Þjóðviljinn - 02.02.1949, Blaðsíða 1

I\R.
Máit'undur vcrður á morgun
kl. 8,30 síodegis að Þórsgöötu 1.
Umræðuefni: Atvinnuléysi.
Leiðbeinandi:
Guðœundur Vigfússon.
14- árgangur.
Miðvikudagur 2, febrúar 1949.
i 'Mublað.
kpðfizt al Atlanzliafsbandalagsríkjsinm 111 —
segir Lange nfanríklsráðherra Noregs
Fyrsta afleiðing þátttöku Islands í bm
breytíng Keflavíkurflugvallar í opkbera, herstö
Halvard Lange, utanríkisráðherra Noregs lét þá
skoðun í ljós á leynilegum blaðamannafundi fyrir
síðustu áramót, að fyrsta afleiðing af þátttöku ís-
lands í hernaðarbandalagi Norour-Atlanzhafsrikja
yrði, að Keflavíkurflugvelli yrði breytt úr dulbú-
inni í opinbera, bandaríska herstöð. Lange var
þeirrar skoðunar, að ísland ætti ekki um neitt annað
að velja en að ganga í hernaðarbandalagið.
I norska blaðinu „Friheten'1
hefur Roald Haivorsen varafor
maður Kommúnistaflokks Nor-
egs birt þessar -upplýsingar og
aðrar fleiri, byggðar á skriflegri
frásögn af leynifundum, sem
Lange utanríkisráðherra átti
með blaðamönnum á síðasta ári,
hinn seinasta 13. desember.
Á fundi þessa voru boðaðir vald
ir norskir blaðamenn, þó engir
frá kommúnistablöðunum.
Lange sagði, að ekki liefði
verið rætt formlega um herstöðv
ar í Noregi á friðartímum í sam
bandi við hernaðarbandalagið.
Er hann ræddi við sendiherra
Kanada í París fékk Lange þó
upplýsingar um aðalatriðin í
tillögunum, sem Vesturblakkar-
ríkin sendu utanríkisráðuneyt-
inu i Washington.
Þar er um að ræða sam-
starf herráðanna og herstöðv
ar á friöartímum.
Norska stjórnin vonast þó til
að geta fengið undanþágu um
nokkur þessara atriða, sagði
Lange, ekki sízt vegna þess, að
það yrði mjög erfitt að fá
norskt almenningsálit til að
sætta sig við slíka skipun mála.
Jítorkostleg ögrun“ við Sovétríkin
„Þess sjást engin merki, að
koma muni til styrjaldar í ná-
inni framtíð,“ sagði Lange. „Sov
étrikin óska ekki eftir styrjöld
og vesturveldin eru hvergi nærri
undir það búin að fara í styrj-
öld. Ekkert bendir til, að Sovét-
ríkin undirbúi ncina framrás
vestur á bóginn. Að því vitað
er hafa ekki verið lagðar nýjar
tvíspora járnbrautir í Póllandi
eða Austurþýzkalandi. En sá
tími, sem líður frá samþykkt
Atlanzhafssáttmálans, þangað
til hervarnir Evrópulanda hafa
verið auknar, mun verða mjög
hættulegt tímabii. Það er hugs-
aulegt, að gagnvart svo stór-
kostlegri ögrun, sem Sovétríkin
hljóta að álíta slíkan sáttmála,
láti ]>au skríða til skarar, áður
en Vesturveldin hafa eíl/.t um
of.“
Þrátt fyrir þetta mat á að-
stæðum svaraði Lange í sama
skipti spurningu um, hvort Nor-
egur myndi taka opinberu boði
u-n þátttöku í Atlanzhafsbanda
lagi á þessa leið: „Eg fæ ekki
anna* ré4*. en Norrgur vevð; rð
Evár'a. slíkri máialeitun játand' l
MARSHALL VARÐ ÞUNGUR
|a brún
| Lange skýrði blaðamönnun-
|Um ýtarlega frá viðræðum sín-
um við Marshall utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna á þingi SÞ
í París í liaust- Að beiðni Undén,
utanríkisráðherra Svíþjóðar,
spurði Lange, hvort hlutlaust
bandalag skandinavisku land-
anna myndi geta fengið vopn
|keypt í Bandaríkjunum. „Þegar
! Lange spurði Marshall um
þetta, sá hann, hvernig Mars-
hall varð þungur á brún og
stuttur í spuna.“ Lange flýtti
.sér þá að fullvissa Marshall um,
að Noregur ætlaði alls ekki að
ganga í hlutlaust bandalag,
ihann hefði aðeins minnzt á
þetta sem fræðilegan möguleika.
| Undén varð „mjög æstur“ er
Lange skýrði hönum frá undir
jtektum Marshall undir „hlut-
laust“ bandalag skandínavísku
landanna og bað Lange að gefa
það í skyn næst er hann ræddi
við Marshall, að Svíþjóð myndi
athuga möguleikana á þvi að fá
Tá Fovél ríkjivam þau ber-
: Framhald á 7. síðu
á Islantfí og iz-
eirnt aí h©msleÍEwm
AtlasiEhafslíaHda-
lagsms
Spurningin um herstöðvar
á stöðum eins og Islandi og
Azoreyjum er eitt þeirra
mála, sem ieysa þarf í sam
bandi við stofnun hernaðar-
bandalags Atlanzhafsr ík j a,
sagði George Waterfield,
stjórnmálafréttaritari brezka
útvarpsins, í gær. Af svipuð-
um málum nefndi hann sam-
ræmingu lrergagna og hern-
aðaráætlana. Waterfield
kvað koma til greina, að
bjóða Islandi, Noregi, I)an-
mörku, Irlandi, ítalíu og
Portúgal þátttöku í hernaðar
bandalaginu.
Skozkir siámii-
merni fordæma
klofniog Alþjóða
sambandsins
Stjórn sambands skozkra
kolanámnmann?. hefur sam-
þykkt að fordæma Deakin og
Tewson, fulltrúa brszka Al-
]3ýðusamsambandsins í fram-
kvæmdaráði A lþjóðasambands
verkalýðsfélaga fyrir að kijúfa
sig út úr sambandinu. Stjóri-
in lýsti yfir fyllsta otúðningi
við alþjóðasambandið. Auk þess
ákvað hún að veita frönskum
kolanámumönnum, sem sætt
hafa ofsóknum fyrir forystn
sina í verkfalli námumanna s.
1. haust 2000 punda styrk.
Noregi og öðrum ríkjum kilega
Norska sfjómin svaraði fyrirspum sovét-
sfjómannnar í gær
Talsmaður bandaríska utanríkisráðuneytisins skýrði frá
því í gær, að ráðuneytið vonaðisti til, að innan skamms
tíma tækju Noregur og nokkur önnur lönd, sem hann
kvaðst ekki geta nefnt að svo stöddu, þátt í undirbún-
ingi hernaðarbandalag's Norður-Atlanzhafsrilíja.
Til þessa hafa Bandaríkin,
Kanada, Bretland, Frakkland og
Beneluxlöndin verið ein um und
irbúning hernaðarbandalagsins.
Talsmaðurinn kvað Bandaríkja-
stjórn enn ekki hafa snúið sér
beint til norslcu stjórnarinnar
um þátttöku í hernðarbandalag-
inu. Fréttaritarar hafa eftir
stjórnmálamönnum í London, að
Bandaríkjastjórn muni í náinni
framtíð bjóða þeim ríkisstjórn-
um ,er víst sé að muni þiggja
slíkt boð, þátttöku í hernaðar-
bandalaginu. Jafnframt lýsti for
mælandi bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins yfir, að Banda-
ríkjastjórn myndi veita þeim
ríkjum einum hernaðaraðstoð
er féllust á að samræma her-
ivarnir sínar hervarnafyrirætlun
jum Bandaríkjanna.
Fréttaritarar í Washington
segja, að Acheson utanríkisráð
herra muni á fundi sínum með
sendiherrum Vesturblakkarríkj-
anna í næstu viku ræða boð til
annarra ríkja um þátttöku í
hernaðarbandalaginu. Sem
stendur er miðað við það, að
bandalagssáttmálinn verði und-
irritaður um miðjan marz.
I
Fyrirspurn sovétstjórnarinnar
fagnað í Oslo
Fréttaritarar í Oslo segja, að
stjórnin þar hafi verið fegin fyr
irspurn sovétstjórnarinnar um
afstöðu Noregs til Atlanzhafs-
bandalagsins, þar sem hún hafi
verið kærkomið tilefni fyrir
Inorsku stjórnina til að lýsa yfir
^afstöðu sinni- I fyrra kvöld var
fyrirspurnin rædd á lokuðum
jfundi í norska þinginu og síð-
'degis í gær afhenti Lange ut-
anrikisráðherra sendiherra Sov-
étríkjanna í Oslo svar norsku
stjórnarinnar. Það verður birt
árdegis í dag. Umræður um At-
lanzhafsbandalagið verða í
norska þinginu á morgun.
„Fundur, haldinn í Keílavík sunnudaginn 30.
janúar að tilhlutan Þjóðvarnaríélags íslands, telur
viðsjárvert, að íslendingar gerist aðilar að samtök-
um annarra þjóða um hervarnir og vígbúnað".
Bretar dæma
Reimaim í
fangelsi
Brezkur herréttur í Diisscl-
dorf í Þýzkalandi dæmdi í gær
Mr.:: r-ý-c.Ti. * -v
Frainhald á 7. síð.
„Furnlur haldiiir í Málarasvcinafélági Rcykjavíkur, mánu-
daginn 31. janúar 19-19, lítur svo á að ckki komi lil mála að
ísland taki þátt í neinskonar Iieniaðarbandalagi. Ennfremur
skorar fundurinn á stjórn Álþýðusambands íslands að hún beiti
sér fyrir því að öll sambandsfélög haldi fundi um þetta mál nú
þegar og ýaki afstöðu tii þess.“
Gegn kaupráni og íollaálöpi
„Fundur haldihn í Málarasveinafélagi Reykjavíkur mánu-
daginn 31. janúar 1949, mótmæiir liarðlega hinum vaxandi á-
lögum á almenning og festingu kaupgjaldsvísitölunnar og skor-
ar á ríkisstjómina að hlntast til um að breyta vít1 ölunni til
fulls samræmis við hina vaxandi dýrtí».“