Þjóðviljinn - 21.11.1944, Side 5
ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 21. nóvember 1944.
þlÓDVILIIN
Útgefandi: Sameiningarjlolckur alþýðu — Sósialistajlokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmafSur: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 13, sími 3370.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 31 S.j.
Áskriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 0.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Vílcingsprent Garðastrœti-17.
Alþýðan heldur þing
18. þing Alþýðusambands Islands er sett í dag.
Yfir 200 fulltrúar fyrir um 20 þúsund verkamenn og verkakonur,
sem nú eru í verklýðssamtökum íslands, mæta á þessu þingi.
Alþýðusamband íslands er nú orðið fjölmennasta og sterkasta sam-
takalieild með þjóð vorri. FuIItrúarnir, sem sitja þing þess, eru fulltrúar
hins starfandi og stritandi lýðs og sjálfir flestir verkamenn eða verka-
konur. Þessir fulltrúar koma nú saman til þess að ákveða baráttutil-
högun verkalýðsins næstu tvö ár, til þess að ráða ráðum sínum viðvíkj-
andi úrlausn þeirra vandamála, sem efst eru á baugi. Traust fátækrar
alþýðu í þessu landi fylgir þessum mönnum til þings þeirra, — vonir
verkalýðsins um betri og öruggari lífskjör að loknu þessu stríði eru
tengdar við starf þeirra, — og styrkur og atfylgi fjöldans fylgir þeim, til
þeirra verka, er þeir nú ráðast í.
•
Alþýðusamband íslands getur litið til baka á starfsferil sinn -síð-
ustu tvö ár með réttmætu stolti. Verklýðssamtökin hafa á þessum tveim
árum fengið miklu áorkað í því að skapa vinnandi stéttunum betri lífs-
kjör. Grunnkaupshækkanir hafa orðið allvíða, svo grunnkaup er nú
víðast hvar orðið þannig, að sæmilega má við una, ef örugg vinna er.
Framundan liggur nú hið mikla verkefni að tryggja atvinnu alþýð-
unnar. Vafalaust telur Alþýðusambandið það langsamlega veigamesta
verkefni sitt; enda á nú verkalýðurinn mest undir því að hægt verði
að leysa það hlutverk vel af hendi að skapa öruggan grundvöll að fjöl-
breyttu atvinnulífi.
• Sigra sína undanfarin tvö ár hefur verklýðshreyfingin unnið eftir
að einræðisfjötrarnir voru leystir af Alþýðusambandinu og eining sköp-
uð um höfuðstefnu þess. Þær hjáróma raddir, sem heyrzt hefur til í
námunda við bækistöðvar Alþýðusambandsins, um að leysa bæri upp
verklýðsfélög, að kauphækkanir væri moldvörpustarf og öll nýsköpun
atvinnulífsins hlægilegar skýjaborgir, — hafa engu fengið áorkað um að
hnekkja þeirri sókn, sem Alþýðusambandið og verklýðshreyfingin hafa
verið í.
Verkalýður íslands hefur því þegar fengið reynsluna af því að ein-
ungis með einingu í röðum sínum, lýðræði innan vébanda samtaka sinna
og sókndjörfung í huga getur hann fetað áfram á þeirri leið, sem liggur
til frelsis og farsældar fyrir alla þá, sem hingað til hafa verið olnboga-
börn þjóðfélagsins. Sú reynsla má aldrei gleymast.
•
18. þing Alþýðusambands íslands kemur saman undir þeim kring-
umstæðum, að mynduð hefur verið ríkisstjórn til þess að vinna einmitt
að því máli sem aðalverkefni sínu að reyna að tryggja öllum íslending-
um atvinnu, —1 því máli, sem hlýtur að vera fremsta hugðarefni Al-
þýð usambandsins.
Það er því ekki furða, þótt bæði stjórn Alþýðusambandsins, stjórn
Farmanna- og fiskimannasambandsins og stjórn Bandalags starfsmanna fi-iði í landinu, og gátuð það ekki.
tíriótkastiO frá
Síðan nýja ríkisstjórnin var
mynduð, hafa hinir föllnu póli-
tísku englar, eða talsmenn þeirra,
fyllt dálka Tímans og Vísir með
hrakspám um núverandi stjórnar-
samvinnu, og hundleiðinlegu blaðri
um þetta og hitt, sem þeir hefðu
ætlað að gera.
Það er vissulega utan við skiln-
ing allra meðalgreindra manna, að
hin fráfarna ríkisstjórn hafi ekki
haft ótruflað næði til þesjí að fram-
kvæma sín stóru loforð, bæði hvað
tíma og pólitíska aðstöðu snerti.
En verkin tala:
Lækkun dýrtíðarinnar höfum
við þreifað á, uppbótum til at-
vinnuveganna „sem ekki báru sig“
höfum við líka þreifað á. Hver
heildsölugeymsla og búðárhola full
af glysvarningi, hundanælum og
hárnetum, að ógleymdum amerísk-
um baunasúpum á 14 punds dós-
um og skrautkertum.
Svo loksins þegar sú ákvörðun
er tekin, að leggja allríflegan skerf
af gjaldeyrinum til kaupa á meiri
og fullkomnari framleiðslutækjum,
þá æpa þessir sömu herrar: Við
vorum að leggja grundvöllinn, hinn
eina rétta, til þess að „atvinnu-
vegirnir bæru sig“ og við ætluðum
að gera hitt og þetta!!!
Já, mínir háttvirtu baunasúpu-
mattadórar! Þið ætluðuð að gera
hitt og þetta, um það efast víst
fáir nú. En hvort það hefði orðið
íslenzku þjóðinni og íslenzka lýð-
veldinu til farsældar, það er ann-
að mál. Þér vitið ofur vel, að það
var ekkert pólitískt grín, eða
stráksskapur, sem réði því að þér
voruð settir frá völdum. Frá mínu
sjónarmiði var þetta slcarpathug-
að snarrœði, stjórnmálalegt afrek,
til þess að bægja þjóðinni frá
hættu sem þér voruð að leiða
hana í.
Takið til athugunar, að verk-
föllin eru leyst á'friðsaman hátt,
þetta sem þér gátuð ekki. Ákveðn-
ar hafa verið 300 milljónir króna
til kaupa á nýjum framleiðslutækj-
um, þetta sem þér gerðum ekki.
Nýjar og skynsamlegar tillögur
fram komnar um að gera einstak-
lingum og félögum kleift að eign-
ast hin nýju skip, sem stjórn yðar
var knúð til þess að festa kaup á,
— mál, sem þér voruð að sigla í
strand. Þetta er byrjunin, og eftir
henni að dæma, eru hrakspár yðar
grundvallarlausar, að svo komnu
máli. — Og það er einmitt eftir-
tektarverðasti þátturinn í sögu ís
lenzku þjóðarinnar, að þegar
vandræðin var komið — svo oft
sem það hefur hent og ekki að
ástæðulausu — átti hún alltaf stóra
menn, sem sáu fótum hennar for-
ráð, og virðist ætla að verða enn.
Þér, háttvirtu fráförnu ráðherr-
ar: Yður var falið að halda vinnu-
ríkis og bæja hafi lýst ánægju sinni yfir myndun slíkrar stjórnar og
stefnu hennar. í fyrsta skipti heldur Alþýðusamband íslands nú þing
við þau skilyrði að bæði bræðrasambönd þess og flokkar þeir, sem fyrst
og fremst eiga fylgi sitt meðal verkalýðsins, standa saman um ríkis-
stjórn íslands og eru í bandalagi við þá frjálslyndu borgara og bændur,
sem starfa vilja að því sögulega hlutverki í nýsköpun atvinnuveganna
á íslandi, sem þróunin og aðstæður allar leggja oss nú á herðar.
Verið velkomnir til þings, fulltrúar 20.000 íslenzkra verkamanna
og kvenna.
Heill fylgi starfi ykkar í bráð og lengd.
Yður var falið, og þér lofuðuð því,
að lækka dýrtíðina, og þér gerðuð
það ekki. En þér leyfðuð að nota
milljónir króna til kaupa á gjör-
ónýtu skrani og súpusulli, og sát-
uð aðgerðarlausir, meðan fram-
leiðslutækin gengu úr sér, og veið-
arfæraforðinn gekk til þurrðar.
Að svo komnu máli skal ég ekki
vera langorðaði um fráfarna stjórn
og fylgilið hennar, að undantek-
inni axarskaftaherdeild Eysteins
Jónssonar, sem ég tel ástæðu til
að víkja nokkrum orðum. Enda
er það álit mitt, að hún sé sá póli-
tíski sýkill, sem hérlendur stjórn-
arfarsVeikleiki á undanförnum ár-
um stafi frá að mestu. Ég efast
um, — og munu margir mér sam-
mála — að það hafi nokkurntíma
setið að völdum ráðalausari og ó-
framsýnni fjármálaráðherra en
hinn svonefndi Eysteinn Jónsson.
í byrjun þessarar styrjaldar,
þegar miklum fjölda athafnamanna
þjóþarinnar var Ijóst, að stórauk-
inn innflutningur á framleiðslu-
tækjum, byggingarefni og öðrum
nauðsynjavörum, var aðkallandi
stórmál, sem enga bið þoldi, var
það þáverandi viðskiptamálaráð-
herra Eysteinn Jónsson, sem sá
ekkert annað en að borga skuldir
okkar erlendis, einmitt á því fá-
gæta augnabliki, er okkur var
stórfelldur hagur í að stofna til
skulda, vegna nýrra framleiðslu-
tækja og nauðsynjavöru, svo við
þyrftum ekki strax að líða fyrir
verðhækkun og útflutningshöft af
völdum stríðsins.
Sem dæmi upp á slík fjármála-
afglöp Eysteins Jónssonar er eftir-
farandi sönn saga.
Eins og flestum mun kunnugt,
var árin fyrir stríðið og í stríðs-
byrjun hin mesta atvinnuleg óár-
an á Austfjörðum, og þá eins og
nú var Eysteinn Jónsson þingm.
S.-Múlasýslu. Einn Framsóknar-
maður, greindur vel, ábyrgðarrík-
ur og fylginn sér, átti þá kost á að
kaupa fimm nýlega 50 tonna báta,
sænska, fyrir, að mig minnir, 45
þús. krónur sænskar hvern bát,
borga út Vs hluta og hitt á 5 ár-
um.
Þessi Framsóknarmaður form-
aði þetta ekki í eiginhagsmuna-
sk'yni, heldur lagði hann kaupa-
beiðni þessa fyrir ráðherrann, á
þeim grundvell að deila bátunum
á Austfirði, ekki til einstaklinga,
heldur til hrepps- og bæjarfélaga
og samvinnufélaga í kjördæmi ráð-
herrans.
Þrátt fyrir harðfylgi ]>essa mæta
Framsóknarmanns, fékk hann
engu áorkað í þessu máli.
Austfirðirnir misstu af bátunum,
og á síðustu stundu tókst einum
þekktum heildsala hér í bæ að fá
tvo af þessuin bátum innflutta,
fékk góð sölulaun að sögn, enda
átti hann vissulcga laun og þakkir
skilið fyrir sinn dugnað, því bát-
arnir hafa reynzt hinir beztu
og liver fleyta á þeim tíma ómet-
anlegur íengur fyrir þjóðina.
Litið á þessa staðreynd, er ekki
að furða, þó einstaklingar, utan
kjördæmis Eysteins Jónssonar,
fengju afsvör við innflutningi á
skipum, og ekki heldur að furða,
þó ha'fnað væri kaupum á stórum
fraktskipum, sem komin voru á
Reykjavíkurhöfn.
Svo kemur þessi maður, Ey-
steinn Jónsson, (eftir öll sín póli-
tísku og fjármálalegu afglöp, eftir
að liafa klippt af sér sinn pólitíska
leiðara, og eftir að liafa í sínu úr-
ræðaleysi reynt, ásamt Hermanni
Jónassyni, að grufla upp að nýju
„langhundaþvaðíið“ sem Fram-
sóknarflokkurinn hafði fordæmt),
og setur sig fem dómara á fjár-
málastefnu núverandi stjórnar, og
heldur að hann og hans nótar séu
mennirnir, sem þjóðin vænti ein-
hvers af. En sá tími cr liðinn og
kemur vonandi ekki aftur. Hins-
glerhúsinu Bygpgamálatillögur Sig
fúsar Sigurhjartarsonar
vegar mun landslýð vera að verða
æ ljósara, að það hefði verið betur
við hæfi Eysteins Jónssonar, að
standa í búðarholu og selja brjóst-
sykur fyrir 50 aura og neftóbak
fyrir 25 aura, heldur en að taka
að sér forystu í atvinnu- og fjár-
málalífi þjóðarinnar. Hér eftir
held ég að Eysteinn Jónssón verði
ekki nein stjarna á hinum póli-
tíska himni, ekki einu sinni hala-
stjarna, og öll viðleitni. hans og
samsorta pólitíkusa, til sundrung-
ar í þjóðfélaginu, sé unnin fyrir
gýg-
Raunveruleikinn hefur orðið
harla miskunnarlaus við suma
menn nú upp á síðkastið.
Stefán Pétursson hefur nú tapJ
að stríðinu við Sovétríkin. „Þor-
geirsboIi“ Jóns Stefánssonar list-
málara vann bug á falskri lýðhylli
Jónasar Jónssonar, sem afturgeng-
inn, viðurkennir nú vonsvikin, að
máttur sinn þverri, því lærisvein-
arnir valdi því ekki að vekja hann
upp í nýrri mynd, jafnvel þó Coca-
eola-Iiðið aðstoðaði við andatil-
raunirnar. — Og „Karakúldeildin“
biður þess, bæna heitast, að hún
hefði aldrei verið til.
Samt baksa þeir Björn, Eysteinn
og Hermann við það að henda
grjótinu. Utanjlolcka.
Terje Wold kominn
til Kúkenes
Norski blaðafulltrúinn hér
hefur fengið eftirfarandi frétt
frá London: Terje Wold, norski
dómsmálaráðherrann kom 15.
nóv. s. 1. til Kirkenes frá
#
Moskva sem fulltrúi norsku
stjórnarinnar. í fylgd með hon
um var norski blaðafulltrúinn.
í Stokkhólmi. Stokkhólmsblað-
ið „Dagens Nyheder“ skýrir frá
því, að Wold ráðherra sé kom-
inn til hins frelsaða hluta Norð
ur-Noregs til þess að skipu-
leggja hin borgaralegu yfirvöld
þar.
Trygve Lie, utanríkisráð-
herra, Evang heilbrigðismála-
jráðherra og Jörgensen, fyrsti
I ritari í norska utanríkisráðu-
|
neytinu í London eru komnir
aftur til LondonfráStokkhólmi.
Moskvafréttaritari brezka
blaðsins „Times“ símar, að
Steffens hershöfðingi, sem er
hermálaráðunautur við norska
sendisveitina þar í borg, hafi
verið í Norður-Rússlandi til
þess að bjóða velkomnar norsku
hersveitirnar og borgaralegu
sendinefndina sem nýlega hafa
verið settar á land þar frá
brezku herskipi. Norski hers-
höfðinginn hefur í blaðaviðtali
eftir komu sína til Moskva, lát
ið hafa eftir sér að hann væri
stórhrifinn af hinu ágæta og
árangursríka samstarfi Norð-
manna og Rússa.
Embættismennirnir tóku þeg
ar til starfa og var þeim mjög
vel fagnað. Þar í bænum er
hörmulegt ástand, því að ein-
ungis 28 hús standa og fólk
hefst við í námagöngum. En
aðeins hluti bæjarbúa gat
leynzt og komizt hjá því að
vera fluttur á brott með valdi
af Þjóðverjum.
Framhald af 2. síðu.
í lagt, þó sagt sé að um 400 fjöl-
skyldur séu húsnæðislausar hér
í bæ.
BRÁÐABIRGÐAÍBÚÐIRNAR
EIGA AÐ HVERFA
Annar allstór hópur býr í
bráðabirgðahúsum, sem bærinn
á. Þetta húsnæði er í Pólunum.
Selbúðum Bjarnaborg, Gríms-
by, Höfðaborg o. fl. stöðum.
Alls eru þetta 178 íbúðir og all-
ar þurfa þær að hverfa á allra
næstu árum.
BÚIÐ ER NÚ í Á FIMMTA
HUNDRAÐ SLÆMUM KJALL
ARAÍBÚÐUM
Þriðji hópurinn býr í bönn-
uðum kjallaraíbúðum Sam-
kvæmt síðustu skýrslu um kjall
araíbúðir, en hún er frá 1939
er búið í 1117 slíkum íbúðum-
Efalítið má telja, að búið sé
í öllum eða nær öllum þessum
íbúðum, en vissulega hefur
fjöldi kjallaraíbúða bæzt við
síðustu 5 árin. í skýrslunni eru
155 kjallaraíbúðir taldar góðar
og 557 sæmilegar eða samtals
722 íbúðir, sem fá einkunina,
sæmilegar eða betri. Lélegar
eru taldar 213, mjög lélegar 141,
óhæfar 51, eða alls 405 íbúðir,
sem fá lakari einkunn en sæmi
legar. Sé nú gert ráð fyrir, að
og það mun mega gera með
miklum rétti, að allar kjallara-
ibúðir, sem reistar hafa verið
síðan 1939, séu sæmilegar eða
þaðan af betri, virðist réttmætt
að ætla, að viðunandi væri ef
fjögur hundruð kjallaraíbúðum
yrði lokað á allra næstu árum,
og kemur sú tala þá auðvitað
til viðbótar eðlilegri endurnýj-
un húsa, enda eru þessar íbúðir
ekki taldar með og ekki heldur
bráðabirgðaíbúðirnar, þegar á-
ætlaður er íbúðafjöldi hér í
bænum að framan.
UM 1000 FJÖLSKYLDUR ERU
NÚ HÚSNÆÐISLAUSAR
Slæmar kjallaraíbúðir og það
an af lakari og bráðabirgðaíbúð
ir, sem bærinn á, eru þannig
um 580. Samkvæmt þessu ættu
þá 400+580=980 fjölskyldur að
vera húsnæðislausar, búa í
bráðabirgðahúsnæði, eða í óhæf
um kjallaraíbúðum.
BYGGJA ÞARF MINNST 620
ÍBÚÐIR ÁRLEGA NÆSTU
5 ÁR
Eg fæ ekki séð að bæjarfé-
lagið geti sett markið lægra en
að leysa vandræði þessara fjöl-
skyldna á næstu fimm árum,
en það þýðir, að reisa 200 íbúð-
ir árlega á þessu tímabili, fram
yfir eðlilega íbúðaþörf. Næstu
5 árin tel ég því að ætla megi
að reisa þurfi 430+200=620
íbúðir á ári.
ÁRLEG ÚTGJÖLD MYNDU
VERÐA CA 22,2 MILLJ.' KR.
Síðustu fjögur árin hafa ver-
ið byggðar um 250 íbúðir að
meðaltali ár hvert, og virðist
ekki óvarlegt að ætla að ein-
staklingar og þau byggingafé-
lög, sem nú eru starfandi, muni
byggja álíka mikið að meðal-
tali næstu 5 árin. Verkefni hins
fyrirhugaða byggingasambands
yrði þá að reisa 620-4-250=370
ibúðir á ári næstu 5 árin. Ef
gert er ráð fyrir að íbúðin kost-
aðj að meðaltali 60 þús. krónur,
mundu árleg útgjöld vegna þess
arar byggingar nema 370x60
þús.=22.2 millj. kr. Innstæðufé
bæjarins yrði 4.44 milljónir
innstæðufé bankanna 3.33 millj.
og innstæðufé einstaklinganna
jafnmikið. *
TILLAGA
Að öllu þessu athuguðu legg
ég til, að bæjarráð skipi þriggja
manna nefnd, einn mann frá
hverjum flokki, er sæti í bæj-
arráði, til þess að athuga, hvort
ekki mundi rétt og framkvæm-
anlegt:
1) Að stofnað verði bygginga
félag er sé opið öllum bæjar-
búum, og þetta félag, bæjarfé-
lagið og bankarnir myndi sam-
band, er nefna mætti Bygginga
samband Reykjavíkur.
2) Að sambandi þessu sé
stjómað af framkvæmdaráði
með fulltrúum frá þremur aðil-
um, er það mynda.
3) Að tilgangur sambandsins
sé að leysa húsnæðisvandamál
bæjarbúa, á þeim grundvelli að
fullt tiliit sé tekið til húsnæðis-
þarfa og hagsmuna einstakl-
ingsins, hagsmuna bæjarfélags-
ins og almennrar efnahagsstarf-
semi þjóðarinnar.
4) Að fjár til byggingastarf-
semi sambandsins verði aflað á
þá leið, að 50% af bygginga-
kostnaðinum fáist á frjálsum
peningamarkaði, bærinn leggi
fram 20% kostnaðarins, sem ó-
afturkræfa innstæðu gegn 20%
vöxtum, bankamir 15% gegn
sömu vöxtum og íbúðanotend-
ur 15% vaxtalaust.
5) Að sambandið byggi í
flokkum og setji jöfnunarverð
á íbúðimar innan hvers flokks.
6) Að einstaklingur, sem legg
ur fram lögmæta innstæðu hjá
sambandinu, öðlist óuppsegjan-
j legan rétt til íbúðar ásamt
skyldu til að viðhalda íbúðinni.
Þessi réttur sé óframseljanleg-
ur nema til erfingja.
7) Að einstaklingur, sem hef-
ur öðlazt rétt til íbúðar og ekki
þarf eða óskar að nota hana
lengur, eigi rétt að fá innstæðu
sína endurgreidda eftir settum
reglum enda fær sambandið þá
ráð á íbúðinni.
8) Að bæjarbúum gefist kost-
ur á að leggja sparifé inn á lok
aðan reikning hjá sambandinu
og geti þannig safnað innstæðu-
fé fyrir íbúð við sitt hæfi.
9) Að íbúðanotendur í hverj-
um byggingaflokki myndi deild
innan félagsins og annist deild-
in xun ytra viðhald húsanna, og
innheimti vexti og afborganir
af lánum og innstæðufé, sem á
íbúðunum hvílir.
Nefndin skal einkum athuga,
hvort ekki muni mögulegt að
stofna slíkt samband með
Sap Kommúnista-
flokks ...
Framhald af 3. síðu.
reiðirnar að hörfa fyrir rauðliðum
og byltingarsinnuðum hermönnum
sem Stalín sendir fram móti þeim.
Jáfnfrámt er aukið varðliðið hjá
prentsmiðjunni og ritstjórnarhús-
inu. Klukkutíma síðar kemur blað
ið út með áskorun um að svipta
bráðabirgðastjórnina völdum.
Samtímis eru sveitir byltingai-sinn-
aðra hermanna og rauðliða sendar
í skyndi til Smolny samkvæmt
fyrirmælum miðstjórnarinnar.
Hefst nú uppreisnin.
Aðfaranótt hins 24. október
kemur Lenín til Smolni og tekst
sjálfur á hendur stjórn uppreisn-
arinnar. Alla nóttina drífur þang-
að sveitir byltingarsinnaðra her-
manna og rauðliða, sem bolsjevík-
ar senda inn í miðborgina til þess
að setjast um Vetrarhöllina, en
þar hafði bráðabirgðastjórnin bú-
izt um.
Hinn 25. október (7. nóvember)
ber það til tíðinda, áð sveitir þess-
ar hertaka járnbrautarstöðvar
borgarinnar, pósthiisið, ritsíma-
stöðina, stjórnarráðsskrifstofurnar
og ríkisbankann.
Þessu næst var undirbúnings-
þingið ,af tekið.
Srnolni, þar sem fulltrúaráðið í
Pétursgarði og miðstjórn bolsje-
víkaflokksins höfðu aðsetur, varð
nú að foringjaráðsstöð byltingar-
innar, og þaðan voru út gefnar all-
ar fyrirskipanir um framkvæmd
baráttunnar..
Verkamenn í Pótursgarði sýndu
það þessa dagana, að þeir höfðu
notið góðrar skólagöngu hjá flokki
bolsjevíka. Liðssveitir byltingar-
innar ræktu fyrirskipanir allar af
fyllstu nákvæmni og börðust
dyggilega við hlið Rauðu varð-
sveitunum, enda hafði bolsjevík-
um tekizt vel að búa þær undir
uppreisnarhlutverk sitt. Og flot-
inn stóð sízt landhernum að baki.
Flotastöðin Krónstaður var sann-
kölluð virkisborg bolsjevíkaflokks-
ins, en þar höfðu yfirráð bráða-
birgðastjórnarinnar ekki verið við-
urkennd um langa liríð. Drunurnar
frá fallbyssunum, sem beitiskipið
Avrora beindi að Vetrarhöllinni 25.
október, boðuðu upphaf að nýju
þróunarskeiði. Það var skeið hinn-
ar rniklu byltingar sósíalismans.
Hinn 25. október (7. nóvember)
gá'fu bolsjevíkar út ávarp til allra
rússneskra þegna. Þar var lýst yfir
því, að hin borgaralega bráða-
birgðastjórn væri oltin úr sessi og
völdin fengin ráðunum í hendur.
Bráðabirgðastjórnin leitaði at-
hvarfs í Vetrarhöllinni, en þar
hafði hún sér til verndar árásar-
sveitir sínar ásamt nemendaliði
herskólans. Aðfaranótt liins 26.
nóvember ráðast byltíngarsinnað-
ir verkamenn, hermenn og sjóliðar
á Vetrai-höllina, taka hana með á-
hlaupi og handsama bráðabirgða-
stjórnina.
Uppreisninni í Pétursgarði var
lolcið með fullum sigri.
Þriðjudagur 21. nóvember 1944 — ÞJÓÐVILJINN
frjálsu samkomulagi þeirra að-
ila, sem að framan greinir, eða
hvort lög þurfi að koma til.
Telji nefndin lagasetningu
nauðsynlega, felur bæjarráð
henni að gera uppkast að frum
varpi til laga um þetta efni.
Með von um velvilja bæjarráðs,
Reykjavík, 9. nóv. 1944.
Sigfús Signrhjartarson.
Yfir 1.000.000 vianhs í Þýzka-
landi hafa fölsk vegabréf eða alls
engin; hundruð þiísunda af ern-
bœttismönnum nazista hefur verið
fyrirskipað, þrátt fyrir hinn mikla
slcort á mannafla í ÞýzJcalandi, að
hefja nýja slcrásetningu íbúanna.
Til þess að herða á hinni stríðs-
þreyttu japönsku þjóð, hefur Koiso
forsætisráðherra ákveðið að mynda
„Þjóðfylkingu“, sem á að hafa að
markmiði að undirbúa japanskan
almenning undir „hina komandi
úrslitaorustu um Kyrrahafið“, og
stuðla að „gífurlegri aukningu í
hergagnaframleiðslunni“.
Urn það bil 200.000 fJóttamenn
eru nú í Svíþjóð. FJóttamanna-
straumurinn hefur verið mestur
frá FinnJahdi, Noregi, Danmörku
og EystrasaJtsríkjunum.
Þjóðverjar ætla sér að bæta upp
benzínskortinn með timbri úr hús-
um, sem orðið liafa fyrir loftárás-
um, og nota það í bifreiðir eða
önnur farartæki, sem eru útbúin
með vélum sem brenna við.
Sœnslca stjómin hefur nú bann-
að alJan útfJutning á kúJuleg frá
Svíþjóð tiJ Þýzlcalands. Eins og
kunnugt er hefur þessi lcúJulegs-
framJeiðsJa Svíanna verið Þjóð-
verjum. mjög mikilvœg. Banda-
mönnum tólcst í júnímánuði s.J. að
fá Svíana til að minnka útfJutn-
inginn töJuvert, en aUt til þessarar
stundar hefur jafnan veríð fJutt
mikið af honum tiJ ÞýzJcaJands.
Taugaóstyrkur Þjóðverja í Nor-
egi, þar sem um 70.000 þýzkir her-
menn og borgarar hafa setu, er
órðinn svo magnaður, að eitt
helzta vikublað Noregs var nýlega
bannað fyrir það að birta mynd af
stúlku, sem klædd var í rauð, livít
og blá baðföt, þar sem þessir litir
væru táknrænir fyrir Bandaþjóð-
irnar.
Stóru alþjóðJegu auðhríngimir
verða fyrir hörðum árásum í bJöð-
um Sovétríkjanna, og segja þau,
að þeir vinni að því að ÞýzlcaJand
fái vœga friðarskiJmála, svo að erf-
itt verði að hafa eftirJit með fram-
JeiðsJu Þýzlcalands eftir stríð, og
svo að þeir geti þannig vemdað
einokun sína.
Eitt nafn bættist nýlega við á
lista þann yfir háttsetta hershöfð-
ingja í þýzka hernum, sem dóm-
stóll Hitlers liefur dæmt til dauða.
Það var Walther von Seydlitz,
hershöfðingi, í 6. hernum þýzka,
sem beið ósigur við Stalíngrad. Ó-
líklegt er að Seydlitz geri sér mikla
rellu út af þessum dauðadómi.
Hann er nú í Moskva, þar sem
hann er nú leiðtogi þýzku „Þjóð-
frelsisnefndarinnar", sem er studd
af Þjóðverjum, er berjast gegn
Hitler.
Iíann útvarpar reglulega til
þýzkra hermanna frá Moskva.
11 MINNINGARATH0FN
um þá skipverja og farþega, sem fórust á e. s. Goðafossi
hinn 10. nóvember siðastliðinn, fer fram í Dómkirkjunni
fimmtudaginn 23. nóvember kl. 2 e. h.
Jafnframt fer fram útför Eyjólfs Edvaldssonar, loft-
skeytamanns.
, Minningarathöfninni verður útvarpað og ennfremur
verður hátalari notaður, þannig að það sem fram fer, heyr-
ist einnig fyrir utan kirkjuna.
EIMSKIPAFÉLAG ÍSLANDS-
Jarðarför mannsins míns,
EYJÓLFS EDVALDSSONAR
loftskeytamanns,
fer fram fimmtudaginn 23. nóvember, og hefst með hús-
kveðju á lieimili mínu, Bárugötu 34, kl. 11 f. h.
Sigrún Konráðsdóttir.
Dóttir mín,
ANNA
verður jarðsungin miðvikudaginn 22. nóv. 1944 frá Dóm-
kirkjunni. Athöfnin hefst á heimili hennar, Mánagötu 3,
kl. 1,30- Jarðað verður í gamla kirkjugarðinum.
Fyrir mína hönd og systkina hennar
Karl Einarsson.
itat
vegna bruna getur
orðið ROTHÖGG
mörgu fyrirtæki.
$wi fyotyi heJcstutestÖJ&vjm.
Sjdváiri|qqiálpai] Isiands
Nýkomnar Daglega
tvöfaldar kápur í fal—
legum, ljósum litum. NÝ EGG, soðin og hrá.
Verzlun H. Toft Kaffisalan
Skólavörðustíg 5. Sími 1035. HAFNARSTRÆTI 16.
KAUPIÐ ÞJÖÐVILJANN