Þjóðviljinn - 03.02.1949, Blaðsíða 4

4
ÞJÓÐVILJINN
Fimmtudagar 3. febrúar 1949.
SSIÓÐViLliNN
Liigefandl: Samemingarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Hitstjórar: Magnús Kjartansson. Sigurður Guðmundsson (áb'.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Giaísson, Jónas Árnason.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja. Skóiavörðu-
stíg 19 — Sími 7500 (þrjár línur)
Askriftarverð: kr. 12.00 á mánuði.—BausasUuverð 60 aur. eint.
Prentsmlðja Þjóðviljans h. f.
Sósíalistaíiokkurinn, Þórsgötu 1 — Sími 7310 (þrjár línur)
Austrænar kosniisgar eg vestrænar
Það hefur mikið verið talað um „austrænt" fyrirkomu-
lag af íslenzkum stjórnarblöðum undanfarin tvö ár.
Dag eftir dag hafa þau þrástagazt á því efni og talið allt
sem austrænt er öllu öðru verra ekki sízt kosningafyrir-
-komulagið. Hinsvegar hefur mönnum verið næsta óljóst
hvernig þetta margumtalaða austræna fyrirkomulag er,
'hlöðin hafk lagt á það meiri áherzlu að lasta það en skýra
frá staðreyndum sem væru forsendur lastsins.
En nú hefur loksins verið úr þessu bætt, nú vita íslend-
ingar loks út í yztu æsar hvernig „austrænar kosningar“
eru framkvæmdar. Það er Alþýðublaðið sem á þakkir skil-
ið fyrir að koma þessari vitneskju á framfæri, en það gerði
það s.l. sunnudag með fimm dálka fyrirsögn á forsíðu:
„Ausírænar kosningar í Dagsbrún.“ Og hin blöðin tóku
undir svo að ekki er að efa að mat Alþýðublaðsins er rétt.
Þess vegna vita íslendingar eftirleiðis að ef minnzt er á
austrænar kosningar er átt \*ið: kosningar eins og í Dágs-
brún.
Austrænar kosningar merkja þannig frjálst framboð
og frjálsan, almennan og leynilegan kosningarétt allra sem
fullnægt hafa vissum lágmarksskilyrðum.
★
Á sama tíma og Alþýðublaðið færði íslendingum þessa
nytsamlegu fræðslu voru tilkynqt úrslit annarra kosninga,
sem framkvæmdar voru af Alþýðublaðsmönnum, samkvæmt
þeirra göfugustu hugsjónum, og hljóta því að vera í fyllsta
máta „vestrænar". Það eru stjórnarkosningarnar í Sjó-
mannafélagi Reykjavíkur.
Eins og alkunnugt er fá sjómenn sjálfir ekki að oera
fram lista í þessu félagi í samræmi við hagsmuni sina ,og
óskir. Það má aðeins stilla upp þrem mönnum í hvert sæti
og af þeim eru tveir vildir af „uppstillingarnefnd“ land-
hersins en sá þriðji af félagsfundi, sem ævinlega er haldinn
J>egar sem fæstir sjómenn eru í landi. 1 haust tókst þó svo
illa til að Alþýðublaðsmenn urðu í minnihluta á þessum
fundi, en þá gerðu þeir sér aðeins hægt um vik og fölsuðu
atkvæðagreiðsluna, svo að meirihluti fundarmanna neyddist
til að ganga burt í mótmælaskyni! Þannig var tryggt að
aðeins Alþýðublaðsmenn yrðu í kjöri!
Afleiðingarnar af þessu urðu þær að af 1600 félags-
mönnum greiddu aðeins 730 atkvæði. Af þessum 730
greiddu 357—474 atkvæði með núverandi stjórn, en 256—
S73 greiddu atkvæði með öðrum í mótmælaskyni eða skil-
nðu auðu. Valdamesti maður stjórnarinnar, Sæmundur Öl-
afsson kexverksmiðjuforstjóri, \nraforseti Alþýðusam-
bands íslands, fékk minna en helming greiddra atkvæða!
Dæmið lítur í stórum dróttum þannig út: ca. 400 félags-
menn styðja stjórnina, ca. 300 taka þátt í kosningunum til
að mótmæla henni, ca. 900 neita með öllu að taka þátt í
skrípaleiknum.
Þetta eru þá að mati Alþýðublaðsins ,,vestrænar“
kosningar: aðeins fámenn klíka hefur leyfi til að bjóða
fram, atkvæðatölur eru falsaðar ef með þarf, og mikill
minnihluti, eða f jórðungur félagsmanna, er látinn ráða lög-
•um og lofum, hinir eru réttlausir.
★
Þetta er þá munurinn á austrænum kosningum og vest-
rænum, samkvæmt yfirlýsingu Aiþýðublaðsins. Almenn-
ingur mun hafa það í huga þegar minnzt er á þessar höf-
uðáttir næst.
mSBBBB
[BÆJAUFOSTlllM
aiiÍiiifnH

Bjarni Benediktsson frá
Hofteigi skrifar:
„Eg þakka „Verkamanni“
kurteislegt bréf í Bæjarpóstin-
um í morgun (1. febr.). En ég
viL andmæla því, að ég hafi ver-
ið „að gefa í skyn landráð í
sambandi við núverandi (letur-
br. V.) skipv. á Súðinni.“ Eg
var ekki einu sinni að gefa í
skyn landráð í sambandi við
fvrrverandi skipverja á Súðinni,
heldur var ég að vekja athygli
á því, að þeir menn kynnu að
finnast, sem aðra skoðun .hefðu
á hernaðarbandalagi en þeir,
sem ég var að tala um og gert
höfðu samþykktir gegn því. En
auðvitað skildust þessi orð mín
ekki af öðrum en þeim, sem
muna eftir súðarsamþykktinni
um Keflavíkurflugvöllinn.
*
Skráveifan.
„Síðari hluti setningar minn-
ar, um skráveifuna á hafinu,
skilst eingöngu út frá náttúru-
lögmáli einu í skáldskaparheim-
inum' og mun vera velþekkt þar.
Nefni maður eihhvern hlut,
dragi til einhverrar myndar,
sem tákna skuiu eitthvað annað
en sjálf sig, þá er skáldskapur-
inn melcanískur og dauður,
nema hluturinn og myndin séu
líka gædd persónulegu lífi, eig-
in lífi. Ræða mín var raunar
ekki skáldskapur, eh ég reyndi
þó að beita þessit lögmáli við
umrædda setningu- Um leið og
ég nefndi skipverjana á Súðinni
sem tákn þeirra manna, er enn
hefðu ekki látið uppi skoðun
sína á hernaðarbandalagi én
kynnu að hafa háskasaihlega
afstöðu til þess, þá gaf ég (eða
æílaði að gefa) þessu tákni sjálf
stæða tilveru með því að nefna
þessa skráveifu, sem allir vissu
að þeir höfðu nýlega orðið fyr-
ir sem sjómenn og einstakling-
ar.
★
Þakkar gefið tilefni.
„Með þessu er ails ekki ságt
að ég hafi náð tilgangi mínum,
og enn síður að hans hafi ver-
ið þörf í þessu sambandi. Og
það tel ég vafalaust, að hefði
mig órað fyrir þeim miklu breyt
ingum sem virðast hafa orðið á
áhöfn Súðarinnar frá því haust-
ið 1946, þá mundi þessi setning
hafa orðið á annan veg — eða
fallið burt með öllu. Eg hefði
ekkert viljað eiga á hættu um
misskilning. Því þakka ég
„Verkamanni" gefið tilefni til
að biðja þá skipverja Súðarinn-
ar, sem hjartahreinir eru í sjálf
stæðismálum íslendinga, afsök-
unar á vangá minni og ógætni-
Beiðni mín er nákvæmlega jafn-
einlæg og reiði þeirra kann að
vera réttlát. —
Bjarni Benediktsson .“
*
Bílakandi sóðar.
Oft hefur hér verið minnzt á
sérstaka ónærgætni, sem vegfar
endur verða oft fyrir af hálfu
þeirra, er bifreiðum aka, ónær-
gætni, sem einkum verður vart,
unum. Að undanförnu hef ég
fengið ófá bréf um þetta efni
og hér er kafli úr einu þeirra:
...... Fátt er eins gremjulegt
og það að fá forarsletturnar
undan hjólum þessara öslandi
bifreiða, sem haga sér gagnvart
vegfarendum einsog væru þeir
fyrirlitlegar skepnur eða
hreint og beint dauðir hlutir til
þess gerðir að ausa á þá skít.
.... Hugsum okkur að brjálað-
ur maður tæki sig til og færi að
skvetta úr forarpollum yfir þá,
sem framhjá gengju. Mundi
hann ekki fljótlega fjarlægður?
Vissulega .... Én því er þá
verið að sýna þessa linkind
gagnvart bílakandi sóðum, sem
eru sekir um hið sama ? ....
Þrifinn."
Gullfaxi er enn á Ganderflugvelli
í Nýfundnalandi og óvíst hvenær
hann kemur hingað. Innaniands-
flug var ekkert i gær.
Nýlega opinberuðu
trúlofun sína ung-
frú Sigríður Axels-
dóttir hjúkrunar-
nemi frá ísafirði
og stud. með. Bald-
ur Jónsson frá
Akureyri.
Árshátíð Húsmæðrafélagsins verð-
ur haldin mánudaginn 7. febrú-
ar kl. 6, Borðhald og- mörg
skemmtiatriði. Árshátíðin vprður
haldin í Tjarnarcafé.
Hjónumim Ingu B.
Jóhannsdóttur og
~~ Snorra Halldórs-
V syni, Gunnarsbraut
42, fæddist 15
marka sonur 28.
januar.
Salt á götunam.
Loks ofurlítil athugasemd frá
„Cz:“ „Eg leyfi mér að mótmæla
því að salti sé blandað í sand-
inn, sem settur er á gangstétt-
irnar til að verjast hálkunni.
Þégar hláka kemur og' slabbið
með henni sezt saltið með vatn
inu í skóna og skilur eftir hvítar
skellur......Það er sjálfsagt
að gera ráðstafanir til að fyrir-
byggja hálkuna, en það má ekki
kosta allan almenning stórkost-
legar skemmdir á skóm.......“
Sklp Einarsson & Zoega:
Foldin er > Reykjavík. Lingest-
room er væntanlegur til Rvíkur á
fostudagámorgun frá Færeyjum.
Reykjanés fór frá Húsavík 28. f.
m. áleiðis til Grikklands með við-
komu í Englandi.
RIKISSKIP:
Esja er á Austfjörðum á norður-
leið. Hekla er í Álaborg. Herðu-
breið er á Breiðafirði á norðurleið.
Skjaldbreið fór frá Reykjavík kl.
24 í gærkvöld til Vestmannaeyja.
Súðin er í Reykjavík og fer héðan
væntanlega í kvöld til Italíu. Her-
móðúr fer frá Reykjavílt í dag til
Patreksfjarðar, Sauðárkróks og
Hofsóss. Þyrill er í Reykjavílc.
E I M S K I P :
Brúarfoss er á Bíldudal ,lestar
frosinn fisk. Dettifoss fer frá Kaup
mannahöfn 8. 2. til Álasunds,
Djúpavogs og Reykjavíkur. Fjall-
foss fór frá Siglufirði siðdegis i
fyrradag til ísafjarðar og Reykja-
víkur. Goðafoss kom til Reýkjavík-
ur i fyrradag frá Leith. Lagarfoss
er í Reykjavík. Reykjafoss fór frá
Reykjavík í gærmorgun, til Ant-
werpen. Selfoss kom til Rvíkur 29.
1. frá Newcastel-on-Tyne. Trölla-
foss fór frá Halifax 27. 1. til
Rvikur. Horsa var væntanleg til
Hamburg í gær. Vatnajökull fór
frá Vestmannaeyjum 29. 1. til Ham
borgar. Katla fór frá N. Y. 26. 1.
til Rvíkur .
Geysir kom frá
Prestvik kl. 8 í
gærmorgun, og fór
til Kaupmanna-
hafnar kl. 9,30 f. h.
Væntanlegur hing-
þegar for og krapi eru á göt- að ki. 5—7 í dag. Hekla er i Rvík.
Leiðrétting. 1 frásögn af fyrir-
lestri dr. Hermanns Einarssonar,
í frh. á 7. síðu, 6. lið átti að
standa: „I Irmingerhafinu suðvest-
ur af íslandi" o .s .frv., og í næst
síðustu málsgrein: „Islenzka þjóð-
in á nú svo mikið undir fiskveið-
um og þá ekki sízt síldveiðum að
hún ætti að verja milljónum króna
árlega til fiskirannsókna, svp dreg-
ið yrði úr áhættunni sem er að gera
þjóðarbúskapinn að eins konar
allsherjarhappdrætti."
20.20 Útvarpshljóm
sveitin (Þórarina
Guðmundsson
stjórnár):' a) For-
leikur að pperunnj
„Töfraflautan" eft-
ir Mozart. b) „Dina ögon áro éld-
ar“ eftir Nils Söderström. c) Slav-
neskur dans eftir Dvorák. d)
Tangó eftir Albeniz. 20.45 Lestur
fornrita: Úr Fornaldarsögum Norð
urlanda: Hróifs saga Gautreksson
ar (Andrés Björnsson). 21.10 Tón-
leikar (plötur). Dagskrá Kvenrétt-
indafélags Islands. — Upplestur:
„Völusþá á hebresku" smásaga eft-
ir Halldór Kiljan Laxness (Inga
Laxness leikltona les). 21.40 Tón-
Jeikar (plötur). 21.45 Spurningar og
svör um íslenzkt mál (Bjarni Vil-
hjálmsson). 22.05 Webertónleikar
(plötur): a) Oberon-forleikurinn.
b) Lítill konsert fyrir klarinett og
hljómsveit. c) Jubel-forleikurinn.
d) Konzertstúck í f-moll fyrir
píanó og hljómsveit. e) Eyryante-
forleikurinn.
8. janúar sí.
voru gefih sam-
an í hjónaband
í Bandaríkjun-
um, ungfrú Mar.
grét Gunnlaugs-
dóttir (heitins Indriðasonar, veð-
urfræðings) og Jón H. Björnsson
(heitins Björnssonar teiknikenn-
ara). Heimili þeirra er Couuga
Tailer Park, R. D. Ithaca, N. Y.
— I dag verða gefin saman í hjóna
band af séra Jóni Auðuns. Anna
Guðmundsdóttir Smiðjustíg 13 og
Helgi Helgason slcrifstofumaður,
Langholtsvegi 75. — Heimili brúð-
hjúnanna verður á Langholtsvegi
75.
Næturakstur í nótt annast Hreyfill
— sími 6633.
Ungbarnaverndarnefnd Líknar
Templarasundi 3, er opin á þriðju-
dögum, fimmtudögum og föstu-
dögum kl. 3,15—4.
G E N G I »:
Sterlingspund 26,22
100 bandarískir dollarar 650,50
100 svissneskir frankar 152,20
100 sænskar krónur 181,00
100 danskar krónur 135.57
100 norskar krónur 131,10
1000 franskir frankar 24.69
100 hollenzk gyllini 245,51
100 belgiskir frankar 14,86
100 svissneskir fandkar 152,20
Veðurspáin í gærkvÖld: Váxah
suðaustanátt síðdegis'í dag. Hva
viðri eða stormur, með snjókon
eða sliddu, en síðan rigningu.