Þjóðviljinn - 10.02.1949, Side 3

Fimmtudagur 10. febrúar 1949.
,;íl. - útrsuet '•* . ?
PJOÐTILJIITK
um
heimilistæki
Pví var hreyf‘i hér í Kvenna-
síounni fyrir hálfum mánuði,
að lieimilisvélar myndu hækka
það mikið í verði við hinar nýju
álögur, að almenningi myndi
reynast erfitt að afla sér þeirra.
Til viðbótar því sem þar var
sagt, má geta þess, að skv. upp
lýsingum einnar búsáhaldaverzl
unar bæjarins munu t. d. strau-
járn, sem voru á 68 kr. á gamla
verðinu, verða, næst þegar þau
koma, um 115 kr. Sama verzl-
un fékk á seinasta ári hrað-
suðukatla sem kostuðu 72 kr.
Hér eftir verða þeir nálægt
120 kr. Hraðsuðupotta og katla
hefur sérfræðingur Sjálfstæðis
flokksins I nýjungum m.; m,
lýst bráðnauðsynleg ‘iæki tií
heimilisnota vegna sparaðs raf-
magns við notkun þeirra. Ér
skemmst að minnast langrár
hailelúja-greinar í Morgunblað-
inu í þessu sambandi og gott
ef ekki mikill hluti eins bæjar-
stjórnarl'undar fór í umræður
um þessi áhöld. Lýs.'li sérfræð-
ingurinn ágæti þeirra með mörg
um fögrum orðum. Vonir gátu
einnig staðið tit, að vegna að-
stöðu sinnar sem innflytjandi,
væri hann e. t. v. fáaniegur til
að annast innkaupin. Nú, lengra
komst málið ekki þá. Síðan
hefur sú saga gerzt að ríkis-
stjórnin hefur hækkað öll raf-
knúin tæki til heimilisnota með
viðbótargjaldi á innfíutnings-
leyfum, fyrir utan hækkaðan
söluskatt, sem leggst á þessa
vöru sem aðra.
Ló er engin leið að taka þetta
mál upp á grundvelli aukinn
ar dýrtíðar, því að þetta eykur
ekki dýrtíðina, segir ríkisstjórn
in, og raun þá eiga við vísitöl-
una. íslenzk stjórnarvöld eru
að því leyti einstök í heimin-
um, að þau skilja ekki livað
dýrtíð er. Aftíir á nuOi liekkja
þau annað fargan — vísitöluna.
Almenningur fer ekki í neinar
grafgötúr um hvað dýrtíð er,
en skilur hinsvegar hvorki upp
né niður í vísitölunni. Svona
mikið getur skilið á milli stjórn
arvalda og almennings. Það er
eins og ríkisst'jjórnin sé á ein-
hverju þvers'umplani við almúg
ann í landinu. Skynjun hennar
virðist af allt öðrum Iieimi og
þar af leiðandi allar aðgerðir.
Af því að þessi mál eru nú
orðin eitt allsherjar öngþveiti
skal þeirri uppástungu skotið
hér frarn, til velviljaðrar £ “ liug-
unar, hvort ekki væri ráð að
ríkisstjórain ,og almenningur
hefðu nokkurskonar hestakaUp,
þannig að fólkið léði stjórainni
Sei
einm grem:
(
rg
í fyrri grein drap ég á hvaða
mál voru rædd á fundinum en
nú langar mig til að minnast
á móttökurnar, en þær voru í
einu orði framúrskarandi. All-
ir fulltrúamir fengu ókeypis
uppihald þessa daga og um leið
og fundurinn var settur voru
okkur afhenntar 14 sænskar
krónur í sporvagnspeninga.
Gautaborgarbær bauð öllum
fundarkonum fyrsta daginn til
hádegisverðar í bezta veitinga-
húsi þorgarinnar. Sama dag eft-
ir furidarlok var ekið út í Skær-
gaarden á stað sem kallaður er
Langedrag. Veðrið Var yndis-
legt, sjórinn blár og sléttur og
veitingástaðurinn, þar sem vic
sátum yfir allskonar kræsing-
um, var einskonar Hliðskjálf,
sem sjá mátti af um heima
alla. Þarna var setið og skegg-
rætt fram yfir miðnætti og síð-
an ekið heim í miðsumarsrökkr
inu.
Á laugardaginn buðu tvö
stærstu verzlunarhús borgarinn
ar til hádegisverðar, og allstað-
ar blöstu við Norðurlandafán-
arnir fimm. Undir borðum voru
spiluð þjóðlög hinna ýmsu
landa, seinna um kvöldið var
okkur sýnd Gullheiðin, sem er
nýtízku „kollektiv‘-hverfi, þar
sinn skilning á dýrtíðinni og
fengi svo í staðinn leyndarmál-
ið um vísitöluna.
Á meðan þessi misskilningur
ríkir um dýrtíðina og vísJlöl-
una heldur hin fyrrnefnda á-
fram eins og við er að búast.
Einn þáttur hennar er hækk-
un rafknúinna heimilistækja,
sem nú á tímum eru talin til
rauðsynja, að minnsta ko.“.i á
hsnum efnaðri heimiluin. Efna
lítið fólk verð'ur að lifa líka,
því miður, og þó að það hugsi
ekki svo hátt, sem um þvotta-
vél eða ísskáp, þá mun það
telja óhjákvæmilegt að liafa
til í»jraujárn á lieimilinu. Hrað-
suðupottar og katlar mundu
spara fyrir fátæka fólkið eins
og hina, en trúlegt er að venju
legur pottur á 20—30 kr. mundi
verða viðráðanlegri efnahagn-
um og því láóinn duga. Er þá
komið að hinu eilífa réttlæti,
að því fátækari sem þú ert,
maður minn, því dýrará er fyrir
þig að lifa.
N. 0.
sem allt er á sama stað. Litill
heimur sem er sjálfum sér nóg-
ur og skipulagður eingöngu
með þarfir þegnanna fyrir aug
um. Þettá Gullheiðarhverfi ligg
ur eins og nafnið ber með sér,
upp á allbrattri hæð. Maður ek
ur lengi upp í móti og kemur
svo inn á stórt torg. Til hægri
liggja allar sölubúðimar hlic
við hlið, mjólkurbúð, kjötbúð
nýleriduvörubúð, tóbaksbúð of
búð þar sem seldur er tilbúinri
rpatur. Til vinstri standa eng-
in hús á torginu, þar er í stað-
inn skrúðgarður með ofurlít-
illi tjöm. Garðurinn breiðir sig
upj^ í móti og þar fyrir ofan er
lág bygging, sem er dagheimili
og leikskóli ,,þorpsins“ og þár
í kring íbúðarhúsin, sem mér
virðist gnæfa við himin, þau
eru • nefnilega mjög há, .8—10
hæðir. Okkur aðkomukonun-
um finnst þetta vera nokkurs-
konar paradís húsmóðurinnar.
Þarna. er hægt að kaupa allt
til heimilisþarfa á einum stað
og dagheimili og leikskóli fyrir
krakkana á næstu grösum.
Svona á að byggja, sögðum við
hver við íiðra, og auðvitað verð
ur byggt svona, þegar konurn-
ar fá að ráða.
Sunnudagurinn fór i ferðalag
um bæinn og nágrenni. Fyrst
var farið í smábátum eftir ál-
um borgarinnar og síðan haldið
út á höfnina og skoðuð hin
mikla skipasmíðastöð borgarinn
ar, þar næst haldið út í Kongs-
hellu og skoðaður norræni lýð-
háskólinn. Kongshellu kannast
margir við af sögu Selmu Lag-
erlöf, Drotningarnar á Kongs-
helhs. Mér dettur í hug í sam-
bandi við þetta a’ð í bátsferð-
Murt með
hafiishömmt-
unina
Stjórn sú, sem illu heilii situr nu1
aS völdum á Islandi, áefur orðið
fræg að endemuni fyrir sitt af
hverju — en ékki sízt fyrir þd
taumlausu lítilsvirðingu gagnvart
öllu því, sem við kemur okkur hús
mæðrum' og yf irleitt allri alþýðu
þessa lands. Það mætti vel álíta, ef
litið er t. d, á skömmtunarfarganið
— að við konurnar værum einskon-
ar undirstétt í landinu, sem allt
mætti bjóða og allt léti' bjóða sér.
Minnsta kosti mun hin hátt-
virta stjórn sennilega ekki gera
sér mikla rellu út af hlutunum
meðan kosningar eru þetta langt
fram undan.
Ef hægt er að tala um hlægiléga
hluti í sambandi við hið átakan-
lega öngþveiti í skömmtunarmál-
unum — þá er kaffiskömmtunin
blátt áfram hlægileg og óskiljan-
leg. Við flytjum út verðmæti fyrir
400 millj. króna — og getum leyft
Matar
upp-
skrift
Það eru fieiri þjóðir en Islend-
ingar sem þykir ’saltfiskúr mesta
h'nossgæti. Spánverjar hafa haft
mikið uppáhald á þurrkuðum ísl.
saltfiski og kunna þá list að búa:
til margskonar rétti úr honum.
Eftirfarandi uppskrift er af ein-
um slíkum rétti.
BACAIAO
1 kg. saltfiskur yj
% kg. kartöflur
3 laukar i'ý',
50 gr. hveiti
mjólk, salt, pipar, smjörlíki.
Saltfiskurinn er vel afvatnaður,
látinn í pott með köldu vatni, suð-
an aðeins látin koma upp. Þá er
hann færður upp, roðið tekið af
honum, gæta að því að stykkin fari
ekki í sundur. Smjörlíki látið á
pönnu, laukur og fiskur aðeins
brúnáð síðan kartöflurnar, sem eru
afhýddar hráar og skornar niður
í sneiðar. Látið í steikarpönnu eða
okkur þann lúxus að flytja inn
. ■. • gramtfat, kryddað, siðan er helt
ýfir þykkri.sósu ,sem er bökuð upp
bila fyrir 15 millj. króna, i við-
bót við alla þvögúria sem fyrir er.
En við höfum ekki ráð á, eða
megum ekki eftir skipun frá hærri
stöðum drekka nema sem svarar
1
einum kaffibolla á dag. — Og þó er
talið að ekki sparist nema 2—3
hundruð þúsund kr. í gjaldéyri á
þessari kaffiskömmtun.
Það eru áreiðanlega ekki sjónar-
mið alþýðunnar eða húsmæðranna
i landinu, sem tekin'eru til greina
við þessa skömmtun. Kaffið er
hressingardryklcur ísl. þjóðarinnar
yfirleitt. En í okkar hráslagalega
og kalda loftslagi er það fyrst og
fremst liressingardrykkur alþýð-
unnar, kvenna og karla, fólksiris
er vinnur til sjávar og sveita, fólks
ins sem skapar verðmæti, gjaldeyr-
inn. — Og kaffið hefur einnig oft-
ast verið sá eini munaður sem isl.
húsmóðir hefur getað veitt sér í
önnum dagsins.
Þessi hlægilega kaffiskömmtun
er því móðgun við hið vinnandi
fólk í landinu.
Burt með kaffiskömmtunina.
inni sat ég við hliðina á mág-
konu Sslmu Lagerlöf sem heit-
ir Elin Lagerlöf, og er komin
Framh. á 7. síðtT
. «4
'k
i
f
Hvít blússa og
sitt bláköflótt
pils. Fallegt að
nota einlitan
bláan stutt-
jakka vlð.
úr hveitinu og mjólkinni og réttur
inn látinn inn í heitan bakarofn
og látinn krauma þar í 45 mín.
Hversvegna engar ráð-
stafanir gegn útbreiðslu
mænuveikinnar?
Síðan snemma í haust hefur
mænuveikin gengið á Akureyri og
núna síðustu vikurnar breiðst út
víða um Norðurland.
Þessi vágestur, sem læknavísindi
nútímans hafa hingað til staðið
ráðþrota gegn, hefur sýkt elcki
færri en 6—700 manns á Akureyri
einni.
Fréttir að norðan herma að á-
standið á mörgum heimilum sé
mjög slæmt, þar sem veikin hefur
lagt flest heimilisfólk í rúmið, og
hefur bæjarstjórn Akureyrar haft
það til athugunar að fá hjáp er-
lendis frá; þannig er þá ástandið á
Norðurlandi.
Talsvert hefur verið ritað og
rætt um veiki þessa — meðal ann-
ars á Alþingi' — um hugsanlegar
várnir fyrir Reykjavík.
Á fjórða-mánuð sváfu heilbrigð-
isyfirvöldin og loksins þegar raddir
almennings væru orðriar svo hávær
ar að eklii var lengur vært sá
bæjarlæknir sig til neyddan og til-
lcynnti í blööum og útvarpi að
hann.sæi enga leið til þess að hefta
samgöngur við hin sýktu svæði
né neinar ráðstafánir til varnar
nemá verijuiega hreinlætisvarúö.
Þessi „hreinlætisuppgjöf"- er áreið-
anlega ekki tekin af bæjarlæknin-
um einum, heldur grunar marga að
hún sé fyrirslcipuð á hærri stöð-
um, sem hugsi meira um verzlunap
hagnað fyrirtækja á Akureyri, er
beðið gætu tjón af samgöngubanni,
en velferð 52 þús. íbúa Reykjavík-
urbæjar.
Krafa allra landsmanna í dag
er sú að heilbrigðisyfirvöldin hugsl
fyrst og fremst-um líf og heilsu
þegnanna, og láti ekki nein önnun
sjónarmið komást' þar að.
VaU. X