Þjóðviljinn - 31.07.1946, Blaðsíða 4

ÞJÖÐVliiJINN
Miðvikudagur 31. júlí 1946.
þlÓÐVILJINN
Útgeíandi: Sameiningarflokkur alþýöu — SósíalistaflokKurinn
Ritstjórar: Kristinn E. Andrésson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjamason.
Ritstjómarskrifstofur: Skólavörðustíg 19. Símar 2270 og
6509 (eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, sími 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð; kr. 8.00 á mánuði. — Lausasölu 50 aurai
eint
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
n ■■■■■ ■mmma,m—■——M——— ———
Samstarf eða stríð
Furðu oft heyrist talað um þann möguleika að nýtt stríð
geti skollið á þá og þegar, jafnvel þessa dagana þegar frið-
arþingið er setzt á rökstóla suður í París, er talað um hætt-
ur sem ógni heimsfriðinum.
Það er bezt að taka það strax fram að líkurnar fyrir stríði
eru, sem betur fer, ekki miklar, það má næstum segja að
þær séu engar, því þó til séu menn og jafnvel hópar void-j [rinnjg.
ugra manna, sem vilja stríð, þá munu þeir ekki megna að „segir hann (Víkverji) í grein
kveikja bálið, því fjöldinn hefur lært sína lexíu, um hörm-jsinni frá feðginum nokkrum,
——jj
BÆJARPOSTIRINN
P
„LUBBI, SEM BYÐUR
UPP í DANS “.
„Reykvíkingur" hefur skrifað
mér og látið í ljós óánægju yfir
Víkverja Morgunblaðsins og
skoðunum hans á ýmsu því, sem
fyrir kemur í daglega lífinu. En
það, sem aðallega kemur bréf-
ritaranum til að segja álit
sitt á Víkverja, eru ummæli,
sem blaðamaður þessi mun ný-
lega hafa látið frá sér fara um
þann sið íslenzkra dansherra
að ganga óhræddir á fund
stúlkna, sem þeir ekki þekkja
og bjóða þeim út á gólfið með
sér. „Reykvíkingur““ orðar þetta
ungar og siðleysi stríðsins, svo vel að stríðið er ekki hugs-
anlegt fyrr en ryk gleymskunnar er fallið á lexíuna þá.
En hvers vegna tala menn um stríð og hvers vegna vilja
sumir menn stríð ?
irinn rak manninn á bi'ott.
„Vikverji gerist nú ákaflega
móðgaður fyrir hönd þessara
feðgina og kallar dansherrann
„lubba, sem býður upp í dans“.
Einkennilegur maður er Vík-
verji, að hann skuli hneykslast
á þessu háttalagi íslcnzkra
dansherra, en líklega er ástæð-
an fyrir gremju mannsins sú, að
sem sátu „á einu bezta vei-tinga
húsi landsins". Skyndilega birt-
ist þeim bráðókunnugur maður
og tók hann að hneigja sig fyr-
ir dótturinni, en þessar tiltektir
Það er auðveldara að svara þessari spurningu, þegar sú' mannsins voru íeðginunum hin
staðreynd er höfð í huga, að öll þau stríð sem mennirnir' mesta hneykslunarhella, og end-
hafa háð hafa átt rætur að rekja til hagsmunastreitu, þau • ævintýrið á þá leið, að fað
hafa verið barátta um yfirráð yfir fjármunum, auðlindum
og fólki. Það er bláköld staðreynd að þessa baráttu hafa
mennirnir háð allt frá þeirri stundu er hugmyndin um
eignarrétt fyrst skaut upp kollinum, stundum stóð maður
gegn manni, stundum ætt gegn ætt, stundum stétt gegn
stétt og stundum ríki gegn ríki.
Hinir vitrustu og beztu menn hafa á öllum öldum skilið
að þessi barátta allra gegn öllum er í senn siðlaus og
heimskuleg, og þeir hafa reynt að benda á leiðir til þess
að samræma hagsmunina þannig að grundvelli stríðanna
væri burtu kippt.
Sósíalisminn er leiðin að þessu marki, með honum eru
hagsmunaárekstrar milli einstaklinga og stétta útilokaðir,
og væri jarðkringlan byggð þjóðum, sem allar hefðu komið
á hjá sér skipulagi sósíalismans þá væru og útilokaðir hags-
munaárekstrar milli ríkja. En til þess að koma á þessu
skipulagi, verða forréttindi þeirra að víkja, sem nú hafa
forréttindaaðstöðu í heimi auðvaldsskipulagsins. Þetta er
orsökin til þess að í hverju því landi þar sem sósíalisminn
hefur aukið ítök sín, hafa svonefndir eigendur fjármagns-
ins og framleiðslutækjanna spyrnt við broddum og það
ósjaldan fast og er atferli nazista gleggsta dæmið um það.
Nú er svo komið að skipulag sósíalismans er komið á í
mörgum löndum heims, og það er nú augljóst, að það
stöðvast ekki við landamerki Sovétríkjanna, ýms ríki Norð-
urálfunnar eru í þann veginn eða hafa þegar komið á hjá
sér skipulagi sem nálgast skipulag sósíalismans. Voldug-
ustu auðjöfrum heimsins, og þá ekki sízt auðjöfrum Ame-
ríku er þetta Ijóst, ýmsir þeirra eru blátt áfram þeirrar
skoðunar, að auðvaldsskipulagið, og þar með þeirra for-
réttindaaðstaða sé í hættu ef ekki sé látið skríða til skarar
gegn ríkjum sósíalismans. Þessir menn vilja slá sósíalismann
niður í „eitt skipti fyrir öll“ eins og Vísir vildi láta gera
við verkalýðshreyfinguna á íslandi.
Hér er um tvo kosti að völja, stríð að vilja auðjöfranna,
er samfara. Og enn lengra
skyldi ganga: það þarf að verða
jafn-almennt að konur „bjóði
upp“ eins og karlar.
„Vil ég enda þessar línur, með
því, að hvetja allar konur og
karla þessa frjálsa lands, til
umrædd feðgin höfðu dvalizt Þess að láta vesaldarorð Vík-
langdvölum erlendis, þar sem verjans sem vind um eyrun
hin islenzka aðferð var óþekkt.
Víkverja finnst með öðrum orð-
um sjálfsagt að taka upp hanzk
ann fyrir hinn erienda sið, en
útilokað er, að hann beri í
bætifláka fyrir hinn frjálsmann-
lega íslenzka dans-sið“.
KONUR EIGA LÍKA AÐ
„BJÓÐA UPP“.
Og ennfremur segir „Reyk-
ingur“:
„Þar sem mér virðist þessi
grein Víkverja bera þess ljósan
vott, að hann megi teljast í
þjóta.“
Þannig lítur „Reykvíkingur“ á
danssiðu hérlenda og hygg ég
margir muni honum sammála.
„RAUÐUNÚPAR“.
„Kunnugur á Sléttunni" sendir
mér eftirfarandi bréf, sem hefur
að geyma ýmsan skemmtilegan
fróðleik um ömefni og ýmsa
staði þarna nyrðra:
„Kæri Bæjarpóstur.
Nokkur undanfarin ár, þegar
blöðin og útvarpið hafa greint
frá síldarfregnum, hefur verið
hópi þeirra manna, sem allt talað um „Rauðunúpa“, og gefur
finnst bezt sem útlent er, þá má
honum ef til vill vera nokkur
huggun í því, að íslenzka
,,lubbaaðferðin“ er fjarri því að
vera óþekkt erlendis. Get ég
þar um borið af eigin reynslu
í tveim menningarlöndum, sem
það fullkomiega í skyn að hér
sé um fleiri en einn Rauðanúp
að ræða, en svo er ekki. Rauði-
núpurinn hefur aldrei verið nema
einn.
En hvernig stendur þá á því,
að útvarp og blöð tala um fleiri
öllum döðrurum við útlönd mun en einn Rauðanúp? Fyrir 20
koma saman um, að standi ís-
landi sízt að baki í menningar-
legu tilliti.
„Víkverji spyr, hvort þessi
íslenzki dans-siður heyri undir
frjálslyndi. Eg vil gefa honum
það svar, að vissulega sé því
þannig háttað. Fólk, sem býr í
landi, þar sem „æðri stéttir" eru
óþekkt fyrirbrigði, getur vissu-
lega leyft sér það djarfmann-
lega frjálsræði, sem þessum sið
30 árum fann ókunnugur ná-
ungi — mesti bögubósi •— upp
á því að tala um einn hlut, sem
fleiri væru. Þessar og þvílíkar
málvillur mega ekki verða að
föstum iiðum í útvarpi og blöð-
um.
Það væri líka fegurt mál, eða
hitt þó heldur, ef farið væri að
segja, að gengið hefði verið upp
á Heklur, eða siglt fyrir Snæ-
Framh. á 7. síðu.
Stoínanir sameinuðu þjóðanna I
Skipulag, verkefui og starfshættir þiugs
sameinuðu þjóðanna
ísland hefur ákveðið að æskja
upptöku í hið nýja þjóðabanda-
lag, samcinuðu þjóðirnar. Þjóð-
viljinn hefur birt upphaf að sátt
mála bandalagsins, kaflann er
fjallar um markmið samtakanna
og stutt ágrip af sögu þess.
Nú og á næstunni verður hald-
ið áfram þessari fræðslu um
sameinuðu þjóðirnar, og stuðzt
við skýrslu er sérfræðingar
íslenzku. ríkisstjórnarinnar
sömdu og prentuð er sem fylgi-
skjal með þingsályktunartillög-
unni um inngöngu í bandalagið.
Fái ísland inngöngu fær ís-
lenzkur fulltrúi sæti á þingi
bandalagsins. Það er þetta þing,
sem ákveður um inntöku nýrra
ríkja. Það er æðsta stofnun
hinna sameinuðu þjóða, og því
sem vilja verja forréttindi sín, eða samstarf að vilja hins\ítm&gt að kynnast skipulagn.
friðsama fjölda, samstarf milli ríkja sósíalismans og ríkja' ingJ þess_ verkefnum. og starfs-
auðvaldsins. Þeir menn sem vilja síðari kostinn kjósa háttum.
heima fyrir samstarf og lýðræðislega þróun, þróun sem
vissulega hlýtur að leiða til sósíalisma, en fái þeir sem for-
réttindin verja, vilja sinn um stríð, hvort heldur er milli
ríkja eða stétta, þá mun vissulega ekki standa á sósíalist-
um, þeir munu berjast til þrautar fyrir sínum málstað,
análatad framtíðarinnar.
Útvarp flytur tíðindin, og dag-! leiða vald sitt frá hinni fullgillu
blöðin dreiía fregnum hvarvetna stofnskrá, sem undirrituð var í
um löndin. Flugsamgöngur gera! San Francisco 26. júni 1945. —
mönnum mögulegt að hittast fyr
irvaralítið svo að segja hvar sem
er á jörðinni, og símskeyti og
póstsendingar berast milli fjar-
lægustu staða á mjög skömmum
tíma. Fyrir þessar sakir eru nú
margfalt betri skilyrði en
áður til útbreiðslu fregna og
skoðanamyndunar meðal almenn
ings um atburði og málameðferð
þeirra, er valdið hafa. Og fyrir-
svarsmönnum rikja er kleift að
finnast og ráða ráðum -sínum
með örskömmum fyrirvara. Allt
þetta auðveldar samstarf milli
rikja. Að þessu leyti eru skil-
yrði slíks samstarfs miklu betri-
en þau voru, þegar þjóðabanda-
lagið gamla var stofnað.
^ II. 1. Bandalag sameinuðu
j þjóðanna verður auðvitað að
í álitsgerð íslenzku sérfræðing hafa stofnanir og starfslið til
anna segir: þeSS ag raekja hlutverk sitt. —
I. Með samgöngutækjum þeim,
sem nú eru notuð á þessari jörð,
getur atburður svo að segja hvar
sem er á henni orðið heyrinkunn
ur á saraa degi sem hann gerist.
Æðstu stofnun þess mun verða
að telja þing þess, enda þótt
toæði öryggisráðið og milliríkja-
dómurinn starfi mjög svo sjátf-
stætt. Allar -þessar stofnanir
Hvorki ráðið sé dómstóllinn geta
þó starfað- án atbeina þingsins,
með því að það á þátt í kjöri
dómenda í dómstólinn og kjöri
aðila í ráðið og leggur af möi’k-
um fé til starfa hvors tveggja.
2. Þingið er skipað fyrirsvars-
mönnum allra félaga bandalags-
ins, enda má cnginn hafa þar
fleiri en fimm íulltrúa. Þingið
heldur árlega reglulegan fund,
en aukafundi skal halda eftir
beiðni öryggisráðs eða mciri
ihluta félaga bandalagsins. Þing-
ið kýs sér forseta og setur sér
þingsköp. Þingið er þó um þing-
sköp -að sjálfsögðu bundið við
ákvæði stofnskrárinnar, sem hef
ur í 18. gr. mikilvægar þing-
skapareglur. Samkvæmt henni
hefur hver félagi bandalagsins
eitt atkvæði, og er að því ieyti
jafnræði með aðilum. Það sýnist
vera lagt á vald þingsins að á-
ákveða í þingsköpum sinum
foversu margir félagar þurfi að
sækja íund til þess að þingið
Framh. á 7. sfðu.