Þjóðviljinn - 10.03.1946, Page 6

e
ÞJÓÐVIL JINN
Stinnudagúr 10. marz 1946
Kristalskúlan
(Lauslega þýtt).
1
augun eins og stjörnur. Hún sagði 'ekki orð, bara
horfði alvarlega á Lárus. Og kúlan var eflaust
lokuð. Hann hneigði sig hæversklega fyrir
atulkunni og horfði í kringum sig í salnum. Það
var reyndar ekki margt að sjá: stóll á miðju
góiíi og hrúga af soðnum kartöflum. Sumar
voru afhýddar, sumar ekki.
Lárus stóð í sömu sporum og var að hugsa um,
hvaö þetta væri undarlegt heimili. Þá kom ris-
inn allt í einu æðandi inn, tók hníf upp úr vasa
slnum, settist á stólinn og fór að afhýða kartöflur
aí miklu kappi.
Jfann var alveg eins og hver annar maður í
sjón að sjá, þessi risi, að öðru leyti en því, að
hanr var svo magur, að birtan skein í gegnum
hanri og engan skugga bar af honum. Þegar hann
Jrafði setið svona um stund, leit hann upp.
„Veikominn, Lárus á Sandhólum“, sagði hann.
„Lg hijóp framhjá húsinu hennar mömmu þinn-
-ár um daginn og sá þig úti. Eg vissi að þú mund-
ir koma“.
„Hefurðu farið svona langt að heiman?“ spurði
Hárus undrandi. En risinn fór aftur að afhýða
kartöflumar og hamaðist svo að kartöflurnar
ru.ku eins og skæðadrifa í kringum hann.
„Já, ég hef farið lengra en það, drengur minn“,
sagði hann. „Eg er ríkasti risinn á Norðurhvelinu.
Eg á gull í austri og vestri, silfur í norðri og
suðri, kopar í norðvestri og suðaustri, blý í suð-
vestri og norðaustri og járn í útnorðaustri fyrir
ut.an allt annað. Heldurðu að ég verði ekki að
bregða mér að heiman stöku sinnum svo að ekki
sé stolið af mér því litla, sem ég á?“
Risinn hafði varla sleppt orðinu, þegar hann
rauk á fætur og æddi út eins og fellibylur. —
Lárus varð að grípa húfuna sína svo að hún fyki
ckki í gustinum.
Fyrr á öldum vom merk
ir menn sums staðar heiðr
að'r með því, eftir dauða
sinn, að grafa þá í miðri
göfcu. Síikar grafir eru til í
Bologua á ítalíu. Albaníu,
Xonscantinopel og Bom-
bay.
*
Veag'r japanskra húsa
cru festir saman með tjöru
hornum kaðli en hvergi
negldir. Er þetta gert til
Þess, að húsið geti svignaö
én þess að brotna, þegar
landskjálfta ber að hönd-
um.
r-
Kaupmaður nokkur í
negraþorpi í Afríku fann
ráð fcil þess að sigra keppi
nnuta sina. Hann keypti
rnikla fúlgu af vikublöðum
meö myndum og notaöi
í umbúðir. Negrarnir vildu
ekki skipta við aðra kaup-
nenn eftir það.
*
Georg VI. Englandskon-
ungur og Elísabet drottn-
ing komu einu sinni til
Montreal og var höfð her-
sýning þeim til heiöurs,
Hesfcarnir voru æfðir í því
að standa kyrrir undir fall
byssuskothríð, en þegar til
kom reyndist ómögulegt að
venja einn þeirra við há-
reystina. Hestarnir áttu all
ir að vera brúnir, en með
því að lítill tími var til
stefnu, tókst ckki að út-
vega hann, en hvítur hest-
ur var í skyndi litáður í
iö og hvarf inn 1 skóginn.
Nú var ekki göngulagið ör-
uggt og djarfmannlegt.
„Eg fer heim meö þig“.
sagöi Þorsteinn.
Magða stökk á fætur og
ætlaði að stíga út fyrir
borðstokkinn. Hann gre:p
hana.
„Þú þarft ekki að vera1
hrædd. Eg sá að hann fór.
Og þá kemui' hann ekki
aftur í nótt.“
Magöa svaraöi engu. |
^x’ammbin rann inn í sefið
við bakkann. Hún steig á
land og gekk hægt í áttina
heim, án þess að líta um
öxl.
Þcrsteinn sat hrevfingar
lau’, haliaði sér fram á ár-
"”nnr o?r horfði heim að
Vatnsenda — hrörlega
o-i’áa húshjallinum, sein
stóö á grasbletti. við vatnið,
afckekktur og einmanaleg-
ur. Þangaö lá enginn veg-
ur nema stígurinn gegnum
skóginn — krókóttur, sem
hann var vanur að fara.
Þorsteinn mundi vel eftir
stígnum, síðan hann var
drengur. Þá hafði hanxi
leikið sér við Mögðu.
Hann heyrði líka oft talað
um þennan stíg, og honum
voru gefin mörg nöfn. Þeg'-
ar gestir voru komnir á
laugardagskvöldum voru
bfih' oft að henda gaman
að þessum stíg. ,.Hinn
breiði vegur“, sögðu þe:r.
„Hann ligffur til glötunar-
ínnar, en þeir eru til, sem
fara hann.“ Þorsteini
fannst hann hevra hlátur-
ínn enn í dag og sjá oin-
bogaskotin, sem þeir gáfu
hver öffrum. Þeir lyngdu
augunum og litu á pabba
hans. Hann lét sem hann
skildi ekki neitt.
En Þorsteinn skildi
allt, og hann skammaðist
sín svo mikið, aö hann
langaði til að skríða burt.
Og mamma hans skildi
líka. Hún bar gestunum
góðgeröir háðsleg á svip-
inn og hnykkti til höföinu
regingslega.
Það var áðkomumaður,
sem fyrst hafði byggt á
Vatnsenda. Hann hét Jóa-
kim og var klæðskeri. Það
var cagt, að hann hefði
verið í fangelsi og hann dó
árið eftir að hann kom að
Vatnsenda.
Ingiríður, kona hans, var
kvrr. Hún átti tvær telpur.
Mögöu og Lydiu. Hún var
við heyvinnu á bæjunum í
nágrenninu, fyrst eftir að
hún missti manninn, en
fliótlega settist hún alveg
sýningunni stóð.
þeirri von að ekki kæmi
rigning á meðan á skraut að heima og fór að saurna.
Þau höfðu auðvitaö átt
saumavél og Ingiríður var
sérstaklega myndarleg í
verkum. Hún saumaöi
bæði karlmannsföt og
kjóla, og enginn saknaði
Jóakims.
Onei!
Jóakims var ekki sakn-
aff. Til hvers heföi hann
átt aö lifa? öaumavélin
snerist eftir sem áður ug
Ingiríður hélt áfram aö
niga börn, eins og ekkert
hefði. ískorizt. Hún eignað-
ist tvær dætur í viöbót.
En þar kom bó aö smám
saman, að viöríáptavinirn-
U’ fóru að verða tregari. j
Það var húsfre/iunum að i
kenna. Þeim var illa við, að
bændur þeirra færu að
Vatnsenda, til að láta taka
mál af sér. Þeir þurftu líka
að fara oftar en einu sinni
til að máta fötin og voru
óþarflega fúsir til þess,
Það var aðeins einn, sem
hélt áfram að vera tíður
gestur á Vatnsenda. Hann
átti líka konu, sem aldrei
spurði, hvenær hann færi
áð heiman eða hvert hann
færi. Það var hann, sem
kom baðan í nótt. Yngsta
svstirin var lik honum.
Hún fæddist ekki fyrr en
hinar voru að komast af
barnsaldri.
Það var heimilislífið á
Vatnsenda. sem var orsök
bess. að Þorsteinn fór að
heiman fvrir bremur árum.
Hatur hans til föður; síns
óx brí meir sem hann elt-
ist. Móðir hans varð þess
vör, en hún lét sig það
engu skipta. Hún þagði og
bar höfuðið hátt með háðs
n-loH á vörum. En<rinn vtssi
bvað hún hugsaði. Það var
ekki einu sinni. að sonur
hennar bvrði að tala v!ð
hana í trúnaði. Hann hafði
vevnt bað, en fariö snevpt-
ur leiffar sinnar. Hún
starffi á hann ókunnugleo-a
o°' glotti. ..Þú ætlar bó ekki
aff fara að ásaka mig —
bú. sem ert sonur hans!'‘
bóttist bann geta lesið úr
au°naráði hennar.
Hann gafst uon. fór ein-
förum. brann af hatri til
föður síns np' hafði óbeúa-
kennda meðaumkvun með
móffur smni. Hún gerði sér
betfca. aff góðu. og bað var
lítiff betra. hugsáöi hann.
Pabbi. hans bafffi tek’ð
bað nær sér en hún. hegar
hann fór. Hann var fálátur
í nokkra daga eftir að Þor-
"teinn hafði sagt að hann
færi. Það var einu sinni
beo-ar verið var að boröa
kvöMverð:
-,.Eg fer. Eg get ekki ver-
ið hér lengur“, sagði hann.
Móðir hans sat hreyfing-
arlaus og bein í sæti sínu
og lét sem hún heyrði
þetta ekki. En faðir hans
hrökk við og laut enn
dýpra yfir diskinn sinn.
Eftir litla stund rétti hann
úr herðunum og leit á Þor-
stein, raunalega og spyrj-
andi, leit síðan á mömmu
hans, en hörfaffi undan
augnaráði - hennar. Svo
stóð hann á fætur, gekk út
og var úti í gripahúsunum
allt kvöldið. Hann gekk
ekki „breiða veginn'’’ það
kvöld.
Hann beið Þorsteins neð-
an við stíginn morguninn
offcir. þegar hann kom á
fætur,. og fékk hann til að
fara meö sér upp á loftið
aftur. Þeir settust á rúm-
stokkinn og pabbi nans
strauk hendinni um úfið
hárið, sem enn var ekki
farið að grána, þó að hann
Væri orffinn fimmtugur.
„Langar þig til aff fara
að heiman, drengur
minn?“, spuröi hann stilli-
lega. Þorsteinn þagði.
„Og hvers vegna?“
Þorsteinn leit í augu
hans. „Eg hélt að þú viss-
ir það bezt sjálfur.“
Pabbi hans sat kyrr með
hendurnar á hnjánum og
beið eftir því að Þorsteinn
segði eitthvaö fleira. En
Þorsteinn gekk til dyra.
„Já, drengur minn, ég
skil það. Eg hef brotiff mik
ið gegn þér — og henni.
En hvaö gerðirðu, ef ég
lofa því, aö þessu skuli
verða lokið héöan í frá?“
„Lofar mér!“ Þorsteinn
sagöi ekki fleira, en það
var nóg. Pabbi hans reis
snöírglega á fætur.
„Já, ég ætla aö lofa þér.
Helcluröu, aö einhverjum
öörum sé bægð í loforöum
mí.num? Ætlarðu að vera
kyrr heima, ef ég lofa þér
því. að . ... “
„Nei“, svaraöi Þorsteinn
og opnaði hurðina. „Þú
mundir ekki efna það.“
Þá leit faöir hans undan
oo; gekk út að glugganum.
Skógurinn náði alveg’ heim
að húsinu. Þaff glytti í
vatnið langt í burtu. Mjór
revkiarstrókur . steig upp
frá húsþaki. Hann horfði á
reykinn um stund.
..Þú segir líka satt. Eg
mundi. ekki geta efnt það.
Þá veröur bú að fara leið-
,ar binnar í guðs nafni. En
<>ó, dagur kemur Þorsteinn,
að bú verður skilningsbetri
°n bú ert nú.“
Hann fór. Stiginn brak-
aði undir fótum hans. Þ">c-
steinn leit út um gluggann