Þjóðviljinn - 10.02.1949, Page 4

í> JÖBV-IL JINNv
Fimmtudagur 10. február'1949;
tMÓÐVlLllNN
lltgefandl: Samelningarflokkur alþýðu — SósíalistaílokkurlnD
Ritstjórar: Magnús Kjartansson. Sigurður Guðmundsson (ábv
Fréttaritstjórl: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Arl Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árnason.
Ritstjórn, afgreiðsla, augiýsingar, prentsmiðla. Skólavörðu-
stig 19 — Sími 7500 (þrjár línur)
Askriftarverð: kr. 12.00 & mánuðL — LausasCIuverð 50 aur. elnt.
Prentsmlðja ÞjóðvUjans h. f.
Bósfallstaflokkurinn. Þórsgötu 1 — Sími 7510 (þrjár línur)
Borgarsfjérinn segir margcsatt
Lygar borgarstjórans, Gunnars Thoroddsens um útsvars-
áiagninguna hafa nú verið liraktar svo rækilega að hann stendur
uppi sem orðlaus, ómerkur ósannindamaður sem engin tök
hefur á að hylja lítilmótleika sinn. Hinsvegar reynir hann
enn að verja neitun bæjarstjórnaríhaldsins við tillögum sósíal-
ista um að útrýma hinu geigvænlega atvinnuleysi í bænum. Seg-
ir hann að sósíalistar hafi stungið upp á því að til þess
skyldi varið fé úr framkvæmdasjóði en bætir við „öllu fé sjóðs-
ins hefur þegar verið ráðstafað, m. a. með atkvæði kommún-
ist-anna". Og hann hnykkir enn betur á, framkvæmdasjóðurinn
er orðinn „að engu“ og nú vilja sósíalistar gera „allt af engu“!
Þessar nýju stórlygar gefa tilefni til að rekja í örstuttu
máli sögu framkvæmdasjóðsins. Tilgangur hans var frá upp-
hafi sá að tryggja atvinnulífið í bænum, annarsvegar með því
að útvega framleiðslutæki eins og togarana, hins vegar með
því að auka framkvæmdir bæjarins þegar einstaklingsframtakið
drægi saman seglin, þannig að ekki kæmi til atvinnuleysis meðal
bæjarbúa. Samkvæmt reikningum Reykjavíkurbæjar fyrir 1947
voru þá i sjóðnum kr. 11.575.369,71. Á árinu 1948 átti að
bætast við framkvæmdasjóðinn sá hluti stríðsgróðaskatts sem
færi fram yfir eina milljón, en það mun vera á aðra milljón
króna. Sjóðurinn var sem sagt mjög vel fjáður.
16. október 1947 gerast síðan þau tiðindi á basjarstjóruar-
fundi að í Ijós ketnur að ekkert handbært fé er í framkvæmda-
sjóði. Bæjarstjórnaríhaldið hafði þá lagt allan sjóðinn fram,
ekki aðeins til bæjarútgerðar og vegna smíða á vélbátum í Sví-
þjóð eins og sjálfsagt var og allir voru sammála, heldur og til
aukningar vatnsveitunnar, til kaupa á Reykjahlíð og hitarétt-
inda í Mosfellsdai og til eimtúrbínustöðvarinnar frægu við Ell-
iðaár. Enginn þessara þriggja liða er í samræmi við hlutverk
sjóðsins og þessi ráðstöfun hafði hvorki verið lögð fyrir Dæjar-
stjórn né hæjarráð! Borgarstjóri lagði síðan til að fram-
kvæmdasjóði sk.vldi eftir sem áður ‘lalið til eignar allt þetta
framlag, sem sé að eignir hans væfu óskertar á annan milljona-
tug króna.
Að sjálfstögðu varð þessum gerðum bæjarstjórnaríhaldsins
ekki riftað, en sósíalistar létu bóka eftirfarandi athugasemd:
„Bæjarfulltrúar sósíalista átelja harðlega að fé framkvæmda
sjóðs hefur verið ráðstafað án þess að tii kæmi samþykki bæjar-
ráðs og bæjarstjórnar en geta úr því sem komið er fallizt á að
fé hans verði talið þeim fyrirtækjum til skuldar sem upp eru
talin í tillögu borgarstjóra, enda verði gefin út skuldabréf til
skamms tíma fyrir þessum upphæðum og jafnframt ákveðið að
fé sjóðsins verði hér eftir alls ekki ráðstafað án samþykkis
bæjarráðs og bæjarstjórnar.“
Þetta er þá það „atkvæði kommúnistanna" sem borgar-
stjóri þvaðrar um í Morgunbl. í ga?r. Ekki er vitað hvort nokk-
ur skuldabréf hafa verið gefin út, né til hversu langs tima, né
msð' hvaða vöxtum, en mjög niá það teljast ótrúlegt eftir þeim
upplýsingum borgarstjórans að framkvæmdasjóðurinn sé orðinn
„AÐ ENGU.“ Það orðalag virðist helzt benda til þess að bæjar-
stjórnaríhaldið hafi einfaldlega gefið framkvæmdasjóðinn þrátt
íyrir samþykkt sína 17. okt. 1947, og þá væntanlega fyrst og
fremst í sukkfrarnkvæmdirnar við eintúrbínustöðina sem varð
þrefalt dýrari en áætlað var!
Það skal að lokum tekið fram til að gegnumlýsa borgar-
stjórann til fullnustu að hann segir enn ósatt þegar hann heldur
því fram að sósíalistar hafi borið fram tillögu um að fé til at-
vinnuaukningar skyldi tekið úr framkvæmdasjóði. Á fundinum
var tjllögunni breytt í það horf að féð skyldi tekið af auka-
tjtvarpið viðhaldi fróð-
leiií um forn
mánaðaskipti.
Nýlega var ég staddur í húsi,
þar sem menn ræddu um út-
varpið og ýmsar leiðir ‘til að
lífga upp dagskrá þess. Kunni
hver sin ráð í þeim efnum, og
yrði of langt upp að telja þau
öll. En við þetta tækifæri benti
einn gestanna á nýung, sem á-
reiðanlega mundi mælast vel fyr
ir í dagskránni, og þyrfti þó
engu til að kosta um fram-
kvæmd hennar. Hann vildi, að
útvarpið skýrði hlustendum frá
því að staðaldri hvar komið
væri rás ársins samkvæmt
fornri mánaðaskiptingu og
tímatali.
*
Unga kynslóðin er ófróð
um slíkt.
„Það er auðvelt að færa rök
fyrir kostum þessarar hugmynd
ar,“ sagði maðurinn. „1 bók-
menntum okkar og þjóðlegum
frásögum eru tímasetningar
víða eingöngu eftir gamla
kerfinu. Hinsvegar má segja
að meðal yngri kynslóðar-
innar séu flestir allsendis ófróð
ir um hið gamla kerfi, þannig
að við lestúr gamalla frásagna
fer það allt fyrir ofan garð og
neðan, hvenær á árinu atburðirn
ir gerast. Með aðstoð útvarps-
ins mætti upplýsa unga fólkið
um þejsi efni um leið og þjóðleg
um sérlcennum í tímatali yrði í
vissum skilningi haldið við.
Þegar Harpa hefst,
Ýlir o. s. frv.
„Hugmyndin er sem sé sú, að
þulir útvarpsins tilkynni t. d.
þegar Harpa hefst, Ýlir o.s.frv.
Gjarnan mætti láta fylgja þessu
gamlan kveðskap, eftir því sem
við ætti hverju sinni; alþýðan
gerði það oft að fella í stuðla
kveðjur sínar til mánaðanna
gömlu, og þar er því af nógu
að taka. Sá gamli siður að miða
dagatalið við þessa eða hina
messuna ætti einnig að vera
þáttur í þessari nýbreytni. Og
margt fleira kemur til greina,
svo sem upplýsingar um það,
þegar vertíð hefst eða henni
lýkur á hverjum landshluta. Og
alltaf mætti tengja þetta ýmis-
konar alþýðufróðleik frá göml-
um tímum. Það er enginn efi
að svona nýbreytni mundi vel
þegin í dagskrá útvarpsins.“
getur ekki talizt að láglauna-
fólk hafi aðstöðu til að njóta
leiklistarinnar sem slcyldi.
Verkafólk hefur t. d. hreinlega
ekki ráð að sækja leikhús að
staðáldri. En þetta getur ekki
gengið. Leiklistin á að vera
jafn mikil eign allra manna. Nú
göngum við hinsvegar út frá
því, að Leikfélagið hafi sínar
gildu ástæður fyrir hinu háa
verði aðgöngumiðanna; sjái sér
ekki fært að lækka það undir
venjulegum kringumstæðum.
Og hvernig má þá ráða bót á
málinu ?
Verkalýðsfélögin og
Leikfélagið ættu að
semja.
Vinur minn einn hefur fundið
svarið: Verkalýðsfélögin eiga
að gera samning við Leikfélag-
ið, annaðhvort sameiginlega eða
hvert í sínu lagi, um ákveðnar
sýningar fyrir meðlimi sína, og
þá jafnframt um niðursett verð
aðgöngumiða. Þau eiga að segja
við leikarana: Við skulum sjá
um húsfylli hjá ykkur svo og
svo mörg kvöld, meðan sýningar
á hverju leikriti standa yfir; en
þið látið okkar fólk fá aðgöngu-
miðan á niðursettu verði, segj-
um fyrir hálfvirðþ — Væri
þetta ekki athugandi fyrir báða
aðilja ?
★
R(KISSKIF:.
Esja er í P.eykjayik, Hekla er
í Álaborg. Herðubreið fór l'rá R-
vik í gærmorgun á leið austur um
land til Balckafjarðar. Skjaldbreið
er í Reykjavík. Súðin er á leið
frá Reykjavík til ítalíu. Þyrill er
í Hvalfirði. Hermóður var við
Sléttu í Isafjarðardjúpi í gærdag
á suðurleið.
20.20 Útvarps-
hljómsveitin (Þór-
arinn Guðmunds-
‘ son stjórnar): ,a)
Forleikúr að óper-
unni „Semjramis"
eftir, Rossini. b) „Lítið ljóð“ eftir
Rune Walberg. c) „)VÍorKenblátt-
er“, vals eftir Strauss. 20.45 Lestur
fornrita: Úr Fornaldarsögum
Norðurlanda (Andrés Björnsson).
21.10 Tónleikar 21.15 Dagskrá
Kvenfélagasambands Islands. —
Erindi: Skömmtunarmál (frú Aðal
björg Sigurðardóttir). 21.40 Tónleik
ar. 21.45 Spurningar og svör um ís-
lenzkt mál (Bjarni Vilhjálmsson).
22.05 Symfóniskir tónleikar: a)
„Lævirkinn lyftir sér til flugs,"
fiðlu- og hljómsveitarverk eftir
Vaughan Williams. b) Symfónía
nr. 6 í h-moll op. 74 („Pathetique")
eftir Tschaikowsky. 23.00 Dagskrár
lok.
Sl. sunnudag opin-
beruðu
trúlofun
Leiklisíiii of dýr fyrir
láglaunafólk.
Annari hugmynd vil ég einnig
koma á framfæri í dag. Á það
hefur verið bent, að eins og nú
er um verð á aðgöngumiðum að
leiksýningum hér hjá okkur,
HÖFNIN :
Árdegis í gær fór kolaskipið
Nerva héðan áleiðis til útlanda,
Lingestroom til Akraness og Herðu
breið í strandferð. Síðdegis fór Eg-
ill Skallagrímsson á veiðar, Ingólf-
ur Arnarson kom af veiðum og
Esja og Skjaldbreið komu úr
strandferð.
ISFISIÍSALAN:
1 gær seldi Röðull 4772 kits fyrir
15115 pund i Grimsby.
E I M S K I P :
Brúarfoss fór frá Reykjavík 7.2.
til Hamborgar. Dettifoss fór frá
Kaupmannahöfn 8.2. til Álasunds,
Djúpavogs og Reykjavíkur. Fjall-
foss fór frá Reykjavík 6.2. til Hali
fax. Goðafoss er í Reykjavik. Lag-
arfoss er í Reykjavík. Reykjafoss
kom til Antwerpen 7.2. frá Reykja
vík. Selfoss er í Reykjavík, fer
í kvöld 10.2. vestur og norður.
Tröllafoss kom til Reykjavikur 5.2.
frá Halifax. Horsa fór frá Ála-
sundi 8.2. til Vestmannaeyja og
Reykjavíkur. Vatnajökull kom til
Kaupmannahafnar 6.2. Katla kom
til Reykjavíkur 4.2. frá N. Y.
Skip Einarsson & Zoega:
Foldin or í Reykjavík. Linge-
stroorn er á Akranesi, fer þaðan
væntanlega á miövikudagskvöld til
Amsterdam. Reykjanes er á leið
til Grikklands frá Englandi.
útsvarsálagningu síðasta árs, en 5. júní s.l. var samþ. m. a.
samkvæmt tillcgu borgarstjórans sjálfs, „að af þeirri upphæð
skuli 3 millj. kr. varið til verklegra framkvæmda í þágu atvinnu-
lífsins eftir ákvörðun bæjarstjórnar síðar á árinu.“ En ef til vill
er þetta fé einnig orðið „AÐ ENGU“? Kannski að ísskápa-Gísli
hafi fengið það til að halda áfram að bora í leðjuna á Tjarnar-
botninum?
sína, Anna Þor-
valdsdóttir verzlun
armær og Bragi
Kristjánsson bif-
vélavirki, bæði til heimilis í Stykk-
shólmi. — Nýlega hafa opinberað
trúlofun sína, Guðrún Bjarnadóttir
hjúkrunarkona frá Akureyri og
Þórður Bjarnason bílstj. Reykjav.
Hjónunum Guð-
rúnú Éjariladóttur
og Hauki Helga-
syni, Kjartansg. 8,
fæddist 13 marka
dóttir 6. febrúar.
Afmælisskemmtun Náttúrulækn-
ingafélags Islands var haldin í
Tjarnarca.fé mánudaginn 24. janú-
ar sl„ á 10 ára afmæli félagsins.
Hjörtur Hansson setti samkomuna
og gaf fyrstum orðið Grctari Fells,
sem flutti kvæði fyrir minni félags
ins. Þá sýndi Vigfús Sigurgeirsson
íslenzkar kvikmyndir, og á eftir
lék Skúli Halldórsson tvö frumsam
in lög á píanó og lag eftir Chopin.
Unndór Jónsson flutti gamanþátt:
Sarntal sjúklings við náttúrulækni,
sem hann leitar til, þegar öll von
er úti um lækningu á annan hátt.
Loks flutti Axel Helgason frumsam
inn gamanþátt, þar sem hann lýs-
ir því, hvernig hér er umhorfs á
60 ára afmæli félagsins, eða eftir
50 ár. Öllum þessum skemmtiatrið-
urn var óspart klappað lof í lófa.
Hjörtur Hansson las upp heilla-
skoyti, sem félaginu höfðu borizt,
og frú Matthildur Björnsdóttir, for
maöur Heilsuhælissjóðs, skýrði frá
því, að félaginu hefði á lcvöldinu
borizt fyrsta afmælisgjöfin. í sjóð-
inn, að upphæð 500 krónur, frá
ónefndum vildarmanni félagsins.
Axel Helgason stjórnaði dansin-
um, sem stiginn var af miklu fjöri
til kl. eitt urn nóttina. Þarna var
á boðstólum drykkur, heilnæmur
og ljúffengur, búinn til úr gulrót-
um og ávöxtum, og rann andvirðið
af sölu hans í Heilsuhælissjóð, eins
og allur ágóði af skemmtuninni.
Var hún sótt af nær 200 manns,
þrátt fyrir mjög óhagstætt veöur.
Gullfaxi er í Stokk
hólmi; væntanleg-
ur hingað á laugar
dag eða sunnudag.
Hekla var væntan-
leg frá Kaupmannahöfn í gær-
lcvöld, ef veður hindraði ekki för
hennar. 1 gær var flogið tii Akur-
eyrar, Vestmannaeyja og á Aust-
firði.
Næturakstur i nótt Hreyfill —
Sími 6633.
Næturlæknlr er í iæknavarðstoí ■
unni, Austurbæjarskólanum. —
Sími 503a
Veðurútlit í das: Vaxandi sunn
an eða suðvestanátt, dálítil
slydda eða rigning síðdegis.