Þjóðviljinn - 30.03.1949, Blaðsíða 3

Mifivikudagxn 30. marz 1949.
ÞJÓÐVILJINN
ÞAÐ SVAR VERÐUR
Ræða Brynjólfs Bjarnasonar við útvarpsnmræður
ueci vantraust á ríkisstjórnina í fyrrakvöld
Framkvœmd ríkisstjórnarinn-
ar á stefnuskrá sinni
Það er vissulega ástæða til að
spvr ja ?
Hefur ríkisstjórnin traust Al-
þingis ?
Þegar ríkisstjórnin tók við
fékk hún stuðning meirihluta
Alþingis á grundvelli stefnu-
skrár, sem hún lagði fram. Er
nokkur sá alþingismaður, sem
dirfist að halda því fram, að
ríkisstjórnin hafi framkvæmt
þessa stefnuskrá ? Eg liefði gam
um minna. Hún hefur skipulagt
vöruskort í landinu. Við það
hefur vöruverð á torfengnum
vörum farið upp úr öllu valdi
og svartamarkaðsbrask þróazt
meira en dæmi eru til áður.
Hin „hagkvæma“ og
„ódýra“ vörudreifing
Og hvernig hefur svo tekizt
til um hina hagkvæmu og ó
an af að sja framan í þanni dýru vörudreifingu, sem heitið
mann. Hvernig getur þá ríkis-; var?
stjórn haldið áfram að hafa
traust, eftir að sýnt er að hún
Langmestur hluti innflutnings
ins hefur Verið fenginn í hendur j
lætur stefnuskrána sigla sinn örfáum heildsölum. Þessi afætu
státt hefur fengið Islandsverzl-1
unina á leigu, — raunar • endur I
gjaldslaust, — eins og einokun- j
arkaupmennirnir forðum, rakað|
saman offjár á kostnað lands-j
manna, og safnað nýjum tugum |
milljóna í dýrmætum gjaldeyri
crlcndis. Bréf, sem Landssam
s]ó og tekur upp andstæða
■ stefnu ?
Það er vispulega tími til kom
inn að rifja upp helztu atriði
stefnuskrárinnar og bera saman
við framkvæmdirnar.
Stefnuyfirlýsingin hófst á
þessum fögru fyrirheitum, sem
ríkisstjórnin skuldbatt sig gagn; öand ísl. útvegsmanna sendi A1:
vart Alþingi og þjóðinni til að þjUg] j vetur, í sambandi við j
framkvæma: _ afgreiðslu dýrtíðarlaganna, gef
Að vernda og tryggja sjálf- ur nokkra hugmynd um ofsa-
stæði landsins. | gróða þessara manna. Þar er
Að tryggja góð og örugg lífs- farjg fram á að hraðfrystihúsin
kjör allra landsmanna og áfram: f4i gjaldeyrisleyfi fyrir 15
haldandi velmegun. ^ j milljónum króna til þess að ^
Að halda áfram að auka ný-| }{aupa fyrir fatnað í Tékkósló*'
sköpumna í íslenzku atvinnulífi. | vakíu pg megi leggja 4 hann 10
i milljónir króna. Jafnframt full-
yrða þeir að verðið þurfi að
Baráttan gegn dýr-
tíðinni
Síðan er kveðið nánar á um
hvernig þetta skuli framlivæmt
í einstökum atriðum. Um bar-
áttuna gegn dýrtíðinni, sem
nýja stjórnin gerði að aðalatriði
í yfirlýsingu sinni, segir svo:
Það er stefna ríkisstjórnarinn
ar að vinna af alefli að því að
stöðva hækkun dýrtíðarinnar og
framleiðslukostnaðar og athuga
möguleika 'á lækkun hennar.
Að neytepdur eigi kost á að
kaupa neyzluvörur sínar og
framleiðendur rekstrarvörur á
sem hagkvæmastan hátt og
vörudreifing innanlands verði
gerð eins ódýr og hagkvæm eins
og frekast er unnt. Að innflutn-
ingnum verði háttað þannig, að
verzlunarkostnaður verði sem
minnsta kosti ekki að vera
hærra en á þeim fatnaði, sem
hér er fáanlegur. Eg þekki út-
gerðarmann, sem á lítinn bát
og hefur hann haldið nákvæma
reikninga yfir afkomu hans und
anfarin ár. Honum telst svo til
að innflytjendurnir, sem fengið
hafa gjaldeyri þann, sem bát-
urinn hefur aflað, hafi grætt á
honum eina miljjón króna -—
eina milljón króna á þessum
eina litla bát. Ef eigandi báts-
ins hefði fengið þessa milljón
sjálfur, mundi hann vera vel-
stæður maður og eiga ekki all-
litlar eignir. Nú á hann ekki
fyrir skuldum.
Þá er allt ríkisbáknið utan
um verzlunina ekki lítill bú-'
hnykkur „til þess að tryggja
hagkvæma og ódýra vörudreif-
minnstur og reynt að láta þá in^r jf
sitja fyrir leyfum, sem bezt og
hagkvæmust innkaup gera.
Hvernig hefur nú tekizt að
efna þetta fyrirlieit?
Samkvæmt útreikningi hág-
fræðinganna Ólafs Björnssonar'
og Jónasar Haralz er vísitalan ! Hinar „réttlátu“ tekjur
nú komin talsvert ú fimmta vilinaildi ITiaiina
hundrað stig, rétt útreiknuð. I
nefnd og skömmtunarskrifstof-
an kosta samtals tæpar fjórar
milljónir króna. I skjóli þessara,
stofnana þróast svo svarti
markaðurinn.
þessum útreikningi er þó ekki
tekið tillit til svartamarkaðsins,
sem er oi'ðinn mjög veigamikill
þáftur í öllum viðskiptum. Þessi
gífurlegi vöxtur dýrtíðarinnar
er að langmestu leyti tilkominn
fyrir beinar aðgerðir rikisstjórn
a.rinnar. Alls hefur hún hækkað
tolla á neyzluvörum almennings
um talsvert á annað hundrað
milljón krónur á ári, eða um
svipaða upphæð og heildarupp-
hæð fjárlaganna nam á árunum
1945 og 1946, á timum nýsköp-
Þá stendur þetta fagra fyrir-
heit í stefnuskránni:
Að öllum vinnandi mönnum,
sérstaklega þeim, sem stunda
framleiðslustörf til sjávar og
sveita, verði tryggðar réttlátar
tekjurmg komið í veg fyrir ó-
eðlileg sérréttindi og spákaup-
mennsku.
Um sérréttindin og spákaup-
mennskuna hefi ég þegar rætt.
Öll vitið þið af eigin reynslu
hvernig þau mál standa. Hvað
þá um réttlátu tekjurnar? Með
unarstjórnarinnar. Það munar lögum frá Alþingj hafa löglegir
samningar verkalýðsfélaga ver
ið felldir úr gildi og kaupgjalds
vísitalan bundin við 300 stig,
samfara þvi sem verðlag á nauð j
synjum hefur hækkað fram úrj
öllu hófi. Þetta hefur haft þær|
afleiðingar að kaupkjör almenn
ings hafa rýrnað svo mjög, að
almennt er viðurkennt, að orðið
sé gersamlega óviðunandi. Jafn-
vel stjórn Alþýðusambandsins,
sem eingöngu er skipuð harð-
soðnum stjórnarsinnum hefur
viðurkennt, að ekki verði leng-
ur við unað og hvatt öll sam-
bandsfélög til að segja upp
samningum. Mánaðarkaup Dags
brúnarmanna samkvæmt al-
menna taxtanum er nú 1680 kr.
Hvernig á að leysa þá þraut að
lifa á því kaupi, jafnvel þó
menn hafi stöðuga vinnu? —
En nú er sVo komið að atvinnu-
leysi færist mjög í vöxt. Vilja
ráðherrarnir svara því? Vilja
þingmennirnir sem staðið hafa
að þessari stjórnarstefnu svara j
því? Kannski þeir vilji reyna
og ganga þarmeð á undan með j
góðu eftirdæmi. Starfsmenn rík
is og bæja hafa nú lýst því yfir
að þeir geti ekki lengur unað
við kjör sín og hafa krafist
35% kauphækkunar, til þess að
bæta upp þá kjararýrnun sem
þeir hafa orðið fyrir síðan launa
lögin voru sett. Augljóst er að
víðtækar kaupdeilur eru í að-
sigi blátt áfram af því, að menn
geta ekki lengur lifað af þeim
launum sem ríkisstjórnin hefur
skammtað þeim. Má ég spyrja:
Eru þetta „réttlátu tekjurnar,"
sem ríkisstjórnin gaf fyrirheit
um að tryggja?
„Hagnýting“ fram-
leiðslusíarfseminnar og
hin „örugga“ atvinna
Þá kemur næsta fyrirheit: Að
öll framleiðslustarfsemi verði
liagnýtt til fulls og öllum verk-
færum mönnum tl’yggð næg og
örugg atvinna. Að áframhald
verði á öflun nýrra og fullkomn
ari framleiðslutækja til lands-
ins og að atvinnuvegir landsins
verði reknir á sem hagkvæm-
astan hátt á arðbærum grund-
velli og stöðvist ekki vegna
verðbólgu og dýrtíðar.
Efndirnar á þessu hafa verið
þær, að mikill hluti iðnaðarins
liefur verið stöðvaður eða fram
leiðslan takmörkuð vegna skorts
á efnivörum. Þó að fiskurinn
væri upp við landsteinana hef-
ur bátunum verið bannað að
hagnýta hann nema vissar teg-
unair fyrir ákveðinn markað.
Það er árangurinn af einokun
ríkisstjórnarinnar á útflutnings
verzluninni og einskorðun mark
aðsins við ákveðin lönd. Fyrir-
tæki eins og Fiskiðjuver ríkis-
ins, sem búið var að leggja í
margar milljónir hefur ekki
fengizt fullgert og ekki
fengið nauðsynleg tæki og efni
vörur til framleiðslunnar. með
þeim afleiðingum, að það hefur
ekki getað framleitt nema lítið
brot af afkastagetunni. Þann-
ig hefur dýrmætum gjaldeyri
verið kastað á glæ. Stjórn fisk-
iðjuversins neyddist til að segja
af sér í mótmælaskyni við þessa
pólitík. Húsbyggingar hafa að j ið sá, að þegar er orðin mikil
miklu leyti verið stöðvaðar. Og! verðlækkun. Og nú er talið að
nýsköpunin hefur verið stöðvuð. j gífurleg verðlækkun sé yfirvof-
Samið hefur að vísu verið umj andi. Það mun jafnvel hafa ver
smíði á 10 togurum, en það er. ið talað um 25—30% verðlækk-
ekki einu sinnj uppí þriðjung- un á aðalútflutningsvörunum
inn af eftirspurninni — og til j til Bretlands. Þegar svo er kom
landsins koma þeir tveimur ár- ið munu þeir herrar sem bera
um seinna en orðið hefði, ef far i ábyrgðina á því hvernig kom-
ið hefði verið eftir tillögum Sós ið er telja tíma til þess kominn
íalistaflokksins. Fyrir bragðið j að stíga næsta skrefið, láta
eru þeir miklu dýrari og landið j óskadrauminn rætast. Nú munu
verður af tugum milljóna í gjaldj þeir þykjast geta sagt með full
eyri. um rétti: Það stendur algert
Árangurinn af þessari pólitík hrun fyrir dyrum; annaðhvort
er sá að atvinnuleysið hefur i stöðvast atvinnureksturinn með
haldið innreið sína og er i ör-S öllu, skipunum verður lagt upp
um vexti. j og verksmiðjunum lokað, eða
Hámarkinu hefur þessi póli- það verður framkvæmd stór-
tík rjkisstjórnarinnar náð með j felld gengislækkun, hið vinnandi
stöðvun togaranna. Sú stöðvun fólk sem heitið liafði verið rétt
hefur kostað þjóðina yfir 20 látum tekjum, verður að færa
milljónir króna í gjaldeyri. Til-; miklar fórnir og herða mittisól-
gangurinn með stöðvuninni var: j ina, það verður að þrýsta lífs-
í fyrsta lagi að lækka kaup sjó; kjörum fólksins niður á stig
mannanna, í öðru lagi að koma kreppuáranna á fjórða tug ald-
þeim togaraeigendum sem ekkij arinnar, tíma skorts og neyðar,
eru fjársterkir og þá fyrst og atvinnuleysis og fátækraflutn-
fremst bæjarfélögunum í þrot, inga. Þá voru Bretar einráðir
svo að hinir stærri eigi hægara um ag skammta okkur verðið
um vik að sölsa skipin undir fyrir útflutningsvörurnar. Fyr-
sig, og í þriðja lagi að fá á- jr filstilli Bjarna Benediktsson
tyllu til gengislækkunar. Vikum
saman gátu fulltrúar útgerðar-
ar erum við aftur að komast í
sama farið. Við sósíalistar sögð
manna ekki um annað talað en um það fyrir að þetta myndi
gengislækkun, við samningsborð j verða endirinn á ævintýrinu, að
ið. Það þurfti enginn að fara í! þessu marki stefndi öll pólitík
grafgötur um hver var óska- j rikisstjórnarinnar. Það er nú að
draumur þeirra og höfuðtilgang koma fram.
ur með stöðvuninni.
Hinir „víðu“ markaðir
fyrir útflutnings-
vörurnar
Þá stendur eftirfarandi fyrir-
heit í stefnuskránni:
Vinna að sem víðustum mörk
uðum fyrir íslenzkar útflutnings
vörur.
Hverjar urðu efndirnar? Á
tímum nýsköpunarstjórnarinn-
ar tókst að vinna víðtæka mark
aði í Austur-Evrópu, fyrst og
fremst í Sovétrikjunum. Þetta
hafði þau áhrif, að aðalútflutn-
ingsvörurnar hækkuðu svo stór-
lega í verði, að aldrei hefur
fengizt jafnhátt verð fyrir ís-
lenzka framleiðslu. Vonir stóðu
til að hægt væri enn að stór-
jauka þessa markaði. Á grund-
velli þessara nýju markaða og
hinna miklu verðhækkana var
unnt að hef ja nýsköpunarst^arf-
íið með þeim stórhug sem raun
jvarð á. Viðskiptin yið Sovétrík-
in hefur Bjarna BénediktSsyni
jtekizt að eyðileggjá með öllu
og engin teljandi viðskipti eru
jnú við önnur lönd í Austur-
Evrópu, nema Tékkóslóvakíu.
Að nýju hafa viðskipti okkar
verið rígbundin við Bretiand og
Hin síðbúnu fjárlög
Mánuðum saman hefur verið
stjórnað án fjárlaga. Það mun
sennilega vera Evrópumet. Þeg-
ar svo loksins fjárlögin koma
' er upphæð þeirra hvorki meira
né minnaen 200 milljónir króna
eða meira en helmingi hærri en.
194 ff. Sízt verðúr stjórnin þó
sökuð um að vera of stórhuga
um verklegar framkvæmdir.
Það þekkja menn af reynslunni
og það sanna þessi fjárlög þar
sem verklegar framkvæmdir eru
skornar niður. Ástæðan fyrir
þessari svimháu upphæð fjárlag
anna er fyrst og fremst hin ó-
hemjulega þensla í ríkisbákn-
inu. Þessi fjárlög eru verlc
mannanna sem aldrei opna
munninn án þess að tala um
sparnað, að spyrna við fótum
gegn eyðslunni og svo framveg-
is. Drýgsta þáttinn í þessari
þenslu eiga stofnanir þær sem
eru að skipuleggja allt í rúst-
ir, einsog einn góður sjálfstæðis
maður komst að orði fyrir mörg
um árum. Þetta eru verk manu
anna sem hafa gert það að
grundvallarvísdómi þjóðmála-
stefnu sinnar að afskipti ríkis-
váldsins af atvinnulífinu séu
Ameríku. Árangurinn hefur orð undirrót alls ills.
stAfseksBilr'n hÍRne seku
Allt . eru þetta staðreyndir i
sem ekki þýðir að bera á móti. j
En hvað hafa þá þessir herrarj
sér til afsökunar. Framsóknar-
menn munu halda því fram að!
allt sé þetta afleiðingar þeirrar
stefnu sem fylgt var á nýsköp-
unarárunum. Þá hafi öllum
gjaldeýrinum verið sóað og svo
framvegis. Já menn geta verið
furðu ósvífnir þegar þeir eru
rölíþrota. Hvernig haldið þið aó
ástandið mundi vera af stefnu
Framsóknar hefði verið fylgt
og hin nýju framleiðslutæki
hefðu ekki verið keypt til lands
ins? Hvernig haldið þið að gjald
eyrisástandið væri ef við hefð-
um ekki nema gömlu fiskibát-
Framhald á 4. síðu.