Þjóðviljinn - 21.11.1944, Page 2

2
Þ JÓÐVILJINN
Þriðjudagur 21. nóvember 1944L
Byggingamálatillögur Sigfúsar Sigurhiartarsonar:
Húsnæðismálin veröi leyst á næstu 5 árum
Hðsnæðisvandamálið verður ekki ieyst nema á félagsgrundvelli — Stofnað verði byggingafélag er sé ðlftim bæjarbðum opið
Félag þetta, ásamt bænum og bönkunum myndi Byggingasamband Reykjavíkur, er hafi ínnílutning og framleiðslu byggingarefna
Byggfa þarf árlega 620 íbúdír nssln flmm ár
-—WkwtBimg/ ~
Þjóðviljinn birti s.l. sunnudag fyrsta hluta af greinargerð
þeirri sem Sigfús Sigurhjartarson bæjarfulltrúi Sósíalistaflokks-
ins lagði fyrir síðasta bæjarráðsfund.
í dag birtir Þjóðviljinn þann hluta greinargerðarinnar, þar
sem lýst er íbúðaþörfinni, en yfir 400 fjölskyldur eru nú hús-
næðislausar hér í Reykjavík, en um 600 fjölskyldur búa í slæm-
um kjallaraíbúðum eða bráðabirgðaíbúðum.
Sigfús kemst að þeirri niðurstöðu, að árlega þurfi að byggja
hér í Reykjavík 240 íbúðir vegna fólksfjölgunar og endumýja
þurfi 180 íbúðir, en auk þess þurfi að reisa árlega 200 íbúðir
næstu 5 ár fyrir það fólk sem nú er húsnæðislaust, en það þýðir
að byggja þarf 620 íbúðir árlega næstu 5 árin.
Því næst er gerð grein fyrir því hvemig hægt er að leysa
húsnæðismálið með félagssamtökum íbúanna í bænum.
Ættu allir Reykvíkingar að kynna sér þessar tillögur, sem
eru hinar ýtarlegustu sem fram hafa komið í þessu máli.
Að öllu því athuguðu sem að
framan er sagt, virðist mér ljóst
að félagsátök þurfi til að leysa
húsnæðisvandamálið í Reykja-
vík, og slík átök verða að koma
frá félagi, sem telur sér skylt
að hafa yfirsýn yfir húsnæðis-
þörfinni, eins og hún er á hverj-
um tíma og bæta úr henni þann
ig, að tekið sé fullt tillit til
allra þeirra aðila, sem hlut
eiga að máli, þ. e. einstaklinga,
bæjarfélagsins og bankanna.
Jafnframt þarf að tryggja þessu
félagi þá fjárhagsaðstöðu, sem
með þarf, svo það geti leyst
verkefni sitt af hendi.
STOFNAÐ VERÐI BYGG-
INGAFÉLAG ER SÉ OPIÐ
ÖLLUM BÆJARBÚUM
Tillaga mín er því að stofnað
verði byggingafélag, er sé öll-
um bæjarbúum opið (færi vel
á að það héti Ingólfur og Hall-
veig). Þetta félag, bæjarfélagið
cg bankarnir, mynduðu síðan'
Byggingasamband Reykjavík-
ur, er hefði það hlutverk með
höndum að leysa húsnæðis-
vandamál bæjarbúa á þeim
grundvelli, sem um getur í upp
hafi þessarar greinargerðar.
Framkvæmdastjórn sambands-
ins gæti verið skipuð þremur
mönnum, einum frá hverjum
aðila. Hlutverk hennar væri
meðal annars að gera grein fyr
ir byggingaþörfinni á hverjum
tíma, gera áætlanir um hvern-
ig henni verði fullnægt og
stjóma byggingaframkvæmd-
um sambandsins.
FJÁRÖFLUN TIL BYGGINGA
FRAMKVÆMDA
Fjár til byggingaframkvæmd-
anna hugsa ég mér aflað þann-
ig:
1) Á frjálsum peningamark-
aði fengjust 50% af bygginga-
kostnaði (t- d. 6% Annuitets
lán, vextir og afborgun samtals
6% af upphaflega láninu).
2) Bærinn leggði fram 20%
af byggingakostnaði sem óaft-
urkræfrar innstæðu gegn 2%
vöxtum.
3) Bankarnir leggðu fram 15
% af byggingarkostnaði sem
óafturkræfrar innstæðu gegn 2
% vöxtum.
4) Einstaklingur, sem vill öðl
ast rétt til húsnæðis, leggi fram
15% af byggingarkostnaði sem i
vaxtalausa innstæðu, er endur-
greiðist eftir settum reglum, ef
hann hættir að nota íbúð sína.
HÚSIN VERÐI EIGN BYGG-
INGASAMBANDSINS, EN
AFNOTARÉTTUR GANGI AÐ
ERFÐUM
Hús þau, sem sambandið
byggði, ættu að vera eign sam-
bandsins, en einstaklingur sem
greiðir lögmæta innstæðu í
byggingarsjóð, öðlast afnotarétt
af íbúð, ásamt viðhaldsskyldu.
Þessi réttur er óuppsegjanleg-
ur að erfðum, en fellur til fé-
lagsins, ef innstæðan er dregin
út.
BYGGT VERÐI í FLOKKUM
Sambandið byggir í flokkum
og setur jöfnunarverð á íbúðir
innan hvers flokks. íbúðamot-
endur í hverjum flokki mynda
deildir innan félagsins og ann-
ast deildin um ytra viðhald
húsanna, greiðslu opinberra
gjalda og greiðslur til sam-
bandsins vegna lána og inn-
stæðna, sem á húsunum hvíla.
ÞANNIG YRÐI GÆTT HAGS-
MUNA ALLRA
Með þessu eða þessu líku
fyrirkomulagi hygg ég, að gætt
yrði hagsmuna og þarfa allra
þeirra aðila sem hlut eiga að
máli. Bæjarfélagið gæti tryggt
sér að lóðir og götur yrðu not-
aðar á hagkvæman hátt, bank-
arnir að fé því, sem varið er til
bygginga í bænum, sé skynsam
lega ráðstafað og komi þannig
ekki í bága við almenna efna-
hagsstarfsemi í landinu, og ein
staklingarnir að íbúð og um-
hverfi húsa fullnægi kröfum
samtíðarinnar um hollustu-
hætti og þægindi, og að allt
verði gert, sem fjárhagsgeta
þjóðarinnar leyfir á hverjum
tíma, til að allir geti átt kost
íbúðar við sitt hæfi, en jafn-
framt sé öllu í hóf stillt um
kostnað.
TRYGGING OG RÉTTUR TIL
ÍBÚÐAR
Benda má á, að rétt væri að
gefa ungum og gömlum kost á
að leggja sparifé sitt inn á lok-
aðan reikning hjá Sambandinu,
þangað til því marki er náð
að þeir ættu innstæðu, er svar-
aði til íbúðar, er þeir óskuðu
að fá til umráða. Greiddi Sam-
bandið að sjálfsögðu vexti af
iénu, þar til hlutaðeigandi
fengi íbúð til afnota. Vel mætti
hugsa sér, að það yrði almenn
venja að unglingar leggðu
! nokkrar af tekjum sínum inn
á slíkan reikning og sjálfsagt
yrði talið að hver 25 ára maður
ætti innstæðu, er gæfi honum
rétt til íbúðar.
BYGGJA VERÐUR ÍBÚÐIR
AF ÝMSUM GERÐUM
Að sjálfsögðu yrði Samband-
ið að byggja íbúðir mismunandi
að stærð og gerð, þannig að
fullnægt yrði húsnæðisþörfinni,
jafnt einhleypra sem fjöl-
mennra fjölskyldna. En til þess-
að fjöldaframleiðslu yrði við
komið, mætti ekki vera um
margar gerðir að ræða á hverj-
um tíma, naumast öllu fleiri
en þrjár eða fjórar- Þegar meta
skal hvers konar íbúðir eigi að
byggja, virðist mér að einkum
ætti að taka tillit til þarfa eft-
irtalinna hópa manna: 1) hjóna
með ungböm, 2) barnlausra
hjóna, 3) hjóna með stálpuð
böm, 4) einhleypinga.
ÍBÚÐIR VIÐ ALLRA HÆFI
— VAL MILLI MISSTÓRRA
ÍBÚÐA
Æskilegt væri að innan hvers
hóps gæti verið um eitthvert
val að ræða milli misstórra
íbúða. Þeir, sem rétt eiga til
íbúðar, verða að sjálfsögðu að
eiga kost á að breyta íbúð. ef
heimilisástæður breytast, enda
breytist þá innstæðufé þeirra
í samræmi við breytingarnar á
ibúðum. Því hefur verið haldið
fram, að hjón ættu að skipta
þrisvar um íbúð, fyrst væri
íbúð ungu hjónanna, þá íbúð
bamafólksins og síðast íbúð
gömlu hjónanna, eftir að börnin
eru farin að sjá um sig sjálf.
Eg tel æskilegt að bæta þarna
við einu stigi, þvívissulegahent
ar fjölskyldu ekki sama búð
meðan hún hefur ungböm á
framfæri og þegar bömin eru
komin upp eða yfir fermingar-
aldur. Efalítið tel ég, að Sam-
bandið yrði að leggja megin-
áherzlu á að reisa stór fjölbýl-
ishús með margháttuðum sam-
eiginlegum þægindum fyrir íbú
ana (collective hús). Slíkar
byggingar henta einhleyping-
um, barnlausum hjónum, hjón-
um með stálpuð börn og jafnvel
hjónum með ungbörn, ef um
vöggustofu, leikskóla og leik-
velli, svo og sameiginlega gæzlu
alls þessa, er að ræða í sam-
bandi við byggingarnar. Einbýl-
íshús eða hús með fáum íbúð-
um verða þó að teljast æski-
legri fyrir hjón með ungbörn,
ef móðirin á að annazt gæzlu
barnanna, með þeirri húshjálp
sem nauðsynleg reynizt, en
mesta áherzlu ber að leggja á
að slíkum húsum fylgi rúmgóð-
ar lóðir, enda ætti bæjarfélag-
inu ekki að vera ofvaxið að
leggja til lóðir og götur fyrir
fremur strjála byggð handa
þessum hóp íbúanna, ef byggð
eru stór sambýlishús fyrir aðra
borgarbúa, því þó slíkar bygg-
ingar krefjist vissulega stórra
lóða og garða, spara þær bæn-
um geysifé í gatnágerð.
B Y GGIN G AS AMB ANDIÐ
HAFI INNFLUTNING OG
FRAMLEIÐSLU BYGGINGAR
EFNA
Byggingasambandið þyrfti að
fá innflutning byggingarefna í
sínar hendur, og eðlilegast virð
ist að það ræki grjót- og sand-
nám í félagi' við bæinn, þann-
ig að báðir aðilar fengju þetta
efni með kostnaðarverði. Að
öllum líkindum kæmi sam-
bandið upp miðstöð fyrir bygg-
ingastarfsemi sína, og færi þar
væntanlega meðal annars fram
öll lögun steinsteypu og fleira,
sem að byggingaframkvæmd-
um lýtur. Einnig mætti hugsa
sér, að það semdi við ýms bygg
ingafirmu um framkvæmdir, t.
d. þannig, að eitt firmað annað-
ist allt sem að steinsteypuvinnu
lýtur, ef um steinhús verður að
ræða, annað leggði til glugga,
þriðja hurðir, fjórða innrétting-
ar í eldhús, fimmta sæi um
málningu o. s- frv.
HVAÐA VERKEFNI BÍÐA
SLÍKS FÉLAGS?
Meðalfjölgun Reykvíkinga
síðustu 10 árin hefur verið um
1200 manns. Allmiklar sveiflur
hafa þó verið á þessu. Mesta
fjölgun á einu ári hefur verið
um 2300 manns, það var árið
1941. Árið 1942 nam fjölgunin
um 1000 manns, en árið 1943
um 1700. Ekki virðist réttmætt
að leggja tölur þessara síðustu
ára til grundvallar, þegar gera
á áætluna um árlega fjölgun
næstu ára, því tvímælalaust á
fjölgun þessara ára rætur að-
rekja til innstreymis í bæinn,
sem byggist á óeðlilegri tíma-
bundinni atvinnu, sem sé hem-
aðarframkvæmdum. Eðlileg ár-
leg fjölgun bæjarbúa, þ. e. tala
fæddra umfram dáinna, er um
500 manns, en sjálfsagt er að
gera ráð fyrir nokkrum inn-
flutningi í bæinn, ef atvinnulíf
verður hér í sæmilegu horfi, og
þykir mér ekki ósennilegt að
meðalfjölgun næstu ára verði
lík og hún var hér síðustu 10
árin, eða um 1200 manns. Sé nú
gert ráð fyrir að í hverri íbúð
búi um 5 manns, sem þó mun
fullhá tala. þurfa árlega að bæt
ast við um 240 íbúðir til að taka
við fólksfjölguninni.
BYGGJA ÞARF ÁRLEGA 240
ÍBÚÐIR VEGNA ÁRLEGRAR
AUKNINGAR OG ENDUR-
BYGGJA 180
í bænum munu vera um 9000'
varanlegar íbúðir. Allverulegur
hluti þessara íbúða er í göml-
um húsum, sem af ýmsum á-
stæðum er æskilegt og jafnvel
nauðsynlegt að endurbyggja
sem allra fyrst. Ekki virðist
óvarlega áætlað að þannig sé-
ástatt um fimmtugasta hluta
íbúðanna, og mætti samkvæmt
því áætla að meðalending íbúða
í bænum væri 50 ár, og þyrfti
þá samkvæmt því að endur-
byggja 180 íbúðir á ári- Vegna
fólksfjölgunar og nauðsynlegr-
ar endurnýjunar íbúða virðist
því eðlilegt, að reisa þurfi ár-
lega á næstu árum 240 + 180*
— 420 íbúðir. En auk þess þarf
að byggja fyrir fólk, sem er
raunverulega húsnæðislaust eða
býr í bráðabirgðahúsnæði.
UM 400 FJÖLSKYLDUR HÚS-
NÆÐISLAUSAR í REKJAVÍK
Þann 29. sept. þ. á. bjuggu
213 fjölskyldur í bröggum og
sama dag lágu fyrir húsaleigu-
nefnd beiðnir um húsnæði. sem
ekki hafði verið fullnægt, frá
202 fjölskyldum og 86 einsta'kl-
ingum. Allt þetta fólk, bæði
það sem í bröggunum býr og
það sem hvergi hefur fengið
inni, er raunverulega húsnæðis-
laust. Það virðist því ekki of
Framhald á 5. síðu.