Þjóðviljinn - 13.05.1945, Blaðsíða 7

Sunnudagur 13. maí 1945.
ÞJC JVILJINII
7
Mikkjel Fönhus:
Hrakningar bjóraf jölskyldunnar
Þau stungu sér. Hann fyrst. Svo hún á eftir. Þau
þöndu út sundfitina og syntu hrat'f niðri í djúpinu.
Bragðarefur var á undan. Hann gat boðið heim gesti.
Svo synti hann inn í göngin og eftir litla stund sátu þau
bæði inni í bælinu.
„Öhö —öhö —“ heyrðist þar inni. Þau voru að tala
saman og s'truku hvort öðru um hrygginn með fram-
löppunum. Þau hefðu haft margt að segja hvort öðru.
Seinna syntu þau út og gengu samhliða upp í skóg-
inn. Þar átti hann ösp, sem hann hafði fellt. Þar var
góður börkur á henni og þau fóru bæði að naga.
I
Vorið eftir fæddust' bjóraungar í bælinu við ána.
Það var langt síðan það hafði komið fyrir í þessum
landshluta. En einkennilegt var það, að hringiðan í
hylnum var kölluð Bjóraiða, síðan í fyrri daga.
Nú höfðu bjórarnir aftur numið land í heimkynnum
fomra ættingja.
Þetta vor sát’u líka bjóraungar á húsþakinu við
Svörtutjörn.
Þar var jafn friðsælt og áður. Og niður höfðann
seytlaði vatn, sem hríslaðist í dropum niður á tjörnina.
Það hljómaði álengdar, eins og hreyfðir væru strengir
ofurhægf í næturkyrrðinni. S ö g u 1 o k .
✓
KÓNGSDÓTTIRIN OG SÓTARINN
(Þýtt)
Einu sinni var ljómandi falleg kóngsdóttir, sem sat
við gluggann sinn og horfði út.
Skammt frá var gríðarlega hátt hús, en uppi á þak^
inu stóð sótarinn, hvergi smeykur, og sveiflaði sóflinum
syngjandi í kringum sig, því að það lá vel á honum.
Sótarinn var kolsvartur frá hvirfli til ilja, eins og við
var að búas£.
Kóngsdóttirin andvarpaði og sagði við sjálfa sig:
„Eg vildi óska, að þessi piltur væri kóngssonur, svo að
ég gæti orðið konan hans. Hann er svo glaður og syngur
svo vel“.
Hún hafði varla sleppt orðinu, þegar faðir hennar
kom inn. „Elsku barnið mitt“, sagði hann. „Nú er mikii
ógæfa á ferðum. Vatnið hérna norður í dalnum er stöð-
ugt að hækka og það líður ekki á löngu, áður en það
M ifc
Enski rithöfundurinn, de.Ou-
ineeye, er alf sumum talinn sá
ógaefusamasti maður, sem iðkað
hefur orðsins list. Hann hneigðist
að ópiumnautn eftir miklar mann
raunir og lýsir sálarástandi sínu
í bóik, sem hann nofndi „Játningu
ópiumiþrælsins". Þar segir hann
írá hinum ægilegustu draumsýn-
um. Hann sá vötn og höf, sem
moruðu af ótal mannsandlitum,
afmynduðum af óstjórnlegu hatri
og þjáningum. „Og sál mín hrakt-
ist um þessi höf, sundurtætt af
kvölum“.
ÞETT4
lönd hitabeltisins, þar sem villi-
dýr frumskóganna góndu á hann
og öskruðu á eftir honum. Krókó-
díllinn veitt honum stöðuga eftir-
för. Hann fann augu krókódíls-
ins hvíla á sér, hvert sem hann
fór, og allir hlutir tóku á sig gervi
hans. Stundum dreymdi hann, að
hann lægi í kalkaðri gröf með
smurðunn h'kum og eiga að vera
þar í þúsund.ár. Þannig voru þær
ógnir. em hann lifði í opiumdvalá
sin inn.
En ótrúleg þykir sú fullyrðing,
Biökkumaour nokkur ofsótti
hann i draumi og fór meo hann um
;.ð hann hafi tekið I:»n 8000 dropa
af ópium á dag.
PEARL S. BUCK:
ÆTTJARÐARVINUR
„Eg — ég —“ sagði hann.
„Hvers vegna horfið þið svona á
mig? Eg — ég tók þetta ekki
allt í einu — ekki til neins sér-
staks. Tse—Ii sagði stundum áð
við skyldum gera þetta eða hitt,
ýmisieg't smávegis, ég man það
dkki allt. Og svo sagði hann: „I-ko,
þú átt nóga peninga“. Og það
sögðu þeir allir. Eg skammaðist
nnín fyrir að segjá, að ég hefði
ekki nóga peninga“.
Hann fór a'ftur að gráta. Dökkt,
gljáandi hárið féll'niður yfir and
litið. Hann sneri sér að föður sín-
um: „Þú segir: að ég hafi ekki
þurift annað en biðja þig um pen
inga — en ég gat ekki beðið þig
vegna þess, að þú ávrttir mig allt
af. Þú hofur skammað mig eins
lengi og ég man eftir. Eg vildi
heldur stela peningum, en heyra
þig veina: „Peningar enn! Pening-
ar enn!“
„Þetta er sat't“, sagði móðir
hans og sneri sér að manni sín
um. „Þú hefur alltaf verið strang
ur við hann“.
„Hver átti annars að fá að ráða
á þessu heimili?“ æpti faðirinn
reiður. „Þið kvenfólkið hafið gert
hann vitlausan, kennt lionurn að
ljúga, svílkja og láta sem hann
væri hlýðinn, þegar ég var nálæg-
ur. Þetta er ykkar kvenfólkinu
að kenna, eins og allt öngþveiti
í landinu er ykkur að kenna. Hald
ið þið, að ég viti þetta ekki? Eg
er líka auðmann'ssonur og alinn
upp á heimili innan um kven-
fólk og þræla“.
I-wan þaigði. Hann lifði lífi sínu
irtan þessa heimilis og það kom
honum ekki við, þá að það hryndi
til grunna. En þegar hann heyrði
föður sinn segja þetta, undraðist
hann allt í einu, hvers vegna fað
ir hans hafði ekki orðið mann-
leysa eins og I-ko. Eitthvað hlaut
að hafa bjargað föður hans alveg
eins og bækurnar höifðu bjargað
honum sjálfum — luekurnar, En-
lan og verka'mennirnir í spuna-
húsinu. Þatta voru böndin, sem
höfðu tengt hann við byltinguna.
Og byltingin hafði þegar frelsað
hann.
„Hvað á ég að gera við þig,
l-ko?“ spurði faðir hans. Nú vár
rödd hans orðin raunaleg. „Hvað
á ég að gera við son, sepi er ó-
nytjungur og ættarskömm?"
Afi 'hans tók til máls: „Þrátt
fyrir allt er hann sonur þinn og
sonarsonur minn. Við verðum að
greiða alla peningana aftur. Við
'sendum hann til útlanda, á ein-
hvern skóla, þar sem hann get-
ur lært eitthvert starf og losnar
við þessa vondu fé'aga sína“.
I-ko þagði. En 1-wan sá, að
hann beið þess að heyra, havð fað
ir lians segði.
,.Það er það bezta, sem hægt
er að gera“, sagði móðir hans blíð
lega og á'kaft. eins og hún var
vön. „Þá vei't enginn»neitt. Það
fara n-o marö’r ungir rnenn á
sköla tii útlanda núorSið“.
„Já, leyna þvi — leyna því!“
sagði faðirinn biturt. „Það er á-
ágætt ráð að leyna því — svo að
enginn fái að vita, að hann hefur
aldrei lært að gera mun á illu
og góðu“.
„Eg skal aldrei gera þetta fram
ar“, hvfelaði I-!ko. ,,Nú hef ég
lært nóg. Eg geri allt, sem þú
skipar mér“.
Faðir hans reis snöggt á fætur.
„Farðu. Eg vil ekki sjá þig“,
sagði hann kuldalega við I-ko.
„Taktu saman farangur þinn. Þú
ferð til Þýzkalands. A herskóla.
Svo nná sjá, hvað úr þér verður.
Eg skal sjálfur kaupa farseðilinn.
Þii værir vís til að eyða pening-
unum í svall“.
„Það er rétt“, sagði gamli mað-
urinn. „Þetita er bezt. Þjóðverjar
cru li'klegastir til að gera mann
úr honum“.
„Eg sagði þér að fara“, sagði
faðirina við I-ko.
I-ko gekk þegjandi til dyranna
og lokaði á c«ftir sér. Þeir heyrðu,
að hann gekk éftir ganginum og
inn í heribergi sitt.
Enginn sagði orð Loks mundi
gamli maðurinn eftir vindlinum,
sem hann hélt á, kveikti í honum,
og fór að reykja. Enginn vildi
taka til máls á undan honum.
„Eg fer að hátta“, sagði hann
og reis á fæ'tur.
„Eg fylgi þér“, sagði sonur hans.
„Nei, ég fer einn“.
Hann fór og lokaði dyrunum á
eftir sér. Faðir I-wans sneri sér
að 'konu sinni. „Ferð þú ekki
líka?“
'Hún skildi, að hann ætlaðist
til að hún færi, þurkaði sér um
augun og gekk út.
I-wan var orðinn einn með föð-
ur sínum. „Seztu“, sagði faðir
■hans, þegar I-wan ætlaði að fara.
I-wan settist og faðiir hans leit
á hann. „Vilt þú taka við stöðu
bróðir þíns í bankanum?“ spurði
hann. Hann 'hafði liréfapressu í
höndunum, eftirlíkingu af ind-
versku musteri og hann lék sér
að henni í fáti, til að deyfa óró
sína. I-wan horfði á sterklegar,
gljláandi hendur hans.
I-wan hafði aldrei verið tengd-
ari föður sínum en nú. Haxm tók
þátt í vombrigðum hans', og fann
að hann þurfti aðstoðar með. Og
I-wan 'hugsaði með sér. „Eg vildi
að ég gæti sagt föður mínum allt,
ein's og það cr“. En hann vissi, að
þeir áttu heima sinn í hvorri kyn
slóð, og að faðir hans var hinn
sami og hann hafði alltaf verið,
hve réttlátur sem hann var á sína
vfsu. I-wan gat ekki talað við
liann í fúllri hreinskilni, en hann
treysti sér heldur ekki til að segja
ákveðið nei, feins og á stóð. Því
svaraði hann: „Getum við ekki
tálað um þetta, iþegar ég hef lok-
ið námi?“ I-wan bjóst við, að þá
yrði risinn upp nýr lieimur.
„Látum syo vera“ svaraði faðir
| har.s. ,,5sii ferð þú leiðar þinnar.
| Eg veit ekki til hvers menn 'ga
sonu á þessum trmum. Áður fyrr
áttu menn sonu, til þess, að eiga
ein'hvern að í ellinni. En nú er
ekki hægt að vænta neins af ungu
kynslóðinni'*.
Faðir hans reis á iætur og gekk
inn í næsta herbergi. I-wan hafði
alltaf hugsað sér föður sinn stæri-
látan mann, sem væri ánægður
og gæti ha'ft all't eftir sínu höfði.
En nú var hann auðsjáanlega,
hvorki stærilátur né ánægður, enda
réð hann a'lls ekki bví, sem hann
vildi. Mennirnir » spunahúsinu
báðu ekki um neitt annað en föt
og fæði og hefðu orðið í sjöunda
hinuii, ef þeir hefðu fengið það.
Fjölda margir nutu þessara gæða,
en voru ekki ánægðir samt. Hvað
gat byltingin gert fvrir þá? I-wan
var að hugsa um þetta, þegar hann
gekk inn í herbergi sitt.
Peony sat við borðið hátíðleg á
svipinn.
.Jívað er að?“ hvíslaði hún.
„Hetfur I-ko drepið mann?“
„Nei,“ svaraði hann. „Ekki var
það nú“.
.„H'vað er það þá?“ hvíslaði hún
áköf. „Eg veit, að það er eitthvað
ágafl'ega vont. Amma þín fór að
gráta og sagði, að faðir þinn mundi
berja I-ko til óbóta".
„Það gerði hann ekki“, svaraði .
I-wan fyriúlitlega. „En I-ko verður
sendur til ú'tlaaida".
„Til útlanda!" ei.dur.tók Peony
himinglöð. „Núna strax?“
„Já“. -
„Þá ho'fur hann drepið mann.
Það er ég viss um“. sagði Peony.
„Nei, hann hefur engan drepið.
En hann stal penirigum“..
„Úr bankanu'm?“ spurði hún
glaðlega.
„Já“, svaraði I-wan. „Hvers
• vegna er þér svona illa við hann?“
„Eg get ekki sagt þér það. Eg
vil ekki segja þér pað. Þú hefur
enga hugmynd um. hvað það er
að vera amibátt á þessu heimili —
þar sem I-ko hefur alizt upp —
alltaf verið heima — aldrei í skóla
á daginn“.
Hún sneri andlitinu frá honum.
„Það hefur ekki verið farið
með þig eins og ambátt“, sagði
I-wan.
„Þú veizt ekkert um það“, svar
aði hún æst. „Þú veizt ekki. hvern
ig mér hefur liðið stundum“.
Hún huhli andlitið í höndunum
og fór að hágrata I-wan horfði
undrandi á Iiana, og vissi ekki,
ihvað hann ætti að taka til bragðs.
„Þú mátt ekki gráta, Pecxny“
sagði hann seinast.
„Eg hef aldrei verið annað en
ambátt“, sagði hún gmtandi:
..Kerlingin hefur skammað mig ag
skipað mér, rekið mig á fætur á
nótJtunni, lálið mig nudda á sér
fæturnar og færa sér ópíum. Ópí-
umlyktin ætlar að gera út af við
mig.“
„Þykir þér hún lika vond?"
spurði hann.
. Ja. Og ég liljóp cinu sir.ni inn
j í herbergið mitt, a'.veg viti mínu