
stíg í þennan ræðustól. Lengi hef
ég dvalið meðal yðar, og ég skil
! hverja þýðingu þessi dagur hefur
fjnir yður, því að um lcið og þér
stofnið lýðveldið, rætist gömul þrá
langrar og þolinmóðrar baráttu
fyrir þjóðfrelsi yðar. Staður þessi,
helgidómur þjóðarinnar, þar sem
yðar fyrsta þing var kvatt saman
fyrir meir en þúsund árum, dagur-
inn, sem valinn hefur verið fyrir
þessa athöfn í minningu mikil-
mennis í sögu yðar, hetju í þjóð-
frelsisbayáttu yðar, hin virðulega
samkoma, allt hjálpast þetta að
því að setja þann glæsibrag á það,
sem fram fer í dag og þann sess,
sem því er ætlaður í framtíðar-
sögu lands yðar.
Þekking mín á andlegu lífi yðar,
tilfinningum þeim, er gagntaka yð-
ur, ásamt vináttu þeirri, er ég ber
í brjósti til lands yðar, gera það
að verkum, að ég finn til sérstaks
stolts yfir því að njóta þess heið-
urs, er bráðabirgðastjórn franska
lýðveldisins hefur sýnt mér með
því að fela mér að færa yður hér
kveðju Frakklands.
í þeirri grimmdarraun, sem
Frakkland verður enn að þola fyr-
ir frelsi sitt, hefur franska þjóðin
þjáðst, en hefur þó reynzt sjálfri
sér trú og hugsjónum sínum. Hún
horfir nú með hlýjum hug á yngsta
lýðveldið í hópi systra sinna. Hún
horfir hingað með blíðu og innileg-
um óskum um heill og liamingju
íslenzku þjóðarinnar, sem býr nú
við stjórnarskrá þá, er hún hefur
sjálf gefið sér, og hún treystir góð-
vilja þjóðhöfðingja og stjórn hins
nýja ríkis.
Þetta eru þær tilfinningar og
þær óskir af íslands hálfu, scm ég
læt hér í ljós, hæstvirtu ráðamenn
og þér konur og karlar, og bið yð-
ur að veita þeim viðtöku.
Lifi lýðveldið ísland!
‘Lifi ísland!
AÐRAR KVEÐJUR
Að loknum þessum kveðjum til-
kynnti utanríkisráðherra, Vil-
hjálmur Þór:
Til viðbótar kveðjum og árnað-
aróskum, sem hinir sérstiiku am-
bassadorar og sendimenn hafa
fram borið, er ríkisstjórninni á-
nægja að tilkynna að borizt hafa
kveðjur frá ríkisstjórn hennar Há-
tignar Hollandsdrottningar og frá
utanríkisráðherra pólsku stjórnar-
innar í London.
?
KVEÐJA HOLLENZKU
ST JÓRNARINNAR:
Utanríkisráðherra hollenzku
stjórnarinnar í London, herra E.
N. van Kleffens, hefur falið aðal-
ræðisntanni Hollands, herra Arent
Claessen, þessa orðsendingu:
„Gerið svo vel að tilkynna við
hentugt tækifæri utanríkisráðherra
fslands að stjórn Hennar Hátignar
Hollandsdrottn'ingar telji sér ah
nægju að því að komast i sam-
band við hið nýstofnaða íslenzka
lýðveldi og sendi einlægar árnaðar-
óskir um framtíð þess. Nú er í
gildi bann við utanförum, og getur
hollenska stjórnin því eigi sent sér-
stakan sendiherra til hátíðarinnar
út af gildistöku lýðveldisins, en
oss væri kært, ef íslenzka stjórnin
gerði yður það fært að vera við
hana staddur“.
KVEÐJA PÓLSKU
STJÓRNARINNAR:
Utanríkisráðherra pólsku stjórn-
arinnar í London, herra Tadeusz
Romer, liefur beðið pólska ræðis-
manninn, herra Hjalta Jónsson,
fyrir þessa orðsendingu:
„Gerið svo vel að mæta fyrir
hönd pólsku stjórnarinnar við sjálf
stæðishátíðina íslenzku 17. júní og
færið hamingjuóskir pólsku stjórn-
arinnar og beztu'óskir um heill og
hamingju íslands“.
Herra Arent Claessen. aðalræð-
ismaður og herra Hjalti Jónsson,
ræðismaður, eru báðir mættir hér
og hafa fært mér kveðjur þessar.
Eg vil fyrir hönd ríkisstjórnar-
innar láta í ljós ánægju og þakk-
læti fyrir hinar frambornu kveðj-
ur, sem eru mikils metnar og kær-
komnar.
IIEILLAÓSKASKEYTI:
Þessar kveðjur bárust forseta ís-
lands til Þingvalla 17. júní:
„Einlægar hamingjuóskir til for-
seta, stjórnar, Alþingis og íslend-
inga við stofnun lýðveldisins. Guð
blessi ísland.
Grettir Jóhannsson ræð-
ismaður, Winnipeg".
„íslendingar í Washington senda
yður innilegustu heillaóskir. Megi
gifta fylgja störfum yðar. Guð
blessi lýðveldið og íslenzku þjóð-
ina. ■
Thor Thors“.
„Einhuga íslenzkar heillaóskir
frá TMoskva.
Pétur Benediktsson“.
„Færeyskir skilnaðarmenn senda
hinu nýja íslenzka lýðveldi beztu
óskir sínar um áframhaldandi and-,
legar og efnalegar framfarir.
Sverri Patursson".
„Félag íslenzkra námsmanna í
Minneapolis sendir þjóð sinni og
yður, herra forseti, sínar hugheil-
ustu árnaðaróskir á lýðveldishátíð
þjóðarinnar og óskir um blessunar-
ríka framtíð lýðveldisins íslenzka.
Björn Halldórsson“.
„Mikil liátíðasamkoma allra ís-
lenzkra félaga í Winnepeg sam-
þykkti einróma í dag ályktun um
að senda hjartanlegar heillaóskir
til ríkisstjórnar og íslendinga í til-
efni af stofnun lýðveldisins.
Valdimar Eyland, fund-
arstjóri“.
Framhald á 5. síðu.