Þjóðviljinn - 16.03.1949, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 15. • marz 1949
ÞJéÐVILJINN
, Nú eru allir togararnir
komnir heim. 1 höfninni
hérna liggur hálfur þriðji tug-
ur afkastamikilla veiðiskipa að-
gerðalaus — á þei/n tíma, sem
fisklítill markaðurinn í Bret-
)andi bíður eftir fiski og mest
er aflavon bezta fisksins og
dýrmætasta við Islandsstrend-
ur.
Og engum fiski verður land-
að úr íslenzkum togurum i er-
lendum höfnum næstu 1S daga.
iafnvel þótt þeir færu af stað
í dag. Það tekur tvær vikur að
afla í skipin og fjóra daga að
sigla með aflann til Bretlands.
Af skýrslum má sjá, að togar-
arnir hafa selt fyrir allt að —
og jafnvel yfir 4 millj. kr. á
oinni viku. Sto að á hálfri
þriðju viku mætti þvi selja
fisk fyrir 10 milljónir króna, ef
allt væri með felldu. Auk þess
hafa sum skipin legið heilan
mánuð aðgerðalaus. —
Þeir rnenn, sem gegna þvi
hlutverki að stjórna þessum
iækjum, sem stórvirkust eru i
cfnahagslegri baráttu þjóðar-
innar — nokkrir ábyrgðarlaus
ir einstaklingar — hafa hætt
bjóðarhagsmunum til þess ao
neyða islenzka sjómenn til að
lækka kaup sitt, sem hefur þó
.-kki verið of rausnarlegt.
Spáitt um kaialækkanÍE
og gengislækkun
sannast
Á síðastliðnu hausti, þcgar
íhöldin náðu á sitt vald Al-
þýðusambandinu og verulegur
hluti íslenzkrar alþýðu lét i
Kosenkinumoldviðri blekkjast
til þess að afsala frel'si sínu í
hendur böðla sinna, spáð.i
ýmsir framsýnir menn að
kauplækkanir og gengislækkun
yrSu afleiðingarnar af því. Nú
er þetta komið á daginn.
Öllum, sem hafa lesið grein-
ar Björns Ölafssonar í Vísi um
síðustu helgi, er Ijóst, hver
bjargráð ihaldsstjórnin eygir
helzt út úr ógöngunum. — Það
ei 25% gengislækkun og (eða)
33% bein kauplækkuii.
Fyrstu svipuhögg íhalds-
böðlanna hafa riðið um bök
þeirra þjóðfélagsþegna, sem
ætla. mætti eftir ýmsum lof-
gerðarræðum við viss' tækifæri
nð væru dýrmætasta eign þjóð'-
arinnar, togarasjómannanna.
Það hefur komizt upp við
ársuppg'jör nú um áramótin, að
þessi stétt, sem er nokkuð inn-
an við 1% af tölu landsmanna,
hefur haft svo hátt kaup, að
hún er að setja. landið á haus-
inn. Væri hollur lestur fyrir
fjárþlógsmenn vora að lesa enn
þá einu sinni yfir leyndar-
málsgreinargerð Landsbankan-
og sjá, hvort sjómenn eru ekki
sekastir um það ófremdar.á-
síand, sem nú ríkir í fjármál-
um landsins.
En ,,á skal að óéi stemma“
og byrjunin er að lækka kaup-
iti á sjómönnunum.
ESnn felekter í áséSiES-
Útgeráannenn, sern nú er aé
BRAUÐ EÐALEIKIR
Hogleiðiegar um togaradeilima
hætta að verða réttnefni, hafa |
auglýst mjög tekjur sjómanna
og valið árið 1948 sem dæmi
um tekjur þeirra.
Er þetta eihn hlekkur í
þeirra löngu áróðurskeðju, sem
miðar að því að sundra alþýð-
unni með því að vekja öfund
og ríg milli stétta.
Þetta á ekki eingöngu við um
íslenzka íhaldið, heldur er
þetta heimsstefna. I ensku
tímariti sá ég grein eftir yfir-
mann á vöruflutningaskipi. Öll
greinin snerist um það að sýna
almenningi fram á, að brezkir
togarasjómenn hefðu stundum
hærri tekjur en yfirmenn á
brezkum vöru- og farþegaflutn -
ingaskipum og kynnu þeir þó
langtum minna í siglingafræði
en farmennirnir. — Þessa gæt-
ir og hér á íslandi. Það er ekk-
ert óalgengt að heyra menn,
sem hafa dvalið í skóla nokkra
vetur eftjr fermingu, kvarta
rndan því hve mikil laun sjó-
mennirnir hefðu, og þá sér-
staklega skipstjórar, stýrimenn
og loftskeytamenn, menn, sem
ekki hefðu verið í skóla nema
einn til tvo vetur.
Það er satt, skólaganga yfir-
manna á togurum er yfirleitt
stutt, en enginn verður óbar-
inn biskup. Til þess að verða
skipstjóri eða annar yfirmaður
á skipi, verður að ganga i
skóla reynslunnar árum saman
— oft þrælalíf vfð hundakjör.
Þess mættu hinir ,,lærðu“
menn minnast, að með skóla-
göngunni liafa þeir eignazt
það, sem ekkert íhald getur
tekið frá þeim, sem sé mennt-
un og þekkingu.
Þá er og heldur ekki hægt
að líkja því saman, hversu
þægilegra það er að hafa föst
ltun allt árið eða hinar stop-
ulu tekjur sjómannsins, þótt
þær jafnvel kunni að verða
hærri sum árin.
Venður ei veikaroðSöir-
imt launanna
Sagt hefur verið, að verður
sé verkamaðurinn launanna.
Ekki gildir það siður um
sjómennina. Að mínu áliti hafa
togarasjómennirnir aldrei bor-
ið meira úr býtum en þeir hafa
átt skilið. Þetta eru menn.
„sem vinna stranga vinnu, lifa
ströngu lífi, hljóta strangan
dauðdaga •— og fara til fjand-
ans ef að líkum lætur, þó að
þao sé sannarlega strangt.“
Allt ^íðastliðið ár var stöð-
ugur markaður fyrir fisk, sem
komst óskemmdur á markað-
inn.
Úthaldstími þeirra skipa.
sem voru bvrjuð veiðum urn
áramótin (1947—’48) mun
hafa verið 365-—’6 úthalds-
dagar. Eftir því fer og kaupið.
Er áætlað, að árstekjur háseta
á sumum þessara skipa, hafi
jafnvel komizt hátt á fjórða
tug þúsunda.
Skipstjórar hafa nú samið j
við útgerðarmenn. Hefur
premía þeirra lækkað stór-
lega. Er þessi kauplækkun á
þeim rökum reist, að nýju skipf-
in séu langtum afkastameiri.
Þetta sjónarmið gildir ekki
um flesta hina sjómennina.
Það er vitað, að þessi skip eru
langtum veiðarfærafrekari og
því meira sem fiskast þvi
meiru þurfa skipsmenn að af-
kasta á sama tíma. Til saman-
burðar á afla, má geta þess, að
á togurunum var aflinn nær
þrisvar sinnum meiri i janúar
1949, en í janúar 1947. Og
þeir, sem til þekkja, þurfa eng-
ar samanburðartölur um neta-
i slitið.
Þá er það og kunnara en fi'á
þurfi að segja, að fjöldi skip-
stjóranna eru einnig útgerðar-
menn ■— og er þá skiljanlegt
að það er hægur vandi að gera
baksamninga við sjálfa sig um
hærra kaup en samningarnir
=ýna.
Það er alkunna. að fyrir stríð
— og e. t. v. á öðrum tímum
'íka — hefur verið boðið í góða
i fiskimenn, og sannleikurinn
mun vera sá, að fæstir skip-
stjórar hafi kaup eftir hinum
opinbera taxta.
Auðvitað er útgerðarmönn-
um heimilt að verðlauna skip-
stjóra sína, en þegar það verk-
ar sem kaupskrúfa á hina
skipsmennina, horfir málið dá-
lítið öðruvísi við.
Verðnr fejargráðið afínr
hið sarKa?
En þetta var nú ekki það,
sem cg ætlaði aðallega að
ræða um.
Ástæða er til þess að ætla,
að ekki verði reiknað með
mörgum árum, siiku sem 1948.
hvað afla og markaðshorfur
snertir.
Englendingar hafa sagt það,
að þeir yrðu sér nógir með
fisk árið 1952. Lokist enski
markaðurinn fyrir okluir, horf-
ir ekki vænlega. fvrir okkur is-
lendingum, það er heldur ekki
víst, hve lengi þýzki markaður-
inn stendur okkur opinn. Það
eru fleiri en við, sem geta selt
fisk þangað, og auk þess eykst
þýzki fiskiflotinn hröðum
skrefum.
Þá er verr komið fyrir okkur
en fyrir stríðið.
Saltfiskmakaður cr góður
fyrir hið litla magn, sem vifi
framleiöum nú, en bæt.ist 35—
40 togarar við á saltfisltsveið-
ar og allur bátaflotinn snúi sér
að sömu veiðum, verður hæp-
ið að selja þá framleiðslu alla.
Bjargráðið verður þá að
binda skipin við hafnargarð-
ana eða. tjóðra þau inni á
Kleppsvík þann tíma ársins,
sem útgerðin borgar sig ekki.
Kaup og kjöi árin fyrk
stríð
Þeir okkar sem vóru á tog-
urunum árin fyrir strið, minn
ast þess að hafa séð skipin
við bryggjurnar vikum og
mánuðum saman. Úthaldstími
þeirra var ekki 366 dagar eins
og 1948. Árin 1930 til 1934 að
báðum meðtöldum var meðal-
um en meðaltalið sýnir, en við
öll skipin hafa starfað menn
sem hafa haft sjómennsku að
aðalatvinnu sinni. Við þetta
bætist þó vinna sem menn hafa
haft við hreinsun og málningu
skipanna, en frekar mun það
fé vera létt í vasa sjómanna
yfirleitt (NB. Allstaðar er
reiknað með vísitölu 300,
nema auðvitað lifur, sem er
ekki háð henni).
Úígeiðarraenn vílja
tryggja sér áfrara-
haldandi óhófslíf
Þegar nú útgerðarmenn tala
um það, að skipin beri sig ekki
eiga þeir við, að þeir/ fjöl-
skyldur þeirra og allt skyldu-
lið geti ekki lifað jafntilbreyt-
ingai’ríku lífi og þegar þeir
úthaldstími togaranna 223 dag jveltu sér í allskonar setuliðs-
ar og 1935 til 1939 að báfium J og húsabraski.
meðtöldum var hann 181 d. — j Þá skortir heldur ekki fé i
(rúml. hálft árið). Verði sam- bíla, damask-klædd bíbýli og
ið um að fella niður áhættu- iþangskreytt drykkjupartí.
þcknunina, sem stendur :iú
ekki til hjá sjóm. verða tekj-
ur háseta sem hér segir:
1930—’34:
Kaup í 223 d. (1078,80 á
mán.) 8012,39
Fæðispen. 43 d. (11,25 á d.)
483,75
Lifur 651:21 X 139,50 kr.
4324,50
Erfingjarnir höfðu nóg fé
til þess að hafa bíla — eða
eyða tímanum í að falla skóla
úr skóla í a. m. k. tveim
heimsálfum. Ekki það, . að
börn útgerðarmanna séu
heimskari en önnur, heldur
það, að enginn hefur efni á
því að halda slíkum eilífðar-
stúdentum úti, aðrir en fjár-
plógsmenn með margfaldar
Samt. kr. 12S20.64 tekjur. Þeim peningum, sem út
Og 1935—1'39 lítur meðalt. j gerðarmenn ætla að „spara“ £
þannig út með þeim kjörum j reksturskostnaði skipanna,
sem utg.-menn kjósa að hafa: lækka kaupið við
Kaup 1S1 d. (1078,80 mán, karlana, verður komið fyrir
6508.76 í nýjum fasteignum í landi og
Fæðispen. 43 d. (11,25 á cl.)
4S3,i5
Lifur (572:21 X 139,50 kr.)
3801,38
Samt. 'kr. 10793,89.
Keiknað er með því að skip
öðrum fyrirtækjum, sem verða
mega til tímanlegrar farsæld-
ar fyrir útgerðarmenn, en ekki
til að styrkja útgerðina ef ein
hverntíma kæmi til þess aftur
að hún „bæri“ sig ekki. Og þá
er komið að bjargræðinu á ný
— leggja döllunum.
ir hafi farið 5 isfisktúra á , % borgarstjórnarfundi nýlega.
ari (4, 7 meðait. 35 39) f.Vr'rtók Hallgrímur Benediktsson
utan saltfisksveiðarnar. Reikn
að er með því, að siglingin
taki 13 daga og veiðiför á ís-
fisksveiðum taki 13 daga. Sigl
ingin tekur auðvitað skemmri
tima á nýju skipunum, en við
að lækka aðeins tekjurnar af
hinum nánasarlegu fæðispen-
ingum, sem eru nú 11,25. (3,75
+ falska vísitalann).
Háseti siglir hér þriðja
hvern túr, eins og útgcrðar-
menn óska nú eftir. —
Auk þessa hafa bátsmenn
og netamenn nápinulega upp-
bót, svo litla, að engu tali tek-
ur um fagmenn (þótt próflaus
ir séu) Þá er og síld- og
karfaveiðum sleppt hcr. Karfa
lifur er samt reiknuð með i
meðaltalslifrarmagninu. Árin
1937—'38 og ’39 voru stund-
aðar ufsaveiðar, síldveiðar og
karfaveiðar og nemur úthalds
timi togaranna á öðrum veið-
um en salt- og ísfisksveið. 8)1
d. á skip. — Kaup fyrir þann
tíma. er kr. 2.902,76 á mann á
ári.
Þetta eru allt meðaltals tö'i-
ur og hafa hásetar á sumum
skipunum borið meira úr fcýt-
upp hanzkann fyrir útgerðar-
ménnina.
Áleit hann „að ekki skorti
á ábyrgðartilfinningu hjá ein-
staklingum sem gerðu út. Þeir
leggi allt í hættu og þurfi að
hafa sig alla við að sjá fyrir-
tækjunum borgið (!) En bæj-
arútgerð skelli tapinu á borg-
arana.“ (gott orð)!
Eftír óskapagróða, allt í
einu biarikir
A hinum miklu síldáíárum,
’40—’44, skyldi maður ætla að
útgerðarmönnum hafi græðzt
fé, Á fyrstu aflaleysisárunum
ei rokið upp til handa og fóta,
i Alþingi og víðar og kosnar
nefndir til að ákveða og út-
deila styrkjum til liinna bág-
stöddu útvegsmanna, sem virð
ast ekkert hafa lagt fyrir til
mögru áranna (Fyrirhyggju-
leysi?)
Vitað er að togaraútgerðar-
menn hafa grætt óskaplega.
íram á þennan .dag — frá,
1939 a. m. k. —
Framhald á 7. síðu.