Þjóðviljinn - 22.01.1949, Qupperneq 1

Bandaríkjastjórn vlldi þá ekM taka á ®ig skuídMstiÍiitgas^ ssg'óísí vilja
laafa .,aílisfnaípelsi?' tll að vernda liagsmnni U. S. A. Iivernig sem færi
varaði við þessu bahtjjaldamakki ísíenzhu afturhald>sstjórn-
arinnar en st$érnarMöðin sögðu að engir nema hasnmunistar
vernd erlends siérvetdis2
CORDEL.L HULL
f yrrverand i utanríkisráðherra
Bandaníkjanna skýrir frá vernd
arbeiðni afturhaídsstjárnarinn-
ar íslenzku í endurminningum
sínum „The Memoirs of Cordell
Hull“.
Hálfu árx áðu? en Bandaríkiu sendu her til íslands spurði Stefán Jc-
hann Stefánsson, þá utanslkissáðherira íslands, Bandaríkfasiióm, hvemig
hón tæki í hugsanlega heiðni frá Mþfngi íslendinga um handasískö vemd«
Kvaðst Stefán Jóhann Stefánssen hafa áhyggfur a! þeim möguleika aS Is-
land kynni að verða hemumið af Þjóðverium, ef aðstaða írotlands vcrsn-
aði. Bandaríski ræðismaðurinn í Refkjavík, Bertel E. Kuniholm, sendi þessa
fyrirspurn islenzka utanríkisráðherrar s til Washington 24. des. 1940.
Þessar upplýsingar hafa íslenzk stjórnarvöld ekki gefið þjöðinni, enda
þótt nú sé langt frá stríðslokum. Þæs eru birtar í endurraimamgum báver
andi utanríkisráðherra Bandaríkjanna, Cordell Hulls, ásamt mörgum öðmr
fróðlegum upplýsingum um utamíkn mál Bandaríkjanna á undanförnum ára-
tugum.
Cordeli HuII svaraði Stefáni I: h. Stefánssyni 18. jan. 1941, að hanr
hefði samúð með Stefáni vegna áhyt gju hans, og skyldi halda áfram a'
fylgjast náið með sambandi íslands cg Bandaríkjanna, en Bandaríkiastiórr
vildi ekki að svo stöddu takasi neinar skuldhindingar á herðar. A.S..A. viW
hafa fullfi athafnafrelsi svo bau riætu í rangursríkt mætt hverjura þeim að-
stæðum sneriandi hagsmuni þeirra er upp kynnu að koma. HuH fer létt yfir
það sem á eftir Sór, en segsr að eftir ákvörðun Mþingis 17. maí ura sam-
handsslit við Banmörku hafi verið I'óst að Bandaríkjastjórn gæll samif
beint við stjórnina I leykjavík.
Nankingstjórnin hiður um Srið
Upplausn fasistastjórnarinnar í Nanking virðist
nú óstöðvandi. í gær var Sjang Kaísék sparkað, í
örvæntingartilraun að varpa fyrir borð óvinsæl-
asta foringja kínverska afturhaldsins, þegar kom-
ið er að skuldadögum fyrir glæpi hans og Kúómín-
tangs gegn kínversku alþýðunni og verkalýðshreyf-
ingunni.
Með kínverskri kurteisi var tilkynnt í Nanking
í gær að Sjang Kaísék segði af sér „um stundar-
sakir", og tekur varaforsetinn Li við forsetasiörf-
um. Sún Fó íorsætisráðherra sagði einnig af sér, en
hin fráfarandi stjórn samþykkti að senda fjóra menn
til Jenan til að æskja vopnahlés og friðarsamninga.
Alþýðustjórnin Í.Norður-Kína efst á lista 40 stríðsg’œpa-
. hofur sett nafn Sjang líaíséks . .F..amhali .af.7.. síðu.
Ekkert af öllu því laumu-
spili og baktjaldamakki sem
fram hefur farið milli hinnar ís-
lenzku ríldsstjórnar Sjálfstæðis
flokksins, Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins annársveg'
ar og Bandaríkjastjórnar hins
vegar þá sex mánuði sem liðu
þar til herverndarsamningurinn
var gerður hefur verið gert
opinbert, og jafnvel neitað að
nokkuð slíkt væri að gerast,
sami leikurinn og ráðlieirar
þessara sömu flokka leika enn-
Skömmu eftir að íslenzku rik
isstjórninni barst svar Cordells
Hulls við „verndarbeiðni“
Stefáns Jóhanns Stefánssonar,
skýrði Þjóðviljinn frá því að
þjóðstjórnin ætti í laumumalcki
við Bandaríkjastjórn um að her
nema Island. I aðaiforsíðufýrir-
sögn Þjóðviljans 13. febr. 1941
segir:
. .Eru BaadaríkiO' að báa
undir að taka hernaðaryfir-
ráð yfir Islandi?" . . • „ís-
lenzkir auðmenn vilja auð-
velda Bandaríkjunum þennan
yfirgarg með því að Island
biðji u:n vemd þ>css“.
í greinni segir m. a.:
„Og vitanlegt or að tínnið
hefur verið að því af ýmsum
auðmönnum og stjórnmála-
bröskurum að koma þcssari
stefnu í gegn og ekki óhugs-
andi að tilraun verði gerð til
þess á næstunni.“
Daginn eftir, 14. febr., segir
Þjóðviljinn í aðalfyrirsögn á
forsíðu:
„Laumufundír þjóðstjórr-
arþingmanna. — Keynt er að
fá þá til að biðjast verndar
Bandarjkjanna fyrir Islands
hönd. — En það mun á vit-
und þeirra flestra að verndjn
komi hvrort sem er. En þjóð-
in mun ekki viðurkenna nsin
landráð sem þcssir menn
kunna að framkvæma."
I greininni er krafizt að þjóð-
in fái að vita um þessi örlaga-
rí.ku mál. Það hefur hún ekki
fengið enn, nærri áratug síðar,
upplýsingar Cordells Hulls gefa
aðeins örlitla bendingu um
þetta baktjaldamakk, en stað-
fes'ta algerlega að aðvarnir
Þjóðviljans voru á fyllstu rök-
um reistar.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks
ins, Alþýðuflokksins og Fram-
sóknar hikaði ekki við að láta-
málgögn síii svara aðvöiunum
sósíalista um þetta örlagaríka
baktjaldamakk með skætingi,
einu ,,svörin“ voru þau að
„kommúnistar" hafi einlivern-
tíma minnzt á stórveldavernd!
Málgagn forsætiSráðheiTans,
Tíminn, og málgagn utanríkis-
háðherrans voru bæði á þessari
gáfulegu línu, sem enn er brugð
ið fyrir sig. ,,Tíminn“ segir m. a.
15. febr. 1941:
„Kommúnistablaðið liefur
undanfarið fullyrt að ýmsir
Framhald á 8- síðu.
STEFÁN JÓH. STEFÁNSSON
’—>aí rua vu-ul 1940 —
14- árgangur.
Laugardagur 22. janúar 1949.
15. tölublað.
ffi.Fl
Farið verð’ur í skíðaskáiann
bl. 6 í kvöld, frá Þórsgötu 1.
Félagar fjölmennið.
Skálastjórn.
24.