Þjóðviljinn - 10.02.1949, Blaðsíða 6

Þ JÖÐVIL JINN
Tff
i: ; vi
Fimmtudagur 10. febrúar 1949.
Friðnr eða stríð um Norðurlönd
Waþuís Bromfield
WK
154. DAGUR.
1 Noregi, eins og hér á Is-
landi, er risin sterk alda gegn
þátttöku landsins í Atlanzhafs-
bandalagi. Innan Verkamanna-
flokksins hafa öldurnar risið
svo hátt að aðalmálgagn ríkis-
stjórnarinnar, Arbeiderbladet,
hefur ekki séð sér fært annað
en birta greinar; frá nórskUm
þjóðvarnarmörnijfnjl. Ipinj þgjr^a,
eftir Einar 'Eriksén lektor,
kunnan sósíaldemókrata, rekur
afstöðu Noregs til stórveldaá-
táká fyrr, og léggur áherzlú
á að norskar ríkisstjórnir og
þorri þjóðarinhar hafi komizt
að þeirri niðurstöðu að „bezta
utanrlkisstefnan var sú'er ekki
batt oss við eitt stórveldi eða
stórveldabandalag.“
Einar Eriksen vítir það hve
umræður um afstöðu Norður-
landa nú hafa verið óraunhæf-
ar, oft óábyrgar og útsjónar-
snauðar ,og bendir á að ein leið
hafi ekki verið rædd alvarléga
enn. „Er hugsaniegt að her-
varnarbandalag Danmerkur,
Noregs og Svíþjóðar gæti feng-
ið ábyrgð fjórveldanna, Bret-
lands, Sovétríkjanna, Frakk-
lands og Bandaríkjaima á frið-
helgi Norðurlanda?* Hann ber.d
ir á að þessi hugmynd hafi þó
sést. Danski f jármálaráðherr-
ann H. C. Hansen hafi 23. maí
1948 sagt, i ræðu á sósíaldemó-
kratafúndi m. a.: „Hér í Dan-
mörku verður vart þeirrar til-
hneigingar aS ganga i Vestur-
blökkina. Eg álít að við eigum
ekki að stíga svo áb&randi
skref. Við gætum þá þurft að
hjálpa i Miðjarðarhafsstríði, og
það væri ekki í þágu danskra
hagsmuna. Það er meira um
vert að fá tryggingar en að
ganga í blökk. Norðurlönd
verða að vinna eins náið sam-
an og hægt er, því það væri
sannnefnd ógæfa ef þau hefðu
sitt hverja utanríkisstefnu."
Eriksen sannar með dæmum
úr sögu Noregs og Norðurlanda
að hugmyndin um fjárveldaá-
. byrgð er. í beinu og lífrænu sam
hengi við hina opinskáu friðar
stefnu, sem Danmörk,' Noreg-
ur og Svíþjóð hafa haft'í stór-
veldaátökum allt frá 1864.
« Hinsvegar þýddi fyrirfram tek-
. in afstaða að „norrænu "þjóð-
upum væri varpað aftur á tíma-
bil hinnar leynilegu styrjaldar-
stefnu á öldunum fyrir 1864, er
útþensluáhúgi Norðurlanda var
að vísu ekk'i. stórvægilegur, en
þó nothæfur í hið tillitslausa
. tafl stórveldanna. .
Þegar Noregur sleit konungs-
'sambandinu við Svíþjóð og tók
utanrífcismál í hendur Norð-’
manna, var einmitt fylgt þeirri
stefnu.-sem Eriksen bendir hér
á. Tveim árum- síðar, 2. nóv.
1907, þegar Evrópa var orðin
skipt í tvær blakkir, Miðveldin
og Bandameón, var undirritað-
ur sáttmáii er skuldbindur Nor-
eg til að „láta ekki af höndum
til neins ríkis, hvorki til her-
náms ■ né nokkurra annarra
nota ,nokkurn hluta norsks
lands,“ og. Engíand, Frakk-
land, Þýzkaland og Rússland
skuldbinda sig til 'að tryggja
Noregi frið og hjálp ef á landið
verði ráðizt. Tilgangur norsku
stjórnarvaldanna var augsýni-
24
fcTTSTUNÐIR
Og hún var smeyk um að Ronnie sem kominn
var langt frá öllu sem þeim var innrætt í æsku,
fyndist húii kjánaleg og gamaldags. Hugsa sér
Júlíönu frænku horfa á kvikmynd af innýflum
karlmanns sem hún þekkti.
Hún settist þunglámálega og lagaði sig í
sætinu, en var ekki viss um hvort það væri ekki
trúnaðarbort að sýna innan I sjúkling án hans
leyfis. Kannski fannst Ronnie það leyfilegt af
því að þau Hektor voru fornvinir, en það var
eiginlega verra. Allt annað var að sjá innan í
einhvern ókunnugan, en það að horfa inn í maga
vinar síns kom manni til að sjá og hugsa allan
skollann. Hún heyrði smell bak við sig og silfur-
liti ferhymingurinn lýstist snögglega upp af
björtu hvítu ljósi.
„Filma Hektors er ekki með þeim beztu“, sagði
Ronnie afsakandi, „en ég hélt þú vildir heldur
sjá hana. Það er bölvað að fá góðar röntgen-
myndir af feitum mönnum. Ágætt ,ungfrú Fox.
Við erum til“.
Á ferhyrningnum sást eitthvað, í líkingu við
ostru eða hafjurt, taka ti.l starfa jafnt cig reglu-
lega, dragast saman og gefa eftir, og virtist ein-
beitt að því að éta mola úr dekkra efni er reyndú
að komast undan. Það minnti hana á verúrnar,
hálfplöntur og hálfdýr, sem hún hafði séð í sjó,
gegnum botnglugga á skipi við Catalínu-eyjar.
Og hún fór að hugsa um sín meltingarfæri og
meltingarfæri Ronnies, sjá þau vinna á sama
hátt, óháð vilja þeirra, að starfi nákvæmlega
eins og þetta undarlega, gráðuga dýr á silfur-
litu plötunni. Hún fann til ógleði, en var ákveðin
að sjá allt, einnig til að sannfæra Ronnie um að
henni gengi ekki annað til en vísindaáhugi.
Svo heyrði hún smell bak við sig og herbergið
várð koldimmt og hún heyrði Ronnie segja:
„Þarna sérðu, þetta er ágætis magi. Það er ekk-
ert að honum.“
• „Er það ekki,“ sagði hún vandræðalega. „Ekki
hafði ég vit á því. Mér sýndist allt geta verið að
honum. En ég verð að fara.“ Þau fóru út úr
myrkraherberginu og Savína sagði: „Þakka þér
fyrir, Ronnie. Þú ættir að koma og borða ein-
hverntíma með mér.“
„Það þætti mér gaman.“
Svo sagði hún fypirvaralaust: „Nancý Carst-
airs er komin heim.“
„Nancý ,systir Hektors ?“
„Já, hún ætlar að koma í te til mín' í dag.“
„Mér þætti gaman að sjá hana aftur. Hún var
fögur kona.“
„Það skal ég flytja henni. Vertu sæll.“
„Vertu sæl.‘ ‘ -
Þegar hún fór út sá hún aö hann hafði aftur
snúið sér að skrifborðinu og hún blygðaðist sín að
-.. _ : ;! -•'•‘ut i:v. : iir, .' ;
hafa. eytt svo miklu af tíma hans af svo litlu
tilefni. Hún hélt hún hefði verið þár heilan
klukkutíma, en þegar hún leit á úrið sá hún' að
hún hafði ekki verði þar nema tuttugu og fimm
mínútur. Hún hugsaði: „Við komumst yfir tals-
vert mikið, á ekki lengri tíma.“
Tvær konur sátu í biðstofunni, og þegar hún
flýtti sér út flaug henni í hug að það hlyti að
vera hræðilegt að vera eins og Ronnie ,að hugsa
um fólk eins og það leit út innvortis. Væri maður
þannig hlaut maður einnig að líta á fríðleiks-
konu eins og Nancý sem vél, heild úr kirtlum
og taugum og líffærum, og yrði hann ástfanginn
af henni kæmust ekki að neinar tilfinningar eða
rómantík, heldur vissi þá nákvæmlega hvað væri
að gerast. Maður vissi að þetta væru efnabreyt-
ingar, að hann væri rekinn áfram af líkamsvél
sinni og náttúruöflum er væru honum sterkari.
Maður vissi að hann girntist hana vegna þess
llllllllllllllllllIllllfllllllllIIIIIIIIIIIIUllllHlllllllllllllIKK
Bogiaenairnir
Únglingasaga um Hróa hött og
félaga hans — eftir
GEOFREY TREASE —
„Eg trúi því ekki. Við berjumst fyrir
réttum málstað. Hann hlýtur að
sigra.“
„Auðvitað sigrar hann, en þó varla
í dag. Það verður líklega ekki, fyrr en
við erum allir löiigu komnir undir
græna torfu og gleymdir. Og Hrói
Höttur aðeins til sem -nafn í ævintýr-
um og ljóði. Far þú nú til baka og
segðu Jóni, hvernig málum sé komið.
Eg mun reyna að hitta ykkur báða
aftur.“
Ðikon fór, tárin brutust fram, hann
réð ekki við þau.
Hrói gekk fram fyrir hinn fámenna
her sinn.
„Félágar, við íörum nú og ryðjum
hæðina þarna fyrir handan. Sækið
hægt fram og í þéttri röð. Fyrsti stór-
sigur fólksins verður í- dag. Enginn
fær staðizt okkur! Áfram svo! Niður
með yfirdrottnarana! Völdin í hendur
hinnar vinnandi alþýðu!“
lega, segir Erikson, að komast
hjá að taka afstöðu með öðrum
aðilanum og reyna að tryggja,
ef þeim lenti saman í stríð, að
átökin færðust ekki inn á
norska grund.
Varðandi aðdraganda heims-
styrjaldarínnar síðari gagnrýnir.
Eriksen stefnu Haivdans Kohts
um „hlutleysi gagnvart þáðum
aðilum,“ bendir á. að þá voru
þrír aðilar sem .tillit þurfti að
taka til ,og að miklir möguleik-
ar hefðu verið á því að fá hlut
leysi Noregs tryggt af Sovét-
ríkjunum, Þýzkalandi og Bret-
landi, ef sú stefna hefði ráðið.
Nú eiga Norðmenn um tvennt
að velja, segir greinarhöfundur:
1. Fyrirfram þátttöku í ann-
arri valdablökkinni, Atlanzhafs
sáttmála. Enginn einstaklingur
og enginn flokkur hefur opin-
berlega; borið fram nokkra
kröfu um pólitíska þátttöku í
austurblökkinni.
2. Velja ekki fyrirfram miiii
blakkanna. 1 stað þess norrænt
varnarbandalag, byggt á gagn-
kvæmum grlðasáttmálum og án
þess að nokkurt hinna þrigfcja
rfkja geúgju í nokkra stór-
veldablökk. Hervarnabandalag
þetta ætti að i reyna að tryggja
pólitískt með þyi aö fá trygg-
ingu fjórv. á friðhelgi landa
þess og hjálp ef á þau yrði ráð-
izt.
Um þessar tvær leiðir segir
Einar Eriksen lektor m. a.:
„Um fyrri leiðina er það að
segja að engin Norðurlandaþjóð
anna kýs sem heild áustrið, því
þjóðskipulag okkar er ekki
byggt á ráðstjórnargrundvelli.
Og Norðurlandaþjóðirnar munu
heldur ekki sem heild kjósa
vestrið, vegna þess að þær eiga
ekki nýlendur ,hafa ekki heims
valdahagsmuna að gæta, ekki
stórveldahagsmuna. Menn
verða að minnast þess, að smá-
ríkin í Vesturblökkinni, Belgíu
og Holland, eiga nýlendur
byggðar mörgum sinnum fleíri
miiljónum manna én móður-
löndin. Ræðu Bevins 22. janúar
1948, „alvarlegustu ræðu sem
hann hefur haldið frá stríðslok-
um“ lauk með þessum orðum:
„Vér viljum einnig vinna með
hinum öðrum vesturevrópsku
ríkjum ,einnig ítaliu. Öil þessi
vesturevrópsku ríki munu geta
unnið með oss einnig í nýlend-
uin sinum á þann hátt er gefur
áhrifamestan og varanlegastan
árangur fyrir allan heim. Þessi
óhemjuvíðtæka samvinna mun
ná yfir alla Evrópu, nálæg. Aust
ui-lönú og Afríku til Austur-
Asiu.“
Með tilliti til áhrifa er stækk
un Vesturblakkar út yfir Norð-
urlönd hefði á sjálft aðalmálið
strið eða frið, vitnar Eriksen í
bréf -Trygve Lie (birt í Arb.bl.
8 maí. 1948). „Svæðabandalög og
rikjahópar geta oft verið æski-
leg, en þau leysa ekki stríðs-
vandamálið. Stærri ríki og
stærri valdablakkir geta alveg
eins þýtt meiri og hræðilegri
stríð.“
Eriksen 'vítir að forsvarsmenn
Atlanzhafsbandalags hafi reynt
að halda leyndúm afleiðmgum
af inngöngu Noregs í það banda
lag, en þær. telur hann vera:
" 1 ; 1 1 *
1. Noregur skilst frá Svíþjóð
og samnorrænt bandalag til
verndar friði getur ekki órðið
til.
Noregur kemst í þá „ónorsku"
aðstöðu að stúðla beint að
harðnandi stórveldaátökum og
aukningu stríðshættunnar.
3. Stuðlað er að því að í stríði
milli austurs og vesturs verði
borgarastríð í Noregi.
4. Norðmönnum er varpað aft
ur í tímann fyrir 1864, þeir
verða peð í tafli stórveldanna
og geta orðið neyddir tii þátt-
töku í óteljandi stórveldaátök-
um, þannig að lífi norskra sjó-
manna og hermanna verður
fórnað fyrir t. d. Miðjarðarhafs
hagsmuni eða Kyrrahafshags-
muni!
Einar Eriksen telur hiklaust
að hin leiðin, norrænt varnar-
bandalag með ábyrgð fjórveld-
anna, stýri hjá öllum þessum
afleiðingum og sé í fyllsta sam
ræmi við afstöðu Norðurlanda
allt frá 1864 er þau hættu að
tefla með í stórveldaátökunum.
Þeir sem miði við hag Noregs,
eigi ekki erfitt val.
S.G.
Goðafoss
fermir í Hull 15.—Í7. febrúar.
H. F. EmSKIPAFÉLAG
ÍSLANDS.