Þjóðviljinn - 13.03.1949, Blaðsíða 3

Sunnucigur 13. marz 1948.
ÞJÓÐVILJINIS
& K A K
Ritstjóri: GUÐMUNDUR ARNLAUGSSON
Öldur Hvanndd sfötugur
Dagurinn .14. marz árið 1879 Það væri látið standa autt| veikin bærist hingað þá og
var mildll hamingjudagur fyr- þetta ár sem drógst að fá vél-: þegar með heyi, hálmi og land-
Þýzkalandsmeistarinn Unzic-
ker vann nýlega sigur á skák-
þingi í Luzern í Sviss: Unzicker
5 V21 Spanjaard (Holl.) 4 i/o,
Sámisch 4, Keppendur voru
átta.
I Bevervijk í Hollandi var
haldið skákmót nú í janúar og
urðu þessir fiinm efstir: Tarta-
kower öVo, van Scheltinga og
P. Sclimidt 6, Golombek og
Ó’Keiiy Sýo.
■ Iiér h'efur áður verið lýst úr-
slitum í 16. meistaramóti Sov-
étfíkjanna. ■ Kotoff og Bron-
stein urðu eftir og áttu að tefla
sex skáka einvígi í janúar, en
ekkert hefur frétzt ennþá af
þc-im bardaga. Sænska skákblað
ið segjr frá því að daglega hafi
verið um 2000 áhoríendur, enda
boðið upp á fyrirlestra, fjöltefli
og hraðskákir í sambandi við
mótið. I sambanai við keppnina
kom út sérstakt skákdagblað er
var prentað í 25 þúsund eintök-
um.
Subareff skákstjóri hrósar
Kotoff og Bronstein en segir að
leiðir þeirra til sigurs hafi verið
afarólíkar.
Kötof” tefldi mjög djarfl. og
lagði sig oft í hættu enda tap-
aði hann 4 skákum, gerði ekki
nema 4 jafntefli ,en vann hins
vegar fleiri skákir en nokkur
annar eða 10.
Bronstein lagði aðaláherzluna
á öryggið, enda tapaði hann að-
eins einni skák. Hann vann sjö
og gerði tíu jafntefli.' Það kom
flestum á óvart að Furman
skyldi vinna 3. verðlaun. Hann
er 28 ára gamall og hefur að-
eins verið 3 ár í meistaraflokki.
Hann virðist hafa teflt í sama
stíl og Kotoff (+9,-^5=4).
Keres stóð sig ekki eins vel
og við var búist. Þar kennir
Subareff því um ao hann hafi
treyst um of á tækni sína, á
rnóti scm þessu sé ekki hægt að
komast fram í brodd án þess að
Isggja sig í hæítu þegar svo
ber undir.
Lítið hefur sést af skákum
frá mótinu en hér er þó sú sem
13. d4xc5 bGxcS
14. Ddl—-c2 Dd8—bG
Það væri gaman að vita
hvernig svartur hefur hugsað
sér að svara 15. Bxe4 d5xe4 16.
Dxe4. 16. — Dxb3 17. Habl
Rd4! 18. Dxe7 Rxe2f 19. Khl
Dd5 lítur ekki illa út því að
svartur hótar Dxf3, en hvítur
á svarið Dg5 og eftir D-kaup
er erfitt að sjá hvort riddarinn
og c-peöiö eru sterk eða veik.
En Íivítur á svarið 18^ Bxd4.
'Möguleikarriir eru fjölbreytileg
ir, en hvítur velur aðra leið.
15. Re2—g3 f7—fá
16. Rí’3—Ii5! HI8—Í7
17. Hal—bl HáS—(18
18. Híl—dl Hd8—dö
19. Rhá—fl Kg8-—hS
Líklega liefur Iíf8 verið betr:
leikur.
20. Bd3—fl BbG—rís
Eina leiðin til að halda d-peð
inu var Rd8, en þá kemst hvítur
í góð færi á miðborðinu: 21.
Re5 22. f3 o. sfrv.
21. Rf4xd5! BeT—hí
21. — Hxd5 22. Hxd5 Dxd5
23. Be4 og vinnur Hf7. Þetta
hefði ekki verið hægt hefði
svarti kóngurinn staðið á i'8 og
auk þess hefði svartur þá geta-5
leikið g7—g5 ef svo bar undir.
22. Rf3xh4 DdSxhl
23. Rd5—í4 Hf7—c!7
Svariur hótar nú tvöföldum
hrókákaupum og skák á d2.
24. Rf4—hS Rc4—(12
Nú vinnur hvítur glæsilega.
25. Dc2xf5 RcS—e7
26. Df5—f7 Ðh4—hG
Auov. ekki Rg8 Bxf7 mát!
'I
ir útgefendur íslenzkra blaða,
blaðamenn, og ekki sízt b!aða-:
lesendur: Þann dag fæddistj
Ólafur Hvanndal. Maðurinn
sem brauzt í það glæfrafyrir-
tæki fyrir 40 árum að læra
prentniyndasmíði, með það fyr-
ir augum að koma upp íslenzkri
prentmyndagerð; maðurinn sem
síðasta aldarþriðjunginn hefur
verið óbilandi hjálparliella ís-
lenzkra blaðamanna, En ólafur
er ekki aðeins prentmynda-
smiður, hinn fyrsti íslenzkra
manna, hann var einnig braut-
ryðja
nú
ha
j smiður,
i prentmynoasmiður, prentmyndn
gerð hans er 30 ára á þessr
j ári — og sjálfur hefur ham:
I 70 ár að baki i þessum heimi é
morgun. 70 ár, já, og þó er ól-
afur Hvanndal allra manna
vísastur til uhgra manna uppá-
lækja; hann er tilbrinn í allt.
Glœfraíyrirtteki
Fyrir 40 áriim Iiunni enginn
íslendingur að búa til prent-|
I myná.. Vei-a kann að fieiri en|
i Ólafur liafi kunnað slíku illa, enj
! hnnn var oá eini er lagði í þac |
j glæfrafyrirtæki að sigla til ao|
i'!æra þetta starf. Sjálfur segir:
j hann þannig frá þessu:
-— Eg fór út til að læra
prentrnyndasmíSi 1908 og var j
eitt ár hjá
arnar heim.
‘
Sagði heimsveídi
stríð á hendur
— Hvernig stóð á þeim
drætti ?
— Það var í apríl 1918 að ég
hafði keypt mér far með Botn-
íu og var kominn um borð. Þá
voru farþcgarnir allir rann-
sakaðir nákvæmlega og ég
hafði hjá vegabréfi mínu 2
reikninga frá löggiltum mats-
mcanum fyrir mat á skemmd-j
um á rúgmjöli, en þá hafði ég
búnaðarvörum sem við fluttum
inn. Eg skrifaði um þetta með
myndum í öll blöðin og barð-
ist fyrir því að þingið sam-
þykkti innflutningsbann á öll-
um vörum sem veikin gæti bor-
izt með, og tókst það furðuvel,
mcð hjálp annarra manna (þing
manna úr öllum flokkum). Það
er ekki víst að mér sé þakkað
þetta, en þjóðin um það. Eg
sýndi mína viöleitni sem gekk
að óskum.
Svo ætla ég að biðja þig að
vera ekki að krefja mig meiri

Jp

llgggg
i1
27. f2—f4!
28. Df7—f8
Betra var Iíd8
29. HdlxdG
En ekki Dxd6
39. Rh3—g5
31. e3—e4!
32. e4—c5
33. e5—eG
34. Rg5xe6
35. Eþ2xd-4
Re7—g8
Rd2xbl
Hd7xcI6
Bxg7j-!
Bb7—d5
Bd5xb3
Hd6—dl
BbSxeG
Hdl—d4
c5xd4
umboðsölu með liöndum. Þá var
stríð og brezka stjórnin hafoi
gefið þau fyrirmæli að enginn
mætti hafa neitt skrifað með
sér milli landa. Eg var kyrr
settur og fluttur í land. Það
höfðu margir orðið fyrir barð'-
inu á þessari reglugerð verið
Carlsen í Kaup- j kyrrsettir og sektaðir, en cg
þáði ekki að borga sekt, heidur
krafðÍLÚ ég gekta af því oþlr,-
bera, krafðist málssóknar gegn
mér. Eftir miklar rannsóknir og
vafstur var málio látið niður
falla.og ég sýknaður. Mér var
lofað að Islands Falk flytti vél-
mannahöfn, læroi hjá honum.
Fór svo til Þýskalands og vannj
þar í hálft annað ár.
■— Ilvar hélztu þig þar? i
— Eg var fyrst nokkurnj
; tíma- i Berlín en svo í hálft ann \
aö ár í Leipzig lijá Bruchaus.
arnar hingað endurgjaldslaust
; þar vann ég fyrir kaupi, sem
vitanlega var lágt, 28—33 kr.i ft'rir meðferðina. á mér, én
j á viku, og ekki hægt að.lifa afj vegna kyrsecoingarinnar náci
því. Svo varð ég veikur pg fór' ég ekki í skipið, -— annars væn
á spítala af fæð'uskorti. Þaðan j nú prentmyndagerðin 31 árs.
fór ég heim. ! Fyrst þú ert að yfirheyra mig
Heima fór ég aö vinna við! um prentmyndageroina finnst
skiltagerð, sem ég haíði áðurl mér r®tt eo segja fra þessum
skipt hefur sætum með þeim
Bronstein og Furman.
Bronstein Furman,
1. d2—d4 RgS—f6
2. c2—c4 e7—eG
3. Rbl—c3 Bf8—b4
4, c2—e3 (17—d5
5. a2—a3 Bb4—e7
6. Rgl—f3 0—0
7. Bfl—dS b7—b<3
8. 0—0 c7—c5
9. b2'—b3 Bc8—b7
10. Bcl— b2 Rb8—cð
11. c4xd5 efixdö
12. Rc3—e2!
36. Re6—g5 og svartur gafst
upp.
Skákþrautir.
7. P. Hasse.
Hvítt: KaS—Hb7—Hf7—Ph5
Svart: Ke8—Rf8
Hvítur mátar í 3. leik
8. Rudolf L’Hermet
Hvítt: Kg5—Dc3—Bgl—Rf3
Svart: Kd6—Pd7
Hvítur mátar í 3. leik.
Þessi leikur er til þess að geta
haldið aðalmanni á d4 ef svart
ur skyldi drepa peðið, biskupinn
á b2 tekur, nú, virkan þátt- í
leiknum en riddaranum standa
ýmsar leiðir opnar.
32.------ Ri'6—e4
EG
ber.di á réttu
leiðina:
Auglýsið í srná-
auglýsingadálk-
unum á 7. síðu.
j jtundað. j
— Voru hér margir skilta-1
gerðarmenn í þá daga?
— Nei, ég var brautryðjandi j
í því; sjálfmehntaður, teiknaði,
skar út og raálaði, en 1907 fór
:g til Kaupmannahafnar ogi
fékk tilsögn í fullkominni skilta!
gerð. Var annars trésmiður,
tærði hjá Samúel Jónssyni.
Fyrsía íslenzka prent-
myndageröin verður
að veruleika
— Hvcnror hófstu svo prent-
myndasmíói. hér heima?
— Eg byrjaði að undirbúa
prentmyndagerðina í Guten-
berg vorið 1919. Prentsmiðju-
erfiðleikum, en svo hef ég
heldur ekki meira að segja. Ur
Gutenberg fluttizt ég 1539 i
Mjóstræti 6 og þaðan á Lauga-
veg 1 og þaðan mun ég hverfa
síðast.
í stríði við gin- og
klaufnaveiki
— Eitthvað hef ég heyrt um að
«ngi
— Varst það eklci þú sem
fyrstur manna skoraðir á bæj-
arstjórn að' hefja bæjarútgerð?
— Það getur vel verið, en
við. skulum sleppa því.
■ — Já, einmitt. Iivenær var
það?
— Það mun hafa verið 1913
—1914 að ég skoraci á bæjar-
stjórnina að taka að sér fisk-
söluna fyrir bæinn og kaupa
1—2 togara,
— Hvernig var því tekið?
— Því var vel tckið, en svo
var vitanlega enginn togarinn
keyptur, heldur leigðu þeir
togara og eignuðust aldrei neinn
togara fyrr en 35 árum síðar.
— Heldur þú að bærinn hefði
grætt á því að gera út togara?
— Eg held það. Þeir hefðu
þó alltaf getað selt hvern tog-
ara fyrir hálfa milljón króna,
eins og hinir gercu, og keypt
sér aðra nýja. Það hlýtur að
hafa verið eitthvert vit í þess-
ari hugmynd, því nú eru komn-
ar bæjarútgerðir um allt land.
En blessaður spurou mig nú
ekki meira, sagði Ólafur, ég
hef samt nóg til ennþá.
Eg beygði mig fyrir þeirri
staðreynd að nú þurfti hann
að fara að atast í prentmynd-
unum, til þess að Reykvíkingar
gætu séo nýjar myndir í blöð-
unum daginn eftir. Mcr var
skýldast að beygja mig fyrir
þessum veruleika, því óteljandi
eru þau kvöld (og nætur!) sem
ég hef komið' til Ólafs með
myndir, þegar hann hefur ver-
ið orðinn dauðþreyttur og svar-
þú hafir verið að verja landið: að heldur hvatskeytslega: —
fyrir gin- og klauípaveiki 1926- Ertu að koma með myndir
1927 ? j núna! Það er ekki hægt! -— En
— Það er svo löng saga að j alltaf liefur Ólafur þó haft
við skulum alveg sleppa hennij ráð með að bjarga því sem í ó-
— Segðu mér samt eitthvað. j efni var komið og ekkert virt-
-— Við fluttum þá inn hey j ist framundan annað en gefast
frá Noregi, og mér blöskraði upp. Ólafur Hvanndal hefur
að hugsa til þess að láta Norð-! nefnilega aldrei lært þá list að
stjórnin, þeir Þorvarður Þar- menn vera að heyja fyrir okk- gefast upp.
varðarson, Friðfinnur Guðjóns j ur og liafa nógar slægjur sjálf-, Eg vil nota tækifærið til að
son og Þórður Sigurðsson, létu^ ir, sérstaklega þá eftir að gin- ! þakka Ólafi, bæði í nafni Þjóð-
og klaufaveikin var komin rétt j viljans og einnig persónulega,
'bvggja stóran kvist á suður-
enda loftsins þar sem ég gat
unnið. Húsnæði var fyrsta skil-
yrð'ið, 'veit ég ekki hvernig
annars hefði farið, þótt ekki
hafi ég verið gefinn fyrir það
að gefast upp. Mig minnir að
að landsteinunum, eða til Nor-
egs.
— Hvernig stóð á því að þú.
prentmyndasmiðurinn fórst að
fást við þetta?
— Það mátti búast við því að
fyrir öll liðnu áiin. Megi hon-
um endast til hinztu stundar
áræðið, þrautseigjan og glað-
lyndið á hverju sem gengur,
Heill þér sjötugum, Ólafur!
J. B. J
/JWh'