Þjóðviljinn - 24.06.1945, Blaðsíða 4

4
Þ.1ÓÐ VILJINN
Sunnudagur 24. júní 1945.
2*
lilniBlP iPKbn ilttaioiii lil
Frá orðunefnd
il auba mið Mi ii liiilisla
Brezkir vísindamenn hafa undanfarin ár gert tilraunir með
að auka svifplöntugróður í sjó með tilbúnum áburðL
Tilraunir þessar hafa verið gerðar í innfirði og hafa leitt í
Ijós að plöntugróðurinn var töluvert meiri á því svæði þar sem
áburður hafði verið notaður.
Tilraunir þessar hafa ennfremur leitt í ljós að á hinum
„ræktuðu“ eða ábomu svæðum, hefur koli vaxið jafnmikið á tæp-
um tveim árum og í „óræktuðum" sjó á 5—6 ámm.
Hér ér um svo þýðingarmikið mál að ræða fyrir aðalatvinnu
veg okkar íslendinga að l>egar þarf að gera ráðstafanir til þess
að teknar verði upp rannsóknir og tilraunir á þessu sviði hér
við land.
Forseti íslands hefur sæmt eft-
irfarandi menn 'hinni íslenzku
fálkaorðu, samkvæmt tillögu orðu
nefndar:
15. júnfi:
Richard Thors framkvæmda-
S'tjóra stjörnu stórriddara hinnar
íslenzku fálkaorðu. llicliard Thors
hefur af miklum dugnaði starfað
að samningagerðum fyrir hið ís-
lenzka ríki.
Eyjólfur Jóhannsson framkvæmd
astjóra stórriddarakrossi hinnar
íslenzku fál.kaorðu.
Sigurð E. Ólason hæstaréttar-
lögmann riddarakrossi hinnar ís-
Jenzku fáJkaorðu.
Undirstaða dýralífsins í sjón-
um eru örsmáar svifplöntur
sem berast með yfirborði sæv-
arins. Fiskaseiðin lifa á þessum
svifplöntum, en seiðin eru svo
aftur á móti fæða hinna stærri
fiska. Það liggur því beint við
að álykta, að ef hægt væri að
auka æti fiskanna myndi það.
verða til þess að flýta fyrir og
auka vöxt þeirra.
Brezkir vísindamenn hafa.
sem fyrr segir, með stuðningl
The Imperial Chemical Tn-
dustries Limited, gert tilraunh
með hvaða áhrif tilbúinn áburð-
ur, t. d. köfnunarefni (nitrogen)
og fosfór hefði á aukningu
plöntugróðursins í sjónum.
Tilraunir þessar voru gerðar
í Loch Craiglin, sem er lítiii
hluti af Loch Sween í Argyll-
shire í Skotlandi, um 18 ekrur
að stærð, og er tengdur við norð
urhluta Loch Sween með mjóu
sundi. Til þess að geta fylgzt
með því hvaða árangur áburð-
artilraunirnar hefðu var hlað-
in stífla með flóðgátt yfir sund-
ið. Áburður var síðan látinn
öðru hvoru í Loch Craiglin og
kom í ljós að plöntugróðurinn
var metinn alltaf töluvert meiri
í „ræktaða“ hlutanum, Loch
Craiglin, heldur en í norður-
hlutanum, þar sem engin áburð
ur hafði verið látinn.
Fiskur (koli) var þvínæst lár-
inn í Loch Craiglin og fylgzt
með vexti hans. Tilraunimar
sýndu að í sjó sem er snauður
af áburðarefnum og fiskur vex
seint í, er hægt að auka plöntu-
gróðurinn með áburði og þa:
með vöxt fiskjarins.
í ihinum „ræktaða“ sjó náði
kolinn á tæpum tveimur árum
jafnmiklum vexti og annars
hefði þurft 5—6 ár til í órækt-
uðum sjó.
Eins og fyrr segir voru til-
raunir þessar gerðar á svæði
sem hafði verið innilokað. Þess
vegna var ákveðið að gera til-
raun með áburð þar sem engar
stíflur voru, til þess að komast
að raun um að hve miklu leyti
sjávarföllin bæru áburðinn
burt, áður en hann kæmi að
gagni. Til þessara tilrauna var
valinn annar vogur í Loch
Sween. Vísindamennirnir áætla
að ekki meir en fjórði hluti
fosfórsins leysist upp um leiö
og hann er látinn í sjóin-.
Smátt og smátt barst fosfóriun
burt frá þeim stað sem hann
hafði verið látinn og dreifðist
um allan voginn. Eftir nokkra
daga var áburðurinn samt mesi
ur í grennd við þann stað sem
hann hafði verið látinn og það
virtust ekki mikil brögð að þvi
að hann bærist í stórum stii
út úr voginum. Töluverður hlut>
áburðarins sem sekkur til botns
leysist upp seinna og kemur
plöntugróðrinum að notum.
Þær tilraunir sem enn hafa
verið gerðar með áburðamot-
kun í opnum vogum lofa því
góðu.
Það er haldið áfram með þess
ar tilraunir og má gera ráð fvr-
ir að þeir sem við þær fást
skýri frá árangrinum áður langf,
líður.
Tilraunir þessar eru hinar
athyglisverðustu fyrir okkur
íslendinga. Reyndist það svo að
hægt væri að hefja fiskirækr
á þann hátt að auka plöntugróð-
urinn í vogum og tjörnum með
áburði, væri hugsanlegt að efia
þannig fiskstofninn verulega.
Virðist sjálfsagt að þegar séu
gerðar ráðstafanir til þess að
taka upp slíkar tilraunir hér við
land.
„Á íslandi mætast
áhrif austurs og
vesturs44
Hr. Francis Spalding, ritari
sendiráðs Bandaríkjanna, hafði
boð inni fyrir íslenzka blaða-
menn að kvöldi lengsta dags
ársins.
í ræðu sem hann flutti við
þetta tækifæri drap hann nokk-
uð á atburði síðustu ára og
kvað íslendingar standa fram-
arlega eða. fremst meðal þjóð
anna í því að hafa náð hinu
fernskonar frelsi, málfrelsi, rit-
frelsi, frelsi frá skorti og frelsi
frá ótta. Einkum hvað hann ís-
lendinga nota prentfrelsið. ís-
lenzku blöðin ræddu málin hisp
urslaust og stundum næstum
harkalega. Sem dæmi um það
þar sem prentfrelsið er afnum
ið minntist hann á hvernig
þýzku nazistarnir notuðu blöð-
in og útvarpið á árunum 1936—
1939.
Þá fór hann lofsamlegum orð
um um góða samvinnuíslenzkra
blaðamanna við herstjórn
Bandaríkjanna á stríðsárunum.
Nú kvað hann menningar-
strauma austurs 'og vestur, Ev-
rópu og Ameríku, mætast hér
á íslandi, og við gagnverkanir
þessara áhrifa myndu íslending
ar mynda sér sína íslenzku skoð
un.
Jens Hóhngeirsson skrifstofu-
stófustjóra riddarakrossi hinnar
íslenzku fálkaorðu.
IiaUdór Jakobsson skrifstofu-
mann riddarkrossi hinnar íslenzku
fálkaorðu
Amgríni Kristjánsson skóla-
stjóra riddarakrossi hinnar ís-
Jenzku fálkaorðu.
Ofangreindir 5 menn sátu nefnd
þá, sem skipuð var af þingflokk-
um og ríkisstjórninni til að undir-
búa og hafa umsjón með atkvæða
í greiðslunni um sambandsslitin og
lýðveldisstjórnarskrána. Hafa þeir
unnið starf sitt af miklum dugn-
aði og ósérplægni.
Eyjólfur Jóhannsson var for-
maður nendarinnar.
17. júní:
Steján Þorvarðsson sendiherra
íslands í London, sem unnið hefur
með miklum dugnaði að lausn
erfiðra viðfangsefna fyrir hið ís-
lenzka ríki, stjörnu stórriddara
hinnar íslenzku fálkaorðu.
Knut Zimsen fyrrverandi borg-
arstjóra, sem unnið hefur mikið
starf í þágu bæjanfélags Reykja-
víkur, stjörnu stórriddara hinnar
' íslenzku fálkaorðu.
j Gunnþórunni HaUdórsdóttur
! leikkonu, sem lagt hefur veruleg-
an skerf til íslenzkrar leiklistar,
stórriddarakrossi hinnar íslenzku
fálkaorðu.
Björn Jónsson skipstjóra frá
Ánanaustum riddarakrossi hinnar
islenzku fálkaorðu.
Guðmund Guðnason skipstjóra,
riddarakrossi hinnar íslenzku fálka
orðu.
Björn og Guðmundur hafa ver
ið afburða sjósóknarar og verið
íslenzku atvinnulífi styrkar stoð-
ir.
Jón Magnússon yfirfiskimats-
mann, riddarakrossi hinnar ís-
lenzku fálkaorðu. Jón hefur um
langt skeið starfað sem fiskimats '
maður og rækt starf sitt mið mik-
illi alúð.
„Hallveigarstaðakaffi" verður
framreitt í Listamannaskálanum kl.
2,30—22.30 í dag. — Það eru konur
úr Thorvaldsensfélaginu, sem selja
þarna kaffi til ágóða fyrir Hallveig-
arstaði.
Jón Magnússon fréttastjóri,
formaður Blaðamannafélags ís-
lands, þakkaði.fyrir hönd blaða
mannanna og ummæli hans um
íslendinga, með stuttri ræðu.
Þrjár stuttar fréttamyndir
voru sýndar: af skógrækt í
Bandaríkjunum, frá stríðinu á
Kyrráhafsvígstöðvimum og af
olíuleiðslu í Bandaríkjunum.
„Regnboginn4" rússnesk kvikmynd
Framhald af 1. síðu.
Olenu, en vörðurinn drepur barn-
ið. Móðirin nær líkinu og grefur
það. undir gólfinu í húsi sínu.
Daginn eftir liandtaka Þjóðverjar
gisla, en komast ekki að því hvað
orðið Jiafi af barnsMkamanum.
Olena Kostjúk fæðir barn í úti-
húsinu sem hún er höfð í. Þjóð-
verjar myrða barnið og Olena kýs
dauðann fremur en koma upp um
félaga sína'.
Einn vetrardag sést regnbogi á
hinxni. Fólkið liefur þá trú, að
regnbogi sé góðs viti, og fær nýja
von og þrótt.
Gaplik kemur nótt eina heim
fáá þýzka foringjanum. Heima
bíða hans skæruliðar, sem dæma
hann til dauða fyrir landráð.
Tveir rauðliðar koma til þorps-
ins í njósnarför og h'itta Fedosíu.
Hún grætur af gleði. Skömmu síð
ar kemur sveit úr rauða hernum
Fréttakvikmynd
Framhald af 1. síðu.
sig að sýna mynd eins og t.d.
kaflann af fyrstu stúdentum verzl
unarskólans.
Það er lofsvert að slíkar frétta-
myndir eru teknar, en við þurf-
um nýrri tækni, betri myndir.
En þrátt. fyrir hina lélegri kafla
borgar sig að sjá myndina, því
menn skemmta sér áreiðanlega —
og hláturinn lengir lífið!
Kaupmn tuskur
allar tegundir hæsta verði.
HÚSGAGNA-
VINNUSTOFAN
Baldursgötu 30. A
Sími 2292.
Samúdarkort
;! Slysavamafélags íslands
kaupa flestir.
Fást hjá slysavamadeildum
um allt land, í Reykjavík af-
greidd í síma 4897.
Ragoðr Ólafsson
HæstaréttarlÖgma ður
og
löggiltur endurskoðandi
Vonarstræti 12, sími 5999.
Skrifstofutími 9—12 og 1—5.
Þjóð'verjum að óvörum, og þorps-
búar hjálpa til. Konurnar vilja
hefna harma sinna á þýzku föng-
unum, og ætla ekki að hlýða banni
sovétfyrirliðans. En Fedosía á-
varpar konurnar:
„Hættið! Látið þá ekki sleppa
með eina mínútu eða tvær. Ætlið
þið að láta þá borga fjnir Leva-
njúk, fyrir Olenu, fyrir hann
Va^ja minn, fyrir börnin okkar
sem þeir pynduðu og myrtu, með
tveimur mínútum? Nei, látum þá
lifa og drekka bikar ósigursins til
síðasta dropa. Þeir. sem deyja nú
mega hrósa liappi. Látið þá sjá
her sinn liörfa, flýja á harðaldaup-
um, örmagnast og deyja. Látum
þá lifa það að þeirra eigin konur
og börn hrylli við þerm. Látum þá
sjá kynslóð sína og land sitt und-
ir refsidómi. Látum þá bera á-
byrgð á öllum þeim sorgum og þján
ingum ,sem þeir liafa valdið okk-
ur. .!
Og regiVbogi sést á hitnninuiu,
og er heilsað með fögnuði.
i.
Ur feopginru

Næturlæknir er í læknavarð-
stofunni Austurbæjarbarnaskólar:-
um, sími 5030.
Næturvörður: er i Laugarvegs-
apóteki.
Næturakstur: Bifröst, sími 1508.
Útvarpið í dag:
14.00—16.30 Miðdegistónleikar (plöt
ur): Sónötur• eftir Beethoven:
a) Sónata í As-dúr, Op. 11(1
b) Sónata í cvmöll, Op. 111
c) 15.00 Lög úr „Sýninga.--
bátnum“ eftir Kem.
d) Polonaises eftir Chopin.
e) Paphnis og Chloe eftir
Ravel.
18.30 Barnatimi (Pétur Péturssj:.
o. fl.).
19.25 Hljómplötur: Sumarlög.
20.20 Einsöngur (séra Þorsteim
Björnsson).
20.35 Erindi: Hjá Grími á Bessastöð
um (Ingólfur Gíslason læknir)
21.00 Tónleikar.
21.05 Upplestur: Kvæði eftir Grírn
Thomsen (Lárus Pálsson leik-
ari).
21.35 Hljómplötur:
a) Tilbrigði eftir Ponce við
stef e.ftir Corelli.
b) Klassiskir dansar.
Útvarpið á morgun:
19.25 Hljómpiötur: Hugieiðing um
þjóðsöng Erazilíu eftir Burle
Marx.
20.30 Þýtt og endursagt (Hersteinn
Pálsson ritstjóri).
20.50 Hljómplötur: Lög leikin á
harpsikord.
21.00 Um daginn og veginn (Bjarni
Ásgeirsson alþingismaður).
21.20 Útvarpshljómsveitin: Frönsk
alþýðulög.
Einsöngur: Einar Markan syng
ur lög eftir Áma Thorstein:-
son og Sigvalda Kaldalóns.
KHATTSPYRNUKAPPLEIKUR
milli Akureyringanna og Vals n. fi. í kvöld kl.
8,30 á íþróttavellinum.
STJÓRNIN.