Þjóðviljinn - 18.05.1949, Blaðsíða 6

6
ÞJÓÐVILJINN
Miðvikudagur 18. maí 1949.
Ræða Ásmundar
Framhald af 5. síðu
meirihlutans í nefndinni, á em-
bættiskerfinu, sem samþykki
náðu fengu þetta kringum 26—
30 atkv. þótt Sósíalistafl. fylgdi
þeim allur. Það sýnir að meiri
hluti stjórnarliðsins ýmist sat
hjá eða greiddi atkvæði á móti.
Hinsvegar virtist einhver með-
íædd eðlisávísun sameina þetta
lið mjög vel til að standa fast
á móti öllum sparnaði í saka-
málum og lögreglumálum, þótt
sá kostnaður blási nú út meir
en flest annað. En til heilbrigð-
ismála og menningarmála mátti
lækka. Áreiðanlega mun það
einsdæmi, að svo mikið hafi ver
ið fellt af tillögum þess hluta
fjárveitinganefndar er stjórn-
inni fylgir að málum, og því síð
ur þess dæmi eins og nú skeði að
um stórar fjárveitingar væri
jafnvel öll stjórnin á móti
stjórnarmeirihlutanum í fjár-
veitinganefnd.
Heizfiu einkenni fjár-
iagaafgreiðslunnar
Það sem einkennir þessa fjár
lagaafgreiðslu er því þrennt, og
allt er þegar þrennt er segir
gamall íslenzkur málsháttur:
1. Þau eru síðbúnustu fjárlög
sem Alþingi hefur samþykkt.
2. Þau eru hæstu fjárlög sem
Alþingi hefur samþykkt.
3. Afgreiðsla þeirra einkenn-
ist meira af ráðaleysi, fálmi og
handahófi en nokkurra annarra
f járlaga, sem Alþingi hefur sam
þykkt, a. m. k. hin síðari ár.
Þetta síðasta er auðvitað eðliíeg
afleiðing af því ósamkomulagi
sem áður er lýst. En hver eru
nú loforð stjórnarsamningsins
fræga, um bætta fjármálastjóm
og efndir þeirra. Þær birtast í á-
ætlun sem er 100 millj. hærri
en ríkisreikningurinn var fyrir
þremur árum. Björgunarstarf
Eysteinsstefnunnar virðist sann
arlega ætla að verða þjóðinni
dýrt.
Aúiii nysköpuaaráí-
anna
17. febrúar 1947, tæpum hálf
um mánuði eftir að stjórnin var
mynduð, sigldi fyrsti nýsköpun-
artogarinn, Ingólfur Arnarson,
inn á Reykjavíkurhöfn. Áður
hafði vólbátaflotinn verið tvö-
faldaður að rúmlestatölu.
En á 17 árum næst á undan
hafði eitt skip nýtt bætzt í ís-
lenzka togaraflotann. Á þeim ár
um hafði líka togurunum fækk-
að úr 48 niður í 27. Síðan hafa
nýsköpunartogararnir siglt í
höfn í stöðugum straum, einn
til tveir á mánuði fram á þenn-
an dag. Þessi nýi floti hefur
malað þjóðinni meira gull en
nokkur hennar atvinnytæki hafa
áður gert. Nú er svo komið að
þeir sem eftir eru af gömlu tog
urunum eru alls ekki starfrækt-
ir og mjög í ráði að selja þá úr
landi alla með tölu, því rekstur
þeirra borgar sig svo miklu verr
en hinna nýju. Nýja síldarverk-
smiðjan á Siglufirði malaði
Hvalfjarðarsíld í fyrravetur
fyrir ca. 40 millj. kr. í útflutn-
ingsverðmæti.
Það er fróðlegt að bera sam-
an útflutningsskýrslur síðari
úra og sjá þá hækkun þjóðar-
tekna, sem orðið hefur.
1942 200 millj.
1943 233 —
1944 254 —
1945 267 —
1946 291 —
1947 290 —
1948 400 —
Á hverju byggist þessi gífur-
lega aukning öðru en þeim ný-
sköpunarframkvæmdum sem
fyrrverandi stjórn gerði, þeim
nýsköpunarframkvæmdum, sem
Sósíalistaflokkurinn átti frum-
kvæðið að og hinir flokkanir
hafa brugðizt, síðan honum var
sparkað úr ríkisstjórn. Hún
byggist á þeim tækjum, sem
Vísir sagði að væri glæpur að
kaupa, meðan ekki væri búið að
lækka kaupið í landinu, hún
byggðist á þeim framkvæmdum
sem Alþýðublaðið sagði að vseru,
iskýjaborgir byggðar úr froð-
unni einni saman. Hún byggist
'á þeim viðskipaflota, sem
Framsóknarflokkurinn fullyrti,
að aldrei muni fara í ganginn,
(sbr. ræðu Skúla Guðmundsson
ar í útvarpið 1946). Nú getur
þjóðin áþreifanlega dæmt um
það hvers virði það er að eiga
þessi atvinnutæki, tilbúin til
þess að halda áfram að mala
verðmæti, eða það sem orðið
hefði ef ekki hefði verið ráðizt
í nýsköpunarframkvæmdirnar á
réttum tíma, það, að andvirði
þeirra hefði verið eytt fyrir al-
gengustu lífsnauðsynjar, en við
hefðum staðið uppi með atvinnu
tæki í svipuðu ástandi og fyrir
30 árum síðan.
Lofozð — Efndfr
Hvernig hefur svo núverandi
ríkisstjórn tekizt að efna önnur
loforð þau er hún gaf er hún
tók við völdum. Fjárlögunum er
áður lýst. En hvernig hefur ver
ið búið að launa- og framleiðslu
stéttum. Lofað var, að lækka
dýrtiðina í landinu eða minnsta
kosti halda henni í skefjum.
Efndir þeirra loforða eru þann-
ig að vísit. var skrifuð niður á
Konan mín,
Uimur Björg Mefiúsalemsdóttir Daníelsson,
Þingholtsstræti andaðist 15. þ. m.
Úhförin fer fram næstkomandi föstudag, 20. þ.
m., kl. 13,30 frá Kapellunni í Fossvogskirkjugarði.
Fyrir mína Iiönd og annarra nánustu aðstand-
enda.
Páll Daníelsson.
Kransar afbeðnir.
pappírnum, en vöruverð allt hef
ur hækkað og dýrtíðin stórauk-
izt. Nú er svo komið að venju-
legur launastarfsmaður í þjón-
ustu ríkisins getur ekki séð
fjölskyldu farborða með lögá-
kveðnum launum. Það eru að-
eins þeir sem hafa dottið í þann
lukkupott að fá fleiri en eitt
embætti og þannig tvöföld eða
margföld laun, sem komast
sæmilega af fjárhagslega. Lof-
að var að koma í veg fyr-
ir atvinnuleysi. Efndim-
&r eru: Allmikið og vaxandi
atvinnuleysi, víðsvegar um
land, sem ásamt dýrtíðinni hef-
ur þegar valdið fjárþröng og
jafnvel skorti á fjölda verka-
mannaheimila. Þetta snýr að
launastéttum og hefur þegar
skapað vinnudeilur, sem horfur
eru á að fari vaxandi. Og opin-
berir starfsmann krefjast nú
allmikillar launahækkunar, sem
enginn neitar að sé réttmæt.
En hvað snýr að framleiðslu-
stéttunum? Lofað var að vel
skyldi búið að framleiðslunni.
Hvað hefur verið gert fyrir sjáv
arútveginn ?
Hækkaðir vextir, hækkað verð
útgerðarnauðsynja, lánsfjár-
kreppa. Eftir hverja vertíð
stendur í stímabraki um það
hvort vélbátaflotinn eigi að
stöðvast eða ekki. Við hver ára-
mót hafa verið samþykkt dýr-
tíðarlög, sem hafa átt að endast
til að fleyta stjórninni næsta ár.
Og nú er svo komið að hin síð-
ustu endast sýnilega ekki nema
fram á mitt ár. Og síðasta af-
rekið var að láta togaraflotann
Jiggja bundinn á Reykjavíkur-
höfn í 7 vikur á bezta veiðitíma
ársins. Stöðva liann þeg-
ar fram fóí"u mestu toppsöl
ur á ísfiski, sem gerðar hafa
verið. Og sjálf ríkisstjórnin lét
sér sæma að koma hvergi nærri
lausn þeirrar deilu er þessu var
valdandi. Hún hafði víst nauð-
synlegri erindum að gegna í
annarri heimsálfu á meðan.
En íslenzka þjóðarbúið mátti
tapa milli 20 og 30 millj. kr. í
erlendum gjaldeyri fyrir vikið.
Þannig hafa verið efnd loforð
in við sjávarútveginn.
Framkvæmd „Eysteins-
stefnunnar" í
verzlnnarmálum
astar vörur. Nú er almennt hleg
ið að þessu loforði. Á miðöldum
var sá háttur algengur á um-
ráðarétti jarðar í þjóðfélögum
Evrópu, að konungarnir leigðu
aðalsmönnum viss landssvæði
fyrir ákveðið gjald, en aðals-
maðurinn eða lénsherrann hafði
síðan rétt á að arðræna íbúana
eftir eigin geðþótta. Islendingar
fóru ekki alveg varhluta af
þessu fyrirkomulagi undir
stjórn hinna erlendu konunga.
Hliðstæð þróun hefur verið að
gerast í verzlunarmálum Islend
inga nú í meira en hálfan annan
áratug. Sú þróun hófst, með
skipun innflutnings og gjaldeyr
isnefndarinnar árið 1933. Þá
var tekin upp sú stefna, að út-
hluta gjaldeyri þjóðarinnar til
ákveðinna aðila og gefa þeim
þannig rétt til vöruinnflutnings
í landið. En þar sem alltaf hef-
ur verið tryggt að vörueftir-
spurn hefur verið meiri en fram
boð var innflutningsverzlunin
hér með gerð að áhættuminnsta
atvinnuvegi í þjóðarbúskapnum.
Þetta hefur skapað öran straum
fjármagnsins í verzlunina, svo
að hún hefur sífellt verið að
vaxa öðrum atvinnuvegum yfir
höfuð. Þeir sem hafa notið
þeirra fríðinda að fá að verzla
með þann gjaldeyri sem atvinnu
vegirnir hafa skapað ,eru örugg
ir um að geta tekið allt sitt á
þurru, hvcrnig sem allt annað
veltist. Nú er svo komið að
mestur hluti af innflutnings-
verzluninni er falinn nokkrum
aðilum sem eru sérstakrar náð-
ar aðnjótandi hjá hæstvirtum
innflutningsyfirvöldum.
Fólkinu er skipt á milli þeirra
á svipaðan hátt og gert var
í lénsríkjum miðaldanna, með
landleigusöluaðferð þeirri sem
þá tíðkaðist. Að fá gjaldeyris og
innflutningsleyfi fyrir vörum
fyrir ákveðinn hóp af fólki er
að fá lögverndað leyfi til að
skattleggja það fólk um vissar
upphæðir, sem ekki hafa verið
skornar við neglur. Það sýnir
A ð a S f
FEugfélags
straumur fjármagnsins í verzl-
unina, það sýnir straumur fólks
ins í verzlunina og þó er
gleggsta dæmið það, að sjálf
ínnflutnings- og gjaldeyrisleyf-
in eru eftirsóttasta varan, sem
á boðstólum er í landinu. Og
það embættis- og skrifstofu-
bákn, sem utan um þetta stend
ur og kostar nærri eina kr. af
hverjum 100, af öllum þeim
tekjum er þjóðin vinnur sér inn,
er hámark skriffinnskunnar í
þjóðfélagi, þar sem ríkisstjórn
og þeir flokkar, sem að henni
standa hafa gefizt upp við lausn
þeirra mála er halda atvinnulífi
þjóðarinnar gangandi. Nú veit
ég að háttv. ræðumenn stjórnar
flokkanna munu koma hér hver
cftir annan, og lýsa þetta ósann
indi ein, segja að hér sé um ein
beran kommúnistaáróður að
ræða, fluttan eftir fyrirskipun
frá Moskvu, til að skaða þjóð-
félagið og skapa glundroða og
öngþveiti. En kjósendur hafa
kannski gaman af að heyra um-
mæli formanns fjárveitinga-
nefndar um störf þessa skrif-
finnskubákns og áhrif þess á
atvinnulífið. I framsöguræðu
ninni um fjárlögin sagði hann
m. a. um þetta atriði:
„... . Vart getur nokkur
maður hreyft sig til athafna
eða öflunar verðmæta, nema að
hafa áður gengið í gegnum voða
legasta hreinsunareld skrif-
finnsku og leyfa, sem samfara
því að glata þúsundum dags-
verka og enn fleiri þús. tæki-
færa kosta þegnana og ríkissjóð
inn milljónir króna.“
Hér lieyra sjálfstæðiskjósend
ur dóminn um „hina réttu leið“,
er stigið var inn á með myndun
stjórnarinnar ,eftir því sem
blöðin þeirra sögðu. Framsókn-
arkjósendurnir geta huggað sig
við það, að Eysteinsstefnan er
að bjarga þjóðinni út úr ógöng-
um, og Alþýðuflokkskjósendur
geta huggað sig við það, að
þeirra leiðtogar hafa yfirstjórn
framkvæmdanna á hendi.
BQDBBBBHHKKHBaHHKBBQHIB
u n d u r
Íslðnds y.
Þá var lofað umbótum á verzl
uninni, enda hafði Framsóknar
flokkurinn marglýst því yfir,
að hann tæki ekki þátt í neinni
stjórn sem ekki gerði róttækar
umbætur í þeim málum.
Efndirnar eru: Lög um Fjár-
hagsráð, innflutningsverzlun og
verðlagseftirlit. Samkvæmt
þeim lögum hefur verið byggt
upp embættísbákn, sem á engan
sinn líka í sögu íslenzka ríkis-
ins áður. Með því skömmtunar-
skrifstofubákni sem ríkisstjórn
in bætti síðar við hefur þetta
kostað hátt á 4. millj. kr. eða
hérum bil 1% af þjóðartekjun-
um s.L ár.
Því var lofað, að verzlunar-
ástandið skyldi lagfært með
því að veita þeim innflutnings-
leyfi, sem sýndu skilríki fyrir
því að þeir gætu flutt inn ódýr- [
varður haldinn í Kaupþingssalnum í Reykjavík,
föstudaginn 24. júní 1949 kl. 2 e. h.
DAGSKRÁ: Vénjuleg aðalfundarstörf.
Aðgöngumiðar að fundinum og atkvæðaseðlar
verða afhentir í skrifstofu félagsins, Lækjargötu 4,
dagana 22. og 23. júní.
STJÖRNIN.
■HHHHHHHBHHBBBBBaBHBBHBBHHBHBBHEHBHBBHHHHHBB
60 ára afmælvslvátíðaliöld Ármanns.
I. fimleikasýning
hins heimsfræga fimleikaflokks karla frá Fimleika-
sambandi Finnlands undir stjórn Lektor Lathienen
og dr. Birger Stenman verður í íþróttahúsinu að
Hálogalandi, fimmtudaginn 19. maí kl. 9 síðd.
Aðgöngumiðar seldir í bókabúð Lárusar Blöndal.
Pantaðir aðgöngumiðar óskast sóttir í dag.
Glímufélagið Ármann.