Þjóðviljinn - 02.02.1947, Page 5

Sunnudagur 2. febrúar 1947
ÞJÓÐVILJJNN
5
Fyrsti íslenzki
múrariíin
Þótt Múrarafélag Reykjavíkur
sé ekki nema 30 ára á m-úrara-
stéttin íslenzka sér þó lengri
sögu, —- þótt ís'.endingar byggðu
öldum saman flest eða öll sín.
hús úr torfi og grjóti.
Fyrsti steinsmiður og múrari,
sem um mun getið hér i Reykja
vík og nágrenni, hét Þorgrímur
Þórðarson, 1732—1805.
Árið 1835 er talið að hér hafi
verið 2 múrarar, fimm árum
síðar 4, en 1850 eða fyrir tæp-
um 100 árum voru þeir aftur
taldir 2. — Nú munu skráðir! °S 2- febrúar 1917 er stofn
félagsmenn hér í bænum vera fundur félagsins haldinn, lög
155. —
félags, sem munu hafa torveld- Kjaramál
að nokkuð stofnun nýs félags,
þá var þó brautin rudd og marg
ir muinu á næstu árum hafa
haft áhuga fyrir stofnun nýrra
félagssamtaka.
Það er þó ekki fyrr en ■ 21.
janúar 1917 að múrarar efna
til fundar og kjósa 5 manna
nefnd til að undirbúa félagsstofn
samþykkt, stjórn kosin og nafn
ákveðið: Múrarafélag Reykja-
víkur. Stofnendur munu hafa
verið 52.
Fyrstu samtökin
Með byggingu Alþingishússins
en hún var hafin 1880, fara marg1 t fyrsfu stjórn félagsins voru
•ir menn að fást við múr- og kosnir Einar Finnsson sem for-
steinsmíði. Á árunum þar á eft ^ maður; og gengdi hann því starfi
ir er farið að byggja bæi og j óslitið næstu 10 ár; Ólafur Jóns
hús úr höggnum steini. ne ár-! son ritari og Guðni Egilsson
, og ar-
byggt fyrsta stein- ! gjaldkeri.
ið 1899 er
steypuihúsið hér í Reykjavík.
Aldamótaárið er talið að
og steimsmiðir hafi verið hér
50—60 að tölu, og 12. des. 1900
mættu 24 múr- og steinsmiðir á
fundi til að ræða um samningu
verðskrár fyrir múr- og stein-
smiði í bænum.
Árið eftir, 23. febr. 1901
Félagið samþykkti að tíma-
mur‘ i kaup skyldi vera kr. 0.85 á klst.,
en varð að semja um kr. 0.75
eftir nokkurra daga verkfall. —
Nú er grunnkaup múrara kr.
3.35 á klst. Annars er nú að
mestu unnið samkvæmt verðskrá
félagsins, sem samþykkt var
í maí 1917, og hefur verið látin
Á öðru ári hefst kjarabótabar
átta félagsins. Tímakaupið er
hækkað upp í 90 aura og árið
eftir (1919) í kr. 1.25.
Þá samþykkir félagið ' einnig
1918 að félagsmenn megi ekki
vinna með utanfélagsmönnum
að verkum sem talin eru í verð
skrá félagsins, en lengi mun fé-
lagið hafa átt í stríði við að
„ger-vimenn“ væru ekki látnir
vinna í iðngreininni.
Árið 1933 skiptist félagið í
Múrarameistarafélag Reykjavík-
ur og Múrarasveinafélagið í
Reykjavik, en brátt var þó nafn
inu breytt í Sveinafélag múrara,
og 1942 tók það aftur upp sitt
upphaflega nafn: Múrarafélag
Reykjavíkur.
Jafnfr. þessari skipulagsbreyt-
ingu gerðu fél. með sér samninga
um að meðlimir Múrarameistara
félagsins gerast verktakar í iðn
inni og skuldbinda sig til að
taka meðliimi Sveiniafélagsins í
Fáni Múrarafélags Reykja-
víkur er stolt múraranna. 1
fyrsta lagi er fáninn fagur, en
annað kemur þó einnig til
greina: múrarinn Logi Eldon
Sveinsson teiknaði fánann, múr
arinn Guðjón Benediktsson
orkti fánasönginn, og múrar-
inn Sigurður Hjörleifsson
samdi lagið við hann.
komu svo múrarar saman á
fund og stofnuðu Múr- og stein
smiðafélag Reykjavikur. Stofn-
endur voru 52. Slíkt félag átti
á þessum árum að sjálfsögðu
við margháttaða örðugleika að
etja, bæði þroskaleysi meðlim-
anna og andróður utanaðkom-
andi afla. Fél. þetta starfaði í 7
ár og hélt 73 fundi — þann sið-
asta 28. febr. 1909 — en form-
lega var því ekki slitið fyrr en
8. apríl 1912.
Múrarafélag Reykjavík-
ur stofnað
Þrátt fyrir örlög þessa fyrsta
fylgja tímakaupi félagsins
síð-
an, hækkandi og lækkandi eftir
því sem það var á hverjum
tíma, — úreltir póstar látnir
falla burtu og nýir teknir upp
eftir því sem iðnin hefur
breytzt í framkvæmd. Verðskrá
in mun hafa verið samin með
hliðsjón af verðskrá dönsku
múrarasamtakanná, en í Dan-
mörk er unnið samkvæmt verð
skrá, enda sóttu íslenzkir múr-
arar framan af menntun sína til
Danmerkur. — Fyrsti múrarinn
sem próf tók hér á landi var
Cornelíus Sigmundsson, árið
1909.
Vér heilsum þér, fáni, og hjarta vort slær
nú hraðar og léttar í barmi.
Og fylkingin þéttist og þokar sér nær,
og þrótturinn stælist í armi,
er faldur þinn blaktir við frelsandi vor,
af félagshönd drengskapar borinn.
Og æskunni vekurðu áræði og þor
og ellinni léttirðu sporin.
Vér fönim þar allir, sem fáni vor sést
— hans faldur er hreinn eins og vorið —
og sækjum þar þéttast, sem þörfin er mest,
til þess hefur lífið oss borið.
Og einliuga fylking með framsækna önd
mun frelsinu aldregi glata.
Ef stefnunni ræður hin starfandi hönd,
er stéttvísin örugg að rata.
Núverandi stjórn og í'ulltrúaráð Múrarafélags Keykjavíkur.
Fremri röð talið frá vinstri: Aðalsteinn Sigurðsson varaform.,
Sigurður G. Sigurðsson ritari, Guðjón Benediktsson formaður,
Svavar Benediktsson gjaldkeri félagssjóðs og Sveinii Pálsson
gjaldkeri styrktarsjóðs. — Xrúnaðarráð, aftari röð talið frá
vinstri: Aage Peterseu, Kagnar Finnsson, Ólafur Pálsson, Kjart-
an Kjartansspn,‘Þorflnmir Guðbrandsson ,og Magnús Árnason.
Einar Finnsson fyrsti formaður
Múrarafélags Reykjavíkur.
vinnu 'og og greiða þeim kaup
samkvæmt taxta félagsins.
Ávinningar þessa samnings
Voru: 1. Ekki var lengur unnið
undir taxtakaupi. 2. ófaglærðir
menn eru útilokaðir. 3. Samið er
I um lakmörkun vinnu.
Viðbuxðaríkustu árin
Árin 1936—1940 munu talin
viðburðarikust í sögu félagsins
og skal múraranum Ólafi Páls-
syni geíið orðið, en hann segu'
svo um þau:
„Árið 1936 tekur Guðjón Bene
diktsson við formannssæti í fé-
laginu. Iíann ’nafði þá um ali-
mörg ór verið meðlimur þess og
látið félagsmálin mjög til sín
taka. Af ýmsum mun hann hafa
þótt fullróttækur í skoðun-
um, en hinsvegar einn af áhuga
sömustu mönnum félagsins, til-
lögugóður og siamvinnuiþýður. -—
Hann var formaður félagsins í
næstu 4 ár, sem að ýmsu leyti
feru hin viðþusðaríkusf.u í sö-gu
þess. Hér gefst eigi rúm til að
rekja öll þau mál, er á dagskrá
voru á þessu tíma'bili. Má þó
tilnefna meðal annars; Að félag
ið eignast forkunnarfagran fé-
lagsfána og gefur út ljóð og lag
tileinkað fánanum og stéttinni,
samið af Guðjóni Benediktssyni
og Sigurði Hjörleifssyni.
Félagið efnir til námsskeiðs
fyrir meðlimi sína í meðferð
steypusty rktar j árns.
Félagið stofnar málfundafélags
deild.
Félagið gerist stofnandi óháðs
verkalýðssam'bands.
Félagsmenn stofna deild, sem
aðila í Byggingafélagi Alþýðu.
Félagið gerir tilraun um inn-
kaup á verkfærum fyrir með-
limi sína.
Kaup félagsmanna hækkar úr
kr. 1.75 upp í kr. 1.90.“
Mtttaka í félagssam-
bandum
Múrarafélagið gerðist stofn-
andi 'að Iðnsambandi bygginga-! °§
Reykjavík vorra daga
Óskar Gíslason hefur unnið
mikið og þarft verk með
töku þessarar ltvikmyndar. Hann
hefur snarað bænum okkar og
lífinu í honum inn á filmuna og
þar með lagt fram heimild, sem
komandi kynslóðir geta byg.gt á
skoðanir sínar á okkur, Reyk-
víkingum nútímans. Ef vel tekst
með framhald það af myndinni,
sem í vændum er, virðast þess
mikil líkindi, að Óskar muni
með aðstoð tækninnar skrá ó-
metanlega kafla í sögu Reykja-
víltur.
Fyrir okkur, Reykvíkinga dags
ins í dag, er þetta að vísu
skemmtileg mynd. Við sjáum
bæinn okkar í fögrum sumarlit-
um, innihald haps, fólk og farar-
tseki, heíldarsvip úr öllum attum
loftinu líka, fegurð sólarlags-
umferðarinnar,
manna 1932 og var í því meðan ins, öngþveiti
það var við líði. Árið 1937 klofn bl'°s barnanna, gleðskap unga
ar Iðnsamibandið í meistara-
og
sveinasamband, og gerist þá
Múrarafélagið stofnandi Sveina-
sambands byggingamanna.
Þegar Landssamband íslenzkra
stéttarfélaga var stofnað 1939,
gerðist Múxarafélagið einn stoín
andi þess. Það samband varð
Framh. á 7. síðu
fólksins og lífsró gamla fólksins.
En myndin er of lön.g fyrir okk-
ur, hana skortir víða tilbreytni,
það c.r of mikið af húsþökum,
maður er látinn horfa á sama
staðinn of lengi og of oft. Myndin
er í rauninni ekki nógu lifandi,
þrátt fyrir allt. Það er ekki nógtt
Frámhald á 7. síðu
FáiaasSlaEgnp
Miípsspa-
iélaMsiiss
Múrarafélag Reykjavíkur er 30
ára í dag. Stjóm félagsins kail-
aði blaðamenin til fundar við _sig
s. 1. miðvikudag og gaf þeim
ýmsar upplýsingar varðandi fé-
lagið og sögu þess. Hér verður
aðeins drepið á helztu atriðin.
ll