Þjóðviljinn - 04.03.1949, Side 5

iwigólfmr Gunniamys&vn :
ORLAGASTUND ÍSLENZKRAR ALÞYÐU
Hver líðandi síuad er mik-'
ilsverðasta áugnablik í lífi
voru. Sú stund og sú stund ein
umlykkur allt vort frelsi. En
frelsi vort er fólgið i því einú
að hafa leyfi og möguleika til
að velja og hafna. Þetta frelsi,
sem líðandi stund veitir okkur,
hefur ávalt verið og er enn
miklum takmörkunum háð.
Fyrir okkur er framtíðin að-
eins fróm ósk, órættur draum-
u.r. Eini möguleiki okkar til á-
hrifa inn i framt'.ðina er hin
líðandi stund. Þvi skarpari sem
yfirsýn okkar er yfir líf ein-
staklirigs og þjóðar, því ákveðn
ari, sem hugmyndir okkar eru
um hamingju og frelsi, því
sterkari, sem samkennd vor er
með gróandi lífi, þvt vökulli,
sem siðgæðisvitund vor er, því
einlægari sem þjóausta vor er
við stefnu og markmið, við
sannleikann ,því meiri mögu-
léika'höfum vér til þess að
auka áhrif vor inn í framtíð-
ina. En römm er taugin. For-
tíðin er vor mikli örlagavald-
ur. Land og saga hefur á liðn-
um tíma mótað eiastakling og
þjóð. En land og saga er líka
arfur vor. Hvortveggja eggj-
ár það o'g hyétur. Sagah geym-
ir okkur víti til varnaðar en
þó öllu fremur-margar og stór-
ar minningar til framtaks og
dáða. Framtíðin seiðir, land og
fprtíð eggja, en líðandi stund,
eini möguleiki vor, er eins og
ljós, sem kviknar onilli tveggja
póla. Og í þessu ljósi, þessum
rofa fortíðar og framtíðar, ber
oss að hagræða verkefnum
stundarinnar að betur sá borg-
ið málstað freisásias, jafnrétt-
is og bræðralags,. þannig að
hver líðandi stund beri í sér
meiri möguleika, meira svig-
rúm, meira frelsi. Eu slikt
kostar mikið starf, stöðuga ár-
vekni, stöðuga baráttu. Á
hverri liðandi stund er taflið
háð milli dáenda frelsisins á
aðra hlið en síngjarnra hvata
steinrunninna forma og úreltra
viðhorfa á hina.
Á liðnum tíma liafa ýmsir
haft betur í þessari baráttu.
Skin og skúrir, hæðlr og lægð-
ir liafa þar skipzt á. Helmyrk
ísöld afturhalds og kúgunar
hefur hvílt yfir öllu mannkyni.
En ávalt hefur frjómagni frels
isins tekizt að brjóta ísinn.
Stundum er eirts og vandamál
og óleyet verkefni ryðjist
fram og hlaðist upp af óvenju-
legum hraða og jafnframt eru
þáu verkefni þess eðlis að
lausn þeirra felur í sér óvenju-
lega sterk og langvarandi örlög
fyrir einstaklinga og þjóðir.
Góðir tilheyrendur. Eitt slíkt
augnabíik ',ér að renna upp yfir
okkar land og okkar þjóð,
augnablik. þegar lausn verður
ráðin í örlagaríkasta máíinu,
sem þessi kynslóð hefur fengið
Ræða, flutt á árshátíð Dagsbrúnar 26. febrúar
til úrlausnar. Þetta mál er af-
staða íslendinga til hernaðar-
bandalags Bandaríkjanna og
fylgiríkja þeirra við norðan-
vert Atlanzhaf. Síðasta heims-
styrjöld er okkur enn í fersku
minni. Við fórnuðum í eldi
þeirrar styrjaldar hundruðum
vaskra og góðra drengja, og á-
litlegur hluti skipastóls þjóð-
arinnar sökk á mararbotn. Við
urðum að þola áralanga setu
tugþúsunda erlendra manna í
landinu sem höfðu á margan
hátt truflandi og óheppileg á-
hrif á okkar þjóðlíf. í einu orði,
skuggi þeirrar styrjaldar hvíldi
yfir landi okkar og þjóð af
fyllsta þunga. Það hefur oft
verið talað um góða og ásteit-
ingarlausa sambúð þjóðarinnar
og hersiris á þessum árum.
Þeir geta frómt um talað sem
þá seldu manndóm sinn og æru
fyrir baunadisk, en íslenzkir
verkamenn hafa ekki fyrir neitt
að þakka. Þeir einir allra
manna í landinu urðu fyrir of-
sóknum þessa hers. Þeir voru
reknir úr vinnu og hundeltir
stað úr stað fyrir pólitískar
skoðanir, nokkrir góðir dreng-
ir úr okkar hópi voru fangels-
aðir af þessum her og íslenzk-
ir dómstólar látnir dæma þá
til þungrar refsingar fyrir það
eitt að leitast við að koma i
veg fyrir að hernum væri beitt
til þess að brjóta á bak aftur
vinnudeilu okkar Dagsbrúnar-
manna. Og hið eina blað lands-
ins, Þjóðviljann, sem talaði
frjálst og hispurslaust um ný-
lendu- og styrjaldarrekstur
Breta og hélt fram íslenzkum
sjónarmiðum gagnvart fram-
ferði þeirra hér, bönnuðu þeir
og fluttu biaðamenn hans úr
landi. AIls þessa getum vér
minnzt í sambandi við Atlanz-
hafsbandalag.
En hvað er svo þetta svokall
aða Atlanzhafsbandalag ? Hvert
er raunverulegt eðli þess og
tilgangur?
Fyrsti vísir þ-ess er hið svo-
kallaða Benelux-bandalag. Og
það bandalag á að mynda
kjarna Atlanzhafsbandalagsins
að austanverðu. Þátttakendur
þess eru England, Frakkiand,
Holland, Belgía og Luxemburg.
Öll þessi lönd, að Luxemburg
undanteknu, eru nálega hin
einu nýlenduríki, sem nú eru
eftir í heiminum. Öll eiga þau
mjög í vök að verjast með yfir-
ráð sín yfir nýlendum, og þrjú
þeirra, England, Frakkland og
Holland, eiga þar í grimmileg-
um styrjöldum. Það er engin
vafi að þessir sameiginlegu
hagsmunir og erfiðleikar hafa
tengt þessi lönd saman og eru
hinn raunyerulegi grundvöllur
að bandalagi þeirra. í vissum
skilningi má því telja það
bandalag varnarbandalag.. Það
er bandalag til varnax nýlendu-
drottnuninni. Við íslendingar
þekkjum nýlendudrottnun of
vel úr okkar sögu til þess að
við getum talið hana eðlileg-
an grundvöll að nokkru þjóða-
bandalagi. Og hún er sífellt að
verða andstæðari hugsunar-
hætti og sögulegri reynslu ís-
lenzkrar alþýðu. Áður fyrri
var hún aðeins arðsamur at-
vinnuvegur borgarastéttarinn-
innar, að vísu ávalt rekin af
harðýðgi og grimmd, en nú orð
Ingólfur Gunnlaugsson
ið er hún borgarastéttum þess-
ara fjögurra landa sérstaklega
fullkomin lífsnauðsyn. Án ný-
lendudrottn. mundi vald borg-
arastéttarinnar í þessum lönd-
um ekki standa nema skamma
hríð. Á sama hátt og Atlanz-
j hafsbandalag yrði rökrétt fram
hald af Beneluxbandalaginu
yrði kjarni þess einnig hinn
sami, sá að tryggja áframhald-
andi líf borgarastéttarinnar i
heiminum. En í áróðrinum fyr-
ir stefnu þessa baadalags er
þessu ekki haldið fram. Vernd-
un lýðræðisins og baráttan
gegu • kommúnismanum eru
kjörorðin, sem notuð eru til
þess að skapa fyrirtækinu ídeó-
lógískan og raunhæfan grund-
völl. Rússahræðslan og kom-
múnista hatrið eru vopnin.
Rússar eiga eiga að vera
stríðsóðir og sitja um fyrsta
tækifæri ti! árásar í vesturátt.
Hvert viðbragð Rússa á al-
þjóðavettvangi er talið að
sanna vélabrögð þeirra og fals.
Þegar Rússar bera fram tillögu
um algera afvopnun á þrem ár-
um, þaanig að her allra landa
skuli minnkaður um þriðjung
árlega næstu þrjú árin og heim
urinn þannig gerður í fyrsta
skipti í sögu sinni heimur án
hers, þá er tillaga þessi felld
með þeirri röksemd að allt
önnur stærðfræðileg og afl-
fræðileg lögmál ráði í her
Rússa heidur en vesturveid-
anna. Vestan. járntjaldsins
hlýði þetta þekktum lögmálum
þannig að ef her er fækkað um
þriðjung þá sé hann eðlilega
orðinn þriðjungi minni og að
sama skápi veikari. En i
Rússíá er þessu annan væg far-
ið. Þar eflist herinn við hvern
•þriðjung, sem af honum er
tekinn. Þegar Rússar buðu
Norðmönnum griðasáttmála á
dögunum, þá sannar það ekk-
ert annað en ofbeldishótanir og
djöfullegar árásarfyrirætlamr
á hendur Norðmönnum. Og
þannig endalaust. Það má
kannski segja með nokkrum
rökum að við, venjulegir al-
þýðumenn á íslandi vitum ekki
mikið hvað Rússar ætlist fyrir
í heimspólitík, en þó er okkur
að vissu leyti stillt upp við
vegginn og gert að skyldu að
gera okkur þess nokkra grein,
þar sem afstaða þeirra er gerð
að tilverurökum heils hernað-
arbandalags, sem okkur er tal-
in lífsnauðsyn að vera með i.
Og hver eru þau þá þessi mis-
munandi viðhorf Rússa og ís-
lenzkrar alþýðu, sem leitt gætu
til styrjaldar milli þessara að-
ila?
Islenzk alþýða er fullkom-
lega fylgjandi allri afvopnun
svo þar er um samstöðu að
ræða. Nálega hver íslendingur
hefur óskoraða samúð með
frelsisbaráttu undirokaðra
þjóða. Rússar hafa stutt þá
frelsisbaráttu í hvivetna. Meiri
hluti íslenzkra verkamanna tel-
ur Rússa búa við þjóðskipulag,
sem tryggi frið og öryggi, hins
vegar klingir rússaníðið og
kommúnista hatrið sífellt í e>*r-
um okkar frá þeim aðilum i
okkar eigin landi, sem við eig-
um í sífeldu höggi við um hags
muni okkar og mannréttindi.
Allt þetta tel ég mjög þung
rök gegn því að í fyrirsjáan-
legri framtíð dragi til styrjaid-
ar milli Rússa og íslenzkrar al-
þýðu, og dragi þar með til
stóra muna úr nauðsyn ís-
lenzkrar þátttöku í Atianzhafs-
bandalagi.
Til varnar lýðræðinu segja
Vesturveldin: Lýðræðisherópið
er hið mesta óp, sem þessi öld
hefur heyrt og maður skyldi
æt!a að það væri ekkert smá-
ræðis lýðræði, sem verið væri
að framkvæma og vernda. I
þessu efni hefur ekki setið við
áróðurinn einan. Verkin sýna
merkin.
í nafni lýðræðisins hefur
blóðbaðið i Grikklandi, Inaó-
nesíu, Malakkaskaga og frönsku
nýlendunum verið háð. Undir
vernd lýðræðisins lifir kyn-
þáttakúgunin í Bandaríkjunum
og Suður-Afríku. I nafni lýð-
ræðisins styðja Bandaríkin
Sjang Kaísék í Kína, í nafni
lýðræðisins er vígbúnaðurinn
aukinn áf slíku kappi að slíkt
hefur aldrei áður þekkzt á svo-
kölluðum friðartímum og í
nafni lýðræðisins senda Bahda
ríkin stríðsþjáðum, sveltandi
þjóðum Vestur-Evrópu tóbak,
dósavatn og. rúgbrauðshrat i
Marshallhjálp.
Þessi er hinn raunverulegi
bakgrunnur Atlanzhafsbanda-
lagsins. Vestur-Evrópa hefur
síðan í stríðslok lifað og þjáðst
í skugga dollaravaldsins og At-
lanzhafsbandalagið, ef stofnað
verður, verður ásamt Marshall-
aðstoðinni sterkasta tæki og
tákn þessa valds. Með hernáð-
arbandalagi, vtgvélum og morð
tækjum verður eugu lýðræði
haldið við í heiminum. Frelsi
þróast ekki undir fargi hernað-
aranda og vígbúnaðar. Enda
er frelsi og lýðræði ekki raun-
verulegur tilgangur Atlanzhafs
bandalags. Þú mundu hinar
gömlu, lífsreyndu þjóðir Ev-
rópu fara aðra leið. Það eru.
yfirstéttir þessarra borgara-
legu landa við Atlanzhaf, sem
stofna þetta hemaðarbandalag
til verndar völdutn sínum og
áframhaldandi arðránsaðstöðu.
Það er kjarni málsins. Og hlut-
ur Bandaríkjanna í þessu máli
er ofinn tveim aðaiþáttum.
Fyrst heimsvaldastefnu þeirra
og í öðru lagi vanmætti yfir-
stétta Evrópuríkjanná til 'þess
að hafa í fullu tré við alþýðu-,
hreyfingu landa siana. Áform-
ið er, sameiginleg barátta
Bandaríkjanna og bbrgara-
stétta Evrópu gegn undirstétt-
um þeirra Evrópulanda, sem
enn eru háð borgaralegu valdi,
gegn Sovétríkjunum og gegn
allri þjóðfrelsishreyfingu í ný-
lendunum.
Þetta er fyrirtækið, sem hinu
unga, íslenzka lýðveldi sem að
því er virðist, við stofnuðum
af svo miklum glæsileik og
samhug 1944, er boðið að ger-
ast þátttakandi í. Og þrátt fyr-
ir allt, þrátt fyrir smæð okkar
og þrátt fyrir sjö alda reynslu
af erlendri áþján, á þetta hern
aðarbandalag formælendur líka
hér. Og forsendurnar eru ná-
kvæmlega þær sömu hér og
hvarvetna annarstaðar. Borg-
arastéttin finnur vanmátt sina
í baráttunni við verkalýðs'nreyf
inguna á Islandi. Núveraadi
rikisstjórn var mynduð til þess
að velta byrðum fjárhagslegra
erfiðleika af borgarastéttiuui
yfir á hið breiða bak alþýðunn-
ar, hún hefur hvað eftir annað
reynt að framkvæma þetta
verkefni sitt og með nokkrum
árangri því miður. En þrátt
fyrir það finnur hún sig veika.
Hún veit að verkaiýðsstéttin
muni ekki taka við gjöfum
hennar endalaust þegjandi cg
hún finnur fjöldagnmdvöil
Framhald á 7. síðo.